1. หนวยที่ 5
การสรางแบบจําลองเชิงพฤติกรรม
(Behavioral Modeling)
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 1

2. วัตถุประสงค
เพื่อใหผูเรียน
เขาใจการใชแบบจําลองในการแสดงพฤติกรรมภายใน
ระบบ
เขาใจกระบวนการในการสรางซีเคว็นไดอะแกรม
คอมมิวนิเคชันไดอะแกรม และสเตทแมชีน
สามารถสรางซีเคว็นไดอะแกรม คอมมิวนิเคชัน
ไดอะแกรม และสเตทแมชีนได
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 2

3. แบบจําลองเชิงพฤติกรรม
(Behavioral Model)
แบบจําลองเชิงโครงสราง (structural model)
แสดงภาพแบบสแตติกของระบบ
แบบจําลองเชิงพฤติกรรม (behavioral model)
แสดงภาพแบบไดนามิคของระบบ
การปฏิสมพันธระหวางแอ็คเตอร และอ็อบเจกต ผาน
ั
การแลกเปลี่ยนเมสเสจ
การเปลี่ยนสถานะของอ็อบเจกตหรือระบบเพื่อ
ตอบสนองตอเหตุการณ
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 3

4. แบบจําลองเชิงพฤติกรรม (ตอ)
อธิบายภาพภายในของกระบวนงานรุกิจ (business
process)
แสดงการทํางานรวมกันของอ็อบเจกตเพื่อรองรับแตละ
ยูสเคสในแบบจําลองเชิงโครงสราง
ใชยูเอ็มแอลอินเตอรแร็กชันไดอะแกรม (interaction
diagram):
ซีเคว็นไดอะแกรม (sequence diagram)
คอมมิวนิเคชันไดอะแกรม (communication diagram)
แสดงผลกระทบจากกระบวนงานตอระบบ
ใชยูเอ็มแอลบีแฮบวิเออรรัลสเตทแมชีน (behavioral state
machine diagram)
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 4

5. แบบจําลองเชิงพฤติกรรม
และการวิเคราะหระบบ
ในขั้นวิเคราะห แบบจําลองเชิงพฤติกรรมอธิบาย
ตรรกะภายในของกระบวนงานโดยไมบอกวา
จะอิมพลิเมนตกระบวนงานนั้นอยางไร
เพื่อใหเขาใจพื้นฐานของกระบวนงานทางธุรกิจ
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 5

6. องคประกอบของอินเตอรแร็กชัน
ไดอะแกรม
อ็อบเจกต (Objects)
สิ่งทีสรางจากคลาส
่
มีแอททริบิว (attributes) สําหรับอธิบายอ็อบเจกต
มีโอเปอรเรชัน (Operations) สําหรับแสดง
พฤติกรรม (behaviors)
เมสเสจ (Messages)
อ็อบเจกตรับและสงเมสเสจ
บอกอ็อบเจกตใหแสดงพฤติกรรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 6

7. ซีเคว็นไดอะแกรม
แสดงอ็อบเจกตและแอ็คเตอร (actor) ที่มสวนรวมใน
ี 
ยูสเคส
แสดงเมสเสจที่สงผานระหวางอ็อบเจกตในยูสเคส

เนนแสดงการสงเมสเสจตามลําดับในการปฏิสมพันธ
ั
ในขันวิเคราะหไมแสดงดีไซนออบเจกตและ
้ ็
รายละเอียดลายเซ็นของเมสเสจ
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 7

8. สัญลักษณของซีเคว็นไดอะแกรม
AN ACTOR
AN OBJECT
anObject:aClass
A LIFELINE
AN ACTIVATION
A MESSAGE aMessage()
OBJECT DESTRUCTION x
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 8

9. การสรางซีเคว็นไดอะแกรม
1. กําหนดบริบทของซีเคว็นไดอะแกรม
2. หาอ็อบเจกตทเกี่ยวของ
ี่
3. กําหนด lifeline ของแตละอ็อบเจกต
4. ใสเมสเสจ
5. ใส activation box บน lifeline ของแตละอ็อบเจกต
6. ตรวจสอบซีเคว็นไดอะแกรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 9

10. ยูสเคสสั่งซื้อ CD ผานเว็บ
Normal Flow:
1. ลูกคา (Customer) สงคําขอคนหา สูระบบ
2. ระบบแสดงรายการซีดีที่แนะนําใหลูกคาดู
3. ลูกคาเลือกซีดหนึ่งรายการเพื่อคนหาขอมูลเพิ่มเติม
ี
4. ระบบแสดงใหขอมูลพื้นฐานและคําวิจารณของซีดีใหลูกคาดู
5. ลูกคาเรียกยูสเคส maintain order
6. ลูกคาทําขั้นที่ 3 ถึง 5 ซ้ําจนกวาจะจบการเลือก
7. ลูกคาใชยูสเคส checkout
8. ลูกคาออกจากเว็บไซด
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 10

11. ตัวอยางซีเคว็นไดอะแกรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 11

12. คอมมิวนิเคชันไดอะแกรม
อ็อบเจกตไดอะแกรมที่แสดงความสัมพันธเชิงการ
สงผานเมสเสจ
เนนทีการไหลของเมสเสจระหวางอ็อบเจกต มากกวา
่
เวลาหรือลําดับของเมสเสจ
มีประโยชนมากในการแสดงรูปแบบของกระบวนงาน
(process)
เหมาะกับการทําความเขาใจการไหลของการควบคุม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 12

13. สัญลักษณของคอมมิวนิเคชัน
ไดอะแกรม
Actor
Object
Association
Message
Frame
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 13

14. การสรางคอมมิวนิเคชันไดอะแกรม
1. กําหนดบริบทคอมมิวนิเคชันไดอะแกรม
2. หาอ็อบเจกต (แอคเตอร) และความสัมพันธระหวางอ็
อบเจกตทเกี่ยวของในการทํางานรวมกัน
ี่
3. วาดโครงรางของคอมมิวนิเคชันไดอะแกรม
4. ใสเมสเสจ
5. ตรวจสอบคอมมิวนิเคชันไดอะแกรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 14

15. ตัวอยางคอมมิวนิเคชันไดอะแกรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 15

16. บีแฮบวิเออรรลสเตทแมชีน
ั
ไดอะแกรม
อ็อบเจกตในคลาสไดอะแกรมมักมีการเปลี่ยนแปลง คือ
มันตองผานสถานะตางๆ ตลอดชวงเวลาที่มันคงอยู
บีแฮบวิเออรรัลสเตทแมชีนไดอะแกรม แสดงสถานะ
ตางๆ ของอ็อบเจกตและเหตุการณ (events) ที่ทาใหอ็
ํ
อบเจกตเปลี่ยนจากสถานะ พรอมทั้งการตอบสนองและ
การกระทําของอ็อบเจกต
เหมาะกับการศึกษาคลาสหนึง และวิวัฒนาการของอ็
่
อบเจกตของคลาส
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 16

17. องคประกอบของบีแฮบวิเออรรล
ั
สเตทแมชีนไดอะแกรม
สถานะ (States)
สถานะภาพของอ็อบเจกตในขณะหนึ่ง
เหตุการณ (Events)
สิ่งที่เมื่อเกิดขึ้นแลวจะทําใหสถานะของอ็อบเจกตเปลี่ยนไป
การเปลี่ยนสถานะ (Transitions)
แสดงการเปลี่ยนของอ็อบเจกตเพื่อตอบสนองตอเหตุการณ
มี guard condition = นิพจน boolean ที่กําหนดเงื่อนไข
การเปลี่ยนสถานะ
การกระทํา (Actions)
การกระทําทีไมสามารถถูกขัดได
่
กิจกรรม (Activities)
โพรเซสที่แตกยอยได การกระทําที่สามารถถูกขัดได ใชเวลา
ในการทํานาน
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 17

18. สัญลักษณของบีแฮบวิเออรรัลสเตท
แมชีนไดอะแกรม
A STATE
AN INITIAL STATE
A FINAL STATE
AN EVENT
A TRANSITION
A Frame
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 18

19. การสรางบีแฮบวิเออรรัลสเตทแมชีน
ไดอะแกรม
1. กําหนดบริบทของบีแฮบวิเออรรัลสเตทแมชีน
ไดอะแกรม
2. หาสถานะเริมตน สถานะสุดทาย และสถานะคงที่
่
(initial, final, and stable states) ของอ็อบเจกต
3. กําหนดลําดับการผานสถานะคงทีตางๆ ของอ็อบเจกต
่
4. หาอีเวนต แอคชัน และสถานะ guard ทีเกี่ยวของกับ
่
การเปลี่ยนสถานะ (transition)
5. ตรวจสอบสเตทแมชีนไดอะแกรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 19

20. ตัวอยางสเตทแมชีนไดอะแกรม
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 20

21. สรุป
Sequence diagrams แสดงคลาสทีมสวนรวมในยูสเคส
่ ี
และเมสเสจที่สงระหวางกัน

Communication diagrams แสดง dynamic view ของ
ระบบเชิงวัตถุ และเนนการสงผานเมสเสจระหวางแอ็ค
เตอรและอ็อบเจกตที่ทํางานรวมกัน
Behavioral state machine diagrams แสดงสถานะ
ตางๆ ที่คลาสหนึงตองผานในการตอบสนองตอ
่
เหตุการณ
OOAD 1/2551 ดร.สุขสถิต มีสถิตย 21