Deze presentatie is gebaseerd op volgend handboek: Van Berendoncks, A., Van Broeck, C., Van Mol, R., Paternoster, E., Vanhamel, C. en Zwartjes, L., Geogenie ASO-wetenschappen, Uitgeverij De Boeck NV, Antwerpen, 2004, 232 pagina's. De presentatie is bedoelt voor leerlingen van het 5e middelbaar ASO.

1. Overstromingen… een
milieuprobleem in Vlaanderen
1

2. Overzicht
1. Af en toe actueel
2. Risicozones voor overstromingen in Vlaanderen
3. Casestudy: Het Demerbekken
2

3. Overzicht
1. Af en toe actueel
2. Risicozones voor overstromingen in Vlaanderen
3. Casestudy: Het Demerbekken
3

4. 1. Af en toe actueel
4

5. 5

6. Overzicht
1. Af en toe actueel
2. Risicozones voor overstromingen in Vlaanderen
3. Casestudy: Het Demerbekken
6

7. 2. Risicozones voor overstromingen in Vlaanderen
• Alluviale vlakten bakenen grofweg risicozones af
• Meestal niet volledig overstroomd
• Oeverwallen en sikkelbanken bij matige overstromingen droog
---> soms tijdelijke verblijven gebouwd
• Later permanent bewoond
= nu risicogebied
7

8. 8

9. = overstroming
gemiddeld om de
4 jaar
= overstroming
gemiddeld om de
10-20-50-100 jaar
Vb: De Heulebeek ten oosten van Dadizele
9

10. Overzicht
1. Af en toe actueel
2. Risicozones voor overstromingen in Vlaanderen
3. Casestudy: Het Demerbekken
10

11. 3. Casestudy: Het Demerbekken
• Waterscheidingskammen bakenen rivierbekken af
= verbinding tss hoogste punten 2 verschillende naburige rivieren
• Problemen ↑ wanneer bekken onder verschillende landen,
gewesten,… valt
• Totale opp Demerbekken = 1920 km²
• 3 geografische gebieden:
- Zandstreek
- Zandleemstreek
- Leemstreek
11

12. Karteren van het type overstromingsgebied
• 3 bronnen van overstromingen:
- vanuit waterloop die buiten oevers treedt
---> alluvium wordt afgezet
- vanuit modderstromen, door hevige neerslag, vanaf hellingen
---> colluvium
- combinatie waterloop + neerslag:
---> alluvium + colluvium
12

13. 13

14. Studie veranderingen natuurlijke gedrag afvloeiend water
• Bestaande grachtenstelsels = dichtgegooid of in afvoerbuizen
 Toename neerslag niet opgevangen
• Opp infiltratiegebied = ↓
 Betonnering opritten, wegen,…
• Risico verandert naargelang gebieden waar rivier doorgaat
• Snellere afvoer stroomafwaarts door rechttrekking, verdieping en
betonnering oevers
Te grote debieten
14

15. 15

16. Mogelijke oplossingen
---> rekening houden met:
- grensoverschrijding stroombekkens
- kennis ondergrond
- plaats nieuwe inplantingen
(= wegen, verkavelingen)
- plaats technische ingrepen
(=dijken, wachtbekkens)
16

17. ---> Ook kleinschalige oplossingen helpen:
- opvangen regenwater in putten
- gescheiden riolering
= afstromend regenwater (wegen, parkeerterreinen)
↔ vervuild water (huishoudelijk verbruik)
 Meeste problemen ruimtelijk verbonden
= goede ruimtelijke ordening
 Besluit: zie blz 71 !!
17

18. De ruimtelijke structuur van onze
leefruimte
18

19. Overzicht
1. Onze ruimte is versnipperd
2. Kaart van versnippering in Vlaanderen
3. Gevolgen van versnippering
4. Samenvatting
19

20. Overzicht
1. Onze ruimte is versnipperd
2. Kaart van versnippering in Vlaanderen
3. Gevolgen van versnippering
4. Samenvatting
20

21. Dimensies van versnippering
 Zie handboek blz 72
21

22. Steeds minder open ruimte
• Versnippering = ruimtelijke gehelen raken verbrokkeld
Vb: - snelweg door bosgebied, verplaatsing dieren tss
natuurgebieden verhinderd door verkeer
• Uitgebreide infrastructuur + lintbebouwing
 open ruimte sterk gecompartimenteerd
Totale lengte aan wegen 50 000 km
Totale lengte lintbebouwing 2 000 km
Dichtheid spoorwegnet nr 1 in Europa
Dichtheid waterwegennet nr 2 in Europa
22

23. • Intensief bodemgebruik en menselijke activiteiten
---> natuur- en bosgebieden doorgaans klein
= bijna als eilanden
Oppervlakte
24 ha
Erkende natuurreservaten
19 ha
Gemiddeld bos
23

24. 24

25. Steeds meer bebouwde ruimte
• Ook woningbouw en industrie = versnipperd
• Globaal gezien ---> 40 % van bebouwing buiten stedelijk gebied:
- in kernen
- in linten
- als verspreide bebouwing
25

26. • Vooral lintbebouwing + verspreide bebouwing
= sterk versnipperend
• Aantal bouwvergunningen schommelt rond 30 000 per jaar
26

27. Overzicht
1. Onze ruimte is versnipperd
2. Kaart van versnippering in Vlaanderen
3. Gevolgen van versnippering
4. Samenvatting
27

28. 2. Kaart van versnippering in Vlaanderen
• Landschap Vlaanderen sterk veranderd door:
- versnippering
- grootschalige ingrepen: ruilverkaveling, recreatieparken
28

29. Overzicht
1. Onze ruimte is versnipperd
2. Kaart van versnippering in Vlaanderen
3. Gevolgen van versnippering
4. Samenvatting
29

30. 3. Gevolgen van versnippering
• Verdwijnen kleine landschapselementen
vb: struiken en hagen
---> spelen rol bij migratie en verspreiding planten en dieren
30

31. • Ontstaan van verschraling, zgn. landschapsvervlakking
= vervagen of onherkenbaar worden van kenmerken
landschapstypes
• Toename van verkeer: wonen, werken, recreatie komen niet
in zelfde ruimte voor
• Ingrepen voor waterbeheersing en verkeersinfrastructuur
---> erg duur (onteigeningen)
31

32. Overzicht
1. Onze ruimte is versnipperd
2. Kaart van versnippering in Vlaanderen
3. Gevolgen van versnippering
4. Samenvatting
32

33. 4. Samenvatting
• Versnippering = complex komt voor in ≠ systemen en niveaus
Systemen Niveaus
Morfologisch Het landschap
Ruimtelijk-functioneel Tussen landschapselementen
Ecologisch Binnen landschapselementen
33

34. Systemen
• Morfologisch: visuele vervuiling
vb: bebouwing
• Ruimtelijk-functioneel : verstoort een geheel
vb: landbouwbedrijf: ≠ afzonderlijke grondstukken
---> meer verplaatstingen nodig
• Ecologisch: doorbreekt ecologische processen of samenhang
vb: geen verbinding tss 2 natuurgebieden
34

35. Niveaus
• Het landschap:
vb: Versnijding open gebied door wegen
• Tussen landschapselementen:
vb: verspreid liggende bossen
• Binnen landschapselementen:
vb: 1 natuurgebied door ≠ eigenaars anders beheerd
35

36. Relaties tussen systeem en niveau
36

37. Versnippering als milieuprobleem
• Enkel milieuprobleem als systeem belangrijk voor
biodiversiteit en landschappelijke samenhang doorbroken
wordt
Zoals: - verspreide bebouwing met grotere verkeersstromen
• Versnippering hangt samen met ≠ andere milieuthema’s
Belangrijkste: - verlies aan biodiversiteit
- verdroging
- verontreiniging opp.water
37

38. 38

39. Meer info
Handboek blz 68-75
•
•
•
•
39