2. LIBOR ve EURIBOR
Serkan KARAYALÇIN
10. Dönem Öğrenci Eğitim Programı
Dış İlişkiler
20-30/05/2014

3. 17.9.2015 3
İÇERİK
• Interbank Para Piyasalarına Giriş
• London İnterbank Offered Rate (LIBOR)
• Euro İnterbank Offered Rate (EURIBOR)
• 5 Yıllık Libor ve Euribor oranları

4. 17.9.2015 4
İÇERİK
• Interbank Para Piyasalarına Giriş
• Interbank Para Piyasaları Nedir?
• Interbank Para Piyasalarının Amacı Nedir?
• Neden Interbank Para Piyasaları Kullanılmalıdır?
• London Interbank Offered Rate (LIBOR)’ a Giriş
• Libor Nedir?
• Libor Nasıl Oluşturulur?
• Euro Interbank Offered Rate (EURIBOR)’ a Giriş
• Euribor Nedir?
• Euribor Nasıl Oluşturulur?

5. 17.9.2015 5
INTERBANK PARA PİYASALARI
MERKEZİ
SİSTEM
FON İHTİYACI
OLAN BANKA
FON FAZLASI
OLAN BANKA
Interbank Para Piyasaları kısa dönem likidite ihtiyacının giderilmesi amacıyla
interbank rezerv hareketlerini desteklemek, sistemdeki likiditenin düzenlenmesi ve
dengeli bir biçimde bankalar arasında dağılımına yardımcı olmak ve kaynakların daha
etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla kurulan piyasalardır.
Bu piyasada kısa dönem nakit fazlası olup bunu plase edemeyen bankalar ile kısa dönem
nakit ihtiyacı bulunup bu ihtiyacını uzun dönemli varlıklarını elinden çıkarmadan karşılamak
isteyen bankalar merkezi bir sistem aracılığında karşılaşarak söz konusu ihtiyaçlarını
karşılamışlardır.

6. 17.9.2015 6
LONDON INTERBANK OFFERED RATE
 London Interbank Offered Rate; Londra bankalar arası para piyasasında likiditesi yüksek
bankaların birbirlerine ABD Doları üzerinden borç verme işlemlerinde uyguladıkları faiz
oranıdır.
 Londra saati ile 11:00'de sabitlenir. Piyasalar tarafından gösterge faizi olarak kullanılır.
 Uzlaşılan faiz oranı, sadece Londra’daki bankalar tarafından kullanılmamakta, birçok
finansal işlemde gösterge faiz oranı olarak kullanılmaktadır. Resmi adı BBA LIBOR( British
Bankers' Association Libor)’dur. BBA tarafından organize edilir.Libor oranları 10 farklı para
birimi ve 15 farklı zaman periyodu için her gün Londra saati ile 11:30'da hesaplanır ve
Thomson Reuters aracılığı ile ilan edilir.

7. 17.9.2015 7
LIBOR’UN PİYASALARDAKİ GELİŞİMİ
Belli referans noktalarından bahsetmek yerine finansal globalizasyonunun zorlayıcı
faktörlerini açıklamak gerekir.
 Bretton Woods antlaşmasından sonra Altın-Dolar kotasyonu ile uluslararası para sisteminde
bir anlaşmaya varıldığını söylebiliriz.
 Dolar üzerinden yerel paralarını kote etmek isteyen bankalar en fazla telefon gibi bir teknoloji
ile kotasyon verebiliyorlardı. Telefonla ilk kote edilen para birimleri Dolar ve Pound'dur .
 Para piyasaları doğası gereği over the counter (tezgahüstü)’dır. Arbitratörler fiyat hatalarını
kollar ve iyi kotasyonlardan arbitraj yapmaya çalışır.
 Libor gibi bir sistemde Reuters aracılığı ile entegre olan bankalar daha hızlı ve düzenli kotasyon
üretebilir ve ana likidite sağlayıcılarla fiyat farklılaşmasının önüne geçebilir.

8. 17.9.2015 8
LIBOR SİSTEMİNE DAHİL PARA BİRİMLERİ
1986'da uygulanan ilk sabitlemede Libor sistemine yalnızca
Amerikan doları, İngiliz sterlini ve Japon yeni kote edilmişti.
İlerleyen yıllarda yirmiye yakın para biriminin faiz oranları
Libor'da ortak olarak belirlendi. 2000 yılında Avrupa'daki para
birimlerinin Euro'ya entegre olmasıyla geriye aşağıdaki listede
bulunan 10 para birimi kaldı.
•Avusturalya Doları
•Kanada Doları
•İsviçre Frankı
•Danimarka Kronu
•Euro
•İngiliz Sterlini
•Japon Yeni
•Yeni Zelanda Doları
•İsviçre Kronu
•Amerikan Doları

9. 17.9.2015 9
LIBOR DA BORÇLANMA PERİYOTLARI
1988'e kadar en kısa borçlanma periyodu aylıktı. 1988 yılı itibariyle haftalık , 2001 yılından
sonra da günlük ve iki haftalık borçlanma periyotları eklendi. Daha uzun vadeli borçlanma
araçları da yine bu değerler üzerinden hesaplanmaktadır.
Gecelik ,
1 Haftalık ,
2 Haftalık ,
1 Aylık ,
2 Aylık ,
3 Aylık ,
4 Aylık ,
5 Aylık ,
6 Aylık ,
7 Aylık ,
8 Aylık ,
9 Aylık ,
10 Aylık ,
11 Aylık ,
1 Yıllık oranlar hesaplanmaktadır.

10. 17.9.2015 10
LIBOR KATILIMCILARI VE LIBOR ORANLARININ HESAPLANMASI
Dünyanın en büyük likidite sağlayıcı 18 bankası Libor sisteminin katılımcısı durumundadır. Bu
bankalar her sabah Thomson Reuters'in Libor hesaplama algoritmasına faiz kotasyonlarını
verirler. Hesaplamada kesilmiş aritmetik ortalama metodu kullanılır. Kesim için güven aralığı
%25'tir. Süreç somut olarak şu şekilde işler. Reuters önce katılımcıların tekliflerini sıralar.
ardından en düşük ve en yüksek %25'i sıralamadan çıkartır ve kalan tekliflerin aritmetik
ortalamasını alır.

11. 17.9.2015 11
LIBOR’ DAKİ DEĞİŞİMLERİN GRAFİĞİ VE YORUMLANMASI
Yukarıdaki grafik, 1999-2013 yılları arasında Libor oranındaki değişiklikleri
göstermektedir. Yeşil çizgi haftalık, mavi çizgi 3 aylık, kırmızı çizgi ise senelik
dalgalanmayı gösterir.

12. 17.9.2015 12
LIBOR’ DAKİ DEĞİŞİMLERİN GRAFİĞİ VE YORUMLANMASI
Libor, 2008 yılında bugüne kadarki en yüksek değerine ulaşmıştır. Bu durumun sebebi;
Bankalar, 2008’in 2.çeyreği itibariyle verilen mortgage kredilerinin geri ödenmeyeceği
korkusuyla birbirlerine borç verme konusunda da tereddütler yaşamışlardır. Lehman
Brothers bankasının Eylül 2008’deki batışı dünya ekonomik krizinin ilanı olurken, Libor
aynı dönemde tavan seviyesine ulaşmıştır. O güne kadar genellikle Fed’in verdiği faiz
oranlarıyla paralellik gösteren Libor, 8 Ekim 2008’de Fed’in verdiği %1.5’lik orana
rağmen 13 Ekim’de %4.8’e yükselmiştir. Bu tarihten itibaren ise Libor, genel bir düşme
eğilimi içine girmiştir. Aralık 2008’de Fed, parasal genişleme politikası kapsamında
paranın nominal faizinin düşürülmesi amacıyla QE1 (quantitive easing) programını
yürürlülüğe koymuş, sürümdeki para miktarı arttırılarak reel faizlerin düşürülmesi
amaçlanmıştır. Parasal genişlemenin devamı olarak 2011 yılında uygulamaya konan
‘Operation Twist’ ile uzun vadeli faizler düşürülmeye çalışılmıştır. Fed’in tüm bu
önlemlerine rağmen 2011 yılının sonlarına doğru Yunanistan’ın durumu ve
Eurozone’daki genel borç krizi, piyasalardaki endişeyi arttırmış ve Libor’un tekrar
yükselmesine sebep olmuştur. Finansal piyasalarda devam eden istikrarsızlık nedeniyle
Fed, 2010 yılından beri hazine bonosu ve mortgage fonu alarak faiz oranlarını düşük
seviyelerde tutmaya çalışmaktadır.

13. 17.9.2015 13
LIBOR’ DAKİ DEĞİŞİMLERİN GRAFİĞİ VE YORUMLANMASI

14. 17.9.2015 14
LİBOR SKANDALI

15. 17.9.2015 15
EURO INTERBANK OFFERED RATE (EURIBOR) NEDİR?
1999 yılında Euro’nun Avrupa Birliği’nin resmi para birimi olması sonucunda AB içerisindeki para
piyasalarında gösterge niteliğinde faiz oranı olarak kullanılmaya başlanan EURIBOR (Euro
Interbank Offered Rate) faiz oranları; eski PIBOR (Paris – Fransız Frankı FRF), FIBOR (Frankfurt –
Deutschmark DEM), AIBOR (Amsterdam – NLG), RIBOR (Roma – İtalyan Lirası ITL) endekslerinden
oluşmaktadır.

16. 17.9.2015 16
EURO INTERBANK OFFERED RATE (EURIBOR)
 Euro alanı içinde bir ana banka tarafından diğer bankaya, Euro
Interbank vadeli hesapları için Brüksel saatiyle sabah 1100’da
açıklanan ve işlem yapıldıktan sonra iki günlük zaman dilimi için
geçerli olan orandır.
 Kotasyonlar, büyük olasılıkla 1-12 aylık vadeler ile 1-2 haftalık
vadeleri kapsayacaktır. Hesaplamalar için bir yıl 360 gün esası
alınmaktadır.
 Avrupa Birliği (AB) ulusal bankacılık organizasyonlarıyla
koordineli olarak çalışan Avrupa Bankacılık Federasyonu (EBF)
(AB’nin 15 üye ülkesindeki 2800 bankayı temsil etmektedir) ve
the Financial Markets Association tarafından desteklenmiştir.

17. 17.9.2015 17
EURIBOR’ UN HESAPLANMASI
Euribor, geniş bir banka grubunun katılımı ile hesaplanacaktır. 1 Ocak 1999 tarihinde
başlayacak olan Avrupa Para Birliğine bütün AB ülkeleri katılsaydı Euribor listesi 64 bankadan
oluşacaktı; ancak Ekonomik ve Parasal Birliğine (EPB) girecek olan 11 ülke belirlendikten sonra
listenin 47 EPB bankası, 4 AB üyesi fakat EPB dışı banka ve en fazla 6 AB dışı bankadan (3 ABD, 2
İsviçre ve 1 Japon bankası) olmak üzere toplam 57 bankadan oluşacağı açıklanmıştır.
Euribor’ un hesaplanma metodu resmi olarak ilan edilmiş değildir, fakat şimdilik düşünülen
yöntem, Euribor’ un, en düşük ve en yüksek yüzde 15’lik kotasyonların dışarıda bırakılarak geri
kalanların ortalamalarının alınmasıyla oluşturulmasıdır.

18. 17.9.2015 18
EURIBOR’ UN HESAPLANMASI
Sonuç olarak, EURIBOR’un euro alanında kısa dönemli faiz oranları olarak seçilmesinin üç sebebi
bulunmaktadır.
 EURIBOR’u belirleyecek bankalar paneline euro piyasasındaki temel işlemcilerin dahil
edilmesi,
 Piyasada yeterli işlem hacmi sağlayamayan bankaların yeniden panelde olmamasının
sağlanması,
 Bağımsız profesyonellerden oluşan Gözlem Komitesinin indeksi gözetmesi.

19. 17.9.2015 19
EURIBOR’ DAKİ DEĞİŞİMLER
Yukarıdaki grafik, 1999-2013 yılları arasında Euribor oranındaki değişiklikleri
göstermektedir. Yeşil çizgi haftalık, mavi çizgi 3 aylık, kırmızı çizgi ise senelik
dalgalanmayı gösterir.

20. 17.9.2015 20
TEŞEKKÜRLER
Serkan KARAYALÇIN
Email: karayalcinserkan@gmail.com