Сучасныя навуковыя падыходы ў навучанні дарослых: андрагогіка.

1. Сучасныя навуковыя
падыходы ў навучанні
дарослых

2. 2050 г.
Цяпер ў Беларусі кожнаму пятаму жыхару
ужо споўнілася больш за 60 год, а на Зямлі
- кожнаму 8-му жыхару.
­ КОЖНЫ 5­Ы ЖЫХАР
СВЕТУ БУДЗЕ
СТАРЭЙШЫМ ЗА 60 ГОД
Паводле United Nations, Department of Economic and Social Affairs,
Population Division (2015). World Population Prospects: The 2015 Revision

3. ХАРАКТАРЫСТЫКІ ДАРОСЛАГА НАВУЧЭНЦА
ПАМЯЦЬ - ФУНКЦЫЯНУЕ НЕ
ЗАЗУБРЫВАННЕ, А ЛАГІЧНАЕ
МЫСЛЕННЕ
МАГЧЫМЫЯ ПАГАРШЭННІ ЗРОКУ,
СЛЫХУ
ІНШАЕ ЎСПРЫМАННЕ ЧАСУ -
АРЫЕНТАВАНЫЯ НА ПРАКТЫЧНАЕ
ВЫКАРЫСТАННЕ ВЕДАЎ
ЗАНЕПАКОЕНАСЦЬ ПРАЦЭСАМ
НАВУЧАННЯ - СТРАХ НЯЎДАЧЫ
НАЯЎНАСЦЬ МАТЫВАЦЫІ
.......
ДОСВЕД
Веды, стэрэатыпы,
ментальныя мадэлі.
Дарослыя слухачы
ўкладаюць у сваю
навучальную дзейнасць
інтэрпрэтацыі свайго
мінулага досведу, які
захоўваецца ў іх памяці і які
можа спрыяць або
перашкаджаць выніковасці
навучання. (Merriam)
.
Здольнасці да навучання дарослых людзей ад 20 да 60 гадоў істотна не змяняюцца,
а ў людзей, занятых разумовай працай, яны захоўваюцца яшчэ даўжэй. (Huberman. A.
Some Models of Adult Learning and Adult Change)

4. ХАРАКТАРЫСТЫКІ ДАРОСЛАГА НАВУЧЭНЦА
(ПАВОДЛЕ MALCOLM KNOWLES)
1)УСВЕДАМЛЯЕ СЯБЕ ЎСЁ БОЛЬШ САМАСТОЙНАЙ,
САМАКІРАВАЛЬНАЙ АСОБАЙ;
2) НАЗАПАШВАЕ УСЁ БОЛЬШЫ ЗАПАС ЖЫЦЦЁВАГА (БЫТАВОГА,
ПРАФЕСІЙНАГА, САЦЫЯЛЬНАГА) ДОСВЕДУ, ЯКІ СТАНОВІЦЦА
ВАЖНАЙ КРЫНІЦАЙ НАВУЧАННЯ ЯГО САМОГА І ЯГО КАЛЕГ;
3) ГАТОЎНАСЦЬ ДА НАВУЧАННЯ (МАТЫВАЦЫЯ) ВЫЗНАЧАЕЦЦА ЯГО
ІМКНЕННЕМ ПРЫ ДАПАМОЗЕ НАВУЧАЛЬНАЙ ДЗЕЙНАСЦІ
ВЫРАШЫЦЬ СВАЕ ЖЫЦЦЁВА ВАЖНЫЯ ПРАБЛЕМЫ І ДАСЯГНУЦЬ
КАНКРЭТНЫХ МЭТАЎ;
4) ІМКНЕЦЦА ДА НЕАДКЛАДНАЙ РЭАЛІЗАЦЫІ АТРЫМАНЫХ ВЕДАЎ,
УМЕННЯЎ, НАВЫКАЎ І ЯКАСЦЯЎ;
5) НАВУЧАЛЬНАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ У ЗНАЧНАЙ СТУПЕНІ АБУМОЎЛЕНАЯ
ЧАСОВЫМІ, ПРАСТОРАВЫМІ, ПРАФЕСІЙНЫМІ, БЫТАВЫМІ,
САЦЫЯЛЬНЫМІ ФАКТАРАМІ (ЎМОВАМІ).
ДОСВЕД
.

5. Ад педагогікі да андрагогікі
Андрагогіка - "майстэрства і навука дапамогі дарослым у навучанні". («Сучасная
практыка адукацыі дарослых. Андрагогіка супраць педагогікі », М. Ш, Ноулс, 1970)
Навука, якая раскрывае праблемы навучання, выхавання і адукацыі дарослага
чалавека на працягу ўсяго яго жыцця.

6. Досвед
Патрэба ведаць
"Я-канцэпцыя" навучэнца
Гатоўнасць вучыцца
Арыентацыя на навучанне
Матывацыя
АНДРАГАГІЧНЫ ПАДЫХОД ДА
НАВУЧАННЯ ( KNOWLES)
6 ПРЫНЦЫПАЎ
Knowles, Holton, Swanson "The Adult Learner", 2005

7. Досвед
#1
Дарослыя прыступаюць да адукацыйнай дзейнасці з
вялікім аб'ёмам досведу: з аднаго боку - рэсурс для
навучання, з іншага - набор перадузятых уяўленняў.

8. Патрэба ведаць#2
Дарослым неабходна зразумець, чаму ім трэба вучыць
нешта, перш чым пачаць гэтаму вучыцца.

9. «Я-канцэпцыя»
навучэнца
#3
У дарослых «Я-канцэпцыя» заключаецца ў адказнасці
за свае рашэнні, незалежнасці, самакіраванні. Як толькі
яны прыходзяць да такога разумення, у іх развіваецца
глыбокая псіхалагічная патрэба ў тым, каб іншыя
ставіліся да іх як да людзей, здольных быць
самастойнымі.

10. Гатоўнасць
вучыцца
#4
Дарослыя гатовыя вучыць тыя рэчы, якія ім трэба
ведаць і ўмець рабіць, каб эфектыўна спраўляцца з
рэальнымі жыццёвымі сітуацыямі.

11. Арыентацыя
на навучанне
#5
Навучанне дарослых «арыентаванае на жыццё», г.зн. засяроджана
на заданні або на праблеме. Дарослыя матываваныя вучыцца да
таго часу, пакуль адчуваюць, што навучанне дапаможа ім выконваць
заданні або вырашаць праблемы, з якімі яны сутыкаюцца ў жыццёвых
сітуацыях. Больш за тое, дарослыя засвойваюць новыя веды,
прадстаўленні, уменні, каштоўнасці і адносіны найбольш эфектыўна,
калі яны прадстаўляюцца ў кантэксце рэальных жыццёвых
сітуацый.

12. Матывацыя
#6
Дарослыя адгукаюцца на некаторыя знешнія матывы, або
«матыватары» (лепшая праца, больш высокі заробак і г.д.), але
самым моцным матыватарам з'яўляецца«ўнутраны ціск»
(жаданне атрымаць большае задавальненне ад працы,
самаацэнка, якасць жыцця і да т.п.).

13. Ад андрагогікі да эўтагогікі
Паняцце "хьютагогіка" было ўведзенае ў навуковы абарот Сцюартам Хасэ (Stewart
Hase) і Крысам Кеньон (Chris Kenyon) ў 2000 годзе ў працы «From Andragogy to
Heutagogy». Эўтагогіка (Heutagogy) пазіцыянуецца аўтарамі як новы падыход да
арганізацыі навучання дарослых, як вучэнне пра самаадукацыю, гэта значыць
вучэнне пра тое, як самастойна вучыцца ў XXI стагоддзі. Мяркуецца, што эўтагогіка
служыць адукацыйным патрэбам “навучэнцаў XXI стагоддзя, у прыватнасці спрыяе
развіццю індывідуальных здольнасцяў ».
Так, навучэнец можа прагледзець крытычныя артыкулы, агляды, пытанні і выбраць,
тое, што ўяўляе цікавасць і каштоўнасць для яго, а затым абмеркаваць далейшыя
магчымыя матэрыялы для чытання і неабходныя заданні з выкладчыкам. Эўтагогіка
пачынаецца з таго, што навучэнец бярэ на сябе адказнасць за ўласнае навучанне.

14. Як арганізаваць працэс навучання
дарослага?
1) падрыхтоўка выкладчыка-андрагога
2) устанаўленне клімату, спрыяльнага для навучання;
3) стварэнне механізму для сумеснага планавання;
4) дыягнаставанне патрэбаў ў навучанні;
5) фармуляванне мэтаў праграмы, якія задаволяць гэтыя патрэбы;
6) распрацоўка ўзораў навучання, метадаў;
7) перадача навучальнага досведу
8) ацэнка (на ўсіх этапах навучальнага працэса, рэфлексія).
(Паводле Змяёва С.І.,
СТАНОВЛЕНИЕ АНДРАГОГИКИ: развитие теории и технологии обучения
взрослых (Москва, 2000)

15. Як арганізаваць працэс навучання
дарослага? Рэкамендацыі
Ствараць камфортныя ўмовы навучання з найменшай рызыкай для навучэнца
"правалу" ў навучанні
Не выкладаць інфармацыю навучэнцам, а вучыць іх думаць, рэфлексаваць,
весці іх у свет інфармацыі.
Развіваць крытычнае мысленне ў навучэнцаў праз рэфлексію. На занятках
заўсёды пакідаць час на аналіз, зваротную сувязь.
Развіваць незалежнасць навучэнцаў і здольнасць кіраваць сваім навучаннем –
павінны вучыцца, а не быць навучанымі (self-directed learning). Выкладчыку
трэба быць гатовым, што не ўсе навучэнцы спачатку будуць гатовыя браць
адказнасць за сваё навучанне.

16. Як арганізаваць працэс навучання
дарослага?
У працэсе навучання звяртацца да досведа навучэнцаў.
Фарміраваць кампетэнцыі, а не тэарэтычныя веды. Не “я ведаю”, а “я ведаю, як
гэта рабіць”, “ведаю добра, каб рабіць добра”. Тэорыю адразу выпрабоўваць на
практыцы.
Не інтэграцыя сталых людзей у грамадства (“integration”), а інтэракцыя
(“interaction”). Арганізацыя міжпакаленчых мерапрыемстваў, абмен ведамі і
досведам.

17. Тэндэнцыі ў сферы адукацыі дарослых у
краінах Еўразвязу
Lifelong learning (адукацыя на працягу жыцця) і lifewide learning (адукацыя шырынёю ў
жыццё)
Адбываецца трансфармацыя выкладання –усіх выкладчыкаў (а не толькі адукатараў
дарослых) арыентуюць на выкладанне па прынцыпах “адукацыі на працягу ўсяго жыцця
(“lifelong learning”).
Падрыхтоўка даследчыкаў і выкладчыкаў у сферы адукацыі на працягу ўсяго
жыцця.Тэарэтычныя даследаванні ў гэтай галіне ведаў ўзначальваюць Інстытут
адукацыі ЮНЕСКА (Гамбург) і Міжнародны інстытут планавання адукацыі (Парыж).
Буйнымі цэнтрамі з'яўляюцца: Міжнародны педагагічны цэнтр (Францыя); Нацыянальны
інстытут адукацыі дарослых (Вялікабрытанія); Міжнародны інстытут педагагічных
даследаванняў (Германія).

18. Тэндэнцыі ў сферы адукацыі дарослых у
краінах Еўразвязу
Змена фокуса з “пассіўная палітыка, арыентаваная на працу” на “актыўная палітыка,
арыентаваная на чалавека”, з “шукаць працу” на “ствараць працу”. Актывізацыя
патэнцыяла чалавека. (падтрымка ініцыятываў, стартапаў). Нават калі няма працы, я
гатовы да новай працы – аднаўляю веды, вучуся. Валодаю кампетэнцыямі – ведаю,
як рабіць.
"Грамадства, якое пастаянна адукоўваецца”, "актыўнае грамадства" – неабходна не
адаптавацца пад змены, а самім змяняцца, кіраваць праектам свайго жыцця.
"Грамадства лёсу” (“society of destiny”, Edgar Morin, Jack Mezirov). Нават калі мы
хочам спыніцца і не развівацца, мы не можам, не маем выбару, бо застанемся
некваліфікаванымі і адстанем ад прагрэсу. Павінны абнаўляць веды, атрымоўваць
новыя кампетэнцыі.

19. Тэндэнцыі ў сферы адукацыі дарослых у
краінах Еўразвязу
Прымаюцца законы аб падтрымцы адукацыі дарослых, прадастаўленні аплочваемых
адукацыйных адпачынкаў (былі прынятыя ў канцы 80-90-х гадоў у Даніі, Германіі,
Гішпаніі і іншых краінах).
У праекце «Мемарандума бесперапыннай адукацыі» краін Еўропы сфармуляваныя
ключавыя прынцыпы, на аснове якіх плануецца развіваць адукацыю дарослых
(http://adukatar.net/wp-content/uploads/2009/12/Adu_8_Pages_24-27.pdf)
Erasmus+ programme (2014-2020) - Grundtvig for adult education