2. 1) İKİLEMELERİN YAZIMI
İkilemeler her zaman ayrı yazılır.
İkilemeyi oluşturan sözcükler arasına
noktalama işareti konmaz.
Ağır ağır meydana doğru ilerledi.
Onunla yan yana gelmemek için savaştı.
Git gide fenalaşıyordu.
Böyle saçma sapan düşünceleri nereden
edindin !
3. 2) PEKİŞTİRMELERİN
YAZIMI
Pekiştirilen sözcükler daima bitişik
yazılır.
Çırılçıplak araziye bu kadar para verilir mi ?
Hırsızlar evi güpegündüz soymuşlar.
Yapayalnız biriydi bahtsız genç.
Darmadağınık bir viranede nefes alıyordu.
Masmavi göklerin hayaliyle yaşıyordu.
4. 3) SAYILARIN YAZIMI
Birden fazla sözcükten oluşan sayılar, ayrı
yazılır.
Henüz on yedi yaşında, ömrünün baharında bir
gençti.
Cahit Sıtkı Tarancı, “Otuz Beş Yaş” şiirini otuz
beş yaşında yazmıştı.
Yüz elli altı bin kişi ölmüştü o savaşta.
5. Bilimsel yazılarda sayılar rakamla
yazılabilir.
Ağrı Dağı’nın yüksekliği 5165 metredir.
8852 metre yüksekliğindeki Everest Tepesi’ne
her babayiğidin harcı değildir.
Sayılara gelen ekler kesme işareti ile
ayrılır.
3’ün katlarını kavramaya çalışıyordu.
Her birimiz 6’şar soru çözmüştük.
6. 4) TARİHLERİN YAZIMI
Belirli bir tarih bildiren gün ve ay adları büyük harfle
başlar. Bunlara gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.
19 Haziran 2010 Pazar günü üniversite sınavı yapılacak.
Mayıs’ın 15’inde toplantı yapılacakmış.
Belirli bir tarih bildirmeyen gün ve ay adları küçük
harfle başlar.
Gelecek hafta salı günü size uğrayacağım.
Sınav bu yıl haziran ayında yapılacak.
Not: Tarihler aşağıdaki biçimlerde yazılabilir.
30 Mayıs 1987
19 – 8 – 1988
18 / V / 2001
20. VI. 2010
7. 5) KISALTMALARIN YAZIMI
Kamu kuruluşlarıyla özel kurum ve kuruluşların
kısaltmalarında her sözcüğün ilk harfi büyük
yazılır ve kısaltmaların arasına nokta konmaz.
TDK’nin hazırladığı dergiyi inceledik.
UEFA, Fenerbahçe’ye ceza yağdırmış.
Ankara’ya gidecek THY’ye ait uçak rötar yapmış.
Dün YDS’ye kayıt yaptırmış.
Uyarı: Kısaltmalara getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılır
ve kısaltmanın okunuşuna uygun olarak yazılır.
Doğru Yanlış
ÖSS’ye ÖSS’na
TEDAŞ’a TEDAŞ’ne
8. Birden çok heceli sözcüklerde, genellikle
sözcüğün ilk iki ya da üç harfi alınır,
sonunda nokta konur.
3. cad. 4. sokakta oturuyoruz.
Bazen kalıplaşmış, değişmez biçimler de
görülebilir.
Dr. Yılmaz Bey de orada bulundu.
Açılış konuşmasını Prof. Dr. İskender Pala
yapmıştı.
Uyarı: Büyük harfle yazılan ve son harfi sessiz
olan kısaltmalarda kalın şekilde değil ince
şekilde okunarak kısaltmaya ek getirilir.
TDK’nin THY’ye TSK’nin
9. 6) YÖN ADLARININ YAZIMI
Bir özel ada bağlı olmayan yön adları küçük
harfle başlar.
Ülkemizde sıcaklar güneyden geldi.
Bir özel ada bağlı yön adları büyük harfle başlar
Bu hafta Batı Karadeniz’i gezeceğiz.
Kuzey Afrika’da insanlar açlıktan kırıldığı halde birçok
insan umarsız bir biçimde para harcıyor.
Yön adları, özel addan sonra gelirse küçük
harfle başlar.
Türkiye’nin güneyinde havalar bu mevsimde ısınır.
Marmara’nın doğusunda sanayi gelişmiştir.
10. Arayönler bitişik yazılır.
Kuzeydoğu Anadolu’da tarımı geliştirme
politikaları uygulanıyor.
Ülkemizin güneybatısında bulunan Muğla’ya
beklenenden fazla turist gelmiştir.
Uyarı: Ad aktarması (mecaz-ı mürsel)
yapılmış yön adları, büyük harfle başlar;
yön adlarına gelen çekim ekleri kesme
işareti ile ayrılır.
Irak’taki olaylara Batı duyarsız kaldı.
11. 7) DÜNYA, GÜNEŞ VE
GEZEGEN
İSİMLERİNİN YAZIMI
Bu sözcükler terim olarak kullanılırsa büyük
harfle başlar.
Dünya, Güneş’in etrafındaki dönüşünü 365 günde
tamamlar.
Ay’da hayat belirtileri bulundu.
Güneş’in Dünya’ya uzaklığı Ay’ın Dünya’ya olan
uzaklığından daha fazladır.
Bu adlar, günlük yaşamla ilgili kullanırsa küçük
harfle başlar.
Yeni kiraladığımız ev, güneş almadığından orada
uzun süre kalmadık.
Onun daha önce dünya kadar işi olduğunu
söylemiştim.
12. 8) BÜYÜK HARFLERİN
KULLANILDIĞI YERLER
Cümle başında kullanılır.
Her türlü özel adın başında kullanılır.
Ulus, dil, din, mezhep, kişi adlarından
türeyen sözcükler büyük harfle başlar.
Osmanlılar sayesinde İslamiyet daha hızlı yayıldı.
Ortaçağ’dan sonra Protestanlık mezhebi kuruldu.
Bu semtte en çok Edirneliler yaşıyor.
Unvan sıfatları özel ada bağlı olduğunda
büyük harfle başlar.
Geçen akşam Doktor Mustafa Bey bize geldi.
13. Uyarı: Unvan olarak kullanılan kimi sözcükler
meslek adı olarak kullanıldığında ilk harfler
küçük yazılır.
Çocuk doktor olmak istediğini söyledi.
Mektuplarda ve konuşma metinlerinde,
seslenme sözlerinin başında kullanılır.
Gazete, dergi ve kitaplarda; haber, yazı ve
bölüm başlıklarını oluşturan her sözcük
büyük harfle başlatılır.
Irak’taki Katliamlar
İnsanların Sessiz Çığlığı
14. Uyarı: Özel isme bağlı coğrafi terimler özel isimle birlikte ilk
harfi büyük yazılır.
Van Gölü, Sakarya Nehri, Konya Ovası, Kaz Dağları, Ağrı
Dağı
Uyarı: Köy isimleri de dahil köyden büyük mahalli idareler
küçük harfle yazılır. Köyden küçük olanlar ise büyük harfle
yazılır.
Bademli köyü, Edremit ilçesi, Balıkesir ili
Sakarya Mahallesi, İşlek Sokak, Filiz Apartmanı
Uyarı: Gazete, dergi isimlerinde tür adı özel ada dahil ise
büyük harfle yazılır.
Hürriyet gazetesi, Galatasaray Dergisi, Resmi Gazete.
Uyarı: Dil ve din isimleri özel isim olduğu için büyük harfle
yazılır ama ona getirilen çekim ekleri ayrılmaz.
Türkçenin, İngilizceye olan hükmü devam ediyor.
Anelka da Obama gibi İslamiyeti tercih etti.
15. 9) YABANCI SÖZLERİN
YAZIMI
Yabancı kökenli sözcükler Türkçe söylenişe
göre yazılır ve sözcük küçük harfle başlar.
Kalemin fiyatı biraz fazla geldi.
İmla kılavuzuna bakmak istemiyordu.
Tıraş olmak için berberde sıra bekliyordu.
Hıristiyanlığın temelleri çok önce atıldı.
Latin alfabesinden başka alfabe kullanan
uluslardan aldığımız özel adları söylediğimiz gibi
yazarız.
Uçak yarım saat sonra Sofya’ya hareket edecek.
Dostoyevski, “Suç ve Ceza”da insan psikolojisini
çok iyi yansıtmış.
16. Latin alfabesi kullanan dillerden aldığımız özel
adlar genellikle özgün biçimiyle yazılır.
Shakespeare’i kendi dilinden okumak için
öğreniyordu İngilizceyi.
Moliere’in “Cimri” adlı eseri bu hafta oynanıyor.
İki ünsüzle başlayan veya biten kimi yabancı
sözcüklerde, ünsüzlerin arasında ünlü
bulunmaz.
Spiker, Kravat, Tren, Film, Spor,
Yabancı sözcüklerin içinde ve sonunda bulunan
“g” ler “ğ” ye çevrilmez.
Paragraf, Biyografi, Arkeolog
Dilimize sonradan giren sözcüklerin sonundaki
“b,c,d,g” harfleri “p,ç,t,k” biçimiyle yazılır.
Etüt, Murat, Ahlakı
17. 10) “DE”NİN YAZIMI
Durum (hal) eki olan –de, -da ve yapım eki olan –
de, da bitişik yazılır.
Koridorda toplanmış ders zilinin çalmasını bekliyorlardı.
Sözde onlar bizimle gelecekti.
Bağlaç olan de, da sözcük olduğu için ayrı yazılır.
Bu sınıf da diğerleri gibi güneş almıyor.
Bu saatte de çıkılır mı ?
Siz de gelmeden önce haber verseydiniz iyi olurdu.
Uyarı: De, da nın yerine dahi sözcüğü konabiliyorsa
ve de da ilave anlamı katıyorsa bağlaç olarak
değerlendirilir ve ayrı yazılır.
Uyarı: Bağlaç olan “de, da”nın kesinlikle (te,ta) biçimi
yoktur.
Uyarı: “ya da” her zaman ayrı yazılır.
18. 11) Ki’NİN YAZIMI
Sıfat türeten “-ki, -kü, -deki” ve ilgi zamiri olan “-
ki” bitişik yazılır.
Elindekileri masanın üzerine bıraktı.
Akşamki maçta şans yanımızda değildi.
Sizinkileri daha önce de uyarmıştım.
Bağlaç olan “-ki” ayrı yazılır.
Onu o kadar seviyorum ki anlatamam.
Beni dinle ki dediklerimden bir şey anlayasın.
Yeter ki bir daha aynı hatayı tekrarlama.
Uyarı: “Oysaki, halbuki, mademki, meğerki, sanki”
sözcükleri bileşik bağlaç olduğu için “ki” ayrı
yazılmaz, bitişik yazılır.
19. 12) “Mi”NİN YAZIMI
Hangi anlamda kullanılırsa kullanılsın
“mi” ayrı yazılır. Ünlü uyumuna uyar.
Sadece kendisinden sonraki gelen
eklere bitişik yazılır.
Okullar açıldı mı tatilden döneriz. (zaman)
Yaşlı mı yaşlı bir adamdı. (pekiştirme)
Sana bunu yapma demedim mi ? (kızma)
Son olayı siz de hatırlıyor musunuz ? (soru)
20. 13) “İLE” NİN YAZIMI
Bağlaç ve edat olan “ile” ayrı da bitişik
de yazılabilir.
Çocuğa iki kalemle bir silgi aldım.
Bu balıkları olta ile yakalamış.
21. 14) EKEYLEMİN YAZIMI
Ekeylem (idi, ise, imiş) ayrı ya da bitişik
yazılabilir. Bitişik yazıldığında başındaki
ünlü düşer.
Uğramış idim Dün akşam size
uğramıştım.
Açmış idi İlkbaharda papatyalar açmıştı.
22. 15) KESME İŞARETİNİN
KULLANIMI
Özel adlara getirilen çekim eklerinin ayırmak
için kullanılır.
Özel adlardan türetilmiş sözcüklerde, yapım
ekleri kesmeyle ayrılmaz.
Atatürkçü düşünceyi benimsemiş bir aydındı.
Amerikalı atletler dereceye giremedi.
Liberalizm son yıllarda popüler oldu.
Kutlamalar için Edremitliler sokağa döküldü.
Özel adlara eklenip “benzerleri” anlamı veren
–ler eki kesmeyle ayrılır.
Yunus Emre’ler sayesinde Anadolu’ya kök saldık.
Mevlana’lar hoşgörünün simgesi oldular.
23. Özel adlara eklenip “aile, gil” anlamı veren –ler eki
kesmeyle ayrılmaz.
Numanlar bu hafta tatile çıkacakmış.
Bütün sınıf Saffetlerde toplanacakmış.
-ler eki abartma anlamı verince kesmeyle ayrılmaz.
Ta İspanyalara kadar fethedilmişti.
Sizin için Parislere kadar gitmedim mi ?
-ler eki “soy, sülale” anlamı verince kesmeyle
ayrılmaz.
Türkler Orta Asya’dan gelmeden önce göçebe bir
topluluktu.
Araplar, Türklerden çok fazla etkilenmemişlerdir.
-ler eki “sıra, topluluk” anlamı verince kesmeyle
ayrılmaz.
Alplerin tepesine çıkmak o kadar kolay değildi.
Toroslar Anadolu’nun güneyinde bulunur.
24. Halk şiirinde hece sayısını eşitlemek için
düşen sesin yerine konur.
N’eylersin ölüm herkesin başında
Karac’oğlan der ki dünya yalandır.
Harf, ek veya rakamların aldığı ekleri ayırmak
amacıyla kullanılır.
2003’ten beri bu konuya hazırlanmıştık.
ki’ nin yazımına dikkat edilmesi gerekir.
Saat 5’i 15 geçe görüşmüştük.
Anlam karışıklığını gidermek için ekinden ayrı
olarak gösterilmek istenen sözcüklerde
kullanılır.
Elma’sını kaybettiği için ağlıyordu.
Elmas’ını kaybettiği için ağlıyordu.
Tava’nın rengini beğenmedi.
Tavan’ın rengini beğenmedi.
25. 16) SATIR SONUNA
SIĞMAYAN SÖZCÜKLERİN
YAZIMI
Sözcükler satır sonunda hecelerinden ayrılır ve bu ayrım
kısa çizgiyle gösterilir.
Son toplantıda bu konuyla ilgili her şey ma-
saya yatırılacak.
Özel adların çekim ekleri satır sonuna sığmadığında kesme
işareti konulur, kısa çizgi kullanılmaz.
Yanımda bulunan bütün eşyalar kardeşi Ali’
ye aitmiş.
Bileşik sözcükler satır sonuna sığmadığında tek sözcükmüş
gibi davranılır; sözcüklerden değil, hecelerden bölme
yapılır.
Dün otelde yer bulunmadığım için geceyi öğretme-
nevinde geçirmek zorunda kaldım.
Geçtiğimiz hafta senelik iznine ayrıldı ve tatil yapmak için Balı-
kesir’e gitti.
26. 17) BİLEŞİK SÖZCÜKLERİN
YAZIMI
Herhangi bir ses düşmesi ya da türemi oluşmuyorsa
yardımcı bileşik eylemler ayrı yazılır.
O konuda ben sana yardım etmiştim.
Konusunu beğenmediği için filmi terk etti.
Ünsüz türemesi ya da ünlü düşmesi oluşuyorsa
yardımcı eylemler bileşik yazılır.
Bunları söyleyeceğini hissetmiştim.
Gelirken kaybetmişti.
Özel (kurallı) bileşik eylemlerle oluşturulan bileşik
eylemler bitişik yazılır.
Bir şey yapmadığımız için sadece bakakaldık.
Söylediğim her şeyi bir çırpıda yazıverdi.
Sen gidedur ben yetişirim.
27. Ses düşmesi yoluyla oluşan bileşik sözcükler
bitişik yazılır.
Pazartesi, Nasıl, Niçin, Kahvaltı.
Tür değişimi yoluyla oluşan bileşik sözcükler
bitişik yazılır.
Küçükken gecekonduda yaşardı; ancak ülkemizin
sayılı zenginlerinden biri oldu.
Alışveriş yapmak için dışarı çıktı.
Gelgit olayı bu yıl çok görüldü.
Anlam kayması yoluyla oluşan billeşik
sözcükler bitişik yazılır.
Ateşböceğinin görüntüsü çocuğun dikkatini
çekmişti.
Aşık Veysel, küçükken suçiçeği geçirmişti.
28. 18) BİLEŞİK YA DA BİRKAÇ
SÖZCÜKLÜ ÖZEL ADLARIN
YAZIMI
Özel adla tamamlanan tür adları küçük harfle
başlatılır.
Van kedisinin gözleri farklı renklerde olur.
Bu yıl Amasya elması beklenen nitelikte değildi.
Bir tür adıyla oluşan tarihsel olay adlarının her
sözcüğü ayrı yazılır ve büyük harfle başlatılır.
Birinci Dünya Savaşı’nda birçok cephede savaşmak
zorunda kalmıştır.
Hititler, Kadeş Antlaşması’yla tarihteki ilk yazılı
antlaşmaya imza atmışlar.
Bir yere, bir kuruma verilmiş özel adlar, aslına
uygun olarak ve büyük harfle başlatılarak yazılır.
Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi
Topkapı Sarayı’nda Osmanlılara ait birçok eser var.
