2013-10-02, uitbreiding_van_het_amsterdamse_stadswarmtenet_naar_de_bestaande_bouw

Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Gemeenteblad
Voordracht voor de raadsvergadering van
2 oktober 2013
R
1
Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Publicatiedatum 4 september 2013
Agendapunt 9
Datum besluit B&W 2 juli 2013
Onderwerp
Kennisnemen van de voorgenomen uitbreiding van het Amsterdamse
stadswarmtenet naar de bestaande bouw
Met deze voordracht stellen wij u voor het volgende besluit te nemen:
De gemeenteraad van Amsterdam
Gezien de voordracht van burgemeester en wethouders,
besluit
Tekst van openbare
besluiten wordt
gepubliceerd
1. kennis te nemen van:
a. de belangen van de Amsterdammer die centraal staan bij de uitrol van het
stadwarmtenet:
 betaalbaarheid (consumentenbescherming door Warmtewet);
 betrouwbaarheid (hoge leveringszekerheid en klanttevredenheid);
 duurzaamheid (CO2-uitstootreductie van 50-80%, en de mogelijkheid om
nieuwe bronnen aan te sluiten, bijvoorbeeld geothermie);
b. de bijgevoegde Potentiestudie van West Poort Warmte bv (WPW) “De
realistische potentie van een stad zonder gas” d.d. 6 december 2012. Hierin
is opgenomen:
 het realistisch aantal mogelijke Amsterdamse aansluitingen op
stadswarmte tot 2040;
 een beoordeling van de geschiktheid van een stadswarmteaansluiting per
individueel pand op basis van verschillende criteria: eigenaar (corporatie,
particulier, VVE); typologie (laagbouw; hoogbouw); utiliteit (woning,
industrie, kantoor, publieke voorziening, winkels) en ligging (binnen/buiten
het warmtegebied);
2. kennis te nemen van het in de samenwerking met de partners op het gebied van
de uitrol stadswarmte in Amsterdam, op basis van de Potentiestudie, voortaan
uitgaan van een ambitie van 230.000 aangesloten woningequivalenten (weq) in
2040. Dit aantal is als volgt opgebouwd:
 100.000 reeds door NUON en WPW gezamenlijk gecontracteerde
aansluitingen tot en met 2025 (60.000 reeds bestaand, en 40.000
gecontracteerd);
 een uitbreiding met 130.000 weq tot 2040 volgens de Potentiestudie,
voornamelijk in de bestaande bouw.

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Datum 4 september 2013
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Voordracht voor de raadsvergadering van 2 oktober 2013
R
2
Deze nieuwe ambitie is een herijking van de schattingen in de “Energiestrategie
2040” en de “Structuurvisie 2040”;
3. kennis te nemen van de nieuwe aanpak bij de uitrol van stadswarmte, namelijk:
 het accent wordt verlegd van nieuwbouw naar de bestaande bouw;
 eigenaren en gebruikers zullen door verleiding moeten worden overtuigd;
 stadswarmte zal stap voor stap, per gebied uitgerold worden op basis van
een voor dat gebied geschikte aanpak. Elk nieuw gebied zal voorzien worden
van een uitgewerkte business case. Elke business case zal vervolgens
inclusief bijhorend dekkingsvoorstel ter besluitvorming worden voorgelegd,
alvorens overgegaan kan worden tot een investering in stadswarmte in het
betreffende gebied;
 de gemeente zal niet rechtstreeks investeren in de groei van het warmtenet.
De investeringen zullen worden gedaan vanuit de gemeentelijke deelneming
AEB nv via 50% dochter Westpoort Warmte bv;
4. kennis te nemen van de vanuit de onder beslispunt 2 genoemde ambitie en de
onder beslispunt 3 genoemde aanpak gegeven opdracht aan de Dienst
Ruimtelijke Ordening (dRO) en het Afvalenergiebedrijf (AEB) om de volgende
acties te ondernemen:
a. gesprekken aan te gaan met warmte-aanbieders (NUON, WPW en mogelijke
andere aanbieders), warmte-afnemers (eindgebruikers, gebouweigenaren,
corporaties, ziekenhuizen etc.) en de gemeente (zowel als publieke partner
en als klant en leverancier) over de wijze van inrichting (per gebied) van de
stadswarmteketen met de volgende onderwerpen:
 van het huidige gesloten netwerk naar meer openheid;
 een verdere verduurzaming van de bronnen;
 het aansluiten van de bestaande bouw;
 meer (financieel) maatwerk voor de eindgebruiker;
 meer transparantie in de business case;
 gezamenlijke aanleg met andere infrastructuuraanbieders en
wegbeheerders.
b. daarbij de resultaten en ervaringen uit stadsdeel Noord en de wijk Amerbos in
het bijzonder mee te nemen in de aanpak in andere gebieden in de stad;
c. de resultaten en voortgang van deze acties eind 2013 te agenderen in het
college van burgemeester en wethouders;
5. kennis te nemen van de taakverdeling binnen de gemeente:
a. de verschuiving van taken van Waternet naar dRO en AEB. Waternet heeft de
afgelopen twee jaar het beleid én de regie op het gebied van de uitrol van
warmte- en koudetechnieken voor de stad uitgevoerd, en met incidenteel geld
bekostigd. Deze publieke taken zullen voortaan worden gesplitst in een
strategisch/beleidsmatig en een (beleids)uitvoerende deel. De aanleg en
exploitatie van warmte was en blijft bij de private aanbieders. Bestuurlijk
blijven de verantwoordelijkheden zoals deze nu zijn;
b. de strategische, beleidsmatige taken op warmte en koude worden belegd bij
dRO. Deze taken zijn: ontwikkeling beleid en strategie gericht op transitie
naar duurzame warmte en koude: het maken van gebiedsgerichte warmte- en
koudeplannen, bepaling en bewaking publieke uitgangspunten voor

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
3
stadswarmte, lobby richting het Rijk en EU. Bij beleid voor het aansluiten van
woningen (via bijvoorbeeld tarieven, subsidies en leningen) zal de dienst
Wonen, Zorg en Samenleven (dWZS) worden betrokken;
d. AEB krijgt als taak de regie op de uitrol van stadswarmte en mogelijke koude.
Het gaat hierbij om het versnellen van het aansluiten op warmte van
verschillende gebieden en doelgroepen (“organiseren stad”). Bijvoorbeeld:
Noord en Nieuw-West, ziekenhuizen/universiteiten en gemeentelijke panden.
Het verzelfstandigde AEB is de beoogde aandeelhouder van WPW. De
business cases van WPW zullen ook aan de aandeelhouder van AEB nv (het
college) worden voorgelegd.
Wettelijke grondslag
Artikel 169 Gemeentewet
Bestuurlijke achtergrond
De gemeente Amsterdam kent stadswarmte sinds begin jaren negentig ter verhoging
van het energetische en financiële rendement van de Diemercentrale, op dat moment
gebouwd door het toenmalige Gemeentelijke Energie Bedrijf. Uw Vergadering heeft
op 22 december 2005 in een drietal moties gekozen voor een “stadswarmte, tenzij”
beleid. Hiermee gaf uw Vergadering aan uit te gaan van stadswarmte in alle
nieuwbouwprojecten, tenzij dat om locatie specifieke redenen niet mogelijk is. Uw
Vergadering heeft voorts op 21 januari 2008 de aansluitplicht op stadswarmte in de
bouwverordening opgenomen. Ons College heeft op 4 november 2008 de
“schaalsprong stadswarmte” goedgekeurd en deze op 3 december 2008 aan de
toenmalige commissie voor Ruimtelijke Ordening, Grondzaken en Waterbeheer
(ROW) voorgelegd.
De “Energiestrategie 2040” uit 2010 noemt een doelstelling van 200.000
woningequivalenten (weq) aangesloten op warmte, de “Structuurvisie 2040” uit 2011
gaat uit van een gezamenlijke doelstelling van stadswarmte en warmte-/koude-opslag
(WKO) van 300 kton CO2 reductie, omgerekend circa 200.000 weq. Deze
doelstellingen zijn op basis van extrapolatie vastgesteld. De nu voorliggende
Potentiestudie van WPW uitgevoerd in samenwerking met NUON Warmte is de
eerste studie die het groeipad en doelgroepen analyseert en bestaande bouw
toevoegt.
Uw Vergadering heeft de afgelopen jaren investeringsvoorstellen goedgekeurd voor
de start van stadswarmtelevering door WPW in de volgende individuele gebieden:
Parkstad (2006), stadsdeel Noord (juni 2007), Zeeburgereiland (januari 2010, herzien
in 2012), en Houthavens (september 2012). Hiermee zijn in Amsterdam samen met
de contracten van NUON Warmte in totaal 100.000 weq tot en met 2025
gecontracteerd.
Uw Vergadering heeft tevens op 16 februari 2011 een motie aangenomen om
stadsbreed warmte-/koudekaarten op te stellen. Dit zijn gebiedsgerichte plannen,
waarbij de warmte- en koudevraag in beeld wordt gebracht, en de meest duurzame
optie wordt gekozen. Gebiedsgerichte warmteplannen zullen hieraan vorm geven.

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
4
De commissie voor Bouwen, Wonen en Klimaat c.a. (BWK) heeft deze voordracht op
28 augustus 2013 besproken.
Onderbouwing besluit
Inleiding: huidige situatie
Stadswarmte bestaat uit een keten: bron, netwerk, consument. Verschillende bronnen
leveren warmte aan het primaire net. Via een secundair net komt de warmte bij de
klant. Deze gebruikt de warmte voor ruimteverwarming en warm tapwater. De warmte
kan op verschillende temperaturen worden aangeleverd afhankelijk van de binnen
installatie. Het maken van warm water stelt eisen aan de hoogte van de geleverde
temperatuur om problemen met volksgezondheid (legionella) te voorkomen.
De stad Amsterdam heeft een warmtebehoefte van 600.000 woningequivalenten (één
weq is de hoeveelheid warmte die één woning gebruikt). Deze zijn opgebouwd uit
circa 400.000 woningen, en 200.000 weq overig (utiliteit/bedrijfspanden). Op dit
moment is 60.000 weq aangesloten op stadswarmte, dat is dus 10% van de stad. Het
aansluittempo bedraagt circa 3.000 weq per jaar.
Amsterdam kent op dit moment twee stadswarmte-aanbieders:
 NUON-Vattenfall in het oosten en zuiden van de stad. NUON bezit de bron (de
gasgestookte Diemercentrale), het netwerk, en levert aan de consument. NUON
heeft ongeveer 45.000 weq aangesloten.
 West Poort Warmte (WPW) in het noorden en westen van de stad. WPW is de
joint venture tussen de gemeente en NUON. De bron is AEB, het gemeentelijk
Afval Energiebedrijf. WPW bezit het netwerk, en levert aan de consument. WPW
heeft ongeveer 15.000 weq aangesloten.
In de huidige constellatie bezit NUON iets minder dan 90% van het aantal
aansluitingen, namelijk alle aansluitingen in Zuidoost, en de helft in West/Noord. De
gemeente heeft iets meer dan 10% van het aantal aansluitingen (namelijk de helft van
15.000). Het gemeentelijk aandeel zal toenemen, omdat de huidige groei vooral
plaats vindt in het WPW gebied.
De rol van de gemeente met betrekking tot de uitrol van stadswarmte is op dit
moment:
 Behartiger van het publieke belang, onder andere via haar publiekrechtelijke
instrumenten (beleid, regie en regelgeving).
 Eigenaar van de duurzame bron (AEB) en deelnemer in de joint-venture in WPW.
De gemeente investeert 50% risicodragend mee.
 Eigenaar van cruciale kennis van de stad, onder andere op het gebied van
planning, ruimtelijke ordening en besluitvorming.
De CO2 reductie ten opzichte van een HR ketel op basis van warmte uit het AEB
bedraagt ca. 80%, die van warmte uit de Diemercentrale 50%. De CO2 reductie per
woning bedraagt daarmee gemiddeld ruwweg 1 ton per jaar.
Amsterdam kent ongeveer 120 WKO (Warmte Koude Opslag) systemen (zie bijlage
met kaart). WKO slaat in de zomer warmte op om dat in de winter te gebruiken, en
vice versa voor koude. WKO’s zijn geconcentreerd in gebieden met grootschalige

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
5
utiliteit, Amsterdam Zuidoost, Zuidas, Teleport en stadsdeel Centrum. WKO is de
afgelopen jaren toegepast in de utiliteit. WKO is minder geschikt voor toepassing in
de bestaande woningbouw. De benodigde temperaturen zijn te hoog en de
warmtevraag in huishoudens is dominant. Cijfers zijn moeilijk te vergelijken, maar de
gezamenlijke capaciteit van alle 120 WKO’s bedraagt ongeveer 5 à 10% van
stadswarmte (ca. 4.000 weq).
Plaatje1. Stadswarmte Amsterdam. Huidig aantal aansluitingen: 60.000 weq.
Ad besluit 1a: Kennis nemen van de belangen van de Amsterdammer bij de
uitrol van het stadwarmtenet
Waarom stadswarmte?
Uw Vergadering heeft in 2010 de Energiestrategie 2040 vastgesteld, met als
doelstelling 40% minder CO2 uitstoot in 2025 ten opzichte van 1990. Warmte is een
belangrijk onderdeel van de transitie, want het beslaat één derde van het totale
energiegebruik in de stad. De doelstelling voor 2025 is op dit moment 100.000 weq
en voor 2040 is een doelstelling van 200.000 weq genoemd op basis van de
nieuwbouw.
Verduurzaming van de warmte in Amsterdam bestaat uit twee componenten:
 Isolatie: minder energieverbruik per gebouw door kierdichting, dubbelglas en
spouwmuurisolatie enz. Verkrijgen van alle gewenste labelstappen via isolatie is
kostbaar en er zal altijd toevoer van energie naar de individuele woning nodig zijn.
 Duurzame opwekking en distributie. Het gaat daarbij om het vervangen van gas
als warmtebron. Het uitfaseren van gas kan op verschillende manieren: het
gebruik van restwarmte via warmtenetten en elektrische oplossingen. Het gebruik
van restwarmte heeft daarbij in de bestaande bouw als duurzame techniek een
grote voorsprong op elektrische oplossingen. Bestaande bouw kent een hoge
warmtevraag. De techniek van restwarmte kan voorzien in deze vraag, elektrische
oplossingen (de komende jaren nog) niet.
In het geval van nieuwbouw, zal de keuze tussen een all-electric scenario of een

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
6
combinatie warmten én elektriciteitnetten per nieuwbouwgebied moeten
plaatsvinden. Bestaande contracten moeten hierbij worden gerespecteerd.
Stadswarmte voldoet aan de drie basiscriteria van een warmtevoorziening in
stedelijke gebieden:
 Betaalbaar: De Tweede Kamer heeft begin 2013 de Warmtewet aangenomen,
waarin het NMDA-principe (‘niet meer dan anders’) is vastgelegd. In het kort: een
warmtewoning mag voor warmte niet duurder zijn dan een gaswoning. Bovendien
is bepaald dat warmtebedrijven een maximaal rendement mogen halen. Het
rendement wordt door een onafhankelijke toezichthouder vastgesteld. Hiermee is
de bescherming van de consument tegen monopolies en hoge tarieven in de wet
geregeld.
 Betrouwbaar: Stadswarmte kent een hoge leveringszekerheid en de
klanttevredenheid is hoog. Consumenten en corporaties benadrukken in
klanttevredenheidsonderzoeken de leveringszekerheid, het ontbreken van het
risico van koolmonoxidevergiftiging en de ontzorging als belangrijke voordelen van
stadswarmte.
 Duurzaam: De huidige stadswarmte leidt tot een CO2-uitstoot reductie van 50 tot
80% ten opzichte van de conventionele cv-ketel. Warmte is flexibel en
toekomstvast. Alle mogelijke bronnen (restwarmte, geothermie, biogas,
waterstofgas, zonne-energie) kunnen op het net worden aangesloten.
Stadswarmte vervangt gas als dominante warmtevoorziening, want:
 Het is zeer geschikt voor grootschalige uitrol in de bestaande bouw, omdat het in
staat is de gevraagde hoge temperatuur te leveren. De binneninstallatie
(radiatoren) hoeft over het algemeen slechts beperkt te worden aangepast.
 Stadswarmte is in staat alle andere nieuwe duurzame bronnen te integreren.
Voorbeelden hiervan zijn zonneboilers, geothermie, WKO (warmte koude opslag).
Deze technieken zullen afzonderlijk niet de gewenste transitie van gas naar
warmte kunnen realiseren, maar kunnen wel als (aanvullende) bronnen voor een
stedelijk warmtenetwerk fungeren.
 De aanleg van warmtenetten maakt Amsterdam minder afhankelijk van
buitenlandse fossiele bronnen en geeft lokale invloed op de inzet van duurzame en
lokale energiebronnen van en voor de stad.
 Stedelijke bebouwing zal altijd verbonden zijn door netwerken. Daarnaast leveren
collectieve oplossingen schaalvoordelen op, waardoor kostenbesparingen kunnen
worden gerealiseerd.
De vaak genoemde nadelen van warmte zijn:
 Het monopolie van de aanbieder leidt tot hoge prijzen. Ter bescherming van de
consument is de Warmtewet vastgesteld.
 De verplichting om aan te sluiten bij nieuwbouw. Deze geldt alleen voor de
nieuwbouw. Bij bestaande bouw geldt vrijwilligheid via verleiding. Dit zal ook de
insteek zijn voor de acties ten behoeve van de bestaande bouw.
 De collectiviteit beperkt de keuze voor een individuele oplossing. Echter: de
collectieve oplossing leidt tot een betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam systeem
voor iedereen. Bovendien is de keuzevrijheid bij alternatieve infrastructuur (bijv.
gas-infra) ook afwezig.

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
7
Ad besluit 1b: Kennis nemen van de bijgevoegde Potentiestudie van West Poort
Warmte “De realistische potentie van een stad zonder gas” d.d. 6 december
2012
Uitkomsten potentiestudie
Kopenhagen is voorbeeld van een “stad zonder gas”. De afgelopen 40 jaar is geheel
Kopenhagen volledig op stadswarmte aangesloten en is het gas uitgefaseerd. Andere
West Europese steden met een succesvol warmtebeleid zijn Hamburg, München,
Berlijn, Stockholm en Milaan.
Met deze voorbeelden in het achterhoofd hebben de gemeente en NUON
gezamenlijk vanuit WPW in 2012 nieuw onderzoek gedaan naar het mogelijke aantal
aansluitingen op warmte in de gehele stad. In deze potentiestudie “De realistische
potentie van een stad zonder gas” (zie bijlage) is het mogelijke aantal aansluitingen
berekend op 230.000 weq. Dit is ongeveer 40% van de bebouwing in gehele de stad
(600.000 weq). Dit houdt dus in dat de komende 30 jaar 170.000 weq potentieel
kunnen worden aangesloten. Dit betekent een verdubbeling van het aansluittempo tot
circa 6.000 weq per jaar. Dit is nieuwbouw én bestaande bouw. Tot dusver lag de
focus vooral op de nieuwbouw.
De potentie is sterk gekoppeld aan kenmerken van gebieden. De toegankelijkheid
voor het primaire net bepaalt in grote mate de haalbaarheid. In gebieden na 1950
gebouwd, is er meer ruimte in de openbare ondergrond. De straten zijn breder en de
hoeveelheid aanwezige infrastructuur per m2
is lager. Een tracé voor stadwarmte is
hier gemakkelijker te realiseren. Momenteel ligt stadswarmte in Amsterdam alleen in
wijken van na 1950. In deze gebieden kan van de aanwezige 350.000 weq 230.000
weq aangesloten worden. Naast de gebiedskeuze wordt de potentie verder bepaald
door de technische mogelijkheden om warmteaansluitingen in een pand te realiseren
(bijv. grondgebonden laagbouw en galerijflats), en de organisatiegraad van de
gebouweigenaren (bijv. corporaties of VVE’s). Portiekwoningen of rijtjeswoningen met
individuele eigenaren zijn technisch of organisatorisch moeilijk aan te sluiten.
Plaatje 2: warmtepotentie Amsterdam 2040

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
8
Ad besluit 2: Kennis nemen van het in de samenwerking met de partners op het
gebied van de uitrol stadswarmte in Amsterdam, op basis van de
Potentiestudie, voortaan uitgaan van een ambitie van 230.000 aangesloten
woningequivalenten (weq) in 2040
De potentie van ruim 230.000 is als volgt verdeeld: aangesloten (60.000), utiliteit
(66.000) en nieuwbouw (49.000) en in bepaalde gedeelten van de bestaande
woningvoorraad op natuurlijke momenten van renovatie/ketelvervanging (42.000). De
overige 17.000 zullen in nieuwe warmtegebieden in de nabijheid van het stadsdelen
met een bestaand netwerk of door hun omvang als nieuwe kralen moeten worden
ontwikkeld. Het gaat hierbij onder andere om de kantoren van de Wibautas tot aan
het Waterlooplein. Derhalve wordt ook de bestaande bouw nadrukkelijk betrokken bij
de invulling van de ambitie.
Het gebied van het stadsdeel Centrum en net daarbuiten zijn interessant. De
aanwezige historische panden hebben een hoge warmtevraag. Het is echter (nog)
niet realistisch om in de ondergrond van die gebieden rendabel warmteleidingen te
leggen.
Er wordt gewerkt aan technische innovaties om portiekwoningen (ruim 100.000 weq)
toch mogelijk te maken. Als dat mogelijk wordt, dan kunnen nieuwe gebieden worden
ontsloten. De potentie wordt dan groter dan 300.000 weq. In de gebieden waar de
aanleg van warmtenetten nog niet realistisch is, zal de nadruk komen te liggen op
energiebesparing en op individuele of kleinschalige oplossingen.
Verdubbeling aansluittempo van 3.000 naar 6.000 weq,
Met een ambitie van 230.000 weq in 2040 zal het aansluittempo de komende jaren
moeten verdubbelen van 3.000 naar 6.000 weq. Als dat lukt, dan zal de doelstelling
voor 2025 worden overtroffen.
Het maximaal te investeren bedrag over de gehele keten per weq is volgens opgave
van NUON/WPW ruwweg € 5.000. De opbrengsten en dus het investeringsbedrag
worden begrensd door de eisen van de Warmtewet. Verlagen van de (aanleg)kosten
is dus erg belangrijk voor het verhogen van het aansluittempo en het potentieel. De
verdubbeling van het aansluittempo naar 6.000 weq verhoogt de investeringen door
de warmteaanbieders met ca. 15 miljoen euro per jaar. Deze investeringen moeten
vervolgens worden terugverdiend met de eenmalige aansluitbijdrage, de jaarlijkse
inkomsten uit vastrecht en de geleverde GJ’s. De hoogte van de eventuele benodigde
financiering voor projecten is nu nog niet vast te stellen. De wijze waarop eventuele
gemeentelijke financiering van WPW wordt geregeld is ook nog niet vastgesteld. Bij
de verzelfstandiging van het AEB is afgesproken dat nieuwe projecten in principe
extern gefinancierd worden. Dit onderwerp wordt momenteel met de partners zoals
NUON besproken.
Ad besluit 3: Kennis nemen van de nieuwe aanpak bij de uitrol van stadswarmte
Op basis van kengetallen is het mogelijk geweest een theoretische potentiestudie te
doen. Het werken met een ambitie, zoals geformuleerd in besluit 2, zet daarbij een
duidelijk stip op de horizon.

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
9
Het berekenen van een business case voor de gehele stad is echter niet mogelijk. Er
zijn teveel onbekende, afwijkende variabelen per gebied, zoals de (on)zekerheid van
aansluiting, het tijdstip van aansluiting, en de aard van het inpandige leidingwerk enz..
Daarom zullen investeringen per project, stap voor stap, worden verkend en in geval
van een goede businesscase als investeringsvoorstel worden voorgelegd ter
besluitvorming.
De huidige voorstellen hebben nog geen directe financiële consequenties. Het
uitvoeren van de ambitie zal echter leiden tot omvangrijke investeringen in de stad.
Met de ruwe opgave van NUON/WPW zoals hierboven genoemd, kom je op een
totale investering van circa € 5.000 x 170.000 weq = € 850 miljoen tot 2040. Deze
investeringen zullen financiering vergen. De hoogte van de financiering hangt af van
de omvang en de snelheid van aansluiten en zal per project vastgesteld worden. De
gemeente investeert niet rechtstreeks in de groei van het warmtenet. Bij de
verzelfstandiging van het AEB is afgesproken dat aanvullende investeringen in
warmte door Westpoort Warmte BV in principe extern gefinancierd worden. Voor de
ambitie betekent dit dat NUON 100% in het eigen gebied financiert en in het WPW-
gebied de financiering door AEB NV en NUON gedeeld wordt.
Ad besluit 4: Kennis nemen van de vanuit de onder beslispunt 2 genoemde
ambitie en de onder beslispunt 3 genoemde aanpak aan dRO en AEB gegeven
opdracht om de volgende acties te ondernemen
Ad besluit 4a: Gesprekken (per gebied) aan te gaan met warmte-aanbieders
(NUON, WPW en mogelijke andere aanbieders), warmte-afnemers
(eindgebruikers, gebouweigenaren, corporaties, ziekenhuizen etc.) en de
gemeente (zowel als publieke partner en als klant en leverancier) over de wijze
van inrichting van de stadswarmteketen
Rol gemeente
Het aanleggen van warmtenetten vergt per stap, per gebied, tussen de verschillende
partijen overeenstemming vooraf over het doel en de bereidheid tot samenwerking
om het doel te bereiken. De eigenaren en gebruikers zullen uiteindelijk de afweging
maken in de keuzes voor gas of warmte in de bestaande bouw. De gemeente zal de
keuzes proberen te beïnvloeden om de CO2-uitstootreductie over de gehele stad in
de afweging van euro per ton CO2 zo gunstig mogelijk te laten zijn.
De gemeente gaat met alle partijen gesprekken aan om de ambitie te realiseren en dit
per gebied nader te vertalen. Onderstaand volgt een korte beschrijving van de
partners en onderwerpen:
Warmte-afnemer: verleiden per doelgroep
Momenteel zijn er 60.000 weq aangesloten, gelijk verdeeld tussen klein- en
grootverbruikers, en gericht op nieuwbouw. Het beeld in de toekomst zal veel meer
divers worden, omdat de bestaande bouw veel verschillende soorten gebruikers en
eigenaren heeft. De warmte-aanbieder zal iedere doelgroep een op maat gesneden
aanbieding moeten doen. De basis van de netten is gelegd met behulp van
publiekrechtelijke instrumenten in de nieuwbouw. Voor bestaande bouw zijn de

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
10
publiekrechtelijke instrumenten minder direct en is verleiding noodzakelijk. Hiervoor is
nauwe samenwerking met gebouweigenaren en eindgebruikers noodzakelijk.
Huurders hebben instemmingsrecht bij beslissingen over hun gehuurde woningen.
Maatschappelijke kostenvoordelen over de hele keten moeten in beeld worden
gebracht, en aan partijen worden toegedeeld. Zodat een win-win-win situatie ontstaat.
Deze aanpak zal per gebied in gezamenlijkheid met de aanbieder en afnemers door
de gemeente worden georganiseerd en ondersteund door publiekrechtelijke
maatregelen. In het begin zal dat veel tijd kosten om alle zaken uit te zoeken en af te
spreken, bij succes zal de aanpak sneller kunnen verlopen.
Warmte-aanbieder: gesprekken over samenwerking
NUON-Vattenfall is de samenwerkingspartner van de gemeente in de joint venture
WPW. De samenwerking tussen de gemeente en NUON werkt goed sinds 1999. Er is
op korte termijn geen reden de samenwerking te veranderen. Wel zal de gemeente
tactische (financieel, technisch) kennis versterken, zodat de ambitie met meer inzicht
concrete business cases kan worden doorgezet.
De gemeente maakt met het voorliggende besluit haar inhoudelijke ambitie voor de
toekomst duidelijk. NUON en WPW hebben deze ambitie nog niet formeel vastgesteld
en/of vertaald in organisatorische veranderingen. Het is een gegeven dat NUON een
heel belangrijke partner is door de huidige eigendomsverhoudingen van het net. Er is
in mei 2013 de Memorandum of Understanding met NUON ondertekend om te komen
tot een partnership: niet alleen op warmte, maar op meerdere gebieden van
duurzame energie en energiebesparing.
De samenwerking zal dus in de toekomst niet per se hetzelfde blijven. De
strategische positie van partijen kan veranderen. Het AEB verzelfstandigt in 2013,
waardoor de positie van 50%-dochter WPW zal veranderen. De gemeente draagt
haar aandeelhouderschap over aan de NV AEB. Via het aandeelhouderschap van de
gemeente van 100% aandelen NV AEB blijft de gemeente indirect invloed hebben op
WPW. De business cases zullen ook aan ons College worden voorgelegd.
In het verleden zijn ook alternatieve modellen onderzocht naast de partner NUON. De
gemeente blijft met NUON in gesprek over het realiseren van de ambitie, en staat
open voor gesprekken met andere partijen over alternatieve modellen.
Huidige keten is gesloten
In Amsterdam is de huidige keten gesloten en in één hand. NUON en WPW zijn
eigenaar van de bron en het netwerk en leveren aan de consument. In de nieuwbouw
is de binnenhuis installatie in eigendom van NUON/WPW. Tevens verzorgt
NUON/WPW de facturering.
In stadswarmtegebieden sluiten de drie partijen tripartite contracten met elkaar:
 De warmte-aanbieder, WPW en/of NUON.
 De consument: vastgoed eigenaar, de corporaties of ontwikkelaar.
 De gemeente.
WPW/NUON maakt een aantal commerciële afspraken met de consument
(vastgoedeigenaar, corporatie) over de aansluitbijdrage, warmte-prijs, en het
vastrecht. De Warmtewet beschermt hierbij de consument. De gemeente legt zich

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
11
vast richting beide partijen om een aantal publiekrechtelijke taken uit te voeren, zoals
de aansluitplicht, erfpachtvoorwaarden, precario enz. De contracten tussen twee
partijen vormen de bijlagen voor de derde partij.
De huidige werkwijze is geschikt voor het aansluiten van nieuwbouw. Voor het
grootschalig aansluiten van de bestaande bouw blijkt deze werkwijze minder geschikt.
De bestaande bouw is complexer want er zijn meer betrokkenen en belangen.
Bovendien is de fasering/planning minder dwingend dan bij nieuwbouw. De wijze
waarop de tripartite afspraken moeten worden opgesteld, zal dus worden herzien.
Toekomst bronnen: toevoeging decentraal en duurzaam
Momenteel zijn er twee dominante bronnen: het AEB en de Diemercentrale.
Daarnaast zijn er ook nog twee kleinere bronnen, de Rioolwaterzuiveringsinstallatie
(RWZI) West en Orgaworld, een verwerkingsbedrijf van organische reststromen. In de
toekomst zal het net opener worden, omdat er nieuwe, decentrale bronnen van
derden op het systeem zullen worden aangesloten. Dit betekent dat er afspraken
moeten komen tussen de netwerkbeheerder en de broneigenaren. Voorbeelden van
potentiële bronnen zijn:
 Ziekenhuizen. Ziekenhuizen hebben veelal eigen energievoorzieningen, die aan
het netwerk kunnen worden gekoppeld. De eigen ketel of WKK
(warmtekrachtkoppeling) kan worden vervangen door een warmtewisselaar van
het stedelijk net. Het is mogelijk van het net af te nemen, én aan het net te
leveren. Een aantal ziekenhuizen is al op het net aangesloten, bij anderen zijn
gesprekken gaande. De kans op realisering is groot: ziekenhuizen hebben een
grote warmtevraag en -aanbod; de meesten liggen in de buurt van het stedelijk
warmtenet, en de binnen installaties hoeven niet te worden aangepast;
 Geothermie. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de mogelijkheden
om geothermie bronnen aan te sluiten. Hieruit blijkt dat geothermie momenteel
nog te duur en niet rendabel is. Als partijen desondanks geïnteresseerd zijn om te
investeren en warmte te leveren tegen een concurrerende prijs (bijvoorbeeld met
behulp van SDE-subsidies), dan moet het net op basis van duurzaamheidscriteria
worden opengesteld. Geothermie komt ook in beeld als één van de centrales
(AEB, Diemercentrale) uit bedrijf wordt genomen en/of te weinig capaciteit heeft.
 Biomassacentrale. Er zijn verschillende initiatieven om biomassacentrales in de
regio te vestigen. De combinatie van warmte- en elektriciteitslevering maakt de
business case aantrekkelijker.
 WKO, warmte koude opslag. Het is mogelijk WKO’s aan het warmte- (en koude-)
net te koppelen, waardoor warmte kan worden geleverd of afgenomen. Dit is in
Amsterdam nog niet gebruikelijk, maar zal in de toekomst meer gebeuren.
 Het aansluiten van nieuwe bronnen is belangrijk voor de toekomst, maar heeft op
korte termijn minder prioriteit dan de groei van het netwerk. Er is de komende
jaren nog voldoende warmte beschikbaar bij het AEB en de elektriciteitscentrales.
Bovendien is de extra CO2 reductie beperkt, omdat het AEB al een erg duurzame
bron is. Wel moeten de verschillende opties en consequenties op en voor de
langere termijn worden verkend.
Toekomst netwerk: groei en nieuwe modellen
Momenteel ligt het netwerk in Oost, Zuid, en Nieuw West. De koppeling tussen
stadsdeel Noord en het AEB is gepland in 2015. De kosten per aansluiting dalen als:

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
12
 Het aantal aansluitingen groeit. Hiervoor is het van belang dat de overheid
partijen bij elkaar brengt, en schaalgrootte organiseert. Per gebied moet een
inventarisatie worden gemaakt van de mogelijkheden om de bestaande bouw op
warmte aan te sluiten. De overheid is verantwoordelijk voor goede
informatievoorziening tussen alle partijen en moet ook de belangen van de
gebruikers in de gaten houden. Er is geen standaard voor de minimale
schaalgrootte van een warmtegebied. Gedacht moet worden aan een omvang
van 2.000 tot 3.000 weq. In een gebied moeten bij voorkeur de gehele bestaande
bouw op warmte worden aangesloten, ook de moeilijke panden. Er mag geen
sprake van ‘cherry picking’ zijn. Anders moet het gasnet in stand blijven voor een
enkele warmteaansluiting. Dat verhoogt de maatschappelijke kosten. Hierbij zal
ook het wel of niet koken op aardgas betrokken worden.
 Vooraf zekerheid gegeven kan worden over het aantal aansluitingen. Hoe
zekerder het aantal aansluitingen voor de aanleg is, hoe optimaler het net kan
worden vormgegeven. Het gaat dan om: capaciteit en ligging van de leidingen,
aantal piek- en back up voorzieningen enz. Bovendien wordt het
investeringsrisico lager, en kan er goedkoper worden aangeboden.
Nieuwe netwerkmodellen
De aanleg van een primaire leiding is in de huidige eigendomsverhouding van de
netten een exclusieve zaak van NUON of WPW, omdat er in een gebied maar ruimte
voor één leiding is. Maar de gemeente zal wel de vrijheid moeten behouden om in de
toekomst andere keuzes te maken. Bij het primaire net kan gedacht worden aan de
koppeling tussen de verschillende warmtegebieden. Bij het secundaire net worden
modellen ontwikkeld, waarin NUON/WPW tot aan de gevel levert, en de
binnenhuisinstallatie door de eigenaar of een derde partij wordt beheerd. De
facturering kan de verantwoordelijkheid worden van een derde partij, maar kan ook
door NUON/WPW worden gedaan. De verschillende taken in de warmteketen kunnen
dan door verschillende partijen worden uitgevoerd.
Nieuwe partijen zorgen voor meer openheid op het net en wellicht tot efficiency en
kostprijsverlaging.
Ad besluit 4b: De resultaten en ervaringen uit stadsdeel Noord en de wijk
Amerbos in stadsdeel Noord mee te nemen in andere gebieden in de stad;
Partijen in stadsdeel Noord (stadsdeel, corporaties, WPW) hebben in januari 2008
een contract getekend voor de aanleg van stadswarmte op basis van nieuwbouw. Er
is een aansluitplicht voor nieuwbouw, maar er is een vrije ruimte van circa 15% van
het bouwvolume voor andere technieken. Deze “vrijheidsgraden” konden worden
toegevoegd, vanwege het grote bouwvolume en de mogelijkheid om bestaande bouw
aan te sluiten. Er wordt door de bouwers overigens weinig gebruik gemaakt van de
“vrijheidsgraden”.
De primaire leiding moet worden aangelegd bij de aansluiting van 4.000 weq. De
planning is hiervoor is aanleg in 2014, en warmtelevering in oktober 2015. Het aantal
benodigde aansluitingen zal volgens planning zeker worden gehaald en bestaan uit
4.000 weq nieuwbouwwoningen, 2.000 weq zorginstellingen en WKK
(warmtekrachtkoppeling), en een nog onbekend aantal aansluitingen in de bestaande
bouw.

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
13
De bestaande bouw in stadsdeel Noord biedt grote mogelijkheden. Het stadsdeel
heeft daarom besloten tot een systematische aanpak. Er is een bestuurlijke kopgroep
ingesteld met directieleden van alle betrokken partijen. Dat zijn: het stadsdeel, de
corporaties, WPW, de huurdersvereniging. De kopgroep heeft twee opdrachten
uitgezet:
 Een theoretisch onderzoek naar de aansluiting van geheel stadsdeel Noord op
stadswarmte, en volledige uitfasering van het gasnet. WPW maakt een
berekening van de kosten die moeten worden gemaakt om bij al het vastgoed
met een ‘leiding voor de deur te liggen’. Vastgoed eigenaren brengen zoveel
mogelijk vastgoed in. Het centrale idee is dat schaalgrootte en zekerheid kosten
drukt, en voor alle partijen gunstig is. Onderzoek geeft beeld van mogelijke
volgorde van aansluiting van gebieden.
 Een business case voor Amerbos. Amerbos is een wijk van circa 3.000 woningen in st
in stadsdeel Noord, met veel hoogbouw, enig laagbouw, en wat utiliteit. Er is
klein warmtenet en een gasnet. In de business case wordt onderzocht wat kosten
en opbrengsten zijn bij volledige aansluiting op het warmtenet, en uitfasering van
het gasnet. Als alle partijen mee doen kunnen de kosten worden gedrukt. WPW
wil deze zomer een eerste inzicht in de aanbieding kunnen geven. Daarnaast
wordt gesproken over concrete invulling van de aanpassing van warmteketen. Zo
is het mogelijk dat WPW niet, zoals nu gebruikelijk, verantwoordelijk is voor het
netwerk van bron tot en met de individuele meter van de consument. In de
toekomst is het denkbaar dat WPW tot aan de gevel levert, en dat de
gebouweigenaar verantwoordelijk is voor de warmtelevering binnen het gebouw,
van de collectieve warmtewisselaar tot de individuele meter bij de consument.
De theoretische en praktische onderzoeken in stadsdeel Noord zullen verder inzicht
geven in de uitrol van stadswarmte in Amsterdam. Hierbij zullen ook waar mogelijk
combinaties met andere aanleg van infrastructuur zoals riolering, elektra en de
aanpak openbare ruimte in een transformatieagenda worden meegenomen. Deze
combinaties zouden voor de verschillende partijen tot kostenvoordelen moeten leiden.
Ad besluit 5: Kennis nemen van de taakverdeling binnen de gemeente
Geen verdere toelichting.
Financiële paragraaf
Toelichting
In dit stadium niet van toepassing. Er wordt op dit moment aan de voorbereidingen
voor de acties gewerkt. Hierin zullen de kosten worden geraamd voor:
 De ambtelijke inzet voor het realiseren van de ambitie.
 Investeringen in extra aansluitingen voortvloeiend uit de op te stellen business
cases per project. Onderdeel van de nog op te stellen business case is de
uitwerking van de dekkings- en financieringsaspecten. Besluitvorming hierover zal
worden voorbereid.
 Aangaande besluit 5 geldt dat voor de invulling van de publieke taken door DRO
voor het realiseren van warmte. er nog geen dekking beschikbaar is. Derhalve zal
ons College bij de begrotingsbehandeling 2014 hiervoor een aanvraag doen.

Jaar 2013
Afdeling 1
Nummer 663
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
R
14
Geheimhouding
n.v.t.
Stukken
Meegestuurd 1. Potentiestudie ‘De realistische potentie van een stad zonder gas’ (WPW) d.d. 6
december 2012
2. Kaart warmtenetten en WKO d.d. 22 mei 2012
Ter inzage gelegd n.v.t.
Behandelend ambtenaar (naam, telefoonnummer en e-mailadres)
Waternet, R. Kemmeren, tel. 06-52574181, rob.kemmeren@waternet.nl en
Waternet/WPW, J. van Zanten, tel. 06-52581095, jannis.van.zanten@waternet.nl
Het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam
A.H.P. van Gils, secretaris E.E. van der Laan, burgemeester

2013-10-02, uitbreiding_van_het_amsterdamse_stadswarmtenet_naar_de_bestaande_bouw

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (10)

2013-10-02, uitbreiding_van_het_amsterdamse_stadswarmtenet_naar_de_bestaande_bouw