Lezing van Henk-Jan Ottens op de Landelijke Dag 2022.

1. Strokenteelt en veldleeuweriken in Zeeland
Henk Jan Ottens – Niels Godijn – Raymond Klaassen – Rob Voesten – Cornelis Fokker

3. ?

4. Topgebied Burghsluis:
• Agrarisch natuurbeheer (akkerranden, vogelakkers)
• Partridge (keverbanken, bloemenblokken)
• Natuurinclusief (strokenteelt, luzerne, grasklaver)

5. Strokenteelt veelbelovende maatregel voor Veldleeuwerik?
Vreugdenhil & Jacobusse 2019 De Levende Natuur

6. Vraagstelling bij het onderzoek
 Wat is het broedsucces van veldleeuweriken in topgebied Burghsluis?
 Welke factoren zijn van invloed op het broedsucces?
 Wat is de invloed van strokenteelt?

7. 2,5km
oost
west

9. west oost
Zeeland

10. Territoriumkartering

11. Territoriumkartering

12. Territoriumkartering

13. Territoriumkartering

14. Broedbiologisch onderzoek

16. 0
5
10
15
20
1-10
apr
11-20
apr
21-30
apr
1-10
mei
11-20
mei
21-30
mei
31-9
jun
10-19
jun
20-29
jun
30-9
jul
10-19
jul
20-29
jul
Aandeel
nesten
Start eileg in tiendaagse perioden in Zeeland vs Groningen-Drenthe
Zeeland agrarisch gebied Gr/Dr
• in twee jaar tijd
55 nestvondsten

17. • in twee jaar tijd
55 nestvondsten
• vooral in luzerne
en grasklaver

18. • in twee jaar tijd
55 nestvondsten
• vooral in luzerne
en grasklaver
• klein aantal in
strokenteelt

19. jaar nesten nestdagen verliezen dagelijkse
overlevings-
kans
broedsucces
(%)
2021 21 131 7 0.949 31.8
2022 31 200 12 0.943 24.0
samen 52 331 19 0.946 25.5
voor een stabiele populatie is uitkomstsucces van 35% nodig
verliesoorzaak 2021 2022 totaal
predatie eifase 29% 17% 21%
predatie kuikenfase 43% 42% 42%
maaien 14% 42% 32%
uitputting 14% 0% 5%
n=7 n=12 n=19
Nestverliezen

20. • eerste maaibeurt komt te vroeg
• te weinig tijd tussen maaibeurten
benodigd interval
benodigd interval
benodigd interval
piek eerste leg kritieke eerste maaidatum
benodigd interval

21. Habitatgebruik
• waar halen veldleeuweriken hun voedsel vandaan?
• waarnemingen aan voedselvluchten
• GPS-logger onderzoek

22. • voedselvluchten (visueel, 22 nesten, observatieduur 22.5 uur)
• strokenteelt wordt weinig gebruikt

23. akker
grasland, klaver & luzerne
natuurmaatregel
strokenteelt
gebruik in west
beschikbaarheid in west
-1
-0.75
-0.5
-0.25
0
0.25
0.5
0.75
1
akker
grasland,
klaver
&
luzerne
natuurmaatregel
strokenteelt
ivlev
selectivity
index
habitat selectie in west

24. gebruik in west
beschikbaarheid in west
-1
-0.75
-0.5
-0.25
0
0.25
0.5
0.75
1
akker
grasland,
klaver
&
luzerne
natuurmaatregel
strokenteelt
ivlev
selectivity
index
habitat selectie in west
gebruik in oost
beschikbaarheid in oost
-1
-0.75
-0.5
-0.25
0
0.25
0.5
0.75
1
akker
d,
klaver
&
luzerne
natuurmaatregel
strokenteelt
ivlev
selectivity
index
habitat selectie in oost
akker grasland, klaver & luzerne natuurmaatregel strokenteelt
grasland,
klaver
&
luzerne
• grasklaver wordt het meeste gebruikt
• akkerranden wordt het sterkst geprefereerd
• strokenteelt wordt vermeden

25. GPS-logger onderzoek

26. Vangen en
terugvangen …
• 10x vogel met GPS-logger uitgerust
• 5x vogel teruggevangen
• 5 tracks van 4 individuen

27. • voor het eerst GPS-tracking data van een zangvogel…

28. • gebruik van strokenteelt is minimaal

29. • variatie tussen individuen door nestplaatskeuze
• grasklaver wordt het meeste gebruikt
• akkerranden wordt het sterkst geprefereerd
• strokenteelt wordt nauwelijks gebruikt / vermeden
ondanks dat 3 van 4 vogels naast strokenteelt broedden
• vogels die in grasklaver broeden foerageren vooral in grasklaver
• akkerranden worden door deze vogels weinig gebruikt
• individu dat in graszaad broedt
foerageert in luzerne en akkerrand
• zeer sterke voorkeur voor akkerrand
man 1, gebruik man 2, gebruik vrouw 2, gebruik
Aardappel
Grasklaver
Graszaad
Luzerne
Natuurmaatregel
vrouw 1, gebruik

30. Conclusies
 Door veranderingen in het grondgebruik is veldleeuwerik toegenomen
 Niet strokenteelt maar luzerne en grasklaver hebben aantrekkingskracht
 Broedsucces is met 25.5% maar net onder de benodigde 35% - we zijn er bijna
 Groot verlies door maaien, met name in 2022 – belangrijke ecologische val
 Akkerranden bieden foerageerhabitat, met name voor broedparen die niet in
luzerne/grasklaver broeden

31. • groot aandeel grasklaver/luzerne (hoe meer hoe beter?) …
• … met extensief beheer (eerste maaidatum na 1 juni, > 6 weken tussen
maaibeurten
• maatregelen zoals akkerranden, bloemblokken en keverbanken, vooral
ook belangrijk voor individuen die niet in grasklaver/luzerne broeden
Het ideale landschap voor de veldleeuwerik

32. Elise Mathilde Fonds/van
Beuningen bijdrage
Onderzoek mede mogelijk gemaakt door