Presentacion sobre o reino de Galiza, a sociedade medieval galega e a situación da súa lingua

2. IDADE MEDIA
ALTA IDADE MEDIA s. V – s.XI
Nacemento das
linguas románicas
s. VIII-IX
BAIXA IDADE MEDIA s. XII – s.XV
Nacemento das
literaturas románicas
s.XI-XII-XIII

3. SOCIEDADE FEUDAL
O feudalismo presenta unha sociedade
moi xerarquizada na que a nobreza
señorial e eclesiástica posuía o poder
mentres que o pobo debía pagarlles un
FORO por cultivar as súas terras. Os
artesáns e os comerciantes que vivían
nos burgos opúñanse a estes
privilexios.

4. O PODER DA IGREXA
Compostela era o A nobreza
centro da cultura eclesiástica
cristiá europea, a
través do Camiño de
Santiago.
Peregrinaxes iniciadas a
partir do s.IX, pola suposta
descoberta do sartego do
O Arcebispo Xelmírez inicia
Apóstolo Santiago en
a Compostela.da catedral
construción Nace así a
Rota Xacobea ou Camiño
no s.XII. O Mestre Mateo
de Santiago, como 1ª vía de
realiza o Pórtico relación e
comunicación, da Gloria.
constitución da Europa
Compónse o Códice Calixtino.
cristiá occidental. Brasóns das casas
nobiliares dos
Traba e dos
Castro.

5. A GALIZA
MEDIEVAL
(s. V – s. XV)
Mapa político do sureste europeo
arredor do 600 dc

6. REINO DE GALIZA
411
Nacemento
do primeiro
reino cristián
da Europa Occidental:
O reino suevo
da Gallaecia romana.
O reino suevo estivo
no noroeste peninsular
entre 411 e 585.
Na imaxe a península ibérica
no ano 560.
Mapa de Galicia a través do tempo (411-1833)

7. REINO DE GALIZA s. IX
Crónica Albeldense,
manoscrito medieval
que é unha crónica histórica
que abrangue
desde o reino visigodo
até o ano 833.

8. s. IX REINO DE GALIZA
Mapa político do noroeste da Península Ibérica
no ano 891 (s. IX)

9. REINO DE GALIZA S. XI
Mappamundi do Beato de Burgo de Osma. Ano 1086.
Na Península Ibérica apréciase na metade sur o nome "Span" (Hispania),
en todo o norte-noroeste o nome "Gallecia"
e na súa franxa costeira norte "Asturias".

10. S. XI
REINO DE GALIZA
Mapa da disputa territorial por Castela entre os monarcas
de Galiza e Navarra, a comezos do século XI.

11. REINO DE GALIZA
(...)Los que escaparon desta rota fueron
a llevar las tristes nuevas al Rey don Alonso,
que estava en Toledo;fuele dolorosa y amarga,
porque no tenia otro hijo, lloróle como un David a Absalon;
y en la lengua que se usaba dixo con dolor, y lagrimas
que quebrava el coraçon:
Ay meu fillo, Ay meu fillo, alegria de mi coraçon,
et lume dos meos ollos, solaz de miña vellez;
Ay meu espello, en q me soya ver, et con quen tomava
moy gran prazer. Ay meu herdero mayor;
Estas palabras dizen que dezia el Rey,
y otras tales diria, que la causa del dolor era grande (...)
Afonso VI, rei de Galiza e León (Castela aínda non era reino),
Chora a morte de seu fillo en galego, porque era a súa lingua, a que se usaba.

12. REINO DE GALIZA
1111 Afonso Reimúndez (Afonso VII),
fillo de dona Urraca e neto de Afonso VI,
Contemplando rei dedesta perspectiva histórica
é coroado á luz Galiza en Compostela,
apolo conde de dignidade de que entón gozaba
esgrevieza e Traba e o arcebispo Xelmírez.
a Como rei de Galiza un, máis que doído,
lingua galega, fica gobernou Toledo.
abraiado de que a esa mesmanai,
Cando en 1126 morre súa lingua,
herda os reinoslongo dose Castela,
pervivente ao de León séculos,
pretenda negárselle hoxe,
afirmando así Gallaecia a súa
por algúns moito menos outos varóns,
hexemonía política na Península.
En 1135 éo pan e o Emperador en León,
coroado sal, e poda
coa participación outros como “pouco fina”.
ser tida por dos nobres e os bispos galegos.
En 1143, Afonso Henriques (Afonso I de Portugal),
curmán de Afonso Reimúndez,
fillo dePresencia da lingua de dona Urraca)
dona Tereixa (irmá galega.
(Ed. Do Castro, 1973)
Lingua neto tamén de Afonso VI,
e galega: normalidade e conflito.
Sebastián Martínez-Risco
(Ed. Laiovento, 1997).
proclama a indepenencia do Condado Portucalense,
X. R. Freixeiro Mato
que en 1174 é recoñecido como reino de seu
polo papa de Roma.

13. S. XII
REINO DE GALIZA
Mapa político dos reinos do Norte da Península Ibérica.
Fins do século XII

14. s. XIII REINO DE GALIZA
Miniaturas medievais
de Fernando II e
Afonso VIII.
Derradeiros reis
de Galiza
e León.
Tumbo de Toxosoutos.
s.XIII.

15. s. XIII
REINO DE
GALIZA
Foro do Burgo
de Castro Caldelas,
privilexio rodado
do rei Afonso VIII.
Primeiro documento real
conservado
en lingua galega.
Allariz, 1228.

16. s. XIII REINO DE GALIZA
Período Afonsino
Afonso X, rei de Castela
fillo de Fernando III
Afonso III, rei de Portugal,
Pai de Don Dinís
Afonso X de Castela,
Toledo e León. O Rei Sabio

17. s. XIV REINO
DE
GALIZA
As guerras dinásticas
pola coroa de Castela
(FACTORES
SOCIO-POLÍTICOS)
levarán o
Reino de Galiza
á primeira
substitución nobiliar Pedro I, o Cru Henrique de Trastamara

18. REINO DE GALIZA
s. XV
A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS. A mediados do s. XV,
os burgueses e os labradores,
levantáronse contra a violencia e os abusos dos señores,
derrotando parte das fortalezas e castelos señoriais.
Entre 1461 e 1467 os Irmandiños queimaron
arredor de 130 castelos.
Os nobres, desposuídos dos seus castelos
buscaron refuxio en Castela. Atopárono na raíña Isabel I
reorganizáronse, derrotaron aos Irmandiños e
recuperaron as súas posesións.

19. s. XV REINO DE GALIZA
Castelo de Sandiás,
destruído polos irmandiños A revolta dos
no 1467.
Irmandiños

20. s. XV REINO DE GALIZA
Nova guerra
dinástica
pola coroa
de Castela.
FACTORES
SOCIOPO-LÍTICOS
levarán o
Reino de Galiza
á segunda
substitución nobiliar.
Finalizada, Galiza
ficará sometida
a Castela. Xoana a Beltranexa Isabel, a Católica
Ao ganar Isabel a Católica, suprimiu o reino de Galiza, o seu dereito
a voto nas cortes e implantou un novo sistema administrativo.
A partir desa época, só se imprimiron escritos en castelan e en latín,
o galego quedou reducido a un ámbito coloquial, apartado do ensino,
só se mantivo como lingua oral.
Galego: Lingua do pobo

21. s. XV REINO DE GALIZA
Resistencia dos nobres galegos
ós Reis Católicos
Artigo principal:
Doma y castración
del Reino de Galicia.
“En aquel tiempo se comenzó
a domar aquella tierra de Galicia,
porque no sólo los señores
y caballeros della
pero todas las gentes
de aquella nación
eran unos contra otros
muy arriscados y guerreros
(cronista aragonés,
Jerónimo de Zurita)

22. O GALEGO NA
IDADE MEDIA
Lingua de reis
Galego: idioma para
a educación dos reis
Séculos IX-XV
700 anos de
Galego: lingua lírica de
Normalidade poetas non galegos
lingüística
Sociedade galega medieval:
monolingüe en galego
Lingua do pobo

23. O GALEGO NA
IDADE MEDIA
Galego: lingua oral
s.IX – s.XI Galiza: monolingüe en galego
Galego: lingua oral e lingua escrita
s.XII (Primeiros textos literarios: 1196)
Galego: lingua literaria da PI
s.XIII (Inicio da castelanización do poder:
Fernando III e Afonso X)
s.XII – s.XV
Galego: comeza a súa decadencia.
s.XIV Galiza: sen corte e sen chancelería.
Morte do Conde de Barcelos en1350.
Do Fin da escola trobadoreca gal-port.
monolingüismo
Galego: lingua do pobo.
á s.XV Castelán: lingua do poder.
substitución
Galiza: sometida á coroa de Castela.
lingüística

24. SÉCULOS
ESCUROS
XVI-XVII
Mapa dos reinos e territorios gobernados
polos Reis Católicos arredor do ano 1500.
A dúas cores os reinos que foron sometidos
no seu mandato: Galicia, Navarra e Granada.

25. S. XVI
Mapa cartográfico do Reino de Galiza. s.XVI. Feito por Ioannes Baptista Vrints.

26. s.XVI s.XVII
De mîn a triste Frouseyra,
que por treyçon foy vendida,
derribada na ribeyra,
ca jamais se veo vencida.
Por treyçon tamben vindido
Jesus nosso redentor,
e por aqueestes tredores,
Pero Pardo meu señor. Portada da obra
"Descripción de la costa
del reyno de Galizia",
Pranto da Frouseira, cartografía da costa do reino,
século XV-XVI. Anónimo realizada por Pedro de
Teixeira Albernas
arredor de 1625

27. S.XVII
O reino de Galiza
…borrado da Historia.
Mapa do reino de Galiza
elaborado por Gérard Mercator
e Jodocus Hondius,
cun detalle do mesmo no que
aínda se situaba a Ponferrada
como entrada do reino. 1619.

28. Desprezo dos galegos na literatura castelá
dos Séculos de Ouro (XVI-XVII)
O pobo galego foi obxecto
dun proceso secular de desprestixio etno-cultural
por parte da cultura rival de Castela.
O poder cultural tratou de asoballar
a cultura e a lingua galegas
porque éstas cuestionaban coa súa existencia
a unidade da patria.
A lingua castelá tiña o privilexio
do control ideolóxico e social na Coroa de Castela.
Numerosos exemplos
nos proporcionan os escritores casteláns,
principalmente do Século de Ouro español,
para demostrar a proceso de desprestixio
dos galegos e das galegas,
e da súa cultura minorizada...
Xabier Lago Mestre,
presidente da Asociación Fala Ceibe do Bierzo

29. Desprezo dos galegos na literatura castelá
dos Séculos de Ouro (XVI-XVII)
Con un cuerto de turrón
y con agua en cogote,
Corita y con gragea,
goza un Píramo ancas;
y Gallega en barata
Quevedo Cualquier Tisbe de pullas )
Gran mujer Gallega (…
para los que pasan (…)
(Clara referencia ás criadas galegas,
das cales os satíricos da burla
Novo exemplo ríanse delas
pola fealdade estúpidas)
por sucias e das galegas.
Hay gallega, rolliza como un nabo
"Gallegos.nunca fértilsancta. criados
Porque han de ser los
Galicia, Gente non de poetas
Lope de Vega Esto mas si de en todo los gallegos) río
entre(salvo y los nobles baja al
el vulgo que mujer, que
puerca
casas nobles
esy de lo más gualdrapas que un esclavo
lava obedientes como ciegos,
mejor de España".
ilustres capitanes y letrados
cantandocomo mudos, callados
y, como un carro en el estío".
"No le faltará una moza gallega
que le quite los zapatos,
que aunque tiene las tetas grandes,
Quixote es ya cerrada de años,
de Avellaneda y como vuesa merced no cierre la bolsa,
no haya miedo que cierre los brazos".

30. FONTES
1. Material das presentacións feitas polo alumnado de
3º ESO PDC, durante o curso 2008-09, no CPI Viaño
Pequeno de Trazo.
-Manuel Parente,
-Motserrat Rodríguez,
-Noelia Mosquera,
-Vanesa Louzán,
-Verónica Añón.
2. Material das presentacións de Román Landín e Mosteiro
García, aloxadas no “slideshare”.
3. Lingua galega: normalidade e conflito. X. R. Freixeiro
Mato. (Laiovento, 97).
4. Páxina web “wikipedia” (“galipedia”).
5. Artigos da prensa cotiá.
6. Libro de apoio (Consorcio Editorial)