53rd Lyceum of Athens - project 2016-17

1. Εργασία στα πλαίσια του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας (Project) των
μαθητών της Α' Τάξης του 53ου Λυκείου Αθηνών για το σχολικό έτος 2016-2017
με θέμα την προσφυγική κρίση και τίτλο:
Προσφυγικά ρεύματα από την Αφρική στην Ευρώπη
Εργασία των παρακάτω μαθητών της Α’ Τάξης:
Δημήτριος Καρόπουλος
Νεκτάριος Δαμιανής
Αθανάσιος Θωμόπουλος
Συμεών Δημητρακόπουλος
Αθήνα 2016-17

2. Εισαγωγή
Τους τελευταίους μήνες το προσφυγικό ζήτημα έχει αλλάξει τοποθεσία και συναντάται πιο πολύ στη Συρία
και ως συνέπεια την Τουρκία και την Ελλάδα, εξακολουθεί να έχει πρωτεύοντα ρόλο και στην Αφρική αλλά οι
περισσότερες ιστορίες ανθρώπων, στατιστικά αλλά και γενική συζήτηση αφορούν την Συρία και τα ρεύματα που
περνούν από εκεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν την Συριακή προσφυγική κρίση -κυρίως πριν το 2015- οι
περισσότεροι πρόσφυγες, μετανάστες καθώς και λαθρομετανάστες προέρχονταν από χώρες της Βόρειας και υπο-
σαχάριας Αφρικής αλλά και το Ιράκ και το Αφγανιστάν και δεν λίγοι που εξακολουθούν να προτιμούν το πολύ πιο
επικίνδυνο αυτόν δρόμο.
Ακόμα, θα ασχοληθούμε με τον τρόπο που επιλέγουν να περνάνε στην Ευρώπη, οι λόγοι και οι αφορμές που
τους οδηγούν σε μια τέτοια απόφαση.
Τέλος θα παραθέσουμε κάποια στατιστικά που αφορούν τις πορείες που επιλέγουν οι μετανάστες/πρόσφυγες
και τις χώρες που επιλέγουν, καταγεγραμμένα στατιστικά ναυαγίων και των επιζώντων καθώς και μια λίστα με τον
πληθυσμό μεταναστών στις κυριότερες χώρες.
Με όλα αυτά στο νου μας ας προχωρήσουμε στην επόμενη ενότητα.

3. Λόγοι μετανάστευσης Αφρικανών στην Ευρώπη
Οι λόγοι χωρίζονται σε:
I. Οικονομικούς
A. Φτώχεια
B. Έλλειψη τεχνολογίας
C. Έλλειψη καλλιεργήσιμων
εκτάσεων
D. Απουσία ύδρευσης και
άρδευσης
II. Κοινωνικούς
A. Φυλετικές διαφορές και
αντιπαλότητες
B. Θρησκευτικές διαφορές και
αντιπαλότητες
III. Πολιτικούς
A. Εμφύλιες συρράξεις
B. Διακρατικές συρράξεις
C. Καταπιεστικά - Δικτατορικά
καθεστώτα

4. Τα προσφυγικά ρεύματα, οι κατευθύνσεις και οι προορισμοί των Αφρικανών
Η Αφρική διακρίνεται για τις μακροχρόνιες συρράξεις στο
εσωτερικό της. Ανέκαθεν άνθρωποι μετανάστευαν προς
την Ευρώπη και πριν την ξαφνική έκρηξη μεταναστών. Με
τις περισσότερες χώρες να αποτελούν πρώην ευρωπαϊκές
αποικίες και σε συνδυασμό με τις εμφύλιες διαμάχες,
άνοιγε ο δρόμος προς τους μετανάστες να εισχωρήσουν
στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Μετά την Αραβική Άνοιξη του 2011 οι μεταναστευτικές ροές
αυξήθηκαν δραματικά. Οι αριθμοί συνέχισαν να αυξάνονται
συστηματικά. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων
Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ο αριθμός των
καταναγκαστικά εκτοπισμένων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο
έφθασε τα 59,5 εκατομμύρια στο τέλος του 2014, το υψηλότερο
επίπεδο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αύξηση 40% από το
2011.
Έξι από τις δέκα μεγαλύτερες χώρες προέλευσης των προσφύγων ήταν
αφρικανικές: Σομαλία, Σουδάν, Νότιο Σουδάν, Λαϊκή Δημοκρατία του
Κονγκό, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και Ερυθραία

5. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), το 2014,
3.722 άτομα έχασαν τη ζωή τους ή εξαφανίστηκαν στη Μεσόγειο ενώ
προσπαθούσαν να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη. Το 2014, 283.532
μετανάστες εισήλθαν παράνομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Συνολικά, 137.000 μετανάστες διέσχισαν τη Μεσόγειο
στην Ευρώπη το πρώτο εξάμηνο του 2015. Στις αρχές
Αυγούστου 2015, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων
Εθνών για τους Πρόσφυγες δήλωσε ότι 250.000
μετανάστες έφθασαν στην Ευρώπη δια θαλάσσης το
2015, 124.000 στην Ελλάδα και 98.000 στην Ιταλία
Το 2015 πραγματοποιήθηκε μια στροφή, με την
Ελλάδα να ξεπερνά την Ιταλία ως πρωταρχικό σημείο
άφιξης και να ξεπερνάει τους πρώτους έξι μήνες του
2015 τους αριθμούς ολόκληρου του 2014.
Σύμφωνα με την Frontex, ο Ιούλιος έθεσε ένα νέο
ρεκόρ για ένα μήνα, με 107.500 εκτιμώμενους
μετανάστες να έχουν εισέλθει. Η Frontex ανίχνευσε
615.492 παράνομες εισόδους στην Ε.Ε το τρίτο
τρίμηνο του 2015 και 978.338 καταχωρίσεις το
τέταρτο τρίμηνο, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός
ανίχνευσης παράνομων εισόδων στα θαλάσσια και
χερσαία σύνορα της Ε.Ε το 2015 να φθάσει τα 1,82
εκατομμύρια (872,938 στην Ελλάδα , 764.038 στην
Ουγγαρία και την Κροατία και 153.946 στην Ιταλία).

6. Είσοδοι μεταναστών από
τη Μεσόγειο στην Ελλάδα
και την Ιταλία την περίοδο
Ιανουάριος 2015-
Σεπτέμβριος 2016,
σύμφωνα με δεδομένα της
Ύπατης Αρμοστείας του
ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
Θάνατοι μεταναστών και
προσφύγων στη Μεσόγειο, 2011-
2016, πηγή Ύπατη Αρμοστεία
του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες

7. Αιτήσεις ασυλίας σε χώρες της Ε.Ε και της Ευρωπαϊκής
Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (Ε.Ζ.Ε.Σ), Ιανουάριος -
Δεκέμβριος 2015. Το ύψος των ράβδων δείχνει τον αριθμό
των αιτήσεων ανά χώρα. Τα χρώματα δείχνουν το ποσοστό
των αιτήσεων σε σχέση με τον πληθυσμό.
Αριθμός νέων αιτήσεων ασύλου που έλαβαν οι δέκα πρώτοι
αποδέκτες της Ε.Ε-28, Ιανουάριος - Δεκέμβριος 2015. Οι δέκα
πρώτοι αποδέκτες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% των
συνολικών αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν στην Ε.Ε των 28.

8. Χώρες προέλευσης των αιτήσεων για άσυλο στα κράτη μέλη της Ε.Ε
και της Ε.Ζ.Ε.Σ μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 30ης Ιουνίου 2015.
Οι εθνικότητες των μεσογειακών θαλάσσιων αφίξεων
στην Ελλάδα και την Ιταλία το 2015, σύμφωνα με
στοιχεία της UNHCR.

9. Γράφημα του γερμανικού περιοδικού Der
Spiegel επάνω στις πρωταρχικές χώρες
προέλευσης των μεταναστών που φτάνουν
στην Ιταλία, που έχουν πιστοποιηθεί από τον
Ιανουάριο του 2016 (κατά τις εκατό).

10. Οι διαδρομές των μεταναστών
● Δυτική αφρικανική διαδρομή (Θαλάσσιο πέρασμα από
χώρες της Δυτικής Αφρικής, προς τις Κανάριους Νήσους,
κοινώς ισπανικό έδαφος.).
● Δυτική μεσογειακή διαδρομή (Θαλάσσιο πέρασμα από τη
Βόρεια Αφρική προς τη νότια ακτή της Ισπανίας,
συμπεριλαμβανομένης και της χερσαίας διαδρομής μέσω των
συνόρων της Θέουτα και Μελίλια.).
● Κεντρική μεσογειακή διαδρομή (θαλάσσιο πέρασμα από τη
Βόρεια Αφρική (ιδιαίτερα την Αίγυπτο και τη Λιβύη) προς
την Ιταλία και τη Μάλτα διαμέσου της Μεσογείου.).
● Διαδρομή Απουλίας και Καλαβρίας (Θαλάσσιο πέρασμα
μεταναστών από την Τουρκία και την Αίγυπτο που
εισέρχονται στην Ελλάδα και στη συνέχεια διασχίζουν το
Ιόνιο Πέλαγος προς τη Νότια Ιταλία. Από τον Οκτώβριο του
2014 ταξινομείται από την Frontex ως υποκατηγορία της
κεντρικής μεσογειακής διαδρομής.).
● Κυκλική διαδρομή Αλβανίας - Ελλάδος (Μεγάλος αριθμός
παράνομων διασυνοριακών διελεύσεων με τις οποίες
οικονομικοί μετανάστες από την Αλβανία διασχίζουν την
Ελλάδα για εποχικές θέσεις εργασίας και στη συνέχεια
επιστρέφουν στην πατρίδα τους.).
● Δυτική βαλκανική διαδρομή (Θαλάσσια και χερσαία
διαδρομή ξεκινώντας από τα ελληνοτουρκικά σύνορα,
περνώντας μέσα από τη Π.Γ.Δ.Μ, φτάνοντας είτε στην
Ουγγαρία είτε στη Κροατία. Χρησιμοποιείται κυρίως από
Ασιάτες μετανάστες αλλά και από μετανάστες από τα
Δυτικά Βαλκάνια (κυρίως Κόσοβο).
● Ανατολική μεσογειακή διαδρομή (κυρίως Ασιάτες
μετανάστες χρησιμοποιούν αυτό το πέρασμα διασχίζοντας
την Ε.Ε από την Τουρκία διαμέσου της Ελλάδας, της
Βουλγαρίας ή την Κύπρου. Πολλοί από αυτούς τους
μετανάστες προχωρούν προς τη δυτική βαλκανική
διαδρομή και από εκεί προς την Ουγγαρία.).
● Διαδρομή ανατολικών συνόρων (Τα χερσαία σύνορα των
6.000 χλμ. μεταξύ των ανατολικών κρατών μελών της Ε.Ε,
της Ρωσίας, της Λευκορωσίας, της Ουκρανίας και της
Μολδαβίας.).
Επιπλέον μια αρκτική διαδρομή (από τη Ρωσία στη
Νορβηγία διαμέσου του Κίρκενες) έκανε την εμφάνιση της από
τον Σεπτέμβριο του 2015 και εξελισσόταν σε μια από τις
γρηγορότερα αυξανόμενα διαδρομές για την είσοδο μεταναστών
στην Δυτική Ευρώπη από τον Νοέμβριο του 2015.

11. Ένας εξαιρετικός
χάρτης της
Ευρωπαϊκής
Επιτροπής.
Διακρίνονται οι
πορείες και των
Ασιατών και των
Αφρικανών
μεταναστών. Το
πάχος των πορειών
υποδεικνύει τον
αριθμό των
ανθρώπων, όπως και
οι κόκκινοι κύκλοι.
Συμπεριλαμβάνονται
δύο γραφήματα. Το
πρώτο δηλώνει τις
συνολικές αφίξεις
στην Ιταλία και την
Ελλάδα, ενώ το
δεύτερο τις ετήσιες
αφίξεις την περίοδο
Ιανουάριος 2014 -
Ιούνιος 2016.

12. Στον παραπάνω χάρτη διακρίνουμε με κόκκινα βέλη τα “μονοπάτια” που
παίρνουν μετανάστες, ενώ οι πράσινοι κύκλοι φανερώνουν τα σημεία όπου
μοιράζεται η Αφρική σύνορα με την Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο
Νίγηρας αποτελεί σταυροδρόμι πολλών τέτοιων δρόμων, όπως και η
Μάλτα για την Ευρώπη. Ακόμη, οι πόλεις Θέουτα (Ceuta) και Μελίγια
(Melilla) αποτελούν ένα σημαντικότατο σημείο πρόσβασης μεταναστών
στην Ευρώπη καθώς και οι δύο πόλεις ανήκουν στην Ισπανία
Ένας καταπληκτικός χάρτης στον οποίον αντικατοπτρίζονται σε
μεγαλύτερη κλίμακα οι διάφοροι δρόμοι που επιλέγουν οι μετανάστες.
Εδώ, διακρίνονται και διαδρομές μέσω της Τουρκίας που όμως αφορούν
τους μετανάστες από Ασία. Επίσης, διακρίνονται και οι διαδρομές με
“ferry boat”. Η Μάλτα εξακολουθεί να παίζει να πρωταγωνιστικό ρόλο
ενώ τώρα και το νησί της Λαμπεντούσας αποτελεί κύρια πρόσβαση
μεταναστών.

13. Ο συγκεκριμένος χάρτης της EUROPOL εστιάζει στις διαδρομές που
παίρνουνε οι μετανάστες στο εσωτερικό της Ευρώπης. Οι διαδρομές από την
Αφρική παραμένουν σταθερά ίδιες (όπως στις προηγούμενες εικόνες). Οι
hotspot διαδρομές και σημεία αποτελούν η Τρίπολη και η Βεγγάζη με τις
θαλάσσιες διαδρομές τους προς την Ιταλία, η Ελλάδα για τους ασιάτες κατά
εξοχήν μετανάστες και η βαλκανική χερσόνησος συνάμα, ενώ κεντρικός
κόμβος αποτελεί η κεντρική Ευρώπη με την Αυστρία και διάφορες πόλεις της
Γερμανίας και το Μιλάνο στην Ιταλία. Τέλος, φαίνεται και ένας θαλάσσιος
δρόμος ο οποίος οδηγεί από το Μαρόκο στις σκανδιναβικές χώρες.
Μια προσεκτικότερη ματιά στις διαδρομές προς την Ιταλία. Διακρίνονται
με κόκκινους κύκλους τα σημεία αναχώρησης. Κέντρο αποτελεί φυσικά
το νησί Λαμπεντούσα. Επίσης συμπεριλαμβάνεται ένα γράφημα με τους
ακανόνιστες αφίξεις μεταναστών στην Λαμπεντούσα.