Aralin 11: Unang Digmaang Pandaigdigan

1. ARALIN 11: UNANG
DIGMAANG
PANDAIGDIGAN
INIHANDA NILA:
GEREZ, PAUL EDWIN
SOLIVAR, KATHERINE FRANCHESSCA
NAVALES, SEBASTIAN

2.  Ang ikalawang yugto ng pananakop ay nagbunga ng maganda at hindi maganda.
 Ang kalakalan at kabuhayan sa maraming bansa ay umunlad. Lumawak ang ideya ng demokrasya dulot ng
enlightment. Umunlad din ang teknolohiya dulot ng rebolusyon ng agham at industriya, ngunit kaalinsabay ng
kanluran ay ang pagkagising ng mga tao sa mga kaisipang political.
 Ang halos 39 taon na katahimikan sa Europa ay unti-unting nagkalamat na nagbigay-daan sa isang digmaan sa
pagpasok ng ika-20 siglo.
ANG DAAN TUNGO SA DIGMAAN
 May mga pagsisikap na isinagawa upang matamo ang kapayapaan noong huling bahagi ng 1800 at sa simulang
bahagi ng 1900.
 Pinagsisihan ni Alfred Nobel, isang Swedish na chemist at pilantropo, ang kanyang imbensiyon na dinamita na
ginamit ng military. Sa kamatayan ni Alfred Nobel, nagtalaga ng isang Peace Prize upang parangalan ang isang
gawaing pangkapayapaan.
 Sinuportahan din ng pangkat ng kababaihan sa Europa sa pangunguna ni Aletta Jacobs, ang unang doctor sa
Netherlands, ang dakilang mithiin.
 Ang mga organisasyong tulad ng women’s International Legue for peace and freedom ay nagbigay-boses sa
kababaihan upang ipahayag ang kanilang mga pangamba.
 Sinuportahan din ng gobyerno ang mga pagsisikap na pangkapayapaan.
 Noong 1899, isinagawa ang First Universal Peace Conference, nagsama-sama sa kumperensiya ang mga pinuno
ng iba’t ibang bansa sa Hague, Netherlands. Itinatag nila ang pandaigdigang hukuman upang mag-ayos sa mga
alitan ng mga bansa.

3.  Sa kabilang panig, may mga puwersa na nagtutulak sa Europa tungo sa digmaan. Ito ay ang agresibong
nasyonalismo, imperyalismo, militarism, at alyansa.
NASYONALISMO
 Ang nasyonalismo ay isang positibong puwersa na nagbibigkis sa mga tao sa isang bansa. Ngunit maari din itong
maging panganib na nagsindi sa isang alitan tulad ng mga nangyari noong simula nang 1900.
 Lubhang malakas ang nasyonalismo sa Alemanya at Pransiya. Mapagmalaki ang Alemanya sa kanyang bagong
lakas-militar at sa kanyang pangunguna sa larangan ng industriya.
 Naroroon pa rin ang poot ng mga Pranses sa kanilang pagkatalo sa digmaang Franco-Prusyan. Mahigpit nilang
tinutulan ang okupasyon ng Alemanya sa mga nangganang lalawigan ng Alsace at Lorraine. Inasam-asam ng mga
patriotikong pranses na makapaghiganti sa Alemanya at mabawi sa kanila ang nawalang teritoryo.
 Sa silangang Europa, niyakap na prinsipyo ng Rusya ang isang malakas na anyo ng nasyonalismo na tinawag na
Pan-Slavism.
 Ayon sa Pan-Slavism, lahat ng mga taong slav ay may iisang nasyonalidad.
 Pagsapit ng 1914, inakala niyang kaya na niyang suportahan ang Serbia sa anumang pananakot.
 Dalawang lumang imperyo ang nangangamba sa tumataas na nasyonalismo sa Europa.
 Ang Austria-Hungary ay natakot na maaaring magdulot ng rebelyon ang nasyonalismo sa maliliit na kaharian sa
loob ng imperyo.
 Nangangamba ang Ottoman Turkey sa mga bagong bansa sa kanyang mga hangganan tulad ng Serbia at Oresya.
 Noong 1912, nilusob ng ilang estado ng Balkan ang Turkey at sa sumunod na taon ay naglaban-laban sila sa naging
kahinatnan ng digmaan.

4.  Noong 1914, ang Balkan ay tinawag na “Powder Keg” ng Europa.
IMPERYALISMO AT EKONOMIYA
Causes of World War I
 Ang tunggaliang pang-ekonomiko ay lalo nang nagpaigting sa kalagayan ng mga bansa.
 Nangangamba ang Britanya sa lumalakas na ekonomiya ng Alemanya.
 Noong 1900, natalo ng Alemanya ang Britanya sa pagkakaroon ng makabagong pabrika.
 Ang ganitong sitwasyon ay isang malakas na rason upang tutulan ng Britanya ang Alemanya sa anumang paraan.
 Hinati ng imperyalismo ang mga bansa sa Europa. Noong 1905 at muli noong 1911, ang agawan sa mga kolonya na
Pransiya at Alemanya ang muntik nang magdulot ng digmaan.
 Hindi gusto ng Alemanya na nagkaroon ng protectorate ang Pransiya sa mga Muslim sa kaharian ng Morocco.
 Bagama’t pinanatili ng mga diplomat ang kapayapaan, nakuha ng Alemanya ang ilang teritoryo sa sentral Aprika.
 Dahil sa krisis sa dalawang lungsod ng Morocco, nakalapit ang Britanya at Pransiya laban sa Alemanya.

5. MGA ALYANSA
 Takot at kawalan ng tiwala ang nagtulak sa malakas na bansa na maghanap ng proteksiyon sa pamamagitan ng
alyansa.
 Lumagda ng kasunduan ang mga bansa na pangangalagaan ang bawat isa. Layunin ng mga alyansa na lumikha ng
isang makapangyarihang kombinasyon.
 May nabuong dalawang malalaking alyansa sa kasaysayan.
ANG KAPANGYARIHANG SENTRAL (CENTRAL POWERS)
 UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG
 Ang unang alyansa ay nagsimula sa panahon ni Bismarck. Nalaman niya na nagbabalak ipaghiganti ng Pransiya ang
inabot na kahihiyan sa Digmaang Franco-Prusyan.
 Nakatitiyak ang Alemanya na hindi aatake ang Pransiya nang walang katulong, pumayag siyang makipag-alyansa
sa Austria-Hungary at Rusya noong 1881, nang sumunod na taon binuo ng triple Alliance na kinapapalooban ng
mga bansang Austria-Hungary at Italya.
 Pagkatapos ng pagbibitiw ni Bismack noong 1890, ipinakilala ni Kaiser William II ang kanyang sariling mga
patakaran.

6.  Pinangalagaan niya ang Triple Alliance ngunit tinapos na ng Alemanya ang kanyang kasunduan sa Rusya, kaya
Malaya ang Rusya na humanap ng bagong kaalyansa.
 Noong 1914, nang sumabog ang digmaan, lumaban sa isang panig ang Alemanya at Austria-Hungary. Nakilala ito
na Kapangyarihang Sentral.
ANG MGA ALLIES
 Isang karibal na pangkat ang nabuo noong 1894, sa pagitan ng Pransiya at Rusya kaya’t noong 1904, nilagdaan ng
Pransiya at Britanya ang Entente Cordiale (friendly understanding).
 Pagkaraan ng tatlong taon, nilagdaan ng Britanya ang isang katulad na kasunduan sa pagitan ng Rusya.
 Nang magsimula ang digmaan, ang pangkat na ito ay kinilala bilang Allies.
 May iba pang bansa ang nahikayat na bumuo o sumali sa mga alyansa.
 Lumagda ang Alemanya sa kasunduan sa pagitan ng Imperyong Ottoman, samantalang muntik nang makipag-
alyansa ang Britanya sa Japan.
 Ang isang alitang lokal ay maaaring maging malaking digmaan at naganap ang kinatatakutan noong 1914.
SIMULA
 Pagsapit ng 1914, hindi na maganda ang relasyon ng Serbia sa isang estado sa Balkan at Austria.
 Ayaw na man ng Alemanya, na noon ay sumusuporta sa Austria, na mahati ang kanyang imperyo. Nangangamba
ang Austria na kapag nagkaisa ang mga Serb ang iba pang maliliit na pangkat sa imperyo ay maaari ding humingi
ng pagsasarili, na maaaring maging sa pagbagsak ng imperyo.
 Noong Hunyo 28, 1914 dinalaw ni Archduke Francis Ferdinand, ang tagapagmana sa tronong Austria ang lungsod

7. SI FRANCIS FERDINAND
KASAMA ANG ASAWA
NASI SOPHIE BAGO PATAYIN.
ng Sarajevo, isang lungsod sa Balkan. Habang nasa motorcade si Francis Ferdinand, isang lalaki ang lumapit at
binaril ang archduke at kanyang asawa. Ang pagpatay ay ibinintang ni Konde Leopold von Berchtold.
 Bagama’t hindi tama ang hinala ni Berchtold, nagpadala siya ng sulat kay Kaiser Wilhelm II ng Alemanya ang sulat
ay humingi ng tulong upang mapatigil ang panggugulo ng Serbia.
SCHLIEFFEN PLAN
 Tinanggihan nila ang pagpasok ng mga opisyal ng Austria-Hungary sa bansa upang ipatigil ang mga propaganda

8. laban sa Austria.
 Noong Hulyo 28, idineklara ng Austria ang digmaan sa Serbia.
 Humingi naman ng tulong ang Serbia sa Rusya. Mula sa St. Peterburg, tumelegrama si Nicholas II kay William II na
bawasan naman ng Austria ang kanyang mga kahilingan.
 Tinugon ito ng Alemanya sa pamamagitan ng deklarasyon ng digmaan laban sa Rusya noong Agosto 1, 1919.
 Nanatiling neutral ang Italya at Britanya. Ang neutrality ay isang patakaran nang hindi pagkiling sa alinmang
panig sa digmaan.
BAGONG URI NG LABANAN
 Ang Dakilang Digmaan (Great War) ay itinuring ng mga pahayagan na pinakamalaking digmaan sa kasaysayan.
 Pinakilos ng Pransiya ang halos 8.5 na milyong tao, 9 na milyong Briton, 12 milyong Ruso, at 11 milyong Aleman.
ANG DIGMAAN SA KANLURANG EUROPA
 Sa kanlurang bahagi, ng mga magkakalabang sandatahan ay naghukay ng lungga sa malalawak na kanal
(trenches) mula sa hangganan ng Switzerland hanggang sa Belhika. Isang lihim na network ang nagdurugtong sa
mga bunker, mga gamit pangkomunikasyon, at mga sandata.
 Ito ay bakanteng lupaing may nakatanim na mga landmine. Madalas, kapag tinatawag ang mga sundalo at
lumalabas sila sa kanilang lungga, daraan sila sa “no man’s land” nang walang proteksiyon maliban sa mga baril
at helmet.
 Noong 1916, nagsagawa ng isang opensiba ang magkabilang panig.

9.  Sa isang araw na labanan, mahigit 60,000 na Briton ang napapatay at nasusugatan
LABANAN SA SILANGANG EUROPA
 Agosto, 1914, ang mga armadong Ruso ay napunta sa silangan ng Alemanya. Sa labanan sa Tannenberg, naranasan
nila ang pinakamalubhang pagkatalo sa digmaan. Pagkatapos sa Tannenberg, ang sandatahan sa silangan ay
lumaban sa lupain sa Rusya.
 Ang digmaan ay naganap din sa timog-silangan ng Europa. Noong 1915, sumapi ang Bulgaria sa kapangyarihang
Sentral sa pagwasak sa karibal na Serbia.
 Sumama naman ang Italya sa Allies upang makuhang muli ang mga lupain na tinitirhan ng mga Italyano. Ang
Labanan sa Austria noong Oktubre at Disyembre (1912), ay mapaminsala sa Italya.
LABANAN SA IBANG BAHAGI NG MUNDO
 Maliban sa Europa, naganap din sa mga kolonya ang labanan sa pagitan ng Entente at Central Powers. Nagdala
ang Entente ng hukbo upang sakupin ang mga kolonya at teritoryo ng Central Powers.
 Samantala, tinangka naman ng Entente na buksan ang Kipot ng Dardanelles sa Turkey para makapagpadala ng
suplay sa mga Ruso. Gayunman, kontrolado ito ng hukbo ng Imperyong Ottoman kaya inilunsad ang kampanya sa
Gallipoli. Pagkalipas 11 buwan, nabigo ang Entente na makontrol ang Gallipoli.
 Sa pangunguna ni T.E. Lawrence, mas kilala bilang “Lawrence ng Arabia” nasakop ng Entente ang mga lungsod ng
Baghdad, Jerusalem, at Damascus.
 Noong ika-23 ng Agosto, 1914, sumapi naman ang Japan sa panig ng Entente. Sinakop ng mga Hapones ang mga
teritoryo ng Alemanya tulad ng Marshall Island, Hilagang Marianas, Carolines, at ang Kiawchow sa tangway ng
Shantung (sakop ng Alemanya sa Tsina).

10.  Sinakop ng Australya ang German New Guinea, samantalang sa Aprika ay matagumpay na nasakop ng mga Briton
at Pranses ang apat na kolonya ng Alemanya na Togo, Cameroon, German Southwest Africa, at German East
Africa.
ANG PAGPASOK NG AMERIKA SA DIGMAAN
ang submarine ng Alemanya
 Pagsimula ng rebolusyon sa Russia, isang pangyayari ang bumago sa takbo ng digmaan. Isang dahilan nito ay ang
pag-atake ng submarine ng Germany.
 Noong Mayo 1915, isang submarine ng Germany ang nagpatama ng torpedo sa pampasaherong barkong Briton na
Lusitania.
 Noong 1917, muling nagalit si pangulong Wilson dahil sa isinagawang pag-atake ng mga Submarine. Lalong nagalit
ang Amerika nang mapasakamay ng mga Briton ang isang telegrama noong Pebrero 1917 mula kay kalihim Arthur
Zimmerman ng ugnayang panlabas ng Germany.
 Agad na ipinaabot ng mga Briton sa mga Amerikano ang mensahe at noong ika 2 ng Abril,1917, pormal nang
nagdeklara ng digmaan ang kongreso ng Amerika laban sa Germany.

11. PAGWAWAKAS NG DIGMAAN
ANG PARIS PEACE SETTLEMENT
 Ang patuloy na kakulangan sa mga kagamitang pandigma at pagkain ang nagbigay-daan upang maganap ang isang
rebolusyon sa Russia at nagpabagsak sa monarkiya ni Tsar Nicholas 11.
 Pagsapit ng Nobyembre 1917, naganap naman ang Rebolusyong Bolshevik na pinangunahan ng komunistang si
Vlademir Lenin.
 Bilang bagong pinuno ng Russia, nakipagkasundo siya sa Central Powers at nilagdaan ang kasunduhan sa Brest-
Litovsk. Noong Marso 1918, sinimulan ng mga aleman ang malaking nitong opensahiba laban sa Allies.
 ANG BIG FOUR

12. EPEKTO NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG TEKNOLOHIYA AT ANG DIGMAAN
 Simula pa lamang ng kasaysayan, ang bawat henerasyon ay gumawa ng bagong armas na nagpataas ng
pagkakaroon ng pangamba sa digmaan. Sa unang pagkakataon,ang digmaan ay hindi labanan nang harapan.
 Inatake ng Germany ang mga sasakyang pandigma ng Britain na mga submarine o ang tinatawag na U-boats.
 Noong 1917 nakagawa ang mga fighter plane at bomber.

13. SA EKONOMIYA
 Sa simula ng digmaan ang bawat panig ay nagtalaga ng isang Sistema ng pagkuha ng tao, armas, at
transportasyon na nagkakahalaga ng milyon-milyon.
 Nagpataw ng malaking buwis ang maraming mga bansa at humiram ng malaking halaga ng pera upang mabayaran
ang gastusin sa digmaan.
DIGMAANG PROPAGANDA
 Ang “total war” ay nangahulugan ng pagkontrol sa opinion ng publiko.
 Ipinagbawal ng gobyerno ang popular na panitikan, mga babasahing makasaysayan, mga palabas sa sinehan, at
iba pang porma ng sining.
 Inilarawan ng Allies na ang pagsalakay ng Alemanya sa Belhika ay Gawain ng isang barbaro, samantalang ikinalat
naman sa pahayagan ng Britanya at Pransiya ang mga kabuktutan ng tao sa mga bansang kalaban.
KABABAIHAN SA DIGMAAN
 Maymahalagang papel ang kababaihan sa panahon ng digmaan. Habang ang mga lalaki ay nasa labanan,
pinalitan nila ang mga lalaki sa maraming Gawain upang magpatuloy ng ekonomiya.
 May mga iba na sumapi sa sangay ng kababaihan sa hukbong sandatahan.
 Ilan sa kababaihan ay nagging pambansang bayani.
MGA KABABAIHAN SA DIGMAAN

14. PAGSISIKAP NG MGA BANSANG NA MAKAMIT ANG KAPAYAPAAN
 ANG LIGA NG MGA BANSA
 Bago pa man matapos ang digmaan, lumikha na ng labing-apat na puntos (fourteen points) si pangulong Woodrow
Wilson sa pagkamit ng pangmatagalang kapayapaan.
 Nais niya ang pagkakaroon ng isang organisasyon na mapayapang lulutas sa mga alitan ng mga bansa.
 Kabilang sa kasunduan sa Versailles, ang pagtatatag sa Liga ng mga bansa (Legue of Nations).
 Ilan sa mga pangunahing bansa nahindi kasapi ay ang Unyong Sobyet dahil mayroon itong hiwalay na kasunduan
sa Alemanya, ang Alemanya dahil sa pagkakasala nito noong Unang Digmaang Pandaigdig, at ang Amerika dahil
hindi sang-ayon ang kanilang Senado na matali sa mga alyansa ang kanilang bansa.
 Ang samahan ay binubuo ng isang Secretariat, sanggunian, kapulungan ng mga kasaping Bansa, (binubuo ng
Pransiya, Britanya, Italya, at Japan), at pandaigdigan Hukuman na tumutulong sa paglutas ng mga alitan ng mga
kasaping bansa. Naging matagumpay ang Liga.
 Finland at Sweden noong 1920, Peru at Columbia noong 1934. bagama’t matagumpay ang Liga.
 Wala ring nagawa ang Liga nang salakayin ng Italya ang Ethiopia noong 1936. maging ang paglimita sa mga
sandata ng mga bansa ay hindi sinunod ng ilang bansa sa pangangambang madali silang matatalo sakaling lusubin
sila ng ilang kalaban.