NR 4 / 2009 (27) GRUDZIEŃ 2009

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 2
SPIS TREŚCI
TOWARZYSTWO IM. EDYTY STEIN
ul. Nowowiejska 38, Marian Łukaszewicz Słowo wstępne Str. 3
50-315 WROCŁAW
biuro@edytastein.org.pl Edyta Stein Tajemnica Bożego Narodzenia Str. 4
Tel./fax. (+48) 71 372 09 77
Tel. (+48) 71 783 46 19 Gerhard Holti Drzewo genealogiczne: Str. 6
Konto: Alior Bank SZ Siegfried Stein - Auguste Courant + EDITH
o/Wrocław 008 2490 0005 STEIN
0000 4530 8968 9533
www.edytastein.org.pl Tobias Nowak Moje spotkanie z Edytą Stein Str. 8
Renata Zającowa Niewiastę dzielną któż Str. 10
znajdzie?
Zespół redakcyjny zeszytu:
Renata Bardzik-Miłosz Ronald Stein Historia autentycznych mebli, Str. 11
Irena Barycka które wróciły do Domu Edyty Stein
Joanna Dobiech
Cornelia Domino Karolina Fuhrmann Witam Was wszystkich Str. 12
Dorota Jachimczak moi drodzy przyjaciele, koledzy i znajomi!
Aleksandra Konopko
Małgorzata Kurzawa Gudrun Schneider Sonet do Edyty Stein Str. 13
Marian Łukaszewicz
Rafał Solski Marian Łukaszewicz Wspomnienie zmarłych Str. 13
Timotheus Tannhäuser zagranicznych przyjaciół Towarzystwa:
Monsignore Wolfram Krusenotto
Siostra Maria Teresa Konieczna OP
Joanna Nieć Co się dzieje w Domu Edyty Str. 14
Stein?
Paweł Moras Nowe nabytki biblioteki Str. 16
Polska – Niemcy. Wojna i pamięć, red. J.
Kochanowski, B. Kosmala
Joanna Nieć Apel o przekazanie 1% Str. 17
podatku na rzecz Towarzystwa

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 3
> Marian Łukaszewicz
Słowo wstępne
Szanowni Czytelnicy naszego Kwartalnika, działalności od przyszłego roku pałeczkę
w ramach życzeń na nadchodzące Święta naczelnego redaktora przekazuję komuś
Zarząd Główny Towarzystwa i Zespół młodszemu. Autorom i członkom zespołów
redakcyjny dedykują Państwu wykład Edyty redakcyjnych poszczególnych zeszytów
Stein „Tajemnica Bożego Narodzenia”, dziękuję za ofiarną i bezinteresowną
który otwiera ten zeszyt. Zachęcamy współpracę.
również do lektury kolejnych tekstów.
Gerhard Holti ze Szwajcarii opowiada o Choroby i inne przypadki losowe nie
swoich wieloletnich studiach nad omijały członków naszego zespołu
genealogią rodziny Edyty Stein redakcyjnego. To sprawiło, że ten zeszyt
prowadzonych między innymi również we Kwartalnika zamiast w grudniu 2009
Wrocławiu i Lublińcu. Tobiasa Nowaka ukazuje się w styczniu 2010. Za to naszych
studenta medycyny w Berlinie poznałem Czytelników serdecznie przepraszamy.
dwa lata temu podczas seminarium w
naszym Towarzystwie. Zaimponował mi
gruntowną wiedzą o Edycie Stein. Jego
artykuł powstał na moją prośbę. Szkoda, że
w swoim tekście nie pisze on także o tym,
jak ciekawie potrafił rozmawiać o Edycie
Stein z młodzieżą Salezjańskiego
Gimnazjum we Wrocławiu. Renata
Zającowa przekonuje czytelników, że
Wrocław może być dumny nie tylko z Edyty
Stein. Nowością w tym numerze jest teczka
z korespondencją. Ronald Stein opisuje
historię autentycznych mebli, które po
latach powróciły do Domu Edyty Stein.
Bardzo miły list nadesłała urodzona w
Polsce, wykształcona w Niemczech Karolina
Fuhrmann, która niedawno zakończyła
wolontariat w Towarzystwie. Oryginalną
formę korespondencji wybrała pani Gudrun
Schneider, wręczając mi „Sonet do Edyty
Stein” napisany pod wrażeniem odwiedzin
w jej rodzinnym domu. Ze smutkiem
wspominamy zmarłych niemieckich
przyjaciół i dobrodziei Towarzystwa ks.
Woframa Krusenotto i siostrę Marię Teresę
Konieczną. W końcu zeszytu piszemy
wyrywkowo o tym, co się dzieje w Domu
Edyty Stein, prezentujemy nową książkę w
naszej bibliotece oraz apelujemy o
przekazywanie 1% podatku na rzecz
Towarzystwa. Czuję się zobowiązany
poinformować Państwa, że po 3 latach
działalności od przyszłego roku pałeczkę

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 4
> Edyta Stein
Tajemnica Bożego Narodzenia
Wykład wygłoszony 13.01.1931 r. w Katolickim Stowarzyszeniu Akademickim w Ludwigshafen
... Ten kto należy do Kościoła, słysząc powszednim, w tym co dzień spełnia się
dzwony roratnie czy pieśni adwentowe, Tajemnica Bożego Narodzenia: Wcielenie
odczuwa w sercu świętą tęsknotę; u tego, Słowa.
dla którego niewyczerpane źródło świętej
liturgii stoi otworem, kołacze do drzwi A to jest najpewniejsza droga, by na zawsze
Wielki Prorok Wcielenia, głosząc słowa unum esse cum Deo /być jedno z Bogiem/,
przestróg, ale i obietnicę: Rorate, coeli, by każdego dnia głębiej i ściślej wrastać w
desuper et nubes pluant justum! Prope est mistyczne Ciało Chrystusa. Wiem dobrze, że
jam Dominus ... /Niebiosa rosę spuśćcie wielu wyda się to wymaganiem zbyt
nam z góry, Sprawiedliwego wydajcie radykalnym. Dla większości oznacza to w
chmury. Blisko jest już Pan …/ . praktyce całkowite przekształcenie życia
zarówno w sferze zewnętrznej, jak i
Kiedy tak w wieczór wigilijny palą się wewnętrznej. Ale tak właśnie powinno
światła na choinkach, a my obdarowujemy przecież być!
się wzajemnie, budzi się w nas jakaś
nieutulona tęsknota za światłem innym niż Stworzyć w naszym życiu miejsce
to choinkowe i trwa, póki nie zabrzmią eucharystycznemu Zbawicielowi, by mógł
dzwony wzywające na pasterkę i - Dum zmienić nasze życie w Swe życie: czy to zbyt
medium silentium tenet omnia - /Gdy wygórowane żądanie? Mamy czas na tyle
głęboka cisza ogarnęła wszystko/, póki nie bezużytecznych treści: na wyczytywanie
wydarzy się ponownie na naszych bezwartościowych rzeczy z książek,
ozdobionych światłem i kwiatami ołtarzach czasopism i gazet, na przesiadywanie w
Cud Świętej Nocy: Et verbum caro factum kawiarniach; potrafimy gubić z naszego
est / A słowo ciałem się stało /. Teraz życia kwadranse, plotkując z przypadkowo
nadchodzi chwila szczęśliwego spełnienia: spotkanymi na ulicy ludźmi. Trwonimy więc
Hodie per totum mundum melliflui facti czas i siły na wszystkie te rozpraszające
sunt coeli. Et verbum caro factum est rozrywki. Czyżby naprawdę
/Dzisiaj zostały całej ziemi wydane słodkie wygospodarowanie porannej godziny,
niebiosa. A słowo ciałem się stało /. To stało podczas której skupilibyśmy się, zamiast
się prawdą w stajni betlejemskiej. rozpraszać, a zamiast tracić siły,
Równocześnie jednak wypełniło się w innej nabieralibyśmy ich na cały Boży dzień, było
formie. "Kto spożywa Moje Ciało i pije Krew niemożliwością?
Moją, ten ma życie wieczne".
Ależ oczywiście, do tego potrzeba więcej
Zbawiciel, który wie, że jesteśmy i niż tylko jednej godziny. Należy tak żyć od
pozostaniemy ludźmi, którzy codziennie jednej godziny do następnej, aby wolno
muszą walczyć z ludzkimi słabościami, nam było wrócić. Już nie można "pozwolić
przychodzi w prawdziwie boski sposób sobie na odejście", nie można ani na chwilę
naszemu człowieczeństwu z pomocą. Tak zejść z obranej drogi.
jak nasze ziemskie ciało potrzebuje chleba
powszedniego, tak samo dusza nasza Nie można nie brać pod uwagę opinii tego,
potrzebuje ciągłego odżywiania. "To jest z kim się na co dzień obcuje. Nawet jeśli nie
Chleb Żywy, który zstąpił z Nieba". Kto czyni pada żadne słowo, wyczuwamy, co inni o
go prawdziwie swym chlebem nas sądzą. Będziemy starali się dostosować

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 5
do otoczenia, a jeśli nie będzie to możliwe, coraz głębiej w jej sens. Sama ceremonia
to wspólne życie stanie się udręką. Tak Najświętszej Ofiary ciągle na nowo
samo jest w życiu ze Zbawicielem. Człowiek uzmysławia nam najważniejszą tajemnicę
staje się coraz bardziej wyczulony na to, co naszej wiary, punkt centralny historii
Mu się podoba, a co nie. Jeśli wcześniej świata, tajemnicę Wcielenia i Zbawienia.
byliśmy z siebie z grubsza zadowoleni, to Któż, mając wrażliwy umysł i wrażliwe
teraz poczujemy się inaczej. Wiele rzeczy serce, mógłby uczestniczyć w Najświętszej
wyda się nam dojrzałymi do zmiany, a co Ofierze, nie przyjmując postawy moralnej,
może być zmienione, zmienionym zostanie. którą niesie jej przesłanie? Któż mógłby
Przy okazji odkryjemy niejedno, czego nie uniknąć wszechogarniającego pragnienia,
będziemy już mogli uznać za piękne i aby samemu wraz ze swoim własnym
dobre, a czego jednak nie będziemy władni małym życiem, stać się częścią wielkiego
zmienić. Wtedy człowiek staje się powoli dzieła Zbawiciela?
mały i pokorny; jest cierpliwy i
wyrozumiały, widząc drzazgę w oku Misteria chrześcijaństwa tworzą
bliźniego, bo belka, którą ma we własnym, niepodzielną całość. Gdy ktoś wgłębia się w
przysparza mu dość kłopotów. jedno, to równocześnie jest pociągany ku
W końcu też nauczymy się znosić siebie wszystkim innym. Tak więc droga
samego w nieubłaganym świetle Bożej wychodząca z Betlejem wiedzie
obecności i oddawać się Miłosierdziu niepowstrzymanie na Golgotę, prowadzi z
Bożemu, dla którego wszystko, co wystawia szopki do Krzyża. Dziś znajdujemy się
nasze siły na pośmiewisko, jest proste i dokładnie w środku czasu Bożego
łatwe. Od samozadowolenia "dobrego Narodzenia: przed dwudziestoma dniami
katolika", który "spełnia swoje obowiązki", obchodziliśmy święto narodzin Zbawiciela;
czyta "porządną gazetę", "właściwie za dwadzieścia dni przypada Święto Matki
głosuje" itd., ale poza tym czyni, co mu się Bożej Gromnicznej - Ofiarowanie Pana
podoba, do życia według Bożych wskazań, Jezusa w Świątyni, którym to świętem
w naiwności i prostocie dziecka oraz kończy się okres bożonarodzeniowy. Gdy
pokorze celnika, jest daleka droga. Ale ten, Dziewica Maryja zaniosła Dzieciątko do
kto zacznie nią raz iść, już nigdy z niej nie świątyni, usłyszała proroctwo o tym, że Jej
zawróci. duszę miecz przeniknie, że to Dziecię
przeznaczone jest na upadek i na
To więc oznacza dziecięctwo Boże: zostać powstanie wielu, na znak, któremu
maluczkim. Ale równocześnie wydorośleć. sprzeciwiać się będą. Jest to zwiastowanie
Żyć Eucharystią to z własnej inicjatywy cierpienia, zwiastowanie walki między
wydostać się z ograniczoności swojego światłem i ciemnością, która objawiła się
życia i doświadczyć bezkresu bytu już w szopce.
chrześcijanina. Kto nawiedza Pana w Jego
domu, nie będzie Go przecież chciał W tym roku Matki Bożej Gromnicznej i
zajmować wyłącznie sobą i swoimi Septuagesima, święta Wcielenia oraz
sprawami. Przeciwnie, zacznie się przygotowania do Paschy przypadają
interesować tym, co jest ważne dla samego prawie tego samego dnia. Pośród nocy
Pana. grzechu rozbłyska gwiazda betlejemska. Na
światłość promieniującą z szopki pada cień
Uczestnictwo w codziennej Najświętszej Krzyża. Światło gaśnie w ciemnościach
Ofierze wciąga nas mimowolnie w życie Wielkiego Piątku, ale z tym większą siłą
liturgiczne. Modlitwy i obrzędy ołtarza, w promienieje w ranek Zmartwychwstania
ciągu całego cyklu roku kościelnego, Pańskiego. Per Passionem et Crucem ad
pozwalają naszej duszy dojrzeć i odczuć resurrectionis gloriam /przez Mękę i Krzyż
historię Zbawienia, sprawiają, że wnikamy do chwały Zmartwychwstania/ wiedzie

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 6
droga Syna Bożego, który stał się Ciałem. Z *)Tekst pochodzi z książki: „Edyta Stein,
Synem Człowieczym, przez cierpienie i Rozważania o Eucharystii”, red. Wolfram
śmierć, do wspaniałości Zmartwychwstania Krusenotto, Wydawnictwo Wrocławskiej
- oto jest droga dla każdego z nas, dla całej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 1987
ludzkości. `
> Gerhard Holti, Zurych, Szwajcaria
Tłumaczenie z języka niemieckiego: Renata Bardzik-Miłosz
Siegfried Stein - Auguste Courant
+ EDITH STEIN
Od Burchardów do Courantów z EDYTY STEIN (ur. w 1891 r.). Selma Courant i
rodzinami Gordon-Horowitz-Pick- Hermann Horowitz mieli pięciu synów.
Schlesinger-Stein Najstarszy syn, Arthur Horowitz, ur. w 1877
r. w Lublińcu, był moim ojcem.
Wprowadzenie
Historia
Ja, Gerhard Holti urodziłem się w 1931 roku
Mój ojciec nie był człowiekiem religijnym,
w Berlinie jako syn żydowskiego ojca i
nie pielęgnował także kontaktów
luterańskiej matki. Mój ojciec, Arthur Holti-
rodzinnych. O swoich krewnych opowiadał
Horowitz opuścił Berlin w latach 30-tych
niewiele, z wyjątkiem wspomnień o swojej
ubiegłego wieku z powodu nasilającego się
matce i czterech braciach. Straszliwy terror
narodowego socjalizmu i przeniósł się do
nazistowski, zwłaszcza po 1933 roku,
Zurychu. Z tego powodu zmienił także
zniszczył ostatecznie więzi rodzinne. Część
obywatelstwo i religię oraz nazwisko, z
członków rodziny zginęła w wyniku
Horowitz na Holti. Dorastałem w Zurychu
Holocaustu, części udało się uratować
razem z moją osiem lat starszą siostrą. Moja
wyjeżdżając zawczasu za granicę (do
matka, rocznik 1891, z domu Vanselow,
Izraela, na Kubę i do Ameryki Południowej).
pochodziła z Pomorza, z Piły, należącej
Mój ojciec starał się na wszelkie sposoby
wówczas do Niemiec.
pomóc możliwie wielu krewnym przy ich
wyjeździe z Niemiec, np. swojej matce
Mój pradziadek, Abraham Horowitz (ur.
Selmie (z domu Courant), zmarłej w Vaduz,
1810), żył w miejscowości Praszka, ok. 45
w księstwie Liechtenstein w 1939 r., czy
km na północ od Lublińca. Był tam rabinem
żyjącym jeszcze braciom Hansowi,
i zginął w 1852 roku w wielkim pożarze, w
Franzowi i Ernestowi. Części potomków
którym spłonęła niemal cała miejscowość.
Augusty Courant-Stein udało się
To właśnie on próbował ratować zwoje
wyemigrować do USA, jak m.in. Ernie Stein-
Tory z płonącej synagogi. Abraham miał
Biberstein. Jej córka Susanne Batzdorff,
pięcioro dzieci, jednym z nich był mój
rocznik 1921, jest autorką licznych
dziadek Hermann, Hermann Horowitz
publikacji i artykułów prasowych o Edycie
poślubił w 1876 roku moją babcię, Selmę
Stein.
Courant, rocznik 1851. Siostrą Selmy była
Augusta Courant (ur. w 1849 r.), matka
EDYTY STEIN (ur. w 1891 r.). Selma Courant i

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 7
Drzewo genealogiczne Po tym przeżyciu uświadomiłem sobie z
O naszych krewnych dowiedziałem się po czasem, że właśnie moim zadaniem będzie
raz pierwszych w latach 50-tych, przy okazji opracowanie obszernego drzewa
wizyty mojego wujka Ernesta Horowitza, genealogicznego tych wszystkich
który posiadał rozległą wiedzę o ich losach. powiązanych ze sobą rodzin. W kolejnych
Z jego pomocą powstało pierwsze drzewo latach zbierałem od amerykańskich
genealogiczne rodziny. W ten sposób członków rodzin Steinów i Courantów
poznałem także dzieje Edyty Stein, wszelkie informacje, które wpisywałem
utalentowanej filozof, deportowanej w następnie do specjalnego programu
1942 roku do Auschwitz jako Żydówki, komputerowego; nasze drzewo
która przeszła na chrześcijaństwo. Jednak genealogiczne urosło aż do ok. 600 osób.
dopiero w latach następnych zdałem sobie Na pierwsze spotkanie rodzinne w Kalifornii
sprawę z rosnącego po wojnie znaczenia w 2000 roku chciałem przygotować
Edyty Stein. Wydarzeniem przełomowym obszerną publikację jako prezent dla
stał się dla mnie wykład o Edycie Stein wszystkich gości.
wygłoszony w mojej parafii w Zurychu
przez s. Adelgundis Jägerschmid, Ponieważ Susanne Batzdorf odkryła w
benedyktynkę z Fryburga Bryzgowijskiego. książce kilka błędów, nie mogłem jeszcze
Ta koleżanka Edyty Stein z okresu studiów wtedy rozdać jej wśród krewnych i
opublikowała po wojnie różnorodne zdecydowałem się opracować ją ponownie.
artykuły jej poświęcone i to ona jako Po kilkuletniej przerwie pracuję obecnie
pierwsza poinformowała mnie o nad redakcją nowej wersji, która obejmuje
planowanej beatyfikacji przez papieża Jana aktualnie prawie 650 osób. Mam nadzieję,
Pawła II w Kolonii. że w 2010 roku uda mi się wydać
poprawioną wersję naszego drzewa
Na beatyfikację Edyty Stein w 1987 roku w genealogicznego.
Kolonii zostałem zaproszony przez Diecezję Także moja kuzynka z Florydy, Mia Pick (83)
Kolońską, wraz z innymi krewnymi z USA, zaangażowała się w dużym stopniu w ten
jako gość honorowy. Razem z s. Adelgundis projekt, za co jestem jej bardzo wdzięczny.
i moim synem Markusem pojechaliśmy do Dzięki efektom jej poszukiwań oraz danym
Kolonii, gdzie spotkaliśmy ponad 40 z Ancestry Tree Programm (największego
członków rodziny ze Stanów na świecie zbioru danych rodzinnych
Zjednoczonych i Kolumbii (rodzina prowadzonego przez Mormonów), jak też
Gordonów). Wiele rodzin Steinów i informacjom z Archiwum Instytutu Yad
Courantów, które wyemigrowały, nigdy Vashem mogłem skutecznie prowadzić
wcześniej się nie widziało i po części w dalsze badania.
ogóle o sobie nie wiedziało. Byłem pod
wielkim wrażeniem uroczystego posiłku w Korzystałem także z informacji dotyczących
obecności czterech kardynałów, w tym różnych miejscowości na Śląsku, dane te
także Josefa Ratzingera, jak też Mszy św. na jeszcze w czasie wojny zostały przez
kolońskim stadionie z udziałem blisko niemieckie urzędy zarchiwizowane na
70.000 wiernych, w czasie której s.Teresia mikrofilmach. Odczytywanie tych starych,
Benedicta a Cruce, OCD (Edyta Stein) odręcznych dokumentów to bardzo
została ogłoszona błogosławioną. czasochłonne, ale jednocześnie szalenie
Ukoronowaniem tego był uścisk dłoni ciekawe zajęcie, przy którym nieuchronnie
papieża Jana Pawła II, który po beatyfikacji rozwija się żyłka detektywa. Przyświeca mi
osobiście powitał krewnych Edyty Stein maksyma: „Jeśli się nie wie, skąd się
zebranych w pierwszym rzędzie. przyszło, to nie wie się, dokąd się zmierza.”

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 8
> Tobias Nowak, Niemcy
Tłumaczenie z niemieckiego: Dorota Jachimczak
Moje spotkanie z Edytą Stein
Jest jesień 2001. Świat z niepokojem patrzy nazwiska. Kiedy kończyłem służbę w
w przyszłość po atakach z 11 września. wojsku, dowiedziałem się o jej kanonizacji.
Przed kilkoma tygodniami zdałem mój Te dwie książeczki tak bardzo mnie
pierwszy egzamin na studiach medycznych zachwyciły, że postanowiłem z okazji Świąt
i zakończyłem praktyki w szpitalu. Właśnie Bożego Narodzenia zażyczyć sobie od
nadeszły wakacje. Razem z dziadkiem i mojej cioci biografię Edyty Stein. To był
bratem wyruszyliśmy w podróż. Dotarliśmy czas wytężonej pracy na studiach
do Passau, pięknego, starego miasta przy medycznych i dlatego poprosiłem o
granicy niemiecko-austriackiej. Podczas niezbyt obszerny życiorys. Ciocia wzięła
zwiedzania katedry znalazłem dwie małe sobie do serca moją prośbę i wybrała
książeczki, które zawierały fragmenty listów książkę Christiana Feldmanna wydaną w
i modlitw Edyty Stein. Postanowiłem zabrać 1998 roku z okazji kanonizacji Edyty Stein.
je ze sobą. Taki był początek wielkiego Również i ta książka mnie zafascynowała.
zafascynowania Edytą Stein, tą Nie miałem czasu przeczytać jej od
niepowtarzalną, jedyną w swoim rodzaju początku do końca, ale mimo tego
postacią niemieckiej historii XX wieku. ponownie pojawiło się światło nowego
poznania. Od samego początku najbardziej
Nasza podróż wakacyjna trwała dalej. Kiedy fascynowały mnie jej miłość do historii, jej
dziadek prowadził samochód, a mój brat gorące zainteresowanie życiem
studiował mapę, ja, siedząc z tyłu, zacząłem politycznym, naukowym i socjologicznym
czytać. Nagle uderzyła mnie niesamowita oraz wydarzeniami tamtych czasów, które
zdolność Edyty Stein do formułowania stawały się historią, jej spostrzeżenia i
myśli. Odczułem to tak, jak gdybym nigdy refleksje, które są nadal aktualne i
jeszcze nie przeczytał czegoś tak trafnego, uniwersalne i dla młodych ludzi mogą być
tak niewiarygodnie dobrze napisanego. bardzo przekonujące. Przede wszystkim zaś
Podczas podróży podziwiałem piękne prawdziwie pokochałem połączenie
krajobrazy, jednak moje myśli całkowicie zachwycającego intelektu ciągle
pochłonęła Edyta Stein. Prawie w każdym poszukującego prawdy z konsekwentną
liście pojawiało się światło na nowe wiarą, która objawiała się w wielkiej i
poznanie, które tak często już odczuwałem, odczuwalnej czystości serca.
ale jeszcze nie wiedziałem, jak jasno je
sformułować. Jeszcze nigdy nie spotkałem Jej głównym filozoficznym tematem, jako
się z tak przekonująca siłą, która uczennicy Husserla i jako chrześcijanki,
wypływałaby tylko ze słów. W tych słowach stała się synteza rozumu i wiary. Wiara
czuje się prawdziwe oddanie Edyty dla dokonała się u niej szczególnie przez
dobra, jej płomienną miłość do Chrystusa i intelektualne zrozumienie prawd – chciała
chęć jego naśladowania. Jej delikatna, Boga pojąć i poznać całym rozumem. Ten
doskonała i kobieca osobowość stanowi sam filozoficzny temat, który można
natomiast połączenie wybitnego, postrzegać jako testament Edyty Stein,
poszukującego intelektu z wielką, a podejmuje również nasz Ojciec Święty
zarazem pokorną pewnością siebie. Benedykt XVI. Edyta Stein odczuwała
najwyższą potrzebę własnego Holocaustu -
Do tej pory znałem Edytę Stein tylko z całkowitej ofiary, której pod koniec życia
nazwiska. Kiedy kończyłem służbę w coraz bardziej była pewna. Tę konieczność

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 9
coraz bardziej była pewna. Tę konieczność Możemy i powinniśmy o to wszyscy często
ofiary życia przyjęła z radością ku czci i prosić z całego serca naszą wielką patronkę
uwielbieniu Boga w Trójcy. Była świadoma Europy, ponieważ Bóg Wszechmogący
katastrofy nacjonalizmu, także kryzysu XX wysłuchuje próśb swoich świętych.
wieku, wieku ateizmu, racjonalizmu i
obojętności w sprawach wiary. Powiedziała
kiedyś we Freiburgu w czasie poszukiwań
prawdy (1916-18): „Moje szukanie prawdy
było jedyną modlitwą” i „Jeśli Chrystus
byłby Bogiem, oddałabym dla niego życie”.
Co za niewiarygodne proroctwo młodej
kobiety i filozofa połowy XX wieku! W
jednym z listów wyznała: „Byłam wówczas
jeszcze tak małą istotą”.
Od 1999 roku Edyta Stein jest patronką
Europy. Jaka siła symbolu promienieje w tej
świętej pod koniec europejskiego stulecia
ze wszystkimi jego katastrofami. Jak
gwiazda przeznaczenia świeci nad swoim
rodzinnym krajem, Śląskiem, który tylko
czeka na to, aby zauważono go
spojrzeniem pełnym miłości i chęci
poznania. Nie można nie wspomnieć o jej
przyjaźni z polskim filozofem Romanem
Ingardenem, W jednym z jej listów do
niego jest mowa o powstającej w
przyszłości Europie Środkowej, składającej
się z Niemiec i z Polski. Pamiętając o
politycznej sytuacji naszych czasów, nie
można nie zauważyć, że Śląsk, kraj św.
Jadwigi i św. Edyty Stein, mógłby stać się
sercem nowej Europy, ponieważ tutaj
wszystkie wymagania zostają spełnione
dzięki nieodłącznemu związkowi
katolicyzmu z polskim narodem. Katolicki
światopogląd, który Edyta jako
chrześcijanka wypełniała, może przynieść
owoce. To tutaj także możliwe jest
zrealizowanie jej zachwycającego
konspektu eucharystycznego wychowania -
nawet dla całej Europy. Może uda się w
najbliższych latach dać serce naszej
europejskiej ojczyźnie na Śląsku, co się nie
powiodło w XX wieku we Francji i w
Niemczech. Powstanie Nowa Europa, w
której można połączyć greckie, łacińskie i
chrześcijańskie dziedzictwo z dziedzictwem
ludzkości, potrzebnym naszym czasom.

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 10
> Renata Zającowa
Niewiastę dzielną któż znajdzie?
Ma już swoje miejsce w Encyklopedii ruchem oporu zwanym Kręgiem z
Wrocławia. W październiku 2001 roku Krzyżowej. Po wojnie pracowała w kościele
poświęcono tablicę ku jej czci w kościele ewangelickim w Niemczech. Zmarła we
pod wezwaniem św. Marii Magdaleny przy Frankfurcie nad Menem w 1953 roku. Miała
ulicy Szewskiej (niegdyś był ewangelicki, a zaledwie 50 lat.
po wojnie jest to katedra polsko-katolicka).
Ilu wrocławian wie, kim była KATHARINA
STARITZ i za co należy jej się miejsce w
naszej pamięci?
Urodziła się we Wrocławiu w 1903 r. Uczyła
się w Victoriaschule (dziś I LO przy ulicy
Poniatowskiego). Tę samą szkołę ukończyła
Edyta Stein. Być może tam spotkały się,
choć metrykalnie dzieli je 12 lat. W czasie I
wojny światowej wielu nauczycieli
zmobilizowano, więc poproszono Edytę
Stein by w swojej byłej szkole wykładała
łacinę, geografię i historię (o swej pracy
pedagogicznej w 1916 roku Edyta Stein
napisała w „Autobiografii”, w rozdziale IX
„Spotkania i wewnętrzne decyzje”).
Po maturze K. Staritz studiowała na
Uniwersytecie Wrocławskim, a pracę
doktorską z teologii obroniła w Marburgu. 1
kwietnia 1938 r. została wikariuszem
miejskim przy kościele św. Marii Magdaleny
i zaczęła prowadzić filię berlińskiego biura
proboszcza Heinricha Grübera, które
udzielało pomocy ewangelikom
pochodzenia żydowskiego. Pastor został za
to aresztowany 1940 r. i zesłany do obozu
koncentracyjnego, ale Katharina Staritz nie
przestała pomagać Żydom. W 1941 roku
sprzeciwiła się wprowadzeniu w kościołach
tzw. „ław pokutniczych” oznaczonych
gwiazdą Dawida dla Żydów – ewangelików.
Za to została aresztowana przez gestapo i
trafiła do obozu koncentracyjnego w
Ravensbrück. W maju 1943 r. zwolniono ją
dzięki interwencji rodziny York von
Wartenburg, związanej z antyhitlerowskim
ruchem oporu zwanym Kręgiem z

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 11
Z teczki korespondencji
> Ronald Stein
Tłumaczenie z języka angielskiego: Małgorzata Kurzawa
Historia autentycznych mebli, które
wróciły do Domu Edyty Stein
Seattle, 5 czerwca 2001 pytając jednocześnie, czy nie chciałbym
więcej. Sprawę transportu miałem załatwić
Marianie*, sam. Spodobał mi się ten pomysł, ale mojej
przepraszam, że późno odpowiadam na dziewczynie nie bardzo. Jednakże
Twój e-mail. Jak już prawdopodobnie wiesz pojechaliśmy moim samochodem z
meble będą wkrótce we Wrocławiu. przyczepą do Nowego Jorku w środku
Odpowiadam na Twoje pytania o rodzinne zimy. Krótko przed naszym przybyciem
powiązania z Edytą Stein i historię mebli. przez Nowy Jork przeszła wielka burza
śnieżna i wszędzie zalegała gruba warstwa
Augusta Stein była matką Edyty, Erny oraz śniegu. To znacznie utrudniło przewóz
Paula mojego dziadka. Erna Stein poślubiła mebli.
Hansa Bibersteina w 1920r. Mieli oni dwoje
dzieci, Ernsta i Susanne. Susanne poślubiła Niedługo potem przeprowadziłem się
Alfreda Batzdorfa i teraz mieszka w Santa około 4500 km na zachód do Seattle w
Rosa w Kalifornii. Ernst poślubił Hannah stanie Waszyngton, gdzie mieszkam do
Hahn i teraz mieszka w Davis w Kalifornii. dziś. Krótko po przyjeździe do Seattle
Mój ojciec Gerhard Stein był synem Paula zdecydowałem, że meble potrzebują
Steina. Edyta Stein była więc ciotką mojego renowacji, ponieważ były na nich widoczne
ojca. ślady transportu. Użyłem mahoniowej
bejcy, która była trochę ciemniejsza od
Komplet mebli został wykonany na oryginalnego wykończenia. Przez wiele lat
zamówienie Augusty Stein jako prezent meble stały w jadalni mojego domu, gdzie
ślubny dla jej córki Erny. Kiedy w latach bardzo dobrze pasowały. Po dziesięciu
trzydziestych Hans i Erna musieli opuścić latach zdecydowałem, że drewno mebli jest
Wrocław, mogli zabrać ze sobą tylko za ciemne, więc rozłożyłem serwantkę
mniejsze meble. Dwie „mniejsze” sztuki, (biblioteczkę), żeby można było ją
które ja posiadam są w rzeczywistości przemalować. Rozpocząłem od wybielenia
całkiem duże. Osiedlili się oni w Nowym drewna i nigdy nie zrobiłem nic ponad to.
Jorku, gdzie mieszkali aż do śmierci (Hans Mebel pozostał w mojej piwnicy do czasu,
+1965, Erna +1978). W tym czasie kiedy dwa lata temu przeprowadziłem się
mieszkałem w State College w Pensylwanii, do domu, w którym mieszkam obecnie.
które jest odległe około 500 km od Nowego Obie sztuki mebli zabrałem do mojego
Jorku. nowego domu. Nie pasowały do
umeblowania pokoi, więc umieściłem je w
Po śmierci Erny, jej córka Susanne Batzdorf piwnicy. Rozważałem ich sprzedaż, ale
skontaktowała się ze mną i zapytała, czy nie wcześniej postanowiłem sprawdzić, czy
jestem zainteresowany otrzymaniem mebli ktoś z Wrocławia, powiązany z domem
z domu Erny. Bliższa rodzina nie mogła Edyty Stein nie byłby nimi zainteresowany.
przejąć całego wyposażenia domu, a nie I znalazłem!
chcąc sprzedawać mebli lokalnym
handlarzom, zaoferowała mi dwie sztuki
, pytając jednocześnie czy nie chciałbym

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 12
Jeśli masz dodatkowe pytania, nie krępuj byłoby dobrze gdybyście nawiązali ze sobą
się, aby się ze mną skontaktować. Susanne kontakt. Jeszcze raz przepraszam za późną
Batzdorf, nasz nieoceniony rodzinny odpowiedź.
historyk, jest w stanie podać Ci więcej
szczegółów na temat historii mebli niż ja. Z poważaniem Ronald Stein
Wysyłam jej kopię tego maila. Myślę, że
*) list elektroniczny do Mariana Łukaszewicza
Z teczki korespondencji
> Karolina Fuhrmann, Berlin
Witam Was wszystkich moi drodzy
przyjaciele, koledzy i znajomi!
Wszystkie dobre czasy niestety dobiegają Kochani moi z Domu Edyty Stein, było dla
końca. Także mój Wolontariat Europejski mnie wielką przyjemnością Was poznać, z
we wspaniałym projekcie zwanym Wami przebywać i pracować! Dziękuję
"Towarzystwo im. Edyty Stein"! Wam za wspaniały czas!
Z ciężkim sercem opuściłam Wrocław 16-go Uważajcie wszyscy na siebie....i pamiętajcie,
września i przeprowadziłam się znów do jaki ten świat jest mały! Więc do zobaczenia
Berlina. Tutaj rozpoczynam nowy rozdział gdzieś za jakimś rogiem!
w moim życiu i stawię czoło nowym
wyzwaniom, np. w każdy weekend moim Serdecznie pozdrawiam
zaocznym studiom tłumaczeniowym w Karolina
Poznaniu.
Ale cieszę się również na spotkania ze
starymi przyjaciółmi oraz na utrzymywanie
przyjaźni zawartych podczas mojego
rocznego pobytu w Polsce. Zachęcam do
kontaktowania się ze mną w każdej kwestii
i jeżeli będziecie w Berlinie, zapraszam
serdecznie do siebie!

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 13
Z teczki korespondencji
> Gudrun Schneider, Bruchsal, Niemcy
Tłumaczenie z niemieckiego: Joanna Dobiech
Sonet do Edyty Stein
Twój Dom – Kolebka powraca spełnieniem
Tchnienie Twego oddechu jeszcze serca nastraja
Wyczuwalna Twoja dłoń myśli jakoby w jedno spaja –
Człowiek człowiekowi życzliwy – Twym pragnieniem –
W tym miejscu podąża Twoim śladem
Wierny wolności danym przez Ciebie przykładem.
Właśnie otwierasz drzwi pojednania –
Ty wiesz – tu z ciemności światło się wyłania
Pragniesz duchem prawdy poszukującym
To co chrześcijańskie i żydowskie – polskie i niemieckie łączyć.
> Marian Łukaszewicz
Wspomnienie zmarłych zagranicznych
przyjaciół Towarzystwa
Monsignore Wolfram Krusenotto pielgrzymkę prowadzoną przez ks.
Wolfram Krusenotto przyszedł na świat 23 Krusenotto do Auschwitz-Birkenau w 50
stycznia 1927 roku w Wuppertal-Barmen w rocznicę śmierci Edyty Stein. Publikacjami
Niemczech. 24 lutego 1953 roku otrzymał prasowymi i listami do diecezji w
święcenia kapłańskie w katedrze kolońskiej. Niemczech wspierał on nasze starania o
Podczas choroby, która okresowo przykuła fundusze na remont domu rodzinnego
go do łóżka, zaczął studiować dzieła Edyty Edyty Stein we Wrocławiu. Zmarł 9 maja
Stein. Ugruntowana głęboką wiedzą 2009 roku. Przed śmiercią wyraził życzenie,
fascynacja jej osobowością ukierunkowała aby pieniądze przeznaczane na kwiaty na
jego przyszłą działalność. Był autorem jego grób przekazać na rzecz
książek o Edycie Stein, doradcą wrocławskiego rodzinnego domu Świętej,
diecezjalnym w sprawach przygotowań do której tak wiernie służył.
jej beatyfikacji w Kolonii, aktywnym
członkiem niemieckiego Towarzystwa jej Siostra Maria Teresa Konieczna OP
imienia. Raz w roku przewodniczył Siostra Maria Teresa Konieczna przyszła na
wyjazdom pielgrzymkowym do obozu świat w rodzinie polskiej 20 czerwca 1928
przejściowego Westerbork w Holandii, roku w Bruay-en-Artois we Francji. Tam
gdzie Edyta Stein przebywała przed ukończyła studia i pracowała jako
deportacją do Auschwitz. Osobiście nauczycielka. Czynnie włączyła się do akcji
głęboko przeżyłem międzynarodową pojednania francusko-niemieckiego

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 14
pilotując wycieczki młodzieży francuskiej „Edith-Stein-Gesellschaft Deutschland”.
do Niemiec. Od 1972 roku należała do Dzięki znajomości języków francuskiego i
Zgromadzenia Sióstr Dominikanek pod polskiego nawiązała ważne kontakty
wezwaniem św. Marii Magdaleny w Spirze zagraniczne. Polaków odwiedzających
(Niemcy). W gimnazjum prowadzonym Spirę oprowadzała po „swej” wystawie i
przez siostry uczyła języka francuskiego. W obdarowywała materiałami o Edycie Stein.
tym klasztorze, gdzie Edyta Stein od 1923 6 sierpnia 2009 roku siostra Maria Teresa po
do 1931 roku mieszkała i pracowała jako krótkiej chorobie zmarła w domu głównym
nauczycielka, siostra Maria Teresa sióstr Dominikanek w Spirze.
Konieczna zorganizowała wystawę i
prowadziła archiwum poświęcone pamięci
tej Świętej. Uczestniczyła w założeniu
„Edith-Stein-Gesellschaft Deutschland”.
> Joanna Nieć
Co się dzieje w Domu Edyty Stein?
Forum młodych w Domu Edyty Stein WARSZTATY FOTOGRAFICZNE
9 października 2009 w ramach Weekendu z Celem warsztatów było stworzenie
Edytą Stein prezentacji multimedialnej. Uczestnicy
mieli szansę nauczyć się cyfrowej obróbki
WARSZTATY PLASTYCZNE obrazu i obsługi programu do tworzenia
W trakcie tych warsztatów zapoznawaliśmy prezentacji multimedialnej.
młodzież z podstawami techniki Uczniowie stworzyli cykl fotograficzny
plastycznej "kolaż". Forma ta, jako znana i zainspirowany cytatami związanymi
ceniona metoda pracy warsztatowej z bezpośrednio z życiem Edyty Stein i jej
młodzieżą stała się dla nas platformą, na rodzinnym domem:
której poruszony został temat forum: "Czy „Mój ojciec zmarł na udar słoneczny w
święty może być super bohaterem?". czasie podróży handlowej (...) Na pogrzeb
Młodzież została zapoznana z historią mojego ojca zjechali krewni i radzili między
powstania techniki, przykładami prac sobą, co teraz ma począć moja matka
mistrzów tego gatunku i miała możliwość zostająca z siedmiorgiem dzieci bez
samodzielnie stworzyć dwa kolaże. środków do życia (...) Moja matka milczała
Pierwszy wykonywany samodzielnie, miał (....) Powzięła już decyzję: przebije się przez
przedstawiać super bohatera, kolejny, życie sama i od nikogo nie przyjmie
wykonywany w grupach, przedstawiał zapomogi.
etapy życia Edyty Stein. Wszystkie prace Obszerny dom, do jakiego wprowadziliśmy
były zaprezentowane w salonie DOMU się wkrótce po ślubie Fredy, był domem
EDYTY STEIN. dwurodzinnym, podzielonym pionowo, o
dwóch klatkach schodowych. Arno i Marta
Warsztaty plastyczne prowadzili: zamieszkali więc z nami (...) Kiedy zbliżało
Martyna Weronika Duda, doktorantka w się srebrne wesele naszego brata, matka
Instytucie Stosunków Międzynarodowych bardzo pragnęła, aby uroczystości
Uniwersytetu Wrocławskiego i jubileuszowe odbyły się u nas. Mieliśmy
koordynatorka warsztatów dla szkół „Biała bowiem piękne pokoje.”
Róża” oraz Warsztaty były świetną okazją do dialogu
Jacek Kuna, student grafiki Akademii Sztuk między uczniami przy użyciu obrazu.
Pięknych we Wrocławiu. Uczestnicy mieli za zadanie obronić cykl
trzech zdjęć przed prowadzącym, który

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 15
wymagał od nich uzasadnienia, dlaczego oraz opracować pierwszą stronę pod
zrobili to zdjęcie i w jakim kontekście je względem graficznym)
użyli.
Warsztaty fotograficzne odbyły się w Warsztaty dziennikarskie prowadzili:
Piwnicy Kulturalnej Domu Edyty Stein. W Aleksandra Konopko, kulturoznawca,
grupie panowała miła atmosfera. dziennikarka, recenzentka teatralna.
Warsztaty prowadził Rafał Solski, absolwent Aktualnie współpracuje z Gazetą Wyborczą
Szkoły Fotografii Artystycznej – MFF (Opole), z pismami specjalistycznymi
KWADRAT, pomysłodawca i koordynator poświęconymi kulturze oraz Internetową
projektu Wheel Art – Sztuka na Kółkach. Telewizją Teatralną. Wcześniej zdobywała
doświadczenie dziennikarskie pracując w
WARSZTATY DZIENNIKARSKIE dzienniku „Polska/The Times. Gazeta
Celem warsztatów dziennikarskich było Opolska”, TVP 3 Opole, Radio Opole.
zapoznanie uczestników z podstawowymi Obecnie jest zatrudniona w Towarzystwie
zasadami tworzenia materiału im. Edyty Stein;
dziennikarskiego (prasowego i radiowego). Joanna Nieć z wykształcenia socjolog,
W części teoretycznej uczestnicy poprzez koordynatorka projektów w DOMU EDYTY
działania grupowe zdobyli wiedzę na STEIN, trenerka, uczestniczka IV i IV bis
temat: edycji „Szkoły Trenerów” przy
– charakterystyk dobrego Uniwersytecie Ekonomicznym we
dziennikarza (cechy osobowości i Wrocławiu;
predyspozycje do zawodu), Maciej Przestalski, redaktor Akademickiego
– rodzajów dziennikarstwa i Radia LUZ.
podstawowych gatunków dziennikarskich
oraz zasad tworzenia dobrej informacji WARSZTATY MUZYCZNE
prasowej, W części teoretycznej uczestnicy zdobyli
– haseł zaczerpniętych z terminologii wiedzę o:
dziennikarskiej i zawodowego żargonu. – skalach poszczególnych głosów
W części praktycznej uczestnicy: niskich i wysokich, działaniu oddechu w
– poznali pracę z mikrofonem i śpiewie, sposobach eksploatacji głosu;
dyktafonem (próba własnych sił: – terminologii muzycznej.
przeprowadzenie sondy ulicznej, aranżacja Część praktyczna obejmowała:
scenki – zapowiedź audycji radiowej) oraz – ćwiczenia artykulacyjne,
zapoznali się z podstawami oddechowe, dynamiczne;
komputerowego programu – przygotowanie do śpiewania w
przeznaczonego do montażu i obróbki dwugłosie: nauka kanonu (Panie Janie),
materiału radiowego (Audacity). śpiewanie prostych melodii na dwa głosy,
– podzielili się na dwie grupy: ćwiczenia rytmiczne w dwugłosie;
dziennikarze radiowi i dziennikarze – wprowadzenie do tematu: Czy
prasowi. Grupa radiowa wraz z opiekunami święty może być super bohaterem?
pracowała w terenie przygotowując sondę Rozmowa na ten temat pod kątem
uliczną na temat: Czy święty może być muzycznym;
super bohaterem? Natomiast grupa – nauka utworu gospel (Siyahamba
prasowa poznała zasady pracy redakcji kuka) na dwa głosy z akompaniamentem
gazety codziennej i stworzyła layout i pianina, na którym grał jeden z
czołówkę własnej gazety, która tematem uczestników warsztatów.
dnia uczyniła także problem: Czy święty Warsztaty muzyczne prowadziła Katarzyna
może być super bohaterem? (grupa miała Urbaniak, studentka na kierunku
za zadanie przedstawić layout gazety w Prowadzenie Zespołów Chóralnych na
formie plakatowej, wymyślić nazwę gazety i Uniwersytecie Śląskim oraz Wokalistyki na
tytuł czołówki, stworzyć lead i podwały Akademii Muzycznej w Katowicach.

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 16
Seminarium z ks. dr Zdzisławem
Madejem
Piątek 5 lutego 2010 r. godz. 19
Tematem seminarium będzie obok „Wiedzy
krzyża” również „Tajemnica Bożego
Narodzenia” Edyty Stein, którą z pewnymi
skrótami zamieszczamy na początku tego
zeszytu.
Serdecznie zapraszamy
> Paweł Moras
Nowe nabytki biblioteki
Polska – Niemcy. Wojna i pamięć zawiera 15 esejów polskich i niemieckich
Redakcja: Jerzy Kochanowski, Beata autorów. Teksty te, celowo pozbawione
Kosmala, Wydawnictwo: Polsko-Niemiecka skomplikowanego aparatu naukowego,
Współpraca Młodzieży, Warszawa / mają za zadanie prezentację szerszych,
Poczdam 2009 (360 str.) przekrojowych zagadnień. Uwagę
poświęcono tu m.in. następującym
Książka „Polska – Niemcy. Wojna i pamięć” pytaniom: co doprowadziło do władzy
powstała na zamówienie Polsko- narodowych socjalistów oraz do wybuchu
Niemieckiej Współpracy Młodzieży drugiej wojny światowej, jak wyglądała
(PNWM). Została opracowana wspólnie polityka okupacyjna w Polsce w latach
przez polskich i niemieckich historyków, 1939–1945, jak wygląda obecnie pamięć o
którzy zajęli się przerażającymi Armii Krajowej w Polsce oraz czym różni się
wydarzeniami drugiej wojny światowej dzisiejsze podejście do tych tematów od
oraz jej długofalowymi, odczuwalnymi do tego z okresu PRL-u? W części drugiej
dziś skutkami. W swojej pracy uwzględnili czytelnik znajdzie 145 pojęć kluczowych.
zróżnicowane podejście do tej złożonej Mają one charakter haseł
tematyki w Polsce i w Niemczech. Naczelną encyklopedycznych opisujących
zasadą, która przyświeca publikacji, jest poszczególne zjawiska historyczne oraz
objaśnianie w równym stopniu symbole mające znaczenie dla pamięci w
perspektywy polskiej i niemieckiej obu krajach. Wszystkie teksty zostały
dotyczącej tego, co i jak wspominają oba opatrzone informacjami bibliograficznymi,
narody. które mają zachęcić do dalszej lektury. Do
książki dołączono płytę CD z informacjami
Publikacja skierowana jest przede o miejscach pamięci związanych z drugą
wszystkim do nauczycieli i animatorów wojną światową w Polsce i Niemczech.
angażujących się w polsko-niemiecką
wymianę młodzieży, a także do młodych Publikacja powstała w dwóch wersjach
ludzi i osób zainteresowanych historią. Ma językowych, polskiej i niemieckiej
ona służyć jako materiał pomocniczy do („Deutschland, Polen und der Zweite
przygotowania spotkań młodzieży, jak Weltkrieg. Geschichte und Erinnerung”).
również zachęcać do dalszego zgłębiania Jest dostępna w sprzedaży w PNWM, przez
tematu. stronę www.pnwm.org, w cenie 18 złotych.
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży
Część pierwsza publikacji, składa się z (PNWM) jest organizacją międzynarodową,
dwóch rozdziałów Historia oraz Pamięć i której zadaniem jest wspieranie kontaktów
zawiera 15 esejów polskich i niemieckich między młodymi ludźmi z Polski i Niemiec.

KWARTALNIK TES – PISMO TOWARZYSTWA IM. EDYTY STEIN str. 17
między młodymi ludźmi z Polski i Niemiec. Kontakt:
Dofinansowuje spotkania młodzieży, a ich Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży
organizatorom oferuje programy (PNWM), www.pnwm.org
szkoleniowe i publikacje, służące
podnoszeniu jakości projektów (m.in. o
tematyce historycznej, jak książka "Polska-
Niemcy. Wojna i Pamięć"). PNWM została
powołana przez rządy Polski i Niemiec w
1991 roku. Od tego czasu w programach
przez nią dofinansowanych wzięły udział
ponad dwa miliony młodych ludzi.
> Joanna Nieć
Apel o przekazanie 1% podatku na rzecz
Towarzystwa
Przekaż 1% podatku na Towarzystwo im. poz. 126 Proszę wpisać kwotę, która nie
Edyty Stein może przekroczyć 1% kwoty z poz. 120, po
KRS 0000104536 zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy
w dół.
Przekazując Towarzystwu im. Edyty Stein
1% swojego podatku wspomagacie PIT 38
Państwo realizację celów organizacji. poz. 58 Proszę wpisać nazwę OPP:
Działamy na rzecz porozumienia polsko- Towarzystwo im. Edyty Stein
niemieckiego, dialogu chrześcijańsko- poz. 59 Proszę wpisać nr KRS: 0000104536
judaistycznego oraz ochrony wolności i poz. 60 Proszę wpisać kwotę, która nie
praw człowieka. Wspieramy postawy może przekroczyć 1% kwoty z poz. 35, po
proobywatelskie, rozwój nauki i edukacji zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy
nieformalnej. w dół.
Co wpisać w zeznaniu podatkowym, żeby
przekazać 1% swojego podatku Dziękujemy za udzielone nam wsparcie!
Towarzystwu im. Edyty Stein?
PIT 36
poz. 305 Proszę wpisać nazwę OPP:
Towarzystwo im. Edyty Stein
poz. 306 Proszę wpisać nr KRS: 0000104536
poz. 307 Proszę wpisać kwotę, która nie
może przekroczyć 1% kwoty z poz. 188, po
zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy
w dół.
PIT 37
poz. 124 Proszę wpisać nazwę OPP:
Towarzystwo im. Edyty Stein
poz. 125 Proszę wpisać nr KRS: 0000104536
poz. 126 Proszę wpisać kwotę, która nie