Veel werknemers hebben te maken met lichamelijke inspanning. Bijvoorbeeld bij het verplaatsen van producten. Spieren en gewrichten worden soms zo regelmatig gebruikt dat overbelasting op de loer ligt. Tijdens dit webinar over fysieke belasting, richten we ons specifiek op tillen, dragen, duwen en trekken. Waar moet u als werkgever op letten, welke normen zijn er van toepassing en hoe kunt u risico’s beperken en liefst voorkomen. Kirsten Schreibers van Intergo geeft de presentatie. Zij helpt u op weg bij het beoordelen wanneer sprake is van een risico.

1. Fysieke belasting
tillen, dragen, trekken, duwen
24 november 2015
webinar:

2. Inhoud
• Leerdoelen
• Ergonomie en het herkennen van fysieke belasting
- tillen/ dragen
- duwen/trekken
- werkhoudingen
- repeterende bewegingen
- energetische belasting

3. Kirsten Schreibers Msc EurErg
Senior HFE consultant (> 1995)
Onderzoek/ advies Werkbelasting
Ontwerp kritische systemen
Focus:
• efficiency
• risico (human error)
• tevreden gebruikers

4. Relatie werkbelasting, werkorganisatie, techniek
Drie benaderingen van fysieke belasting
Oorzakelijke factoren van beschadiging
Instrumenten voor risico-inventarisatie
• tillen & dragen
• duwen & trekken
Wettelijke (minimum-)eisen
Leerdoelen – bekend zijn met

5. Is dit goed werk?

6. Is dit goed werk?

7. Context: Mens - Machine - Omgeving

8. Systeem-ergonomische ontwerpaanpak
1. Voorbereiding
2. Analyses
3. Ontwerp
4. Realisatie
5. Invoering
6. Evaluatie
Bewust en systematisch verdelen van taken

9. Feiten fysieke belasting
Volgens monitorarbeid doet van alle werknemers:
• 42% fysiek belastend werk
• 35% repeterende bewegingen
• 19% krachtuitoefening
• 10% ongunstige werkhoudingen
• dagelijks 3,8u beeldschermwerk
€ 800 miljoen/jr, € 200/p/d
66% beroepsziekten betreft bewegingsapparaat
21% arbeidsongeschiktheidsuitkering bewegingsapparaat

10. Gezondheidsklachten
• 53% klachten bewegingsapparaat
- 37% arm, nek, schouder
- 33% rug
- 25% heup, been, knie, voet
• Relatie rugpijn – beroep
- zware industrie 22%
- verpleegkundigen 17%
- kantoor 10%
- politie 6,5 %

11. Belasting - belastbaarheid
Gezondheid = kunnen herstellen
belastbaarheidbelasting

12. Het menselijk lichaam

13. Drie benaderingen vanuit vakgebieden
• Energetische benadering:
- spierkracht nodig voor houding/ beweging
- verbruik energie: O2-opname, hartritme enz.
• Biomechanica:
- botten, spieren, etc. als mechanische constructie
- krachten analyseren met mechanica
• Psychofysiologie
- mens als individu, reageert op prikkels
- fysiek en psycho-sociaal verweven

14. Beschadigingen bewegingsapparaat
Bewegingsarmoede
Dynamische overbelasting
Statische overbelasting

15. Beschadigingen bewegingsapparaat
Bewegingsarmoede
Dynamische overbelasting
Statische overbelasting

16. Beschadigingen bewegingsapparaat
Bewegingsarmoede
Dynamische overbelasting
Statische overbelasting

17. Fysieke belasting verdiepen
Goede RI&E en PvA verplicht per bedrijf
• basis-/ sectorinstrumenten
Arbocatalogus op sectorniveau
• referentiekader handhaving & maatregelen
Verdiepen bij structureel fysiek werk
Individuele functie analyseren
Deze technieken
Preventiemedewerker voert uit of regie over extern

18. Wanneer wat?
Kracht of gewicht > 3 kg
Repeterende
bewegingen
Belastende
werkhoudingen
Energetische
belasting
duwen/
trekken
Dezelfde bewegingen
worden binnen 30 s herhaald
Totale duur > 1u/dag
Lichaamssegmenten
> 4 s in één niet-neutrale
stand
Totale duur > 1u/dag
Aangrijpingspunt
van de kracht op
de handen
Krachtrichting
verticaal en
staand/lopend werk
tillen/
dragen
ja
ja
ja
ja
nee
nee
nee
janee

19. Wet- en regelgeving
Arbowet & -besluit (3.19, 5.1-5.6):
• Taak, arbeidsplaats, productie- en werkmethode en
hulpmiddelen op medewerker afgestemd
• Inrichting werkplek volgens ergonomische beginselen
Arbocatalogus soms nadere eisen
PAGO bij restrisico’s RI&E (wet)
Evt. aanvullend PMO (vrij)

20. Is dit goed werk?

21. Is dit goed werk?

22. Tillen en dragen
3 kg, krachtuitoefening verticaal (& 2m lopen)
20% beroepsbevolking > 2 u/ dag
Invloedsfactoren
Taak & last *
Omgeving vloer, klimaat, trillingen
Persoonsgebonden m/v, leeftijd, gezondheid, getraindheid
Werkorganisatie afwisseling, Met meer personen, hulpmiddelen

24. Tillen – instrument NIOSH Lifting Index
Rekenmethode: LI = risico klachten
23 kg optimaal, reductie taak-& last
• tilhoogte v ertical
• hoogteverschil d istance
• reikwijdte h orizontal
• frequentie/ duur f requency
• draaiing romp a symmetry
• contact met last c oupling
LI ≤ 1 in beginsel veilig

25. NIOSH Lifting Index
Horizontaal reiken cruciaal

26. Tillen
• G > 25-40 kg, H > 63 cm, V < 0 cm, V > 175 cm, A >
135˚, F > 15/min, totale G > 10.000 kg/dag
• Zo niet, nadere analyse met NIOSH Lifting Index
• Verzwarende omstandigheden
rood
rood/oranje/groen
bijstelling oordeel

27. Dragen – Hoozemans (2004) & Mital (1997)
Bepalen: draaggewicht, -afstand, hoogte, frequentie
Corrigeren met: duur, asymmetrie, grip, warmte, ruimte
Handmatig dragen (2 handen), niet rugzakken, tassen

28. Tillen/dragen - meer weten?
NIOSH Lifting index
(NIOSH Composite Lifting index)
(NIOSH Sequential lifting index)
(NIOSH Variable lifting index)
NEN-EN-ISO 110228
NEN-EN 1005-2
MAC
Ayoub e.a., Ayoub & Mital voor dragen

29. Is dit goed werk?

30. Duwen/trekken
Krachtuitoefening > 6 kg
alle richtingen, incl. pedaal
Stap 1: taken vastleggen
Stap 2: krachten meten
Stap 3: beoordelen taak

31. Duwen/trekken - zonder verplaatsing

32. Duwen en trekken - gehele lichaam (1)
Risicofactoren
• taak (korte stukjes, handschoen, 1-2 handen)
• werkplek (hellingen, drempel, afstand)
• last (gewicht, krachtrichting, stabiliteit, aangrijphoogte,
wiel)
• omgeving (trillingen, temperatuur)
• individu (vaardigheid, werkwijze, leeftijd)
• organisatie (tijdsdruk, overige fysieke taken)
• Aanzet- resp. volhoudkracht

33. Duwen en trekken - gehele lichaam (1)
• Zeefmethode ‘hele lichaam’:
- aanzetkracht duwen > 300 N
- aanzetkracht trekken > 200 N
- volhoudkracht > 200 N
• Anders KIM-tool of handboeken
- afhankelijk van frequentie en verplaatsingsafstand
rood

34. Duwen en trekken - gehele lichaam (2)

37. Duwen en trekken - gehele lichaam (5)
Risicoscore:
• (massa + plaatsingsonnauwk. + houding + werkomst.)
x duur
• ( x indien vrouwen x 1,3) =

38. Duwen en trekken - gehele lichaam (6)

39. Duwen en trekken – meer weten?
NEN-EN-ISO 1005-3
NEN-EN-ISO 11228-2
Mital e.a. 1997 >> Delleman e.a. 1995
KIM-tool
Hoozemans duw- en trekcalculator

40. Terugblik – drie benaderingen
Biomechanica: compressiekracht L5/S1
3930 N man, 2689 N vrouw
Fysiologie: O2 en E-verbruik voor repeterend tillen
4kcal/min man, 3 kcal/min vrouw
Psychofysiol.: niet meer tillen dan individu wil

41. Terugblik fysieke belasting
Let op:
• Juiste blootstellingsfrequentie, Q genomen steekproef
• RI&E : relatieve beoordeling op deelaspecten
• Wetgeving: minimum-eisen
• Optelling delen soms meer dan som der delen
• Basis instrumenten “gezonde jonge goden”; let op
oudere populatie vrouwen, jongeren, ‘zieken’, …
• Arbocatalogi vooral ‘middelen’
• Relatie met taak(allocatie), techniek en organisatie

42. Terugblik - Wat is gunstige fysieke belasting?
• Dynamische belasting
- Geen statische
• Afwisseling lichte/ belastende houdingen/ bewegingen
• Beperk krachtuitoefening
- Uitgangshouding, rustig, geschikte spieren, handvatten
• Beperk frequentie/ duur
- verleng/ voeg taken toe

43. Terugblik leerdoelen – bekend zijn met
Relatie werkbelasting, werkorganisatie, techniek
Drie benaderingen van fysieke belasting
Oorzakelijke factoren van beschadiging
Instrumenten voor risico-inventarisatie
- Tillen & dragen
- Duwen & trekken
Wettelijke (minimum-)eisen

44. Vragen?

45. Bedankt voor uw aandacht!
Morgen ontvangt u van ons een e-mail met:
• een link naar deze presentatie
• een link naar het evaluatieformulier
De antwoorden op de vragen die niet aan de orde
geweest zijn, zetten wij snel op onze website. U ontvangt
hierover bericht.