1. 1
บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
การศึกษาวิจัย เรื่อง รูปแบบการจัดการเรียนการสอนเชิงบูรณาการกับการทางาน (WIL) ของ
สถาบันสมาชิกเครือข่ายพัฒนาสหกิจศึกษาภาคใต้ตอนบน นี้คณะวิจัยได้ศึกษาแนวคิด ทฤษฎี เอกสารต่างๆ
และผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อเป็นแนวทางในการศึกษาวิจัย ดังนี้
2.1 แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง
2.1.1 แนวคิด และทฤษฎีการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ
2.1.2 หลักการและแนวคิดต่างๆ เกี่ยวกับการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการ
ทางาน หรือ WIL (Work-integrated Leaning)
1) หลักการและแนวคิดเกี่ยวกับการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน
หรือ WIL (Work-integrated Leaning)
2) รูปแบบการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน หรือ WIL (Work-
integrated Leaning)
2.1.3 ข้อมูลเกี่ยวกับสถาบันสมาชิกเครือข่ายพัฒนาสหกิจศึกษาภาคใต้ตอนบน
2.2 งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
2.3 กรอบแนวคิดในการวิจัย
2.1แนวคิด และทฤษฎีจากเอกสารและตาราที่เกี่ยวข้อง
2.1.1 แนวคิด และทฤษฎีการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ
ความหมายการเรียนการสอนแบบบูรณาการ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ได้ให้ความหมายของคาว่า บูรณาการ
ไว้ว่า เป็นการนาหน่วยที่แยกๆ กัน มารวมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.
2525, อ้างถึงใน ฉัตรรุ่ง เงินอ้น, 2553:23)

2. 2
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้ให้ความหมายไว้ว่า บูรณาการ
(integration) ความหมายโดยคาศัพท์หมายถึง การทาให้เต็มหรือสมบูรณ์ (สานักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ, 2547:3, อ้างถึงใน ฉัตรรุ่ง เงินอ้น, 2553:23)
กระทรวงศึกษาธิการ (2546:19) อ้างถึงใน พระเทพเวที, 2531:24) ได้ให้ความหมาย
ไว้ว่า การบูรณาการ หมายถึงการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงศาสตร์สาขาต่างๆ ที่สัมพันธ์เกี่ยวข้องกันมาผสมผสานเข้า
ด้วยกัน เพื่อให้เกิดองค์ความรู้ที่มีความหมาย มีความหลากหลายและสามารถนาไปใช้ประโยชน์ใน
ชีวิตประจาวัน
สานักงานประสานงานโครงการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ (2540:6) ได้ให้ความหมายไว้
ว่า การสอนแบบบูรณาการ หมายถึงการเชื่อมโยงวิชาหนึ่งเข้ากับวิชาอื่นๆ ในการสอน เช่น การเชื่อมโยง
วิชาวิทยาศาสตร์กับคณิตศาสตร์และภาษาไทย การเชื่อมโยงวิชาวิทยาศาตร์กับสังคมศึกษา การเชื่อมโยง
วิชาศิลปะกับภาษาไทย เป็นต้น
โศภนา บุณยะกลัมพ (2546:8) ได้ให้ความหมายไว้ว่า การสอนแบบบูรณาการ
หมายถึงการสอนซึ่งนาเอาสาระการเรียนรู้ต่างๆ เข้ามาผสมผสานกันเพื่อประโยชน์แก่ผู้เรียน โดยใช้สาระการ
เรียนรู้ใดสาระการเรียนรู้หนึ่งเป็นแกนหลักแล้วขยายวงกว้างขวางออกไป เพื่อให้การเรียนรู้ของผู้เรียนเกิด
ความสมบูรณ์ในตัวของเขาเอง
นิรมล ศตวุฒิ (2547:74) ได้ให้ความหมายไว้ว่า การสอนแบบบูรณาการ หมายถึง
การจัดให้ผู้เรียนเรียนรู้ในลักษณะองค์รวม (Holistic Way) ระหว่างวิชาต่างๆ อย่างมีความหมายตามสภาพ
ความเป็นจริงในชีวิตหรือสภาพปัญหาสังคมที่ซับซ้อน
ชนาธิป พรกุล ได้ให้ความหมายของบูรณาการว่า “ การเชื่อมโยงความรู้และ
ประสบการณ์ทุกชนิด ที่บรรจุอยู่ในแผนของหลักสูตร เป็นการเชื่อมโยงแนวนอนระหว่างหัวข้อและเนื้อหา
ต่างๆที่เป็นความรู้ทั้ง 3 ด้าน ได้แก่ พุทธิพิสัย ทักษะพิสัย และจิตพิสัย การบูรณาการทาให้ผู้เรียนได้รับ
ความรู้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และรู้ในเรื่องนั้นอย่างลึกซึ้ง การบูรณาการความรู้เป็นสิ่งจาเป็นโดยเฉพาะใน
ยุคที่มีความรู้ ข้อมูลข่าวสารมาก จึงเกิดเป็นหลักสูตรที่เรียกว่า หลักสูตรบูรณาการ (Integrated curricula)
ซึ่งพยายามสร้างหัวเรื่อง (Themes) ใน โปรแกรมวิชาโดยนาความคิดหลักในวิชามาสัมพันธ์กัน และสัมพันธ์
กับวิชาอื่นด้วย”
จากที่กล่าวมาพอสรุปความหมาย การสอนแบบบูรณาการได้ว่า เป็นการเชื่อมโยงวิชา
หนึ่งเข้ากับวิชาอื่นๆ ในการสอนเพื่อให้ผู้เรียนเกิดองค์ความรู้ที่หลากหลาย และสามารถนาไปใช้ประโยชน์ใน
ชีวิตประจาวัน

3. 3
ความสาคัญของการเรียนรู้แบบบูรณาการ
อนุบาลบางคนที [มปป., Online] ได้กล่าวถึงความสาคัญของการเรียนรูแบบบูรณาการ
ไว้ดังนี้
1) เป็นการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับสภาพจริงตามธรรมชาติ เพราะสิ่งต่างๆ ตาม
ธรรมชาติทั้งชีวิตและสิ่งแวดล้อมล้วนเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน หรือเชื่อมโยงอาศัยซึ่งกันและกัน มิได้เป็นไปอย่าง
โดดเดี่ยวไม่เกี่ยวข้องกับสิ่งอื่น ดังคากล่าวที่ว่า " เด็ดดอกไม้สะเทือนถึงดวงดาว "
2) ช่วยให้เกิดการเรียนรู้ลักษณะรอบรู้ มีความรู้หลายด้านเชื่อมโยงกันเป็ นองค์รวม
ความรู้ ประสบการณ์ไม่คับแคบ
3) ความรู้ที่ได้รับมีความหมายต่อชีวิตและสะดวกต่อการนาไปใช้ประโยชน์ในชีวิต
จริง เพราะได้เรียนรู้สิ่งที่สอดคล้องกับสภาพจริง ได้เรียนรู้อย่างเป็นองค์รวม มีความรอบรู้เรื่องนั้นๆ ซึ่งเมื่อจะใช้
หรือแก้ปัญหาในชีวิตจริงจะต้องใช้ความรอบรู้ ความรู้ที่ได้เรียนอย่างบูรณาการกับสิ่งที่ต้องการใช้ในชีวิตจริงจึง
สอดคล้องกัน สะดวกต่อการใช้งาน
4) สามารถช่วยลดความซ้าซ้อนของเนื้อหา ประหยัดเวลาการเรียนรู้ และช่วยลด
ภาระการสอนได้
5) ส่งเสริมการเรียนรู้ที่หลากหลาย คิดวิเคราะห์เชื่อมโยงได้ และช่วยการพัฒนา
ความคิดสร้างสรรค์
ประเภทของการบูรณาการ
อนุบาลบางคนที [มปป., Online] ได้กล่าวถึงประเภทของการบูรณาการ ไว้ดังนี้
1) แบ่งโดยพิจารณาจากการเชื่อมโยงจุดประสงค์ หรือมาตรฐานการเรียนรู้ หรือสาระ
การเรียนรู้ ดังนี้
1.1) บูรณาการแบบสอดแทรก เป็นลักษณะการสอนปกติทั่วไปที่บางช่วงได้นา
เนื้อหาสาระอื่นมาสอดแทรกเช่นการสอดแทรกคุณธรรมจริยธรรม เรื่องความซื่อสัตย์ในขณะสอนเรื่องกติกา
การเล่นฟุตบอล โดยการเตรียมการสอน ผู้สอนมิได้ดาเนินการละเอียดถึงขั้นวิเคราะห์หลักสูตร แต่พิจารณาว่า
เรื่องใดพอใจที่จะแทรกเชื่อมโยงกันได้และนักเรียนจะได้รับประโยชน์มากขึ้นก็จัดสอดแทรก
1.2) บูรณาการภายในวิชาหรือกลุ่มสาระการเรียนรู้เดียวกัน เป็นการนาจุดประสงค์
หรือมาตรฐานการเรียนรู้และหรือสาระการเรียนรู้ หัวเรื่องหรือประเด็นสาระต่างๆ ที่มีในวิชานั้นๆ มาบูรณาการ
กัน โดยผู้สอนมีการดาเนินการวิเคราะห์กาหนดรายละเอียดการบูรณาการชัดเจน เช่น ในวิชาวิทยาศาสตร์นา
สาระย่อยเรื่องสสาร แรง พลังงานเซลล์ไฟฟ้ า และวงจรไฟฟ้ า เป็นต้น มาบูรณาการสอนในหัวเรื่อง " กังหัน

4. 4
มหัศจรรย์ " หรือวิชาภาษาไทย นาทักษะการฟัง พูด อ่าน เขียน มาบูรณาการสอนในหัวเรื่อง " บ้านแสนสุข "
เป็นต้น
1.3) บูรณาการระหว่างกลุ่มสาระการเรียนรู้ หรือสหวิทยาการ เป็ นการนา
จุดประสงค์หรือมาตรฐานการเรียนรู้และหรือสาระการเรียนรู้ต่างๆ ตั้งแต่ 2 วิชา หรือกลุ่มสาระ มาบูรณาการ
กัน โดยผู้สอนมีการดาเนินการวิเคราะห์ กาหนดรายละเอียดการบูรณาการของแต่ละวิชาอย่างชัดเจน
1.4) บูรณาการกับวิถีชีวิต เป็นการกาหนดหัวเรื่อง เนื้อหาสาระและวิธีการเรียนรู้
หรือกิจกรรมต่างๆ ที่ยึดหรือให้สอดคล้องกับการดาเนินชีวิตประจาวันเป็นหลักก่อน แล้วจึงวิเคราะห์ผลการ
เรียนรู้ที่เกิด เทียบโยงกับมาตรฐานการเรียนรู้หรือผลการเรียนรู้ที่คาดหวังหรือสาระที่หลักสูตรกาหนด
ตัวอย่างเช่น ครูร่วมกับนักเรียน ร่วมกันกาหนดจุดประสงค์ สาระและกิจกรรมการเรียนรู้หรือกาหนดแผนการ
เรียนรู้ที่เป็นเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจาวัน เช่น หัวเรื่อง " คนรุ่นใหม่กับการพัฒนาชุมชน " ซึ่งเป็น
เรื่องราวการพัฒนาหรือแก้ไขปัญหาในการดารงชีวิตในชุมชน เป็นต้น แล้วดาเนินกิจกรรมการเรียนรู้ที่กาหนด
นั้นจนเสร็จสิ้น โดยครูมีบทบาทในการวิเคราะห์ผลการเรียนที่เกิดขึ้นนั้นว่าบรรลุผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง หรือ
มาตรฐานการเรียนรู้ใดที่หลักสูตรกาหนดไว้บ้างเพื่อใช้ในการประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตรต่อไป
2) แบ่งโดยพิจารณาจากกิจกรรมการเรียนการสอน ดังนี้
2.1) บูรณาการลักษณะสอดแทรกกิจกรรมต่างๆ โดยครูสอนวิชาใดวิชาหนึ่ง
ตามปกติแล้วสอดแทรกกิจกรรมหรือเชื่อมโยงสาระวิชาอื่นที่เกี่ยวข้องหรือสัมพันธ์กับการสอนนั้นๆ มาร่วมสอน
เช่น ขณะสอนห้องเรียนขาดความสงบครูก็ชวนให้นักเรียนนั่งสมาธิ และกล่าวถึงประโยชน์ ของสมาธิพร้อมกัน
ไปด้วย เป็นต้น
2.2) บูรณาการโดยใช้กิจกรรมโครงงาน เป็นกิจกรรมการเรียนการสอนที่บูรณาการ
การเรียนรู้ โดยใช้กิจกรรมการทาโครงงานเป็นหลัก หรือใช้ประกอบในการเรียนรู้เรื่องนั้นๆ ด้วยการทาโครงงาน
โดยปกติจะต้องใช้ความรู้และความสามารถลักษณะบูรณาการอยู่แล้วโครงงานจึงสาเร็จได้ การเรียนรู้โดยการ
ทาโครงงานจึงสะท้อนการเรียนรู้ลักษณะบูรณาการได้เป็นอย่างดี
2.3) บูรณาการโดยใช้กิจกรรมแก้ปัญหา เป็นกิจกรรมการเรียนการสอนที่บูรณาการ
การเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมการแก้ปัญหาเป็นหลักในการเรียนรู้ซึ่งจะมีลักษณะคล้ายกิจกรรมการทาโครงงานทั้งนี้
เพราะการเรียนรู้จากกิจกรรมการแก้ปัญหาสามารถสะท้อนการเรียนรู้ลักษณะบูรณาการได้เป็นอย่างดีเพราะ
ธรรมชาติการแก้ปัญหามิได้ใช้ความรู้ความสามารถอย่างเดียวแต่ใช้อย่างบูรณาการ

5. 5
รูปแบบของการบูรณาการ (Models of Integration)
รูปแบบของการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการมี 4 รูปแบบ คือ (ยาเบ็น เรือง
จรูญศรี, มปป.,[Online])
1) การสอนบูรณาการแบบสอดแทรก (Infusion Instruction)
การสอนรูปแบบนี้ครูผู้สอนในวิชาหนึ่งสอดแทรกเนื้อหาของวิชาอื่น ๆ เข้าไปในการ
สอนของตน เป็นการวางแผนการสอนและสอนโดยครูเพียงคนเดียว
2) การสอนบูรณาการแบบขนาน (Parallel Instruction)
การสอนตามรูปแบบนี้ ครูตั้งแต่ 2 คนขึ้นไปสอนต่างวิชากัน ต่างคนต่างสอนแต่
ต้องวางแผนการสอนร่วมกันโดยมุ่งสอนหัวเรื่อง/ความคิดรวบยอด/ปัญหาเดียวกัน (Theme / concept /
problem) ระบุสิ่งที่ร่วมกันและตัดสินในร่วมกันว่าจะสอนหัวเรื่อง/ความคิดรวบยอด/ปัญหานั้นๆ อย่างไรใน
วิชาของแต่ละคน งานหรือการบ้านที่มอบหมายให้นักเรียนทาจะแตกต่างกันไปในแต่ละวิชา แต่ทั้งหมด
จะต้องมีหัวเรื่อง/ความคิดรวบยอด/ปัญหาร่วมกัน
3) การสอนบูรณาการแบบสหวิทยาการ (Multidisciplinary Instruction)
การสอนตามรูปแบบนี้คล้าย ๆ กับการสอนบูรณาการแบบขนาน (Parallel
Instruction) กล่าวคือครูตั้งแต่ 2 คนขึ้นไปสอนต่างวิชากัน มุ่งสอนหัวเรื่อง ความคิดรวบยอด/ปัญหา
เดียวกันต่างคนต่างแยกกันสอนเป็นส่วนใหญ่ แต่มีการมอบหมายงาน หรือโครงการ (Project) ร่วมกัน ซึ่งจะ
ช่วยเชื่อมโยงสาขาวิชาต่าง ๆ เข้าด้วยกัน ครูทุกคนจะต้องวางแผนร่วมกันเพื่อที่จะระบุว่าจะสอนหัวเรื่อง/
ความคิดรวบยอด/ปัญหานั้น ๆ ในแต่ละวิชาอย่างไร และวางแผนสร้างโครงการร่วมกัน(หรือกาหนดงานจะ
มอบหมายให้นักเรียนทาร่วมกัน) และกาหนดว่าจะแบ่งโครงการนั้นออกเป็นโครงการย่อย ๆ ให้นักเรียน
ปฏิบัติแต่ละรายวิชาอย่างไร
อนึ่ง พึงเข้าใจว่าคาว่า “โครงการ” นี้มีความหมายเดียวกันกับคาว่า “โครงงาน”
มาจากภาษาอังกฤษคาเดียวกันคือ “Project” หลายท่านอาจคุ้นกับคาว่า โครงงาน มากกว่า เช่น “โครงงาน
วิทยาศาสตร์” ซึ่งก็อาจเรียกว่า “โครงการวิทยาศาสตร์” ได้เช่นเดียวกัน
4) การสอนบูรณาการแบบข้ามวิชาหรือเป็นคณะ (Transdisciplinary Instrction)
การสอนตามรูปแบบนี้ครูที่สอนวิชาต่าง ๆ จะร่วมกันสอนเป็นคณะหรือเป็นทีม
ร่วมกันวางแผน ปรึกษาหารือ และกาหนดหัวเรื่อง/ความคิดรวบยอด/ปัญหาร่วมกัน แล้วร่วมกันดาเนินการ
สอนนักเรียนกลุ่มเดียวกัน

6. 6
2.1.2 หลักการและแนวคิดต่างๆ เกี่ยวกับการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน
หรือ WIL (Work-integrated Leaning)
1) หลักการและแนวคิดเกี่ยวกับการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน หรือ
WIL (Work-integrated Leaning)
หลักการแนวคิด/ปรัชญาของ WiL ในประเทศไทย เป็นการจัดการศึกษาเชิงบูรณา
การกับการทางาน หรือ WIL เป็นกรณีหนึ่งของการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ ที่ช่วยให้นักศึกษามีโอกาสในการ
ประยุกต์ความรู้ ทักษะการทางาน และทักษะเฉพาะที่สัมพันธ์กับวิชาชีพ ได้รู้จักชีวิตการทางานที่แท้จริงก่อน
สาเร็จการศึกษาปลาย (ปานเพชร ชินินทร และคนอื่นๆ, 2552, บทคัดย่อ)
การศึกษาเชิงบูรณาการกับการทางาน หรือ WiL เป็นการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ที่
ช่วยให้นักศึกษามีโอกาสในการประยุกต์ความรู้ทักษะการทางาน และทักษะเฉพาะที่สัมพันธ์กับวิชาชีพ ได้รู้จัก
ชีวิตการทางานที่แท้จริงก่อนสาเร็จการศึกษา จุดมุ่งหมายการพัฒนาด้วยการเรียนการสอนแบบ WiL ก็คือ
สถาบันการศึกษาได้มีการเชื่อมโยงโลกการศึกษากับภาคธุรกิจอุตสาหกรรมเข้าด้วยกัน ทาให้ประเทศมี
ทรัพยากรมนุษย์ที่มีสมรรถนะสูงสามารถแข่งขันในระดับนานาชาติได้ จุดมุ่งหมายการพัฒนาคือ
สถาบันการศึกษาได้มีการเชื่อมโยงโลกการศึกษากับภาคธุรกิจอุตสาหกรรมเขนาด้วยกัน ทาให้ประเทศมี
ทรัพยากรมนุษย์ที่มีสมรรถนะสูง สามารถแข่งขันในระดับนานาชาติได้ ซึ่งโครงสร้างความร่วมมือ ประกอบด้วย
สถานศึกษา สถานประกอบการ องค์กรวิชาชีพ นอกจากนี้สถานประกอบการและสถาบันอุดมศึกษายังได้รับ
ประโยชน์ในเชิงความร่วมมือและการพัฒนาปรับปรุงงานและหลักสูตร (ปานเพชร ชินินทร และวิเชษฐ์ พลาย
มาศ, 2552)
WiL เป็นการจัดการศึกษาที่เน้นการฝึกปฏิบัติเพื่อให้ประกอบอาชีพได้จริง ดังนั้น
ต้องหาความต้องการความจาเป็นในหลักสูตรรายวิชาที่จะมีการเรียนรู้ร่วมกับการทางาน ในการจัดการศึกษา 9
รูปแบบ โดยต้องมีการบูรณาการวิชาต่างๆ ในลักษณะของการเข้าไปทางานจริงในสถาน ประกอบการให้ตรง
ตามสาขาอาชีพที่เรียน (มหาวิทยาลัยธัญบุรี และคนอื่นๆ, 2553:3)
แนวคิดเกี่ยวกับ WiL ในประเทศสหรัฐเมริกานั้น กล่าวได้ว่าเป็นการสร้างมาตรฐาน
ทักษะและมาตรฐานอาชีพระดับชาติสู่ระดับสากล เพื่อให้แรงงานของชาติได้มาตรฐาน ถือเป็นยุทธศาสตร์ที่
สร้างความสาเร็จแก่การพัฒนาการศึกษาอย่างยิ่ง (ปานเพชร ชินินทร และคนอื่นๆ, 2552, บทคัดย่อ)
สานักเลขาธิการสภาการศึกษา (2553:14) อธิบายไว้ว่า WiL เป็นระบบการศึกษาที่
เน้นการบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน โดยการร่วมมือกันทั้ง 3 ฝ่าย คือ สถานศึกษา สถานประกอบการ

7. 7
และสมาคมวิชาชีพ เพื่อให้บัณฑิตที่ขบสามารถประกอบอาชีพจริงได้ และก่อให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจกับ
ประเทศ
สาธารณรัฐฟินแลนด์ มีแนวคิดเกี่ยวกับ WiL ไว้ว่า WiL มีหลักการและแนวคิดคือ
เพื่อเพิ่มความรู้ทักษะ และความเชี่ยวชาญสาหรับผู้ศึกษาในระดับปริญญา รวมถึงการพัฒนาคุณภาพและ
มาตรฐานของการเรียนวิชาชีพภายหลังที่สาเร็จการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (ปานเพชร ชินินทร
และคนอื่นๆ, 2552, บทคัดย่อ)
สมาพันธรัฐสวิส มีแนวคิดเกี่ยวกับ WiL ว่าเป็นการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการทางาน
การเพิ่มทักษะและความรู้ที่จาเป็นต่อการทางาน เช่น การเรียนรู้การสื่อสารภาษา เทคโนโลยีและ การศึกษา
การฝึกทักษะอาชีพใหม่ ๆ ความรู้ใหม่ที่สัมพันธ์กับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการศึกษาที่เกี่ยวกับด้าน
อุดมศึกษา เพื่อให้ได้คุณวุฒิในสาขาที่ศึกษา (ปานเพชร ชินินทร และคนอื่นๆ, 2552, บทคัดย่อ)
สาธารณรัฐเกาหลี มีแนวคิดและหลักการเกี่ยวกับ WiL ว่าเป็นการศึกษาตลอดชีวิต
และลักษณะการจัดการศึกษาต่อเนื่องการจัดการศึกษาตั้งแต่อนุบาลถึงระดับอุดมศึกษาในระบบปิดทั้งยังจัด
การศึกษาตอบสนองความต้องการผู้ที่ทางานแล้วแต่ต้องการเรียนเสริมความรู้หรือเรียนรู้เพื่อเปลี่ยนอาชีพให้มี
โอกาสการเรียนเท่าเทียมระบบโรงเรียนโดยทั่วไป (ปานเพชร ชินินทร และคนอื่นๆ, 2552, บทคัดย่อ)
Penelop Engel-Hills and other (พีนโลพ แองเจิล ฮิล และคนอื่นๆ, 2010:1) ได้
อธิบายว่า WiL เป็นการจัดการเรียนการสอนเพื่อการประกอบอาชีพที่รวมถึงการเรียนรู้ทฤษฎีและเทคนิคที่
เหมาะสมเพื่อการประกอบอาชีพ การเรียนรู้ที่จะเป็นผู้เชี่ยวชาญในวิชาชีพ การเรียนรู้เพื่อสามารถแก้ไขปัญหา
(Problem-Based Learning : PBL) การศึกษาเรียนรู้โครงการอย่างลึกซึ้งในชั้นเรียนและมีการประเมิน
ความสามารถจากการศึกษาที่ได้ (Project Based Learning : PLBL) ทั้งนี้ไม่รวมถึงการเรียนรู้จาก
ประสบการณ์เพื่อสามารถแก้ไขปัญหา และการเรียนรู้และปฏิบัติจริงในสถานประกอบการ (Workplace
Learning : WPL)
Queensland University of Technology [Online] ได้อธิบายว่า WiL เป็นหลักสูตร
การเรียนการสอนแก่นักศึกษาโดยที่เข้าไปมีส่วนร่วมกับภาคอุตสาหกรรม และชุมชนต่างๆ โดยผ่านการทา
กิจกรรมและประสบการณ์จริง ตามแผนที่ถูกกาหนดไว้แล้ว และรวมถึงการประเมินผล ทั้งนี้การทากิจกรรมต่าง
ของนักศึกษาจะสร้างโอกาสต่างๆ ดังนี้

8. 8
1. เพื่อพัฒนาและบูรณาการความรู้ ทักษะ การสามารถในการจัดการ ปัญหาใน
ชีวิตจริง
2. เพื่อสร้างประสบการณ์ตรง และวัฒนธรรมองค์กร และการปฏิบัติต่างๆ ในสาย
อาชีพ และของหน่วยงาน
3. เพื่อสร้างทางเลือกด้านอาชีพ และแสดงให้เห็นถึงลักษณะความเป็นมืออาชีพ
ผ่านกระบวนการฝึก
Griffith University [Online] ได้อธิบายว่า WiL เป็นรูปแบบระบบการจัดการเรียน
การสอน ซึ่งเป็นระดับปริญญาตรีเป็นส่วนใหญ่และมีบางโปรแกรมสาหรับบัณฑิตวิทยาลัย ทั้งนี้การจัด
การศึกษาลักษณะ WiL จะ การศึกษาเน้นในทางปฏิบัติ สร้างประสบการณ์จากสถานการณ์ต่างๆ ในชีวิตการ
ทางาน มิติการศึกษาที่เน้นในทางปฏิบัติ เป็นหัวใจสาคัญที่จะเพิ่มทักษะที่นักศึกษาจะได้เรียนรู้ผ่านการเรียน
การสอน ในเรื่องขององค์ความรู้เพื่อการปฏิบัติงานจริงในสถานประกอบการโดยอาจารย์ผู้ชานาญ
คณะทางานด้าน WiL ประเทศไทย (2552:4) ได้อธิบายว่า การสอนแบบ WiL ก็คือ
สถาบันการศึกษาได้มีการเชื่อมโยงโลกการศึกษากับภาคธุรกิจอุตสาหกรรมเข้าด้วยกันทาให้ประเทศมี
ทรัพยากรมนุษย์ที่มีสมรรถนะสูงสามารถแข่งขันในระดับนานาชาติได้จุดมุ่งหมายการพัฒนาคือ
สถาบันการศึกษาได้มีการเชื่อมโยงโลกการศึกษากับภาคธุรกิจอุตสาหกรรมเข้าด้วยกันทาให้ประเทศมี
ทรัพยากรมนุษย์ที่มีสมรรถนะสูง สามารถแข่งขันในระดับนานาชาติได้ ซึ่งโครงสร้างความร่วมมือ ประกอบด้วย
สถานศึกษา สถานประกอบการ องค์กรวิชาชีพ นอกจากนี้สถานประกอบการและสถาบันอุดมศึกษายังได้รับ
ประโยชน์ในเชิงความร่วมมือและการพัฒนาปรับปรุงงานและหลักสูตร
2) รูปแบบการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน หรือ WIL (Work-
integrated Leaning)
จากการศึกษาของคณะทางานด้าน WiL ประเทศไทย (2552:4) จากทั่วโลก พบว่า
มี 9 รูปแบบ ดังต่อไปนี้ปรากฏตามตารางที่ 2.1

9. 9
ตารางที่ 2.1 รูปแบบการศึกษาเชิงบูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน หรือ WIL (Work-integrated Leaning)
รูปแบบ ลักษณะเฉพาะ ตัวอย่าง
1. การกาหนดประสบการณ์ก่อน
การศึกษา (Pre-course
Experience)
หมายถึง การกาหนดประสบการณ์
ในการทางานเป็นคุณสมบัติเฉพาะ
ของนักศึกษาก่อนเข้ารับการศึกษา
(Pre-requisite)
การกาหนดประสบการณ์ทางาน
ในฟาร์มก่อนเข้าศึกษา
เกษตรศาสตร์
2. การเรียนสลับกับการทางาน
(Sandwich Course)
กาหนดระยะเวลาทางานในระหว่าง
ปีที่ศึกษา โดยทั่วไปอาจกาหนดให้
ทางาน 4 เดือน หรือทางาน 3 เดือน
สลับกับการเรียนในสถาบัน
อุดมศึกษา จนกว่าจะสาเร็จ
การศึกษา
หลักสูตรวิศวกรรมศาสตร์ของ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอม
เกล้าพระนครเหนือ
3. สหกิจศึกษา (Cooperative
Education)
กาหนดระยะเวลาทางานไว้ชัดเจน
ในหลักสูตร เน้นการบูรณาการ
ทฤษฏีและการปฏิบัติเพื่อเพิ่มขีด
ความสามารถในการจ้างงานของ
บัณฑิต
หลักสูตรต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัย
เทคโนโลยีสุรนารี และ
มหาวิทยาลัยอื่นๆ ทั้งภาครัฐและ
ภาคเอกชน
4. การฝึกงานที่เน้นการเรียนรู้หรือ
การติดตามพฤติกรรมการทางาน
(Cognitive Apprenticeship or
Job Shadowing)
มุ่งเน้นการสังเกตพฤติกรรมและการ
ซึม-ซับวัฒนธรรมองค์กรขององค์กร
ผู้ใช้บัณฑิต
หลักสูตรต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัย
เทคโนโลยีสุรนารี และ
มหาวิทยาลัยอื่นๆ ทั้งภาครัฐและ
ภาคเอกชน
5. หลักสูตรร่วมมหาวิทยาลัยและ
อุตสาหกรรม (Joint Industry
University Course)
หลักสูตรที่ร่วมพัฒนาและ อุดหนุน
งบประมาณโดยองค์กรผู้ใช้บัณฑิต
รวมทั้งการใช้บุคลากร และอุปกรณ์
ขององค์กรผู้ใช้บัณฑิต
หลักสูตรวิศวกรรมศาสตร์
บริหารธุรกิจ และอื่น ๆ

10. 10
ตารางที่ 2.1 (ต่อ)
รูปแบบ ลักษณะเฉพาะ ตัวอย่าง
6. พนักงานฝึกหัดใหม่หรือ
พนักงานฝึกงาน (New
Traineeship or Apprenticeship)
การฝึกงานที่มีการจัดระบบการ
เตรียมการและการฝึกงานในสถานที่
หรือนอกสถานที่ ที่มีโครงสร้างการ
ดาเนินงานชัดเจน
สัตวแพทยศาสตร์ เกษตรศาสตร์
7. การบรรจุให้ทางาน หรือการฝึก
เฉพาะตาแหน่ง (Placement or
Practicum)
การพัฒนาทักษะหรือประสบการณ์
ที่จาเป็นในอนาคต โดยจัดเวลาการ
ฝึกปฏิบัติงานเพิ่มเติมใน
สถานการณ์จริง
แพทย์ พยาบาล ครู
8. ปฏิบัติงานภาคสนาม
(Fieldwork)
การสารวจหรือการสังเกตการ
ทางานในสถานที่จริงในระยะสั้น
สังคมสงเคราะห์ วิทยาศาสตร์
ภูมิศาสตร์
9. การฝึกปฏิบัติจริงภายหลังสาเร็จ
การเรียนทฤษฎี (Post-course
Internship)
การเสริมสร้างประสบการณ์ในการ
ปฏิบัติงานภายหลังสาเร็จการศึกษา
ภาคทฤษฎี
แพทย์ ทนายความ
รูปแบบ WiL ในประเทศไทย
สานักเลขาธิการสภาการศึกษา (2553:108-115), ปานเพชร ชินินทร และคนอื่นๆ
(2552:17) ได้อธิบายเกี่ยวกับรูปแบบ WiL ในประเทศไทยประกอบไปด้วย 4 ระบบ ได้แก่ ระบบทวิภาคี (DVT)
ระบบการฝึกงาน (Apprentice) ระบบสหกิจศึกษา (Cooperative) และระบบการฝึกหัด (Internship) โดยมี
รายละเอียดดังต่อไปนี้
ระบบทวิภาคี (Dual Vocational Training : DVT)
1. หลักการแนวคิด
การจัดการเรียนการสอนโดยเน้นภาคทฤษฎีในสถานศึกษาและการฝึกอบรม
ภาคปฏิบัติในสถานประกอบการ ผู้เรียนจะได้รับความรู้ควบคู่ไปกับประสบการณ์การทางาน จนเกิดความ
เชี่ยวชาญทางวิชาชีพเฉพาะด้านในระดับที่กาหนด
2. จุดมุ่งหมาย
2.1 เพื่อจัดเตรียมกาลังคนทางด้านอาชีวศึกษาเข้าสู่ตลาดแรงงาน

11. 11
2.2 เพื่อผลิตช่างฝี มือผู้มีความชานาญงานเพียงพอทั้งด้านปริมาณและ
คุณภาพ
2.3 เพื่อผลิตกาลังคนที่ตรงตามความต้องการของสถานประกอบการ
2.4 เพื่อจัดการสร้างระบบการจัดการศึกษาวิชาชีพระบบนี้ขึ้นมาเพื่อเป็นการ
ให้โอกาสในการศึกษาวิชาชีพแก่เยาวชนที่สาเร็จการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น
2.5 เพื่อเปิดโอกาสให้บุคคลในวัยเรียนและวัยทางานพัฒนาตนเองทางด้าน
วิชาชีพอย่างต่อเนื่อง
2.6 เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมสาหรับสถานศึกษาในการเข้าสู่ระบบการ
ปฏิรูปทางการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพุทธศักราช 2542
2.7 เพื่อเป็นการลดปัญหาในเรื่องงบประมาณในการจัดการศึกษาทางด้าน
อาชีวศึกษา
2.8 เพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้การปฏิบัติโดยแท้จริงและมีเนื้อหาที่ทันต่อ
เทคโนโลยี
2.9 เพื่อส่งเสริมให้มีการประกอบอาชีพ การจ้างงาน และอาชีพอิสระ
3. ระบบการจัดการ
การจัดการศึกษาระบบทวิภาคี มี 2 หลักสูตร คือ ในระดับประกาศนียบัตร
(ปวช.) ใช้เวลาเรียน 3 ปี หลักจากจบในระดับมัธยมต้น และระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ใช้เวลา
เรียน 2 ปี หลักจากจบในระดับ ปวช. หรือมัธยมศึกษาตอนปลาย
4. รูปแบบการเรียนการสอนแบบบูรณาการกับการทางาน
4.1 สถานศึกษาสอนวิชาพื้นฐาน วิชาชีพพื้นฐาน วิชาเลือกเสรี สัปดาห์ละ 1-2
วัน ตลอดหลักสูตร และสถานประกอบการการสอนวิชาชีพเฉพาะ วิชาชีพเลือก กิจกรรมและโครงงานหรือ
โครงการวิชาชีพ สัปดาห์ละ 3-4 วัน ตลอดหลักสูตร หรือในรูปแบบที่เหมาะสมที่สถานประกอบการต้องการ
4.2 รายวิชาใดหากสถานประกอบการไม่สามารถจัดการเรียนการสอนได้ตาม
หลักสูตรให้สถานศึกษาจัดสอนเพิ่มเติมให้จนครบหลักสูตร
5. หน่วยงานที่รับผิดชอบ
สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สถาบันอาชีวศึกษาเอกชน และ
สถาบันการเรียนการสอนในรูปแบบอาชีวศึกษาที่จัดในระดับอุดมศึกษา
6. ปัจจัยและเงื่อนไขของความสาเร็จ

12. 12
6.1 มีงบประมาณอุดหนุนเนื่องจากเป็นนโยบายของรัฐ และมีความชัดเจน
6.2 สถานประกอบการสามารถลดหย่อนภาษีได้
6.3 สถานประกอบการสามารถลดต้นทุนค่าใช้จ่ายและประหยัดเวลาในการ
ฝึกอบรมพนักงานใหม่
6.4 การจัดการอาชีวะศึกษาระบบทวิภาคีก่อให้เกิดการรับรู้ของครูใน
สถานศึกษา เพื่อตอบรับกับเทคโนโลยีใหม่ๆ และความต้องการของตลาดแรงงาน ในขณะเดียวกันก็กระตุ้นให้
สถานประกอบการพัฒนาครูฝึกประจาสถานประกอบการของตน รวมถึงเครื่องมือ อุปกรณ์ และสิ่งอานวย
ความสะดวกต่างๆ
ระบบสหกิจศึกษา (Cooperative Education)
1. หลักการแนวคิด
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นการปฏิบัติงานจริงในสถานประกอบการอย่างมีระบบ
โดยจัดให้มีการให้ความรู้และทักษะที่จาเป็นขณะข้าปฏิบัติงาน ณ สถานประกอบการ นักศึกษามีสถานะ
เปรียบเสมือนพนักงานชั่วคราว ที่จะต้องลงมือปฏิบัติงานจริงในสาขาที่ตนเรียนมา โดยมีการประเมินอย่างเป็น
ระบบ รวมถึงการนาเสนอรายงานจากประสบการณ์จริง
2. จุดมุ่งหมาย
2.1 เพื่อพัฒนาบัณฑิตทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สังคมศาสตร์ และ
มนุษยศาสตร์ ให้มีคุณลักษณะและสมรรถนะที่ตรงตามความต้องการขององค์กรผู้ใช้บัณฑิต
2.2 เพื่อให้สถาบันอุดมศึกษาซึ่งเป็นภาคผู้ผลิตบัณฑิต ได้เชื่อมโยงสัมพันธ์กับ
องค์กรผู้ใช้บัณฑิตและเกิดการบูรณาการความร่วมมือในการพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอน การวิจัย และ
การสร้างองค์ความรู้ใหม่
2.3 เพื่อให้องค์กรผู้ใช้บัณฑิตได้รับประโยชน์จากโครงงานหรืองานที่นักศึกษา
ปฏิบัติ อีกทั้งใช้ประโยชน์จากสหกิจศึกษาเป็นแนวทางหนึ่งในการสรรหา และพัฒนาบุคลากรที่มีประสิทธิภาพ
2.4 เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ
3. ระบบการจัดการ
หลักสูตรในระดับปริญญาที่เสริมสร้างประสบการณ์อาชีพให้กับนักศึกษา โดย
ให้นักศึกษาได้ฝึกปฏิบัติงานจริงเต็มเวลา ณ สถานประกอบการเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 1 ภาคการศึกษา
หรือไม่ต่ากว่า 4 เดือน โดยงานที่ปฏิบัติจะต้องเป็นประโยชน์กับสถานประกอบการ

13. 13
4. รูปแบบการเรียนการสอนแบบบูรณาการกับการทางาน
มหาวิทยาลัยได้จัดระบบการศึกษา โดยภาคเรียนสหกิจศึกามีระยะเท่ากับ 1
ภาคเรียน คือ 16 สัปดาห์ หลักสูตรสหกิจศึกษามีลักษณะดังนี้คือ
4.1) เป็นหลักสูตรโดยเป็นไปตามการเลือกแผนการเรียนของนักศึกษา
4.2) การจัดภาคเรียนสหกิจศึกาจะจัดไว้ในภาคปลายของปีที่ 3 และหรือภาค
ต้น และภาคปลายของปีที่ 4
4.3) ภาคเรียนสหกิจศึกษามีค่าอย่างน้อย 6 หน่วยกิต โดยแตกต่างกันไปในแต่
ละสาขาวิชา
4.4 กาหนดให้นักศึกษาสหกิจศึกษาจะต้องไปปฏิบัติงานอย่างน้อย 1 ภาค
เรียน โดยจะต้องมีระยะเวลาการปฏิบัติงาน ไม่น้อยกว่า 16 สัปดาห์
5. หน่วยงานที่รับผิดชอบ
มหาวิทยาลัยของรัฐและมหาวิทยาลัยเอกชนที่สังกัดสานักงานคณะกรรมการ
อุดมศึกษา
6. ปัจจัยและเงื่อนไขของความสาเร็จ
6.1 การเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสหกิจศึกษา ได้แก่ การเผยแพร่
ความรู้ในสงกว้างแก่ภาคสังคมทั่วไป การอบรมเชิงปฏิบัติการสหกิจศึกษาแก่สถาบันอุดมศึกษา การส่งเสริม
การวิจัยที่เกี่ยวข้องกับสหกิจศึกษา และการส่งเสริมแนวปฏิบัติสหกิจศึกษาที่ดี (Good Practices) ให้กว้างขึ้น
6.2 การกาหนดมาตรฐานการดาเนินงานสหกิจศึกาไทย ทั้งในส่วนของ
สถาบันอุดมศึกษาและองค์ผู้ใช้บัณฑิต
6.3 การส่งเสริมและสนับสนุนสหกิจศึกษาไทย โดยใช้มาตรการต่างๆ เช่น การ
แต่งตั้งคณะกรรมการส่งเสริมพัฒนาสหกิจศึกษา มาตรการจูงใจในด้านภาษี การส่งเสริมการลงทุน ประกาศ
เกียรติคุณและการกาหนดเป็นตัวชี้วัดของสานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษาเป็นต้น
6.4 การส่งเสิรมและสนับสนุนสหกิจศึกษาในสาขาเฉพาะด้าน ระดับ
นานาชาติ เพื่อยกระดับคุณภาพและมาตรฐานของสหกิจศึกษาไทย
6.5 การติดตามประเมินผล จัดให้มีการติดตามประเมินผลการดาเนินงานสห
กิจศึกษาขององค์การต่างๆ ที่เกี่ยวข้องอย่างเป็นระบบ

14. 14
ระบบฝึกงาน (Apprentice)
1. หลักการแนวคิด
การเตรียมความพร้อมเข้าสู่อาชีพ เพื่อการเตรียมความพร้อมในการทางาน
โดยที่ผู้เรียนเข้าไปฝึกงานในสถานประกอบการในระยะเวลาสั้น
2. จุดมุ่งหมาย
2.1 เพื่อให้นักศึกษาได้เรียนรู้ เพิ่มทักษะ ประสบการณ์การทางาน การ
บริหารจัดการ พัฒนาวิชาชีพตามสภาพการปฏิบัติงานจริงในสถานประกอบการ
2.2 เพื่อให้นักศึกษาได้ทราบถึงสภาพปัญหาที่เกิดขึ้นจริงในการปฏิบัติงาน
ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2.3 เพื่อให้นักศึกษามีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ มีระเบียบวินัยสามารถ
ทางานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2.4 เพื่อให้นักศึกษามีเจตคติที่ดีต่อการทางาน มีความภาคภูมิใจในวิชาชีพ
เกิดแรงจูงใจในการประกอบอาชีพต่อไปเมื่อสาเร็จการศึกษา
3. ระบบการจัดการ
หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูงและหลักสูตรระดับปริญญา นักศึกษา
ทุกคนจะต้องฝึกงานในสถานประกอบการหรือแหล่งวิทยาการ และสามารถฝึกในสถานประกอบการ 1 แห่ง
หรือหลายแหล่งตามความเหมาะสม
4. รูปแบบการเรียนการสอนแบบบูรณาการกับการทางาน
4.1 การฝึกงานในสถานประกอบการ ให้สถานศึกษาพิจารณาร่วมกับสถาน
ประกอบการ โดยการฝึกปฏิบัติงานต้องเป็นไปตามข้อกาหนดของหลักสูตร
4.2 การกาหนดภาคเรยีนสาหรับการฝึกงาน ควรจัดให้นักศึกษาได้ศึกษาอยู่
ในสถานศึกษาในภาคเรียนที 1 เพื่อเรียนรู้ในวิชาสามัญและวิชาพื้นฐานวิชาชีพที่จาเป็นก่อนเข้าฝึกงานใน
สถานประกอบการ และอยู่ในสถานศึกษาภาคเรียนสุดท้ายเพื่อเป็นการบูรณาการศาสตร์ที่เรียนรู้ทั้งหมดเข้า
ด้วยกันมาปฏิบัติในวิชาโครงการและเรียนวิชาอื่นๆ ให้ครบตามโครงสร้างของหลักสูตร เพื่อเตรียมความพร้อม
ในการประกอบอาชีพ
5. หน่วยงานที่รับผิดชอบ
สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และวิทยาลัยชุมชน ฯลฯ

15. 15
6. ปัจจัยและเงื่อนไขของความสาเร็จ
6.1 นักศึกษาได้เรียนรู้ประสบการณ์ตรงจากการฝึกงานจริง ทาให้มีความ
เข้าใจในลักษณะงานของสายอาชีพได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
6.2 การหาสถานประกอบการง่าย เนื่องจากสถานประกอบการเข้าใจ
ลักษณะการฝึกงาน
6.3 การฝึกงานในสถานประกอบการเน้นเฉพาะด้าน จึงทาให้นักศึกษาไม่
เกิดความสับสนในการฝึกปฏิบัติงาน
6.4 สถานประกอบการลดค่าใช้จ่ายในการจ้างแรงงาน จึงทาให้เปิดโอกาส
ให้นักศึกษาเข้ารับการฝึกงานมากขึ้น
ระบบการฝึกหัด (Internship)
1. หลักการแนวคิด
การเตรียมความพร้อมในการผลิตบัณฑิต และเป็นกลไกสาคัญที่จะช่วยให้
ผู้สาเร็จการศึกษาได้รับการฝึกฝนเป็นระบบอย่างมีประสิทธิภาพภายใต้การดูแลจากผู้ที่รับผิดชอบจนมี
ความสามารถที่จะปฏิบัติงานได้จริง
2. จุดมุ่งหมาย
2.1 เพื่อผลิตบุคลากรในสาขาที่ขาดแคลนและจาเป็นต่อวิชาชีพเฉพาะด้าน
เช่น แพทย์ ครู พยาบาล ตารวจ ทหาร นักบิน เป็นต้น
2.2 เพื่อให้บุคลากรที่มีความรู้ทางวิชาการเชี่ยวชาญทางวิชาชีพด้วย
หลักสูตรและกระบวนการที่เน้นการปฏิบัติและการฝึกอบรมที่เข้มข้น
3. ระบบการจัดการ
หลักสูตรในระดับปริญญา เน้นวิชาชีพเฉพาะทาง มีความเชี่ยวชาญในสาขา
เฉพาะด้าน ระยะเวลาการศึกษาไม่น้อยกว่า 5 ปี
4. รูปแบบการเรียนการสอนแบบบูรณาการกับการทางาน
4.1 เน้นความสามารถในวิชาชีพ (Capability-Based Learning) คือ มี
ความรู้ทางวิชาการเชี่ยวชาญทางวิชาชีพ และมีอุดมการณ์ในวิชาชีพ
4.2 เน้นการปฏิบัติจริง (Practical-Based Learning) ในสถานทางานที่จริง
4.3 จัดกระบวนการเรียนรู้ โดยการแก้ปัญหาและกระบวนการวิจัย
(Problem-Based Learning and Research-Based Learning) ได้แก่การฝึกแก้ปัญหาที่ดารงอยู่ในเรื่องการ
เรียนรู้ การบริหารจัดการ และใช้กระบวนการวิจัย)

16. 16
5. หน่วยงานที่รับผิดชอบ
สานักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา และองค์กรวิชาชีพเฉพาะทาง
6. ปัจจัยและเงื่อนไขของความสาเร็จ
6.1 มีระบบการจัดการที่มีมาตรฐาน
6.2 ระบบนิเทศและติดตามผลมีเกณฑ์มาตรฐาน
6.3 มีองค์กรวิชาชีพสนับสนุน
6.4 นักศึกษามีใบประกอบวิชาชีพเมื่อสาเร็จการศึกษา
6.5 นักศึกษามีโอกาสทางานตามสาขาวิชาชีพที่เรียน
6.6 นักศึกษาฝึกปฏิบัติงานในสถานที่ทางานจริงทาให้เรียนรู้ปัญหาและ
แก้ไขปัญหาได้จริง
ปรากฏตามแผนภาพที่ 2.1

17. 17
ระบบ ปัจจัยนำเข้ำ กระบวนกำร ผลที่ได้รับ
1. ได้ทักษะเฉาพะด้าน
2. ได้ฝึกปฏิบัติตาม
สมรรถนะรายวิชา
1. ได้ทักษะการทางาน
กับผู้อื่น
2. ได้เรียนรู้ชีวิตการ
ทางาน
3. การฝึกปฏิบัติเพื่อ
เปลี่ยนอาชีพ
1. ได้เรียนรู้ชีวิตการทางาน
2. ได้ฝึกปฏิบัติงานตาม
ความรู้ในสาขาที่ตนเรียน
3. บูรณาความรู้สู่สถาน
ประกอบการโดยการทา
โครงการและการแก้ปัญหา
งาน
4. มีรายงานหลังจากฝึก
ปฏิบัติ
1. ได้ทางานจริงในวิชาชีพที่
เรียนการโดยตรง
2. บูรณาการความรู้โดยการ
ฝึกปฏิบัติจริง
3. ได้กรณีศึกษาจากการ
ทางานจริง
4. มีองค์กรวิชาชีพรับรอง
5. ได้สมรรถนะตามอาชีพ
ฟ
1. เรียนทฤษฎีควบคู่กับ
การฝึกปฏิบัติตามความ
เหมาะสม โดย
สถานศึกษาและสถาน
ประกอบการต้องตกลง
ร่วมกัน
2. การประเมินผลการ
ฝึกปฏิบัติร่วมกัน
ระหว่างสถานศึกษากับ
สถานประกอบการ
1. การฝึกปฏิบัติงานใน
สถานประกอบการ
เป็นไปตามข้อกาหนด
ของหลักสูตร
2. การประเมินผลการ
ฝึกปฏิบัติร่วมกัน
ระหว่างสถานศึกษากับ
สถานประกอบการ
1. เรียนทฤษฎีก่อนและฝึก
ปฏิบัติงานตามหลักสูตรที่
กาหนด
2. ระยะการฝึกปฏิบัติงาน
เป็นไปตามข้อกาหนดของ
หลักสูตร
3. การประเมนผลการฝึก
ปฏิบัติร่วมกันระหว่าง
สถานศึกษากับสถาน
ประกอบการ
1. เรียนทฤษฎีควบคู่กับการ
ฝึ ก ป ฏิ บัติ ต า ม ค ว า ม
เหมาะสม
2. เรียนทฤษฎีจนจบก่อนจึง
จะเรียนเริ่มปฏิบัติงาน
3. องค์กรวิชาชีพมีส่วนร่วม
จัดการเรียนการสอนและ
ก า ร ป ร ะ เ มิ น ผ ล ก า ร
ปฏิบัติงาน
1. หลักสูตรระดับ
ปว.ส
2. การเรียนการสอน
แบบ Problem Based
และ Cooperative
Learning
3. กาหนดคุณสมบัติ
ผู้เรียน
4. การเตรียมสถาน
ประกอบการ
5. การฝึกอบรมอาจารย์
คูฝึก และพี่เลี้ยง
1. หลักสูตรระดับ ปว.
ส และระดับปริญญาตรี
2. การเรียนการสอน
แบบ Problem Based
และ Cooperative
Learning
3. กาหนดคุณสมบัติ
ผู้เรียน
4. การเตรียมสถาน
ประกอบการ
5. การฝึกอบรมอาจารย์
คูฝึก และพี่เลี้ยง
1. หลักสูตรระดับปริญญา
ตรีและระดับบัณฑิตศึกษา
2. การเรียนการสอนแบบ
Problem Based และ
Cooperative Learning
3. กาหนดคุณสมบัติผู้เรียน
4. การเตรียมสถาน
ประกอบการ
5. การฝึกอบรมอาจารย์คู
ฝึก และพี่เลี้ยง
1. หลักสูตรระดับปริญญา
ตรี
2. การเรียนการสอนแบบ
Problem Based และ
Cooperative Learning
3. กาหนดคุณสมบัติผู้เรียน
4. การเตรียมสถาน
ประกอบการ
5. การฝึกอบรมอาจารย์ คู
ฝึก และพี่เลี้ยง
ระบบทวิภาคี (DVT)
ระบบการฝึกงาน
(Apprentice)
ระบบสหกิจศึกษา
(Cooperative)
ระบบการฝึกหัด
(Internship)
ผลที่ได้รับ
กระบวนการ
ปัจจัยนาเข้า
สถาน
ประกอบการ
สถานศึกษา
แผนภาพที่ 2.1 รูปแบบการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการกับการทางาน (วิเคราะห์จากเอกสาร )
ที่มา : ปานเพชร ชินินทร และคนอื่นๆ (2552:17)

18. 18
กล่าวโดยสรุปแล้ว การจัดการศึกษาแบบ WiL ในประเทศไทย มีการจัดการเรียน
การสอนแบบ WiL ที่เด่นชัดอยู่ 4 รูปแบบได้แก่ ทวิภาคี (DVT) สหกิจศึกษา (Cooperative) การฝึกงาน
(Apprentice) และ การฝึกหัด (Internship) ทั้งนี้สานักเลขาธิการสถานศึกษา (2553:38) ได้สรุป ประเด็น
ต่างๆ ในด้านหลักการแนวคิด/ปรัชญา จุดมุ่งหมายการพัฒนา โครงสร้างองกรระบบการบริหารรูปแบบ WiL
และปัจจัยเงื่อนไขของความสาเร็จ ดังตารางที่ 2.2
ตารางที่ 2.2 สรุปประเด็นสาคัญของการจัดการศึกษารูปแบบ WiL 4 รูปแบบในประเทศไทย
หัวข้อเรื่อง WIL ประเทศไทย
1. หลักการแนวคิด/ปรัชญา การจัดการศึกษาเชิงบูรณาการกับการทางานหรือ WIL เป็นกรณีหนึ่ง
ของการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ ที่ช่วยให้นักศึกษามีโอกาสในการ
ประยุกต์ความรู้ ทักษะการทางาน และทักษะเฉพาะที่สัมพันธ์กับ
วิชาชีพ ได้รู้จักชีวิตการทางานที่แท้จริงก่อนสาเร็จการศึกษา
2. จุดมุ่งหมายการพัฒนา สถาบันการศึกษาได้มีการเชื่อมโยงโลกการศึกษากับภาคธุรกิจ
อุตสาหกรรมเข้าด้วยกันทาให้ประเทศมีทรัพยากรมนุษย์ที่มีสมรรถนะ
สูงสามารถแข่งขันในระดับนานาชาติได้
3. โครงสร้างองค์กรระบบการบริหาร  วิทยาลัยอาชีวศึกษารัฐ )วิทยาลัยเทคนิค วิทยาลัยอาชีวศึกษา
วิทยาลัยสารพัดช่าง และวิทยาลัยเกษตรกรม)
 วิทยาลัยอาชีวศึกษาเอกชน
 มหาวิทยาลัยรัฐ (สังกัดทบวงฯ เดิม)
 มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล
 มหาวิทยาลัยราชภัฎ
 มหาวิทยาลัยเอกชน
 มหาวิทยาลัยชุมชน
4. รูปแบบของWIL 1. ระบบทวิภาคี(DVT)
2. ระบบสหกิจศึกษา(Cooperative)
3. ระบบฝึกงาน (Apprentice)
4. ระบบการฝึกหัด (Internship)

19. 19
ตารางที่ 1.2 (ต่อ)
หัวข้อเรื่อง WIL ประเทศไทย
5. ปัจจัยเงื่อนไขของความสาเร็จ  สถาบันการศึกษาและสถานประกอบมีนโยบายที่ชัดเจน
ในการสนับสนุนสหกิจศึกษา
 มีผู้รับผิดชอบระดับต่างๆ ที่ชัดเจน
 มีการสร้างความเข้าใจให้แก่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง
 มีกระบวนการในการเตรียมความพร้อมให้แก่นักศึกษาที่
จะเข้าร่วมโครงการ
 มีการกาหนดให้ทารายงานสารนิเทศเมื่อเสร็จสิ้นการ
ปฏิบัติงาน
 ภาครัฐให้สิทธิประโยชน์ทางด้านภาษี
 เพื่อเป็นแรงจูงใจให้กับสถานประกอบการที่เข้าร่วม
รูปแบบและลักษณะของ WiL ในต่างประเทศ
สานักเลขาธิการสภาการศึกษา (2553:53-99) ได้อธิบายเกี่ยวกับการจัดการเรียน
การสอนที่บูรณาการการเรียนรู้กับการทางาน ( WiL) ของต่างประเทศ ในทวีปอเมริกาและยุโรป 3 ประเทศ
ได้แก่ ประเทศสหรัฐอเมริกา สาธารณรัฐฟินแลนด์ และสมาพันธรัฐสวิส และในทวีปเอเซีย 3 ประเทศ ได้แก่
สาธารณรัฐเกาหลี ญี่ปุ่น และ อินเดียโดยศึกษา 5 ประเด็นสาคัญ ได้แก่ หลักการคิด/ปรัชญา จุดมุ่งหมายการ
พัฒนา โครงสร้างความร่วมมือ รูปแบบของ WIL และปัจจัยเงื่อนไขของความสาเร็จ ดังมีรายละเอียด
ดังต่อไปนี้
ทวีปอเมริกาและยุโรป
1. ประเทศสหรัฐอเมริกา
1.1 แนวคิดและปรัชญา
การสร้างมาตรฐานทักษะและ มาตรฐานอาชีพระดับชาติสู่ระดับสากล
เพื่อให้แรงงานของชาติได้มาตรฐาน ถือเป็นยุทธศาสตร์ที่สร้างความสาเร็จแก่การพัฒนาการศึกษาอย่างยิ่ง
1.2 จุดมุ่งหมายและความจาเป็นในการจัดการเรียนการสอน
การจัดการเรียนการสอนที่บูรณาการการเรียนรู้กับการทางานเพื่อเป็นการ
กระตุ้นและช่วยอุตสาหกรรมในการพัฒนาและปรับปรุงระดับบุคลากรให้มีความสามรถแข่งขันได้ในเศรษฐกิจ
สากล

20. 20
1.3 โครงสร้างขององค์กร
1) Institute of Technology
2) Community College
3) Junior College
4) College
5) University
1.4 การบริหารจัดการ
การจัดการเรียนการสอนที่บูรณาการการเรียนรู้กับการทางานในเทศ
สหรัฐอเมริกามีระบบ Cooperative Education .นมหาวิทยาลัยและ Apprenticeship ในวิทยาลัยชุมชน และ
สถานบันเทคโนโลยี
1.5 รูปแบบการจัดการเรียนการสอน
1) การฝึกหัด (Internship)
2) สหกิจศึกษา (Cooperative Education)
3) การฝึกงาน (Apprenticeship)
1.6 ปัจจัยเงื่อนไขของความสาเร็จ
ยุทธศาสตร์แห่งความสาเร็จในการจัดการศึกษาอาชีพและการฝึกอบรม
อาชีพของสหรัฐอเมริกาเกิดจากการใช้นโยบายการปฏิรูปการศึกษานาในการพัฒนาชาติสถาบันการศึกษา
อาชีพในฐานะเป็นสถาบันอุดมศึกษาที่มีสมรรถนะและศักยภาพสูงในการชี้นาสามารถแก้ปัญหาด้านอาชีพแก่
ชุมชนและสังคมได้ เพราะเป็นสถาบันนิติบุคคล มีอิสระและอานาจทั้งด้านการบริหารจัดการวิชาการ การ
ให้บริการวิชาอาชีพหลากหลายแก่กลุ่มเป้ าหมายที่หลากหลายอย่างมีประสิทธิภาพ มีความคุ้มค่าเพราะทา
หน้าที่เป็นสถานศึกษา ศูนย์ฝึกอบรม ศูนย์พัฒนาอาชีพ ศูนย์วิจัยอาชีพของชุมชน ซึ่งล้วนเป็นยุทธศาสตร์ที่
สร้างประสิทธิภาพแก่องค์กร
2. สาธารณรัฐฟินแลนด์
2.1 แนวคิดและปรัชญา
เพื่อเพิ่มความรู้ทักษะ และความเชี่ยวชาญสาหรับผู้ศึกษาในระดับปริญญา
รวมถึงการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานของการเรียนวิชาชีพภายหลังที่สาเร็จการศึกษาในระดับมัธยมศึกษา
ตอนปลาย

21. 21
2.2 จุดมุ่งหมายและความจาเป็นในการจัดการเรียนการสอน
ให้ความรู้และทักษะที่จาเป็นต่อการปฏิบัติงานในด้านวิชาชีพตามความ
ต้องการแรงงานและพัฒนาระดับโลก ทาการวิจัย และพัฒนาให้บริการสังคมในการพัฒนาท้องถิ่น โดยเฉพาะ
อย่างยิ่งสถานประกอบการขนาดเล็กและขนาดกลาง
2.3 โครงสร้างขององค์กร
มหาวิทยาลัยในสาธารณรัฐฟินแลนด์มีจานวน 20 แห่ง โดยมีมหาวิทยาลัย
จานวน 10 แห่ง เปิดวิชาสอนในหลายสาขา ส่วนอีก 10 แห่ง เปิดวิชาสอนแบบเฉพาะทาง จาแนกเป็น ด้าน
เศรษฐศาสตร์และธุรกิจ จานวน 3 แห่ง ด้านวิศวกรรมและสถาปัตยกรรม จานวน 3 แห่ง และด้านศิลปะและ
การละคร จานวน 4 แห่ง
สถาบันโปลีเทคนิคในปัจจุบันมีจานวน 29 แห่ง ในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ
ในจานวน 20 แห่ง ทีเปิดหลักสูตรหลังปริญญาตรีซึ่งจัดการศึกษาผู้ใหญ่ โดยจะเรียนเพิ่มเติมประมาณ 40-60
หน่วยกิต
2.4 การบริหารจัดการ
1) การรับนักศึกษา
1.1) นักศึกษาที่ต้องการเข้าศึกษาต่อในมหาวิทยาลัยจะต้องสอบผ่าน
Matriculation Examination, International Baccalaureate IB. European Baccalaureate: EB จึงมีสิทธิเข้า
เรียนในมหาวิทยาลัย
1.2) นักศึกษาที่ได้ปริญญาจากสถาบันโปลีเทคนิคที่มีคุณสมบัติด้าน
อาชีวศึกษา ในระดับหลังมัธยมศึกษาตอนปลายหรืออาชีวศึกษาหลักสูตร 3 ปี เป็นอย่างน้อยจึงจะมีสิทธิเข้า
เรียนในมหาวิทยาลัยได้ (การศึกษาแบบต่อเนื่อง)
2) การศึกษา
มหาวิทยาลัยและสถาบันโปลีเทคนิคจะเริ่มเรียนต้นเดือนสิงหาคมและ
สิ้นสุดเดือนกรกฎาคมของทุกปี การเรียนการสอนแบ่งออกเป็น 2 ภาคเรียน
3) หลักสูตร
3.1) มาหาวิทยาลัย ระดับปริญญาตรีเรียน 180 ECTS (European
Credit Transfer and Accumulation System) ใช้เวลาเรียน 3 ปี สาหรับระดับปริญญาโทเรียน 300 ECTS ใช้
เวลาเรียน 5 ปี และระดับปริญญาเอกต้องเรียนเพิ่มขึ้นอีก 4 ปี ส่วนสาขาแพทยศาสตร์ ทันตแพทย์ศาสตร์ และ
สัตวแพทยศาสตร์ เรียน 300-360 ECTS ใช้เวลาเรียน 5-6 ปี

22. 22
3.2) สถาบันโปลีเทคนิค หลักสูตรประกอบด้วย วิชาพื้น,น วิชาชีพ วิชา
เลือก และการฝึกปฏิบัติจานวน 130-160 หน่วยกิต ส่วนสาขาพยาบาล ดนตรี ครู วิศวกรนาวี และกัปตันเรือ
ต้องเรียนจานวน 180 หน่วยกิต และหลักสูตรหลังปริญญาตรี ซึ่งจะจัดการศึกษาผู้ใหญ่ โดยจะเรียนเพิ่มเติม
ประมาณ 40-60 หน่วยกิต หรือในอนาคตจะต้องเรียน 60-90 ECTS
2.5 รูปแบบการจัดการเรียนการสอน
การสอนมีเป้ าหมายเพื่อเพิ่มการเรียนและการวางแผนการเรียนด้วย
ตนเอง วิธีการเรียนการสอนได้แก่ การทาโครงงาน การทางานเป็นทีมการฝึกอบรมแบบลูกมือฝึกงาน
(Apprenticeship Training) และการศึกษาในสถานประกอบการโดยการฝึกงานจะคิดหน่วยกิต 30 ECTS
2.5 ปัจจัยและเงื่อนไขของความสาเร็จ
1) มีนโยบายการจัดการศึกษาที่ชัดเจน และมีระบบการศึกษาทุกระดับ
ตั้งแต่ การศึกษาภาคบังคับ การศึกษาขั้นพื้นฐานภาคบังคับ การศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและ
อาชีวศึกษาและการศึกษาระดับอุดมศึกษา รวมถึงการศึกษาผู้ใหญ่เน้นให้โอกาสทางการศึกษาแก่ประชาชน
2) การจัดการศึกษาที่มีคุณภาพ โดยมีระบบการประเมินผล
สถาบันการศึกษาและระบบการศึกษาเพื่อให้หน่วยงานทางการศึกษามองเห็นภาพรวมของตนเอง และเผยแพร่
กิจกรรมของสถาบันให้เป็นที่รับรู้แก่คนภายนอก รวมทั้งการประเมินตนเองจะทาให้สถาบันทราบว่าการ
ปฏิบัติงานนั้นเป็นไปตามวัตถุประสงค์หรือไม่ และสาสมารถกาหนดแผนงานเพื่อรักษาระดับคุณภาพและทราบ
ถึงผลการปฏิบัติงานของตนเองโดยการประเมินมี 3 ระดับ คือ ระดับสถาบันการศึกษา ระดับภูมิภาค และ
ระดับท้องถิ่น ระดับประเทศ
3) มีการส่งเสริมการวิจัยอย่างเป็นระบบ โดยทุกมหาวิทยาลัยต้องทาการ
วิจัยด้านการศึกษา โดยมีสถาบันวิจัยที่มีชื่อเสียงด้านการศึกษา 2 แห่ง ได้แก่ The Institute of Educational
Research และ University of Turku นอกจานกี้คณะศึกษาศาสตร์ในทุกมหาวิทยาลัยได้รวมกันตั้งเป็น
สถาบันวิจัย โดยทางานวิจัยในด้านต่างๆ เช่น The Research Center for Vocational โดยต้องอยู่ที University
of Tempers เป็นต้น
4) มีการพัฒนาวิชาชีพครูและบุคลากรทางการศึกษา โดยการฝึกอบรมครู
ประจาการและบุคลากรทางการศึกษาปีละ 3 - 5 วันเป็นประจาทุกปี และมีรายได้ที่สูงซึ่งเป็นข้อตกลงร่วม
ระหว่างสหภาพครูรัฐ และเทศบาล ซึ่งกระทากันทุกๆ 1-3 ปี รายได้ของครูจะแบ่งเป็น 2 ส่วน คือ เงินเดิน และ
เงินเพิ่มเติม

23. 23
3. สมาพันธรัฐสวิส
3.1 แนวคิดและปรัชญา
การศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการทางานการเพิ่มทักษะและความรู้ที่จาเป็นต่อการ
ทางาน เช่น การเรียนรู้การสื่อสาร ภาษา เทคโนโลยีและ การศึกษา การฝึกทักษะอาชีพใหม่ ๆ ความรู้ใหม่ที่
สัมพันธ์กับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการศึกษาที่เกี่ยวกับด้านอุดมศึกษา เพื่อให้ได้คุณวุฒิในสาขาที่ศึกษา
3.2 จุดมุ่งหมายและความจาเป็นในการจัดการเรียนการสอน
เน้นการปฏิบัติในสาขาวิทยาศาสตร์และศิลปศาสตร์ การเรียนการสอน
มุ่งเน้นการฝึกอบรม และการเรียนการสอนเน้นการปฏิบัติโดยได้รับการสนับสนุนจากสมาคมวิชาชีพที่เกี่ยวข้อง
ตามระเบียบของรัฐบาลกลาง โดยมุ่งเน้นงานด้านการฝึกหัดครู การศึกษาต่อเนื่อง การวิจัยและพัฒนาประยุกต์
การถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีและการบริการ
3.3 โครงสร้างขององค์กร
1) มหาวิทยาลัยและสถาบันเทคโนโลยี โดยทั่วไปการศึกษาในระดับ
Lizentiate ใช้เวลาเรียน 8 ภาคเรียน และการทาวิทยานิพนธ์อีก 1 ภาคเรียน ส่วนเขตภาษาเยอรมันจะใช้เวลา
เรียนนานกว่าในเขตอื่นๆ
2) มหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์ โดยทั่วไปหลักสูตรปกติจะใช้เวลา
เรียน 3 ปี ถ้าหารทางานด้วยจะใช้เวลา 4 ชั่วโมง การสอนอยู่ระหว่าง 3,000 – 4,000 ชั่วโมง โดยสอนปีละ
1,000-2,000 ชั่วโมง การเรียนการสอนทาเป็นโมดูล และทาการเปิดสอนหลักสูตรการศึกษาต่อเนื่องต่อการ
ระดับประกาศนียบัตรสาหรับผู้มีงานทาแล้ว โดยการฝึกอบรมใช้เวลาตั้งแต่ 2 สัปดาห์ จนถึง 2 ปี
3) วิทยาลัยเทคนิคชั้นสูง ใช้เวลาเรียน 2 ปีประมาณ 2,000 ชั่วโมง หรือ
หลักสูตรการเรียนแบบบางเวลาใช้เวลา 3 ปี ประมาณ 1,500 ชั่วโมงขึ้นไป ถ้าเรียนพร้อมกับทางานไปด้วย
หลักสูตรการเรียนจะเป็นการเรียนภาคทฤษฎี 1 ภาคเรียน และภาคปฏิบัติ 2 ภาคเรียน สลับกันไป และมีการ
เรียนโดยใช้ E-Learning
3.4 การบริหารจัดการ
1) มหาวิทยาลัยและสถาบันเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยอยู่ในกากับของ
หน่วยงานการศึกษาของเขต ส่วนสถาบันเทคโนโลยีอยู่ในกากับของรัฐบาล โดยมหาวิทยาลัยของเขตมี 10 แห่ง
และสถาบันเทคโนโลยีของรัฐ 2 แห่ง
2) มหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์ แบ่งเป็น 2 กลุ่มงาน ได้แก่ กลุ่มแรก
รัฐบาลกลางรับผิดชอบ คือ วิศวกรรมศาสตร์และสถาปัตยกรรมศาสตร์ เศรษฐศาสตร์และการบริหาร