Safer Internet Armenia - Kapan High School N 9 Open Lesson dedicated to the topic of Internet Safety has been organised by Hermine Poghosyan at the Kapan High School N 9. Read more on http://safe.am Բաց դաս Ապահով Համացանց թեմայով Կապանի թ 9 ավագ դպրոցում կազմակերպեց Հերմինե Պողոսյանը: Ավելին տես http://safe.am կայքում

2. ԴԱՍԻ ՆՊԱՏԱԿՆԵՐԸ
 Նպաստել համացանցից անվտանգ օգտվելու
կանոնների յուրացմանը.
 Իրազեկել առցանց աշխատանքի կանոններին
 ծանոթացնել համացանցի պատմությանը,
կիրառման նպատակներին, անվտանգության
կանոններին, դրական և բացասական կողմերին
 Ձևավորել մտածելու, համեմատելու, վերլուծելու,
ընդհանրացնելու հմտություններ, ինչպես նաև
վարքային հմտություններ
 Արժևորել տեղեկատվական մշակույթի
ձևավորումը, մտահորիզոնի ընդլայնումը
 Օգնել ճիշտ և անվտանգ որոնում կատարել
 Իրազեկել www.safe.am կայքի
մասին

3. ՀԱՄԱՑԱՆՑԻ ՍՏԵՂԾՄԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ
Տեխնոլոգիայի առաջին փորձարկումը
կատարվեց 1969թ. հոկտեմբերի 29-ին,
երեկոյան ժամը 21:00-ին: Ցանցը կազմված էր
իրարից 600կմ հեռավորությամբ տեղակայված
տեղեկատվական սարքերից: Դրված էր
այսօրվա իրականության համար պարզագույն
թվացող խնդիր. առաջին օպերատորը
երկրորդին պետք է փոխանցեր «LOG» բառը,
երկրորդը, այդ բառն էկրանին տեսնելով,
պետք է հաստատեր, որ այն իրեն հասել է:
Առաջին փորձը ձախողվեց. երկրորդ
օպերատորը ստացավ միայն «L» և «O»
տառերը: Փորձը կրկնվեց մեկ ժամ անց և այս
անգամ պսակվեց հաջողությամբ: Այս
փորձարկման օրն ընդունված է համարել
համացանցի ծննդյան օրը:

5. ԻՆՏԵՐՆԵՏԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ
ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

6. www ծառայություն www_World Wide Web
/համաշխարհային սարդոստայն/
ծառայության միջոցով կարելի է դիմել
Internet-ի ինֆորմացիոն ռեսուրսների ու դիտել գրադարանների ու
թանգարանների քարտացուցակներ, կատարել Էլեկտրոնային
ճամփորդություններ, ծանոթանալ նշանավոր մարդկանց
ստեղծագործութ¬յուններին ձայնային ու տեսագրական ցուցադրմամբ,
տեղեկանալ ֆինանսական շուկային ստանալ արտադրատեսակների
նկարագրություններ, ընթերցել նորություններ և այլն: Սա Internet-ի
ամենամասսայական ծառայությունն Է, միասնական ինֆորմացիոն
միջավայր Է, կազմված միլիոնավոր փոխկապված Էլեկտրոնային
փաստաթղթերից, որոնք պահվում են Web-սերվերների վրա: Առանձին
փաստաթղթեր, որոնք կազմում են Web միջավայրը, կոչվում են Web-
Էջեր:

7. FTP ծառայություն (File
TransfareProtocol) Ֆայլերի
փոխանցման ծառայություն FTP-file Transfer
protocol: ծրագրի ֆայլերի ընդունման, մեծ ծավալի
փաստաթղթերի /օրինակ գրքեր/ փոխանցման
ինչպես նաև մեծ ծավալ ունեցող արխիվային
ֆայլերի փոխանցման դեպքում ֆայլերի
փոխանցման անհրաժեշտություն է առաջանում:

8. IRC ծառայություն նախատեսված է մի քանի
մարդկանց հետ միաժամանակ
հաղորդակցվելու համար: Երբեմն այս
ծառայությունը անվանում են պարզապես
«chat»: Ի տարբերություն հաղորդակցման
այլ ռեժիմների, որտեղ որնէ թեմա կարող
գտնվել ամբողջ աշխարհի ուշադրության
կենտրոնում, այս ծաոայությունր
իրականացվում Է մի կապուղու
շրջանակներում, որի մասնակիցները մի
քանի տասնյակ մարդիկ են: Յուրաքանչյուր
մարդ, որն ունի որոշակի ցիտելիքներ,
կարող Է ստեղծել իր կապուղին, նան
անվանել ըստ իր ցանկության վարել
այնտեղ «զրույց» ցանկացած թեմայով:
Լաճովս զրույցները տարվում են միայն 2
զրուցակիցների շրջանակում աոանձին
պատուհանում: Ծրագիրը հնարավորություն
Է տալիս նան միմյանց ուղարկել ֆայլեր,
թողնել հաղորդագրություններ,
կենտրոնական սերվերի համապատասխան
մասում /memo serv/, կազմակերպել
գովազդներ, եթե կա տվյալ կապուղու
ադմինիստրացիայի թույլատվությունը և
այլն : Այժմ IRC ծառայության
ամենատարածված ծրագիրր mIRC Է, իր
բազմաթիվ կապուղիներով:

9.  E-mail հնարավորություն է տափս
 կազմակերպել հեռուստակոնֆերանսներ և
զրույցներ:
Դրա համար նախատեսված են հատուկ
համակարգիչ ներ, որոնք հանրավորություն են տալիս
տվյալ թեմայի մասին զրուցել ցանկացողներին միավորվել:
Բավական է դրանց ուղարկել հաղորդազրություն, որով
դուք ցանկություն կհայտնեք բաժանորդագրվելու այս կամ
այն ոեֆլեկտորին և դուք կսկսեք պարբերաբար ստանալ
այդ թեմայի վերաբերյալ նամակներ, հադրդագրություններ:
Իսկ ձեր ուղարկած նամակի պատճեն ավտոմատ
կուղարկվի այդ reflector-ի բոլոր բաժանորդներին: Երբ որևէ
սերվերի վրա աբոնենտը փորձում է էլեկտրոնային հասցե
բացել տվյալ սերվերը այդ աբոնենտի համար
առանձնացնում է էլեկտրոնային արկղ: Այն բացելու համար
տրվում է գադտնաբաո: Սա ֆիզիկական փոստային արկղի
անալոգն է: Եթե պարբերաբար չստուգվի արկղը,
նամակների կուտակումներ տեղի կունենան:

10. Mail list Սովորական
էլեկտրոնային փոստը ենթղդրում է 2 գործընկերների
առկայություն նամակագրության ժամանակ: Եթե
գործընկերներ չկան, ապա բավական մեծ հոսքի
փոստային ինֆորմացիա հենց քո հասցեին կարող ես
ապահովել, գրանցվելով Mail List-ում: Դրանք հատուկ
թեմատիկ սերվերներ են, որոնք հավաքում են
ինֆորմացիա տարբեր թեմաներով և ուղղարկում են
գրանցվածներին որպես հաղորդագրություն
էլեկտրոնային փոստով: Ուղղարկվող նյութը կարող է
լինել ցանկացած բնագավառի, օրինակ օտար
լեզուների ուսումնասիրման հետ կապված հարցեր,
գիտա-տեխնիկական նյութեր, նոր ծրագրերի և
սարքային մեթոդների ներկայացման հարցեր և այլն:
Հեռուստաընկերությունների մեծամասնությունը
ստեղծում են օգտվողներին անոտացված ամփոփումը
հեռուստահաղորդումների

11. Usenet-Սերվեր (Usenet կամ Internet News)-
ծրագրային համակարգ է, որը նախատեսված է
հաղորդագրություններ առաքել ամբողջ երկրով մեկ:
Դա որոշակի տիպի ցանց չէ, այլ ավելի շուտ
արձանագրությունների, ֆայլային ֆորմատի և
համակարգի միջև կապերի ամբողջությունն է:
Հաղորդագրությունների ֆաստացի փոխադրումը,
ինչպես կանոն, ապահովվում է Internet կամ UUСР
միջոցներով: Usenet-ը հիշեցնում Է Էլեկտրոնային
ֆոստ, բայց ունի մեկ տարբերություն բոլոր
տարբերությունները մատչելի է բացարձակապես
բոլոր ընթերցողների համար: Յուրաքանչյուր
հեռուստակոնֆերանցիա նախատեսաված է 1 թեմայի
քննարկման համար, որը կարելի է ընդգրկել
խդնիրների լայն խմբի մեջ կամ հակառակը կարող է
նվիրված լինել 1 շատ նեղ թեմայի շուրջ:

12. DNS (Domain Name System, DNS) դա
բաշխված տվյալների բազա է, որը
պահում է իր մեջ համակարգիչների
մասին ինֆորմացիա,ներառյալ
ինտերնետի ցանցը:

13. Telnet Համեմատաբար վաղ
ստեղծված ծառայություն է: Այս ծառայության
միջոցով կարելի է միանալ այլ համակարգիչների
և ղեկավարել նրա աշխատանքր: Այսպիսի
ղեկավարումր անվանում են նաև տերմինալային:
Այս ծառայությունը շատ վաղուց օգտագործում
էին այլ վայրում գտնվող հաշվողական
կենտրոններում դժվար մաթեմատիկական
հաշվարկներ կատարելու համար:

14. ՍՏԵՂԾԵՆՔ ԱՊԱՀՈՎ ՀԱՄԱՑԱՆՑ
ՄԵՐ ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ

15. ԽՈՐՀՈՒՐԴ №1
 Անծանոթներին ինտերնետով
մի փոխանցեք անձնական
բնույթի ինֆորմացիա

16. ԽՈՐՀՈՒՐԴ №2
Երբեք միայնակ մի
գնացեք “ինտերնետային
ընկերեների” հետ
հանդիպման

17. ԽՈՐՀՈՒՐԴ №3
Երբեք անծանոթներին մի
փոխանցեք ֆայլեր, երգեր
կամ այլ ինֆորմացիա
ինտերնետի միջոցով

18. ԽՈՐՀՈՒՐԴ №4
Երբեք մի սեղմեք անծանոթների
կողմից ուղարկված ինտերնետային
էջերի հասցեների վրա և մի
բացեք դրանք: Երբեք մի
պատասխանեք անծանոթ
նամակներին,հատկապես spam
տիպի:

19. ԽՈՐՀՈՒՐԴ №5
Հարգեք այլ անձանց
սեփականությունը:
Աուդիո նյութերի
հեղինակային իրավունքի
խախտումը գողություն
է:Հեղինակային իրավունքով
պաշտպանված
երաժշտության
,ֆիլմերի,նյութերի
ներբեռնման համար կարող
եք տուգանվել:

20. ԽՈՐՀՈՒՐԴ №6
Ակնթարթորեն կասեցնել
համակարգչային վիրուսների,
վնասակար ծրագրերի,
սպամների և վնասակար
որդերի,լրտեսածրագրերի
մուտքը համակարգիչ`
տեղադրելով հակավիրուսային
ծրագրեր:

21. Ամենուր փնտրիր բարին ու հենց որ
հայտնաբերես, հանիր այն աշխարհ իր
թաքստոցից,թ ող բարությունը լինի անկաշկանդ
ու չամաչի ինքն իրենից:
Վիլիամ Սարույան

22. Կազմեց.
Հերմինե Պողոսյան
Հունան Ավետիսյանի անվան
Կապանի հ.9 ավագ դպրոցի
ինֆորմատիկայի ուսուցչուհի