3. • Tras o inicio da guerra civil española en 1936,
Tras o inicio da guerra civil española en 1936,
milleiros de persoas vense obrigadas a exiliar cara
milleiros de persoas vense obrigadas a exiliar cara
outros puntos da xeografía mundial.
outros puntos da xeografía mundial.
4. Primeira etapa: 1936-1939
Primeira etapa: 1936-1939
• Nesta primeira
Nesta primeira
etapa os exiliados
etapa os exiliados
fuxían cara a
fuxían cara a
outros países
outros países
europeos como
europeos como
Francia, Alemaña
Francia, Alemaña
ou Portugal.
ou Portugal.
5. Segunda etapa: 1940-1945
Segunda etapa: 1940-1945
– Nunha segunda etapa
Nunha segunda etapa
tras o estalido da
tras o estalido da
Segunda Guerra Mundial,
Segunda Guerra Mundial,
os exiliados buscaban
os exiliados buscaban
outros lugares europeos
outros lugares europeos
como poden ser Gran
como poden ser Gran
Bretaña ou Rusia.
Bretaña ou Rusia.
6. Segunda etapa 1940-1945
Segunda etapa 1940-1945
• Entre estes anos
Entre estes anos
tamén abondan as
tamén abondan as
viaxes cara a América.
viaxes cara a América.
Por todo o continente
Por todo o continente
americano podiamos
americano podiamos
encontrar refuxiados
encontrar refuxiados
españois e galegos en
españois e galegos en
lugares como Bos
lugares como Bos
Aires, Chile,
Aires, Chile,
Venezuela, Cuba…
Venezuela, Cuba…
7. • Nacionalismo galego: aniquilado ( fusilamentos -Alexandre Bóveda;
Nacionalismo galego: aniquilado ( fusilamentos -Alexandre Bóveda;
asasinados en cunetas -Anxel Casal; exilio -Castelao; fuxidos -
asasinados en cunetas -Anxel Casal; exilio -Castelao; fuxidos -
Alonso Ríos; cárcere -Carballo Calero; silenciados -Otero
Alonso Ríos; cárcere -Carballo Calero; silenciados -Otero
Pedrayo…). Outros escritores apoiaron o réxime (Cunqueiro,
Pedrayo…). Outros escritores apoiaron o réxime (Cunqueiro,
Risco…)
Risco…)
• Desaparición de empresas culturais.
Desaparición de empresas culturais.
8. Guerra civil (1936-1939)
Guerra civil (1936-1939)
• Despois da guerra
Despois da guerra
civil, á cultura galega
civil, á cultura galega
quedábanlle dous
quedábanlle dous
camiños: ficar en
camiños: ficar en
Galicia (silencio,
Galicia (silencio,
morte, cárcere) ou
morte, cárcere) ou
“viaxar en barco” cara
“viaxar en barco” cara
ao exilio.
ao exilio.
12. Actividade cultural e política
Actividade cultural e política
no exilio
no exilio
• Toda a actividade
Toda a actividade
levada a cabo ata
levada a cabo ata
ese momento en
ese momento en
Galicia se trasladou
Galicia se trasladou
aos Centros Galegos
aos Centros Galegos
de América (Bos
de América (Bos
Aires, Habana,
Aires, Habana,
México…)
México…)
13. Labor feito no exilio
Labor feito no exilio
• Creación de editoriais (Citania, Botella al
Creación de editoriais (Citania, Botella al
Mar…)
Mar…)
• Emisións de radio.
Emisións de radio.
• Representacións teatrais.
Representacións teatrais.
• Xornais e revistas (Vieiros, Galicia
Xornais e revistas (Vieiros, Galicia
Emigrante…).
Emigrante…).
• Asociacións para difundir a cultura galega.
Asociacións para difundir a cultura galega.
19. Luís SEOANE (1910)
Luís SEOANE (1910)
• Segundo o historiador Carlos
Segundo o historiador Carlos
Fernández Santander, Seoane
Fernández Santander, Seoane
podería ser o autor que, baixo o
podería ser o autor que, baixo o
pseudónimo de Hernán Quijano,
pseudónimo de Hernán Quijano,
escribiu ”
escribiu ”Galicia Mártir” –
Galicia Mártir” –
Episodios del terror blanco en las
Episodios del terror blanco en las
provincias gallegas
provincias gallegas. Este libro,
. Este libro,
publicado en París e Arxentina
publicado en París e Arxentina
en 1938, narra a sublevación
en 1938, narra a sublevación
militar e a feroz represión nas
militar e a feroz represión nas
provincias de Pontevedra e A
provincias de Pontevedra e A
Coruña entre agosto e decembro
Coruña entre agosto e decembro
de 1936.
de 1936.
20. LUÍS SEOANE:
LUÍS SEOANE:
TEATRO
TEATRO
• A soldadeira
A soldadeira
• Minia, a soldadeira, serve de
Minia, a soldadeira, serve de
enlace entre o pasado e o
enlace entre o pasado e o
presente.
presente.
• Guía aos labregos do 36 polo
Guía aos labregos do 36 polo
mundo medieval, mentres
mundo medieval, mentres
realiza o seu traballo de
realiza o seu traballo de
mensaxeira entre os gemios
mensaxeira entre os gemios
artesanais de Compostela e as
artesanais de Compostela e as
forzas labregas de Roi Xordo.
forzas labregas de Roi Xordo.
• Escolle o mundo medieval por
Escolle o mundo medieval por
estar normalizado lingüística e
estar normalizado lingüística e
culturalemente.
culturalemente.
21. A mediados dos anos noventa, a
partir dos fondos conservados pola
viúva de Seoane, Maruxa, creouse
a Fundación Luís Seoane na
Coruña, que desde entonces
realiza e promove mostras sobre a
súa obra e a súa época.
23. LORENZO VARELA
LORENZO VARELA
• Catro poemas para
Catro poemas para
catro gravados
catro gravados
• Lonxe
Lonxe
• Saudade
Saudade
• Guerra civil
Guerra civil
• Louvanza de figuras
Louvanza de figuras
míticas de Galicia
míticas de Galicia
(bispo Adaúlfo, Roi
(bispo Adaúlfo, Roi
Xordo…)
Xordo…)
24. EMILIO PITA
EMILIO PITA
• Jacobusland
Jacobusland
• Cantigas de nenos
Cantigas de nenos
• Mesmos temas que
Mesmos temas que
os dous autores
os dous autores
anteriores.
anteriores.
25. NARRATIVA
NARRATIVA
• Ramón de
Ramón de
Valenzuela,
Valenzuela, Non
Non
agardei por ninguén
agardei por ninguén.
.
• Sivio Santiago,
Sivio Santiago, O
O
silencio redimido
silencio redimido
• Antón Alonso Ríos,
Antón Alonso Ríos, O
O
señor Afranio ou
señor Afranio ou
como me rispei das
como me rispei das
gadoupas da morte
gadoupas da morte,
,
“
“Memorias dun
Memorias dun
fuxido
fuxido”
”
27. “
“Non agardei por ninguén”
Non agardei por ninguén”195
1957
7
• Escrita dende una perspectiva
Escrita dende una perspectiva
republicana en Galiza, na que se
republicana en Galiza, na que se
pode observar a recensión
pode observar a recensión
autobiográfica do autor,
autobiográfica do autor,
aparecendo na novela co
aparecendo na novela co
pseudónimo de D. Gonzalo
pseudónimo de D. Gonzalo
Ozores de Ulloa. Nesta novela,
Ozores de Ulloa. Nesta novela,
Ramón recrea Galiza no
Ramón recrea Galiza no
levantamento militar do 1936,
levantamento militar do 1936,
onde o protagonista foxe da
onde o protagonista foxe da
represión con compañeiros do
represión con compañeiros do
ideal pasándose ao bando
ideal pasándose ao bando
republicano
republicano.
.
28. “
“As bágoas do demo
As bágoas do demo” 1964
” 1964
• Esta obra mostra ao espectador
Esta obra mostra ao espectador
emigrante galego unha Galiza tanxible e
emigrante galego unha Galiza tanxible e
recoñecible visualizada nas terras do
recoñecible visualizada nas terras do
TrasDeza. O mundo rural, coa súa
TrasDeza. O mundo rural, coa súa
propia dinámica, pouco esperanzadora
propia dinámica, pouco esperanzadora
para cambios sociais, impón a súa
para cambios sociais, impón a súa
propia lei. “As bagoas do demo” é unha
propia lei. “As bagoas do demo” é unha
peza significativa do teatro da
peza significativa do teatro da
emigración. Aporta una visión do mundo
emigración. Aporta una visión do mundo
rural, coas contradicións en
rural, coas contradicións en
confrontación coas aspiracións do propio
confrontación coas aspiracións do propio
autor, cun punto de vista existencial e
autor, cun punto de vista existencial e
cultural, construído dende a loita e a
cultural, construído dende a loita e a
emigración.
emigración.
29. “
“O NARANXO
O NARANXO” 1974
” 1974
Neste libro, Valenzuela
Neste libro, Valenzuela
xoga coas perspectivas
xoga coas perspectivas
dun tolo e dun cordo,
dun tolo e dun cordo,
contrapoñéndoas, na
contrapoñéndoas, na
procura dunha reflexión
procura dunha reflexión
filosófica, mesturada de
filosófica, mesturada de
afecto e humanidade.
afecto e humanidade.
30. “
“Historia do galeguismo político”
Historia do galeguismo político” 1976
1976
• Onde desatou unha forte
Onde desatou unha forte
polémica: fai a
polémica: fai a
consideración histórica de
consideración histórica de
que foron os galegos e non
que foron os galegos e non
os estranxeiros quen
os estranxeiros quen
liquidaron a cultura e a
liquidaron a cultura e a
personalidade galega.
personalidade galega.
31. “
“Era tempo de apandar
Era tempo de apandar” 1980
” 1980
• Segunda e última novela
Segunda e última novela
do noso autor que
do noso autor que
complementa os aspectos
complementa os aspectos
máis novelescos da súa
máis novelescos da súa
biografía. Ambas novelas
biografía. Ambas novelas
son narradas nun
son narradas nun
escenario Trasdezano,
escenario Trasdezano,
así como case todos os
así como case todos os
protagonistas son da
protagonistas son da
contorna da Bandeira.
contorna da Bandeira.
32. Antón Alonso Ríos
Antón Alonso Ríos
• Antón Hipólito Alonso
Ríos, nado en
Camporrapado,
Cortegada, Silleda, o 15
de agosto de 1887 e
finado en 1980, foi un
mestre, escritor, líder
agrarista e político galego
que presidiu o Consello
de Galicia tras a morte de
Castelao. Morre na
Arxentina en 1980.
33. Antón Alonso Ríos
Antón Alonso Ríos
• É unha das persoas máis
importantes de Galicia xa que
conseguiu sobrevivir nos montes
de Galicia mentres que os seus
amigos e compañeiros foron
capturados, torturados e
asasinados. Durante este tempo
fíxose chamar “Siñor Afranio” e
traballou como mendigo, criado e
traballador nas colleitas.
34. ENSAIO
ENSAIO
• Sempre en Galiza
Sempre en Galiza
• Reflexión sobre a política
Reflexión sobre a política
da época.
da época.
• Trazos que definen a
Trazos que definen a
Galicia como unha nación
Galicia como unha nación
• Historia de Galicia
Historia de Galicia
• Políticas prácticas para
Políticas prácticas para
acabar coas inxustizas
acabar coas inxustizas
históricas do noso país
históricas do noso país
• Luís Seoane: artigos e
Luís Seoane: artigos e
estudos sobre a arte
estudos sobre a arte
galega.
galega.
35. TEATRO NA DIÁSPORA
TEATRO NA DIÁSPORA
• Teatro popular
Teatro popular
• Apela ao corazón e o
Apela ao corazón e o
sentimento.
sentimento.
• Pezas rurais,
Pezas rurais,
costumistas e con
costumistas e con
presenza do humor.
presenza do humor.
• Elementos de crítica
Elementos de crítica
social.
social.
• Varela Buxán
Varela Buxán
• Teatro culto
Teatro culto
• Apela á razón
Apela á razón
• Incorporación de
Incorporación de
elementos dramáticos
elementos dramáticos
propios das correntes
propios das correntes
máis modernas e
máis modernas e
vangardistas
vangardistas
• Castelao, Blanco-
Castelao, Blanco-
Amor, Seoane.
Amor, Seoane.
36. Os vellos non deben de namorarse
Os vellos non deben de namorarse
• Simetría estrutural
Simetría estrutural
• Tradición e combinación
Tradición e combinación
• Amor e morte
Amor e morte
• Falsidade nas relacións, poder do diñeiro, obxectualización da
Falsidade nas relacións, poder do diñeiro, obxectualización da
muller
muller
• Teatro da arte (espectáculo integral)
Teatro da arte (espectáculo integral)
37. Epílogo de
Epílogo de Os vellos non deben
Os vellos non deben
de
de namorarse
namorarse
38. VARELA BUXÁN
VARELA BUXÁN
• Taberna sin dono
Taberna sin dono
• A xustiza dun
A xustiza dun
muiñeiro
muiñeiro
• Pezas onde se
Pezas onde se
recrean costumes
recrean costumes
rurais e mariñeiros.
rurais e mariñeiros.
40. TEATRO
TEATRO
• Teatro Popular
Teatro Popular
Galego
Galego
• Farsas para títeres
Farsas para títeres
• Elementos satíricos e
Elementos satíricos e
fantásticos.
fantásticos.
• Influencias
Influencias
(esperpento valle-
(esperpento valle-
inclaniano e teatro do
inclaniano e teatro do
absurdo europeo).
absurdo europeo).
49. MARUJA MALLO
MARUJA MALLO
• Nada en Viveiro en 1902, a profesión do seu pai -funcionario de aduanas-
Nada en Viveiro en 1902, a profesión do seu pai -funcionario de aduanas-
levouna a residir en distintas provincias españolas até a definitiva
levouna a residir en distintas provincias españolas até a definitiva
instalación da familia en Madrid en 1922.
instalación da familia en Madrid en 1922.
• Anos máis tarde ingresa na Academia de Belas Artes e empeza a
Anos máis tarde ingresa na Academia de Belas Artes e empeza a
relacionarse coa nova xuventude de poetas e artistas que irrompen na
relacionarse coa nova xuventude de poetas e artistas que irrompen na
escena española, algúns deles conformarían a Xeración do 27. Coñece a
escena española, algúns deles conformarían a Xeración do 27. Coñece a
Salvador Dalí e á poeta Concha Méndez, que a introducen no círculo da
Salvador Dalí e á poeta Concha Méndez, que a introducen no círculo da
Residencia de Estudiantes, onde estreita lazos de amizade e camaradaría
Residencia de Estudiantes, onde estreita lazos de amizade e camaradaría
con Lorca, Buñuel e en especial con Rafael Alberti, con que mantén unha
con Lorca, Buñuel e en especial con Rafael Alberti, con que mantén unha
relación amorosa importante e longo tempo silenciada tanto na súa
relación amorosa importante e longo tempo silenciada tanto na súa
biografía como na do poeta.
biografía como na do poeta.
• Concha Méndez e Maruja pasearon por Madrid como mulleres modernas
Concha Méndez e Maruja pasearon por Madrid como mulleres modernas
e emancipadas, manexando bicicletas, facendo deporte, asistindo aos
e emancipadas, manexando bicicletas, facendo deporte, asistindo aos
cafés, a eventos literarios ou a verbenas populares.
cafés, a eventos literarios ou a verbenas populares.
• Nestes anos, Maruja crea a súa propia linguaxe artística, atenta aos ecos
Nestes anos, Maruja crea a súa propia linguaxe artística, atenta aos ecos
das distintas vangardas que empezan a chegar a España -futurismo,
das distintas vangardas que empezan a chegar a España -futurismo,
surrealismo, cine- e cos ollos abertos á arte popular. Mestura todo coa súa
surrealismo, cine- e cos ollos abertos á arte popular. Mestura todo coa súa
particular interpretación.
particular interpretación.
50. A súa obra é cada vez máis valorada
A súa obra é cada vez máis valorada
especialmente pola crítica española
especialmente pola crítica española
máis nova, que ve nela a encarnación
máis nova, que ve nela a encarnación
dunha vangarda oculta polo
dunha vangarda oculta polo
franquismo.
franquismo.
Tras a morte de Franco chégalle o
Tras a morte de Franco chégalle o
recoñecemento total; a súa
recoñecemento total; a súa
culminación podería establecerse na
culminación podería establecerse na
Medalla de Ouro de Belas Artes, no
Medalla de Ouro de Belas Artes, no
1982, e na exposición antolóxica que
1982, e na exposición antolóxica que
en 1993 lle dedica, entre unha forte
en 1993 lle dedica, entre unha forte
polémica polo inadecuado do
polémica polo inadecuado do
momento, o Centro Galego de Arte
momento, o Centro Galego de Arte
Contemporánea.
Contemporánea.
Para entón Maruja está xa moi
Para entón Maruja está xa moi
enferma. Encamada, morre o 6 de
enferma. Encamada, morre o 6 de
febreiro de 1995 na residencia de
febreiro de 1995 na residencia de
anciáns
anciáns Menéndez Pidal de Madrid
Menéndez Pidal de Madrid
51.
52. Ángel BOTELLO
Ángel BOTELLO
• Pintor galego, nado en Cangas do
Pintor galego, nado en Cangas do
Morrazo, Pontevedra, en 1913. Non
Morrazo, Pontevedra, en 1913. Non
acabara os estudos de bacharelato
acabara os estudos de bacharelato
cando pasou a Burdeus, Francia, onde
cando pasou a Burdeus, Francia, onde
durante cinco anos estudou pintura. De
durante cinco anos estudou pintura. De
regreso a España sorpréndeo a guerra
regreso a España sorpréndeo a guerra
civil e emigra coa súa nai e as irmás á
civil e emigra coa súa nai e as irmás á
República Dominicana. Botello Barros
República Dominicana. Botello Barros
estivo pouco tempo residindo en Santo
estivo pouco tempo residindo en Santo
Domingo, de aí foi a Haití. Despois
Domingo, de aí foi a Haití. Despois
dunha exposición en 1944, casa cunha
dunha exposición en 1944, casa cunha
haitiana, permanecendo naquel país
haitiana, permanecendo naquel país
durante doce anos. Tras unha breve
durante doce anos. Tras unha breve
temporada en Nova York trasládase a
temporada en Nova York trasládase a
Puerto Rico, instalando unha galería de
Puerto Rico, instalando unha galería de
arte que leva o seu nome.
arte que leva o seu nome.
53.
54. Arturo SOUTO
Arturo SOUTO
• Nado no ano 1902. Foi fillo do maxistrado e
Nado no ano 1902. Foi fillo do maxistrado e
pintor Alfredo Souto Cuero que foi o seu
pintor Alfredo Souto Cuero que foi o seu
primeiro mestre; e de Pilar Feijoo Freire. Os
primeiro mestre; e de Pilar Feijoo Freire. Os
diferentes destinos do seu pai levárono a
diferentes destinos do seu pai levárono a
vivir en Oviedo, Zaragoza, Lugo e A Coruña,
vivir en Oviedo, Zaragoza, Lugo e A Coruña,
ata establecerse en Sevilla, onde estudou
ata establecerse en Sevilla, onde estudou
(entre 1916 e 1920) na Escola Industrial de
(entre 1916 e 1920) na Escola Industrial de
Artes e Oficios e de Belas Artes.
Artes e Oficios e de Belas Artes.
• O seu pai inclinouno cara unha carreira
O seu pai inclinouno cara unha carreira
máis positiva, e cursa estudos de
máis positiva, e cursa estudos de
aparellador. Todos os anos pasan o verán
aparellador. Todos os anos pasan o verán
en Galiza, e os ambientes rurais e mariños
en Galiza, e os ambientes rurais e mariños
influirán decisivamente na inicial visión
influirán decisivamente na inicial visión
plástica de Arturo.
plástica de Arturo.
• O artista busca ambientes pechados para as
O artista busca ambientes pechados para as
súas acuarelas, como os cafés cantantes e
súas acuarelas, como os cafés cantantes e
incluso as casas de lenocinio, apaixonado
incluso as casas de lenocinio, apaixonado
pola figura feminina e en concreto polos
pola figura feminina e en concreto polos
corpos espidos.
corpos espidos.
55.
56. Eugenio GRANELL
Eugenio GRANELL
• Eugenio Granell nace na
Eugenio Granell nace na
Coruña en 1912. Vive a
Coruña en 1912. Vive a
maior parte da súa
maior parte da súa
infancia en Santiago de
infancia en Santiago de
Compostela, cidade que
Compostela, cidade que
marcará gran parte da súa
marcará gran parte da súa
obra artística.
obra artística.
• Desde pequeno mostra
Desde pequeno mostra
unha gran predisposición
unha gran predisposición
na arte, en concreto á
na arte, en concreto á
música, e en 1928
música, e en 1928
trasládase a Madrid para
trasládase a Madrid para
cursar estudos de violín
cursar estudos de violín
na Escola Superior de
na Escola Superior de
Música.
Música.
57.
58. ISAAC DÍAZ PARDO
ISAAC DÍAZ PARDO
• Isaac Díaz Pardo
Isaac Díaz Pardo
(Santiago de
(Santiago de
Compostela,
Compostela, 22 de agosto
22 de agosto de 1920 -
de 1920 -
A Coruña, 5 de enero de 2012) Foi
A Coruña, 5 de enero de 2012) Foi
un intelectual galeguista, pintor,
un intelectual galeguista, pintor,
• ceramista, deseñador, editor
ceramista, deseñador, editor
e empresario.
e empresario.
• Fillo do pintor e escenógrafo Camilo
Fillo do pintor e escenógrafo Camilo
Díaz Baliño, na súa casa tiñan lugar
Díaz Baliño, na súa casa tiñan lugar
reunións diversas relacionadas
reunións diversas relacionadas
coas
coas Irmandades da Fala
Irmandades da Fala, das que
, das que
Díaz Baliño era membro activo e
Díaz Baliño era membro activo e
nas que participan personalidades
nas que participan personalidades
como Castelao, Vicente
como Castelao, Vicente
Risco, Otero Pedrayo, Ramón
Risco, Otero Pedrayo, Ramón
Cabanillas, Antón Villar
Cabanillas, Antón Villar
Ponte, Eduardo Blanco Amor
Ponte, Eduardo Blanco Amor
ou Asorey.
ou Asorey.
