26 Truyện Ngắn Sơn Nam (Sơn Nam) thuviensach.vn.pdf
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. Chương 1
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
MỤC TIÊU CỦA BÀI HỌC
Tìm hiểu Quan điểm về vật chất
Tìm hiểu Quan điểm về ý thức
Tìm hiểu Mối quan hệ giữa VC vàYT
Xác lập Lập trường thế giới quan DVBC
Xác lập nguyên tắc khách quan
Phát huy tính năng động chủ quan
của ý thức
2. I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA
DUY VẬT BIỆN CHỨNG
1. Vấn đề cơ bản của triết học, CNDV và CNDT
a. Vấn đề cơ bản của triết học: 1 vấn đề
Mối quan hệ giữa: Cái nào có trước, cái nào
có sau, cái nào có trước cái nào,/ con
người hiểu biết về thế giới hay không
Tư duy
Ý thức Vật chất
Tinh thần Tự nhiên
3. Vấn đề cơ bản
của triết học: 2 mặt
BẢN THỂ LUẬN:
giữa vật chất-ý thức, cái
nào có trước, cái nào có sau,
cái nào quyết định cái nào?
NHẬN THỨC LUẬN:
con người có khả năng
Nhận thức được thế giới
hay không?
Ý thức là
tính thứ nhất
Vật chất là
tính thứ nhất
nhận thức
được
không nhận
thức được
thuyết bất
khả tri
CNDT
CNDV
4. b/ Sự đối lập giữa hai quan điểm duy vật và duy tâm
trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học:
CNDT CNDV
-Ý thức
-Sự thiếu hiểu biết
-Do sự cố tình của lực
lượng phản tiến bộ
trong xã hội
- Vật chất
-Do hiểu biết khoa học
-Gắn với lực lượng tiến bộ
trong xã hội
5. b/ CNDT
CNDT
Chủ quan
CNDT
Khách quan
Tôn giáo, tín ngưỡng,
mê tín dị đoan có phải
CNDT hay không?
?
Ma, quỷ, bụt, tiên,
Chúa trời, mệnh trời,
Số phận, linh hồn,
Chủ nghĩa duy tâm có phải
hoàn toàn là tiêu cực không?
Quá đề cao ý thức
cá nhân gạt bỏ đi
vai trò của nhân tố
khách quan
6. • - Hình thức duy tâm nào?
1. Cái đẹp không phải ở đôi má hồng của
người thiếu nữ mà ở trong đôi mắt của kẻ
si tình”
2. Vua là thiên tử, thừa mệnh trời cai trị
muôn dân
3. Người gầy, xanh xao là do bị người âm
theo
4. Cô ta chữa khỏi bệnh ung thư là do luôn
có sự lạc quan về mặt tinh thần
7. -
-
-
a/ CNDV
CNDV chất phác: thời cổ đại,
dựa trên quan sát, chưa chứng
minh bằng khoa học
CNDV siêu hình: thời cận đại,
nhìn thế giới như một cỗ máy, các
bộ phận rời rạc nhau
CNDV biện chứng: Mác- Lênin,
là hình thức hoàn bị nhất, vật chất
gắn với vận động, phát triển và
liên hệ nhau
2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng, hình thức phát
triển cao nhất của chủ nghĩa duy vật
8. II. QUAN ĐIỂM DUY VẬT BIỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý
THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC
1. Vật
Chất
- CNDT
- CNDV cũ: cổ đại, siêu hình
- CNDV biện chứng
10. " về cơ bản vũ trụ được tạo thành bởi một
nguyên tố duy nhất , nguyên tố ấy là
nước „
Thalès de Milet
11. “Thế giới vật chất đã, đang và sẽ vĩnh viễn là ngọn lửa bất diệt,
bùng cháy lên và lụi tàn theo Logos của nó”
“Thần không tham gia vào việc sáng tạo và tiêu diệt thế giới
mà đối với con người cần phải lắng nghe tiếng nói của tự nhiên”
12. Mọi tồn tại trong thế giới đều được tạo nên từ các nguyên tử
-phần tử cuối cùng không thể phân chia –
-giữ vai trò là bản nguyên của thế giới
Mô hình nguyên tử của Đemocrrit
và mô hình nguyên tử của
Vật lý học hiện đại
13. - Đặc điểm quan niệm về vật chất
thời cổ đại.
+ Ưu điểm là duy vật trong cách giải
thích nhưng mang tính sơ khai, chất
phác
+ Hạn chế: đồng nhất vật chất
với vật thể
14. Vật chất phải có khối lượng
Vật chất - không gian - thời gian vận động tách rời nhau
m
Vật
chất
Isaac
Newton
15. Vật chất đã biến mất, bản chất của thế giới là phi vật chất
W. Rơnghen đã phát hiện ra tia X
vào những năm 1800
16. “Vật chất là phạm trù
triết học dùng để chỉ
thực tại khách quan,
được đem lại cho con
người trong cảm giác,
được cảm giác chép lại,
chụp lại, phản ánh và
tồn tại không lệ thuộc
vào cảm giác”
(V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ,
Mátxcơva, 1980, t.18, tr. 151).
19. - Ý nghĩa định nghĩa vật chất của Lênin:
+ Khắc phục hạn chế trong quan niệm về vật
chất trước đây, đồng nhất vật chất với vật thể
+ Trang bị thế giới quan khoa học mở đường
cho các khoa học đi sâu tìm hiểu thế giới, tìm thêm
những dạng mới của vật chất.
+ Khẳng định con người có thể nhận thức được
thế giới, đem lại niềm tin cho con người trong việc
nhân thức và cải tạo thế giới, chống thuyết bất khả tri
+ Chỉ ra tính thứ nhất của vật chất, tính thứ hai
của ý thức, chống quan điểm duy tâm, khắc phục cuộc
khủng hoảng về thế giới quan trong vật lý học
20. 2. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
a/ Vận động:
“Vận động, hiểu theo nghĩa
chung nhất, tức được hiểu, là
một phương thức tồn tại của
vật chất, là một thuộc tính cố
hữu của vật chất, thì bao gồm
tất cả mọi sự thay đổi và mọi
quá trình diễn ra trong vũ trụ,
kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản
cho đến tư duy”
(Ph. Ănghen)
30. Ñöùng im laø
töông ñoái,
taïm thôøi
Ñöùng im chæ xaûy ra trong 1
quan heä nhaát ñònh chöù khoâng
phaûi moïi quan heä cuøng 1 luùc
Ñöùng im chæ xaûy ra vôùi 1 hình thöùc
VÑ chöù khoâng xaûy ra vôùi caû 5
hình thöùc VÑ trong cuøng moät luùc
Ñöùng im chæ bieåu hieän cuûa 1 traïng
thaùi VÑ,ñoù laø VÑ trong thaêng baèng
1. Có sự vật nào đứng im không?
2. Có tồn tại sự đứng im không?
31. Ph. Ănghen: “Các
hình thức cơ bản của
mọi tồn tại là không
gian và thời gian; tồn
tại ngoài thời gian thì
cũng hết sức vô lý như
tồn tại ngoài không
gian”
b/ Không gian và thời gian
32. c. Tính
thống nhất vật
chất của thế giới
Chỉ có một TG
duy nhất là TGVC,
TGVC có trước,tồn tại
độc lập với ý thức con
người
TGVC tồn tại
vĩnh viễn, vô tận, vô
hạn, không sinh ra và
không mất đi
Mọi tồn tại
của TGVC đều có
mối liên hệ thống
nhất với nhau
34. Bài tập lượng giá
1. Đặc điểm của các quan niệm về vật
chất thời cổ đại, thời cận hiện đại?
2. Trình bày về nội dung và ý nghĩa định
nghĩa vật chất của Lênin
3. Quan niệm về vật chất của CNDVBC
gồm những luận điểm cơ bản nào?
35.
36. Ý thức là do sự
tương tác giữa
bộ óc con người
và thế giới
khách quan
Ý thức là thuộc tính của
một dạng vật chất có tổ
chức cao là bộ óc người
Ý thức là sự phản ánh
hiện thực khách quan vào
trong đầu óc con người
2. Ý thức
37.
38.
39.
40. Kimpeek
Khi bị bộ óc bị tổn thương thì hoạt động của ý thức
không bình thường
41. Lao động và ngôn
ngữ là hai yếu tố
trực tiếp quyết định
đến sự ra đời của ý
thức
Nhờ lao động, con người đã buộc
giới tự nhiên bộc lộ những thuộc
tính, bản chất, quy luật… Từ đó,
con người ý thức được thế giới
Ngôn ngữ là hệ thống tín
hiệu vật chất chứa đựng
thông tin mang nội dung
ý thức
43. Ý thức
Nguồn gốc
Tự nhiên
Nguồn gốc
xã hội
Hiện thực
Khách quan
Não
người
Lao
Động
Ngôn
Ngữ
Sơ đồ về nguồn gốc của ý thức
Nguồn gốc xã hội có ý nghĩa quyết
định cho sự ra đời của ý thức
Nguồn gốc tự nhiên là điều kiện
cần cho sự ra đời của ý thức
44. 1. Không có bộ não có ý thức
không?
Có bộ não mà không có lao
động và ngôn ngữ có ý thức
không?
45. b/ Bản chất và kết cấu của ý thức
Bản chất của ý thức
Ý thức
là sự phản
ánh, là cái
phản ánh.
Còn vật chất
là cái được
phản ánh
Ý thức
là hình
ảnh chủ
quan của
thế giới
khách quan
Ý thức
mang tính
năng động,
nó sáng tạo
lại hiện thực
theo nhu cầu
thực tiễn xã
hội
Ý thức là
một hiện
tượng xã hội
và mang
bản chất
xã hội
46. P/a Vật lý
Mặt nước có khả năng phản ánh vật:
ngựa, ánh sáng mặt trời,…
Tính cảm ứng
ở thực vật;
hướng về ánh
sáng,…
P/a tập nhiễm ở
động vật bậc cao
P/a ý thức:
P/a ý thức: sự hình
thành kinh nghiệm LĐ:
săn bắn, dùng lửa, …
47. Là hình ảnh chủ quan về thế giới khách quan hay
ý thức là thế giới khách quan được di chuyển vào
đầu óc con người và cải biến đi
ở trong đó
Chủ quan:
Tâm, sinh lý
Mục đích, lợi ích
Trình độ nhận thức
48. Bt: Giải thích các hiện tượng sau
-1. Yêu nhau củ ấu cũng tròn
-Ghét nhau bồ hòn cũng đắng
49. Phản ánh của óc người với hiện
thực khách quan là sự phản ánh
chủ động tích cực sáng tạo
- Có chọn lọc theo mục đích, yêu cầu,
lợi ích của con người
- Dự báo những khía cạnh mới, thuộc
tính mới, tưởng tượng ra những thứ
không có trong hiện thực
- Vạch ra những quy luật vận động
phát triển của chúng
50. Trán lạc đà
Cổ rắn
Vảy cá chép
Chân cá sấu
Móng chim ưng
Con rồng
Ý thức dự báo khía cạnh mới...
Biểu tượng
cho sức mạnh
Dự báo hiện thực chưa xảy ra
Dự báo về tương lai con người
51. Từ nghiên cứu khám phá bản chất
di truyền, biến dị
của sự sống, các nhà khoa học
công nghệ Sinh học có thế sáng tạo ra các giống mới
Vật chất nhân tạo
52. Kết cấu của ý thức
a. Theo các yếu tố hợp thành
Tri thức
Tình cảm
Ý chí
53. Người bị mất sức khỏe là mất rất nhiều,mất bạn bè là mất nhiều hơn,
Nhưng mất đi lòng can đảm là mất tất cả
Anh hùng Ngô Thị Tuyển 1965
Ý chí căm thù quân giặc
Tri thức, Tình cảm, ý chí
Vd: Lòng yêu nước của nhân dân
Việt Nam? – do đâu?
54. Câu hỏi lượng giá
1. Ý thức ra đời từ nguồn gốc
nào?
2. Ý thức có đặc điểm chính yếu
nào?
3. Kết cấu của ý thức gồm những
gì?
55. 3. Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức
Ý thức
Vật chất
a. Vai trò của vật chất đối với ý thức
c. Ý nghĩa phương pháp luận
b. Vai trò của ý thức đối với vật chất
56. Mối quan hệ giữa VC - YT
Trong mối quan hệ giữa vật
chất và ý thức thì vật chất quyết định
ý thức và ý thức tác động trở lại vật
chất.
Vật
chất
Ý
thức
Tính thứ nhất,
có trước
Tính thứ hai,
có sau. Ý thức
ko tự nhiên có
57. a. Vai trò của vật chất
Vật chất quyết định nội dung, bản
chất, khuynh hướng vận động, phát
triển của ý thức.
Vật chất được hiểu là cơ sở, điều
kiện vật chất, quy luật khách quan chi
phối suy nghĩ, ý muốn chủ quan
58. VAI TRÒ CỦA Ý THỨC
Ý thức giữ vai trò là nhân tố đặc trưng
cho hành vi của con người và hoạt động xã hội
Ý thức là cơ sở sáng tạo cho hoạt động
cải biến đời sống xã hội.
64. TẤM GƯƠNG NGƯỜI NGHÈO VƯỢT KHÓ,
HỌC SINH NGHÈO HỌC GiỎI,
NGƯỜI KHUYẾT TẬT VƯƠN LÊN TRONG CuỘC SỐNG
….. Vượt lên trên hoàn cảnh …
65. Báo Mỹ lý giải vì sao Tướng Giáp ‘đập
tan’ được đội quân ‘bất bại’
Có lẽ, Tướng Giáp đã dành chiến thắng vì
ông hiểu rõ hơn đối thủ của mình rằng
những mâu thuẫn của Mỹ có thể dẫn tới tư
tưởng chán nản và mệt mỏi với chiến tranh.
Ông tin rằng ông có thể lấy hết sinh lực của
người Mỹ để khiến họ không thể giành chiến
thắng...
66. Xây dựng cho bản thân
nguyên tắc khách quan
Khi nhận thức sự vật, hiện tượng phải tái tạo nó
trong chính nó,
Không phải giới tự nhiên, và loài người phù hợp
với các nguyên lý mà các nguyên lý chỉ đúng
trong chừng mực chúng phù hợp với giới tự nhiên
và lịch sử…
Tôn trọng và xuất phát từ quy luật, điều kiện
khách quan tránh nôn nóng, chủ quan duy ý chí
Chủ quan duy ý chí = duy tâm chủ quan + “ Sự
mù quáng chủ quan”
67. - Chủ quan duy ý chí
-Lấy nhiệt tình bất chấp điều kiện thực tế:
chỉ cần cả nước đồng lòng quyết tâm
chúng ta có thể xây dựng đường sắt cao
tốc Bắc – Nam?
-Quá đề cao kinh nghiệm không tiếp thu tri
thức mới trong điều kiện mới.
68. Luôn luôn phát huy
tính năng động chủ
quan của ý thức
-Phát huy vai trò của tri thức, tình cảm, ý chí, lý trí, …
của con người trong hoạt động nhận thức và thực
tiễn vươn lên làm chủ thế giới
69. Đừng buồn
nếu bạn cảm thấy
cuộc sống đơn điệu,
bởi sắc màu cuộc
sống là do chính
bạn tạo nên.
Tình cảm tích cực
So sánh hai người bệ
