1. 1
‫عنوا‬‫ن‬:‫مقاله‬
‫برقراری‬ ‫در‬ ‫علمی‬ ‫مدیریت‬ ‫نظریه‬ ‫ناکارآمدی‬‫کاری‬ ‫تعادل‬-‫کارکنان‬ ‫زندگی‬
‫شرکت‬‫پاالیشگاه‬‫تهران‬ ‫نفت‬
‫رضا‬‫باباخانی‬
‫مقدمه‬

2. 2
‫نظریه‬ ‫اصلی‬ ‫بحث‬‫نظریه‬ ‫یا‬ ‫علمی‬ ‫مدیریت‬ ‫های‬‫مدیریت‬ ‫کالسیک‬ ‫های‬
‫می‬ ‫آن‬ ‫رسمی‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫آنهم‬ ‫سازمان‬ ‫به‬ ‫توجه‬‫سازمان‬ .‫باشد‬
‫سازمان‬ ‫برای‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫ندارند‬ ‫جایگاهی‬ ‫نظریات‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫رسمی‬ ‫غیر‬
‫کارایی‬ ‫حداکثر‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫آنها‬ ‫عمده‬ ‫هدف‬ .‫هستند‬ ‫مضر‬ ‫رسمی‬
‫روشهای‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫سازمان‬ ‫اعضای‬ ‫توسط‬ ‫رسمی‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬
.‫است‬ ‫منظم‬ ‫و‬ ‫علمی‬‫دیدگاه‬‫های‬‫کالسیک‬‫شامل‬‫یک‬‫نگرش‬‫صرفا‬‫مکانیکی‬‫به‬
‫سازمان‬‫و‬‫افراد‬‫بوده‬‫است‬.‫کالسیک‬‫ها‬‫انسان‬‫را‬‫همردیف‬‫با‬‫سایر‬
‫عناصر‬‫تولید‬‫می‬‫دانستند‬‫وبرای‬‫آن‬‫هویت‬‫مستقل‬‫قائل‬‫نبودن‬.
‫دیدگاه‬‫های‬‫کالسیک‬‫شامل‬‫یک‬‫نگرش‬‫صرفا‬‫مکانیکی‬‫به‬‫سازمان‬‫و‬‫افراد‬
‫بوده‬‫است‬.
‫این‬‫تئوری‬‫ها‬‫از‬‫سال‬۹۱۹۱‫شروع‬‫شدند‬‫و‬‫به‬۳‫دسته‬‫کلی‬‫تقسیم‬
‫می‬‫شوند‬:
•‫مکتب‬‫مدیریت‬‫علمی‬
•‫مکتب‬‫مدیریت‬‫اداری‬(‫اصول‬‫گرایان‬)
•‫نظریه‬‫بروکراسی‬

3. 3
‫نظریه‬‫مدیریت‬‫علمي‬
«‫فردریك‬‫تیلور‬»‫كه‬‫با‬‫نام‬«‫پدر‬‫مدیریت‬‫علمي‬»‫شناخته‬‫شده‬‫است‬،‫و‬
‫شاید‬‫به‬‫جرات‬‫میتوان‬‫گفت‬‫كه‬‫هیچكس‬‫دیگري‬‫به‬‫اندازه‬‫او‬‫اثر‬‫بزرگي‬
‫بر‬‫پیدایي‬‫مدیریت‬‫نداشته‬،‫است‬‫اعتقاد‬‫داشت‬‫که‬‫براي‬‫اجراي‬‫هر‬‫کار‬
«‫یک‬‫بهترین‬‫روش‬»‫وجود‬،‫دارد‬‫توجه‬‫نخستین‬‫تیلور‬‫به‬‫افزایش‬‫بهره‬
‫وري‬‫از‬‫راهكار‬‫آیي‬‫بیشتر‬‫در‬‫تولید‬‫و‬‫پرداخت‬‫باالتر‬‫به‬‫كارگر‬‫ان‬‫از‬
‫راه‬‫به‬‫كارگیري‬‫روش‬‫علمي‬‫بود‬.‫بنابر‬‫این‬‫توجه‬‫اصلي‬‫خود‬
‫را‬‫در‬‫سراسر‬‫سالهاي‬‫زندگي‬،‫خود‬‫برآن‬‫قرار‬‫داده‬‫بود‬‫كه‬
‫كارآیي‬‫در‬‫تولید‬‫را‬‫افزایش‬‫دهد‬.‫دركنارآن‬‫هزینه‬‫ها‬‫را‬
‫كاهش‬‫و‬‫بهره‬‫ها‬‫را‬‫افزایش‬،‫دهد‬‫كه‬‫امكان‬‫بال‬‫ابردن‬‫دستمزد‬
‫كارگران‬‫را‬‫نیز‬‫از‬‫راه‬‫بهره‬‫وري‬‫بیشتر‬‫آنان‬‫فراهم‬‫آورد‬.
‫اصول‬‫تیلور‬‫بر‬‫به‬‫كار‬‫بردن‬،‫علم‬‫پدید‬‫آوردن‬‫همنوایي‬‫گروهي‬‫و‬
،‫همكاري‬‫دستیابي‬‫به‬‫بازده‬،‫بیشتر‬‫وپرورش‬‫و‬‫آموزش‬‫كارگران‬‫استوار‬
‫بود‬.‫براي‬‫درك‬‫بهتر‬‫مطلب‬‫به‬‫اصول‬‫بنیادیني‬‫كه‬‫تیلور‬‫زیر‬‫ساز‬‫روش‬
‫علمي‬‫مدیریت‬‫مي‬،‫دانست‬‫اشاره‬‫اي‬‫كوتاه‬‫داریم‬:
1-‫دستورهاي‬‫سرانگشتي‬‫را‬‫با‬‫علم‬‫جانشین‬‫كردن‬(‫آگاهي‬‫سامان‬
‫یافته‬)
2-‫دست‬‫یافتن‬‫به‬‫همنوایي‬‫دركنش‬،‫گروهي‬‫ونه‬‫اختالف‬‫ونا‬‫هم‬‫داستاني‬.
3-‫دست‬‫یابي‬‫به‬‫همكاري‬‫میان‬،‫مردمان‬‫نه‬‫رواج‬‫دادن‬‫فرد‬‫گرایي‬‫پر‬
‫هرج‬‫و‬‫مرج‬.
4-‫كار‬‫كردن‬‫براي‬‫دستیابي‬‫با‬‫بازده‬،‫بیشینه‬‫نه‬‫بازده‬‫محدود‬‫و‬
‫معین‬.
5-‫پرورش‬‫همه‬‫كارگران‬‫تا‬‫باالترین‬‫اندازه‬‫اي‬‫كه‬‫شدني‬‫باشد‬‫براي‬
‫سود‬‫خود‬‫آنان‬‫و‬‫بیشترین‬‫نیكفرجامي‬‫براي‬‫شركت‬.
‫بنابراین‬‫نظریه‬‫مدیریت‬،‫علمي‬‫میخواست‬‫با‬‫نگرشي‬‫نظام‬‫مند‬‫به‬
‫مدیریت‬‫بر‬‫منباي‬‫هدایت‬‫و‬‫حمایت‬‫صحیح‬‫سرپرستان‬‫و‬‫ایجاد‬‫انگیزه‬‫هاي‬
‫پولي‬‫براي‬،‫کارگران‬‫عملکرد‬‫غیر‬‫واقعي‬‫و‬‫سرعت‬‫کم‬‫کارگران‬‫را‬‫اصالح‬
‫کند‬.‫همچنین‬‫مدیریت‬‫علمي‬‫براي‬‫انجام‬‫هر‬‫کار‬‫به‬‫بهترین‬،‫روش‬
‫چهاراصل‬‫مهم‬‫را‬‫ارائه‬‫داد‬:

4. 4
1-‫ایجاد‬‫علم‬‫واحدي‬‫براي‬‫اجراي‬‫هر‬‫جزء‬‫از‬‫کار‬‫که‬‫جایگزین‬‫روش‬‫غیر‬
‫علمي‬‫متداول‬‫شود‬.
2-‫گزینش‬‫علمي‬‫کارکنان‬‫و‬‫آموزش‬‫و‬‫تربیت‬‫آنان‬‫براي‬‫اجراي‬‫بهتر‬
‫وظایف‬،‫خود‬‫درحالي‬‫که‬‫در‬‫گذشته‬‫هر‬‫کارگر‬‫به‬‫گونه‬‫اي‬‫شخصي‬‫مسئول‬
‫انتخاب‬‫شغل‬‫وپرورش‬‫خود‬‫به‬‫بهترین‬‫وجه‬‫ممکن‬‫بود‬.
3-‫همکاري‬‫صمیمانه‬‫مدیریت‬‫با‬‫کارکنان‬‫تا‬‫اطمینان‬‫حاصل‬‫شود‬‫که‬
‫تمام‬‫کارهایي‬‫که‬‫اجرا‬‫میشود‬‫براساس‬‫اصول‬‫علمي‬‫تعیین‬‫شده‬‫است‬.
4-‫تقسیم‬‫تقریبا‬‫مساوي‬‫کار‬‫و‬‫مسئولیت‬‫بین‬‫مدیریت‬‫و‬‫کارکنان‬‫به‬
‫طوریکه‬‫وظیفه‬‫طرح‬‫ریزي‬‫و‬‫مطالعات‬‫علمي‬‫براي‬‫بهبود‬‫روش‬‫ها‬‫به‬‫عهده‬
‫مدیریت‬‫باشد‬‫و‬‫پیروي‬‫کامل‬‫از‬‫روشها‬‫و‬‫استاندار‬‫د‬‫هاي‬‫تعیین‬‫شده‬
‫وظیفه‬‫کارگران‬‫محسوب‬‫شود‬.
‫تی‬‫بهتر‬ ‫انجام‬ ‫برای‬ ‫روش‬ ‫بهترین‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫اعتقاد‬ ‫لور‬
‫ترین‬ ‫سریع‬ ‫در‬ ‫روش‬ ‫بهترین‬ ،‫راه‬ ‫بهترین‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫کارها‬
‫ترین‬ ‫کم‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫او‬ ‫کار‬ ‫مبنای‬ ‫سنجی‬ ‫زمان‬ ‫و‬ ‫سنجی‬ ‫حرکت‬ .‫زمان‬
‫فرد‬ ‫بهترین‬ ‫توسط‬ ‫نحو‬ ‫بهترین‬ ‫به‬ ،‫زمان‬‫روش‬ ‫بهترین‬ ‫طریق‬ ‫از‬
‫و‬ ‫علمی‬ ‫آموزش‬ ،‫علمی‬ ‫استخدام‬ ،‫علمی‬ ‫انتخاب‬ .‫شود‬ ‫انجام‬ ‫کار‬
.‫بهتر‬ ‫روابط‬
‫نظریه‬‫مدیریت‬‫اداري‬
‫یك‬‫صنعت‬‫كا‬‫رفرانسوي‬‫با‬‫نام‬«‫هانري‬‫فایول‬»‫كه‬‫او‬‫را‬«‫پدر‬
‫مدیریت‬‫نو‬»‫مي‬،‫خوانند‬‫بر‬‫خالف‬‫این‬‫عقیده‬‫که‬«‫مدیران‬‫مادر‬
‫زاد‬‫مدیر‬‫هستند‬»،‫نیاز‬‫به‬‫آموزش‬‫مدیریت‬‫را‬‫باز‬‫شناخت‬.‫وي‬
‫با‬‫نظریه‬‫مدیریت‬‫اداري‬‫خود‬‫تاکید‬‫داشت‬‫که‬‫مدیریت‬‫نیز‬
‫مهارتي‬‫مانند‬‫همه‬‫مهارتهاست‬‫و‬‫میتوان‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫اصول‬
‫مدیریت‬‫آنرا‬‫به‬‫دیگران‬‫آموزش‬‫داد‬.
‫فایول‬‫فعالیتهاي‬‫صنعتي‬‫را‬‫به‬‫شش‬‫گروه‬‫بخش‬‫كرد‬:،‫فني‬
،‫بازرگاني‬،‫مالي‬،‫امنیتي‬‫حسابداري‬‫و‬‫مدیري‬.

5. 5
‫فایول‬‫عنصرهاي‬‫مدیریت‬‫را‬‫وظیفه‬‫هایي‬‫چون‬‫برنامه‬،‫ریزي‬
،‫سازماندهي‬،‫فرماندهي‬‫هماهنگي‬‫و‬‫نظارت‬‫مي‬‫دانست‬.
‫فایول‬‫چهارده‬‫اصل‬‫مدیریتي‬‫را‬‫روشن‬‫كرد‬‫و‬‫یادآور‬‫شد‬‫كه‬
‫آنها‬‫اصولي‬‫پر‬‫نرمش‬‫هستند‬‫و‬‫نباید‬‫آنها‬‫را‬‫مطلق‬‫پنداشت‬
‫بلكه‬‫باید‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫اوضاع‬،‫متغییر‬‫درخور‬‫به‬‫كار‬‫بستن‬
‫باشد‬.‫اصول‬‫ارائه‬‫شده‬‫توسط‬‫فایول‬‫را‬‫كه‬‫امروزه‬‫به‬‫عنوان‬
‫اصول‬‫مدیریت‬‫میشناسیم‬‫به‬‫شرح‬‫زیراست‬:
1-‫تقسیم‬،‫کار‬2-،‫اختیار‬3-،‫انضباط‬4-‫وحدت‬
،‫فرماندهي‬5-‫وحدت‬،‫جهت‬6-‫اولویت‬‫منافع‬‫عمومي‬‫بر‬
‫منافع‬‫فردي‬(‫خصوصي‬)،7-‫جبران‬‫خدمات‬،‫کارکنان‬8-
،‫تمرکز‬9-‫سلسله‬،‫مراتب‬11-،‫نظم‬11-،‫انضباط‬12-‫ثبات‬
،‫شغلي‬13-‫ابتکار‬14-‫روحیه‬‫کارگروهي‬(‫دلبستگي‬‫بخشي‬.)
‫اصول‬‫چهارده‬‫گانه‬‫فایول‬‫عبارت‬‫بودند‬‫از‬:
1-‫تقسیم‬‫کار‬:‫اصل‬‫تخصصی‬‫کردن‬‫نیرو‬‫پ‬‫ی‬‫کار‬‫به‬‫منظور‬
‫تمرکز‬‫بر‬‫فعالیت‬‫جهت‬‫کارآیی‬‫بیشتر‬.‫تقسیم‬‫کار‬‫یا‬‫تخصص‬
‫گرایی‬‫امکان‬‫تولید‬‫باالتری‬‫را‬‫به‬‫دست‬‫میدهد‬‫زیرا‬‫هر‬‫فرد‬
‫زمانی‬‫میتواند‬‫فعاالنه‬‫کار‬‫کند‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫زمینه‬‫از‬‫مهارت‬
‫نسبتا‬‫باالیی‬‫برخوردار‬‫باشد‬.
2-‫اختیار‬‫و‬‫مسؤولیت‬:‫اختیار‬‫حق‬‫صدور‬‫دستور‬‫و‬‫قدرت‬‫برای‬
‫درخواست‬‫اطاعت‬‫از‬‫فرمان‬.‫به‬‫عبارت‬‫دیگر‬‫اختیار‬‫همان‬‫حق‬
‫دستور‬‫دادن‬‫است‬.‫یک‬‫عضو‬‫سازمان‬‫در‬‫موقعیت‬‫و‬‫شغلی‬‫که‬
‫قرار‬،‫دارد‬‫مسئول‬‫انجام‬‫اهداف‬‫سازمان‬‫است‬.‫برای‬‫تشویق‬‫و‬
‫تنبیه‬‫افراد‬‫به‬‫خاطر‬‫خوب‬‫یا‬‫بد‬‫انجام‬‫دادن‬‫وظایف‬،‫محوله‬
‫وجود‬‫مصوبات‬‫ومقررات‬‫خاصی‬‫از‬‫سوی‬‫مدیر‬‫الزامی‬‫است‬.
3-‫انضباط‬:‫داشتن‬‫نظم‬‫و‬‫انضباط‬‫برای‬‫اداره‬‫صحیح‬‫یک‬‫موسسه‬
‫بازرگانی‬‫امری‬‫ضروری‬‫است‬‫لذا‬‫در‬‫هر‬‫سازمان‬‫باید‬‫احترام‬

6. 6
‫و‬‫فرمانبرداری‬‫نسبت‬‫به‬‫قوانین‬‫و‬‫اهداف‬‫سازمان‬‫وجود‬
‫داشته‬‫باشد‬.‫در‬‫این‬‫راستا‬‫به‬‫عوامل‬‫ذیل‬‫نیاز‬‫است‬:
‫سرپرستی‬‫در‬‫تمام‬‫سطوح‬‫و‬‫رده‬‫هاخوب‬‫باشد‬.
‫تا‬‫حد‬‫امکان‬‫مقررات‬‫و‬‫آیین‬‫نامه‬‫ها‬‫روشن‬‫و‬‫منصفانه‬
‫باشد‬.
‫جریمه‬‫ها‬‫و‬‫پاداشها‬‫مشخص‬‫و‬‫منصفانه‬‫باشد‬.
4-‫وحدت‬‫فرماندهی‬:‫این‬‫اصل‬‫بیانگر‬‫آنست‬‫که‬‫برای‬‫کاهش‬
‫تداخل‬‫و‬‫تناقض‬‫هر‬‫عضو‬‫سازمان‬‫باید‬‫دستورات‬‫را‬‫فقط‬‫از‬‫یک‬
‫رده‬‫باالتر‬‫دریافت‬‫کند‬‫و‬‫همچنین‬‫فقط‬‫مسئول‬‫پاسخگویی‬‫به‬
‫او‬‫باشد‬.‫به‬‫عبارت‬‫ساده‬‫یک‬،‫کارمند‬،‫تنها‬‫باید‬‫از‬‫یک‬
‫سرپرست‬‫دستور‬‫بگیرد‬.
5-‫وحدت‬‫هدف‬‫و‬‫جهت‬:‫یک‬،‫سرپرست‬‫یک‬،‫برنامه‬‫به‬‫این‬‫معنی‬
‫که‬‫یک‬‫رهبر‬‫با‬‫یک‬،‫هدف‬‫یک‬‫گروه‬‫از‬‫فعالیتها‬‫را‬‫رهبری‬
‫نماید‬.
6-‫تبعیت‬‫منافع‬‫فردی‬‫از‬‫منافع‬‫جمعی‬:‫منافع‬‫یک‬‫کارمند‬‫یا‬
‫یک‬‫گروه‬‫از‬‫کارکنان‬‫نباید‬‫مقدم‬‫ب‬‫ر‬‫مصالح‬‫و‬‫منافع‬‫سازمان‬
‫باشد‬.‫از‬‫این‬‫گذشته‬‫منافع‬‫کلی‬‫باید‬‫همواره‬‫به‬‫عنوان‬
‫افضل‬‫و‬‫برتر‬‫باقی‬‫بماند‬.
7-‫دستمزد‬‫پرسنل‬:‫پرداخت‬‫ها‬‫باید‬‫مناسب‬‫و‬‫غیر‬‫استثماری‬
،‫باشد‬‫زیرا‬‫دستمزد‬،‫خوب‬‫عملکرد‬‫خوب‬‫را‬‫به‬‫دنبال‬‫خود‬
‫دارد‬.‫انواع‬‫و‬‫اشکال‬‫گوناگون‬‫دریافتی‬‫ها‬‫همچون‬‫حقوق‬
،‫ثابت‬‫حق‬،‫مقام‬‫اضافه‬،‫کاری‬،‫پاداش‬‫سهم‬‫سود‬‫و‬‫همچنین‬
‫پاداش‬‫های‬‫غیر‬‫مادی‬‫را‬‫باید‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫شرایط‬‫و‬‫وظایف‬
‫کارکنان‬‫درنظرداشت‬.

7. 7
8-‫تمرکز‬:‫تمرکز‬‫برای‬‫سازمان‬‫ضروری‬‫است‬‫و‬‫پیامد‬‫طبیعی‬
‫سازماندهی‬‫است‬.‫اما‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫شرایط‬‫و‬‫ویژیگی‬‫های‬
‫موجود‬‫در‬‫هر‬‫سازمان‬‫ب‬‫ای‬‫ستی‬‫توازن‬‫و‬‫تعادل‬‫مناسبی‬‫بین‬
‫تمرکز‬‫و‬‫عدم‬‫تمرکز‬‫ایجاد‬‫کرد‬.
9-‫سلسله‬‫مراتب‬:‫سلسله‬،‫مراتب‬‫سلسله‬‫سرپرستان‬‫است‬‫که‬‫از‬
‫باالترین‬‫سطح‬‫اختیار‬‫به‬‫پایینترین‬‫سطح‬‫به‬‫صورت‬‫زنجیره‬‫ای‬
‫رده‬‫بندی‬‫شده‬‫است‬.‫یک‬‫زنجیره‬‫ارشدیت‬‫یا‬‫سلسله‬‫مراتب‬
‫کامال‬،‫مشخص‬‫به‬‫وسیله‬‫اصل‬‫وحدت‬،‫فرماندهی‬‫همه‬‫اعضاء‬
‫سازمان‬‫را‬‫از‬‫باال‬‫به‬‫پایین‬‫به‬‫یکدیگر‬‫وصل‬‫می‬‫کند‬.‫این‬
‫زنجیره‬‫در‬‫سازمانهای‬‫بزرگ‬‫که‬‫فضای‬‫وسیع‬‫تری‬‫را‬‫در‬
‫برمی‬‫گیرند‬‫طوالنی‬‫تر‬‫بوده‬‫و‬‫ارتباط‬‫افراد‬‫همتراز‬‫مستلزم‬
‫طی‬‫مسیر‬‫و‬‫زمان‬‫طوالنی‬‫است‬.
11-‫نظم‬:‫سازمان‬‫باید‬‫برای‬‫هر‬‫فرد‬‫مکان‬‫مشخصی‬‫فراهم‬‫کند‬
‫به‬‫طوری‬‫که‬‫یک‬‫جایگاه‬‫برای‬‫هر‬‫فرد‬‫وجود‬‫داشته‬‫باشد‬‫و‬‫هر‬
‫فرد‬‫هم‬‫درجایگاه‬‫خودش‬‫باشد‬.‫هدف‬‫نظم‬‫آنست‬‫که‬‫هر‬‫چیزی‬
‫سرجای‬‫خودش‬‫قرار‬‫بگیرد‬.
11-‫عدالت‬:‫احساس‬‫عدالت‬‫و‬‫برابری‬‫بایستی‬‫در‬‫سراسر‬‫سازمان‬
‫گسترده‬‫باشد‬.‫لذا‬‫در‬‫هر‬‫سازمان‬‫می‬‫باید‬‫انصاف‬‫وعدالت‬
‫مبتنی‬‫بر‬‫توافق‬‫های‬‫از‬‫پیش‬‫تعیین‬‫شده‬‫و‬‫مشخص‬‫موجود‬‫باشد‬
.
12-‫ثبات‬‫و‬‫ماندگاری‬‫در‬‫شغل‬:‫کاهش‬‫جابجائی‬‫کارکنان‬‫سبب‬
‫افزایش‬‫کارایی‬‫می‬،‫گردد‬‫زیرا‬‫کارکنان‬‫برای‬‫تطبیق‬‫با‬
،‫کارشان‬‫نیا‬‫زبه‬‫زمان‬‫دارند‬.

8. 8
13-‫ابتکار‬:‫در‬‫همه‬‫سطوح‬‫نردبان‬،‫سازمانی‬‫شور‬‫و‬‫اشتیاق‬‫و‬
‫انرژی‬‫به‬‫وسیله‬‫ابتکار‬‫افزایش‬‫یابد‬‫لذا‬‫افراد‬‫در‬‫هر‬
‫سطحی‬‫باید‬‫برای‬‫ابراز‬‫و‬‫به‬‫کار‬‫گرفتن‬‫ایده‬‫های‬‫خود‬‫آزاد‬
‫باشند‬.‫مدیری‬‫که‬‫به‬‫کارکنان‬‫زیر‬‫دست‬‫خود‬‫اجازه‬‫می‬‫دهد‬
‫ابتکارهای‬‫خود‬‫را‬‫به‬‫کار‬‫ببندند‬‫بسیار‬‫باالتر‬‫از‬‫مدیری‬
‫است‬‫که‬‫چنین‬‫اجازه‬‫ای‬‫به‬‫زیر‬‫دستان‬‫خود‬‫نمی‬‫دهد‬.
14-‫روحیه‬‫اتحاد‬‫و‬‫جمعی‬:‫اتحاد‬‫یک‬‫پدیده‬‫پر‬‫قدرت‬‫است‬.
‫این‬‫اصل‬‫نیاز‬‫به‬‫کار‬‫تیمی‬‫و‬‫حفظ‬‫روابط‬‫متقابل‬‫شخصی‬‫را‬
‫مورد‬‫تأکید‬‫قرار‬‫میدهد‬‫و‬‫فعالیت‬‫بیشتر‬‫و‬‫کارایی‬‫باالتر‬
‫را‬‫از‬‫طریق‬‫ایجاد‬‫احساس‬‫افتخار‬‫در‬،‫کارکنان‬‫وفاداری‬
‫آنان‬‫به‬‫سازمان‬‫و‬‫احساس‬‫تعلق‬‫متقابل‬‫و‬‫اعطای‬‫شخصیت‬
‫فراهم‬‫می‬‫سازد‬(،‫رن‬1972:‫با‬‫اندکی‬‫تصرف‬.)
‫فایول‬‫در‬‫مورد‬‫اصل‬«‫اختیار‬‫و‬‫مسئولیت‬»‫مي‬‫گوید‬‫كه‬‫اختیار‬
‫و‬‫مسئولیت‬‫به‬‫یكدیگر‬‫پیوسته‬‫اند‬‫و‬‫مسئولیت‬‫پي‬‫آمد‬‫منطقي‬
‫اختیار‬‫است‬‫و‬‫از‬‫آن‬‫سرچشمه‬‫مي‬‫گیرد‬.‫او‬‫اختیار‬‫را‬‫آمیزه‬
‫اي‬‫از‬‫عامل‬‫هاي‬‫رسمي‬‫كه‬‫از‬‫پایگاه‬‫مدیر‬‫بر‬‫مي‬،‫خیزند‬‫و‬‫از‬
‫عامل‬‫هایي‬‫شخصي‬‫كه‬«‫تركیبي‬‫از‬،‫هوش‬،‫آزمودگي‬‫توان‬،‫اخالقي‬
‫آزمودگیهاي‬‫گذشته‬‫وچیزهایي‬‫از‬‫این‬‫شمارند‬»‫میداند‬.
‫فایول‬‫اصل‬«‫سلسله‬‫مراتب‬‫سازماني‬»‫را‬‫بگونه‬«‫زنجیري‬‫از‬‫باال‬
‫دستان‬»‫مي‬‫داند‬‫كه‬‫از‬‫باالترین‬‫تا‬‫پائینترین‬‫درجه‬‫كشیده‬
‫شده‬‫و‬‫بي‬‫سبب‬‫نباید‬‫ازآن‬‫دوري‬‫گزید؛‬‫ولي‬‫اگر‬‫پیروي‬‫بسیار‬
‫دقیق‬‫از‬‫آن‬‫زیانبار‬،‫باشد‬‫میتوان‬‫آن‬‫را‬‫نادیده‬‫گرفت‬.
‫اصل‬‫چهارده‬‫مدیریت؛‬«‫دلبستگي‬‫بخشي‬‫یا‬‫كارگروهي‬»‫از‬‫نظر‬
‫فایول‬‫مي‬‫گوید‬«‫نیرومندي‬‫در‬‫اتحاد‬‫و‬‫یگانگي‬‫نهفته‬‫است‬»‫و‬
‫به‬‫نام‬‫دنباله‬‫اي‬‫از‬‫اصل‬‫وحدت‬‫فرماندهي‬‫بر‬‫نیاز‬‫به‬‫كار‬
‫گروهي‬‫و‬‫اهمیت‬‫پیوند‬‫در‬‫دستیابي‬‫به‬‫آن‬‫تاكید‬‫دارد‬.

9. 9
‫نظریه‬‫مدیریت‬‫بوروکراسي‬
‫وقتي‬‫از‬‫اصطالح‬‫بوروكراسي‬‫سخن‬‫میگوییم‬،‫درك‬‫نادرستي‬‫از‬‫آن‬
‫در‬‫ذهن‬‫تداعي‬‫مي‬‫شود‬‫؛‬‫بیشتر‬‫ما‬‫بوروكراسي‬‫را‬«‫تشریفات‬
‫زاید‬»‫از‬‫قبیل‬‫افراط‬‫در‬‫نامه‬‫نگاري‬‫واجراي‬‫مقررات‬‫مي‬‫دانیم‬
‫كه‬‫موجب‬‫عدم‬‫كارآیي‬‫مي‬‫شود‬‫و‬‫زود‬‫جمله‬«‫برو‬،‫فردا‬‫بیا‬»‫را‬
‫به‬‫خاطر‬‫مي‬‫آوریم‬.‫اما‬‫نظریه‬‫پرداز‬‫این‬‫نظریه‬‫؛‬‫ماكس‬‫وبر‬
‫مدیریت‬‫بوروكراتیك‬‫را‬‫به‬‫گونه‬‫اي‬‫دیگر‬‫تعریف‬‫مي‬‫كند؛‬‫به‬
‫اعتقاد‬،‫وبر‬‫بوروكراسي‬‫نمایانگر‬«‫خرد‬‫گرایي‬‫فعالیت‬‫هاي‬
‫جمعي‬‫است‬‫كه‬‫مي‬‫تواند‬‫به‬‫باالترین‬‫درجه‬‫كار‬‫آیي‬‫دست‬‫یابد‬».
‫بنابراین‬‫وي‬‫عقیده‬‫داشت‬‫كه‬‫بوروكراسي‬‫شكل‬‫ایده‬‫آلي‬‫براي‬
‫سازمان‬‫دهي‬‫است‬‫كه‬‫فعالیتهاي‬‫سازمانهاي‬‫بزرگ‬‫را‬‫به‬‫گونه‬
‫ا‬‫ی‬‫هدایت‬‫میكند‬‫كه‬‫بیشترین‬‫تولید‬‫یا‬‫خدمت‬‫موثر‬‫حاصل‬‫شود‬.
‫در‬‫مدل‬‫ایده‬‫آل‬،‫وبر‬‫بوروكراسي‬‫ابزاري‬‫سودمند‬‫و‬‫كارآ‬‫براي‬
‫اجراي‬‫خط‬‫مشي‬‫هاست‬.‫ولي‬‫امروزه‬‫شاهد‬‫هستیم‬‫كه‬‫در‬‫بسیاري‬‫از‬
‫كشورهاي‬‫در‬‫حال‬،‫توسعه‬‫قدرت‬‫اجرایي‬‫بوروكراسي‬‫مایوس‬‫كننده‬
‫بوده‬‫است‬‫كه‬‫علت‬‫اصلي‬‫این‬،‫وضعیت‬‫ظرفیت‬‫و‬‫توان‬‫كم‬‫اداري‬
‫این‬‫كشورهاست‬.
‫بر‬‫اساس‬‫رویكردي‬‫كه‬‫ماكس‬‫وبر‬‫از‬‫بوركراسي‬،‫داشت‬‫ویژگیهاي‬
‫بوروكراسي‬‫عبارتند‬‫بودند‬‫از‬:‫تقسیم‬‫كار‬‫ا‬‫كامال‬،‫مشخص‬‫ساختار‬
‫قدرت‬‫غیر‬،‫شخصي‬‫وجود‬‫سلسله‬،‫مراتب‬‫توجه‬‫به‬‫قوانین‬‫و‬
،‫مقررات‬‫استخدام‬‫بر‬‫مبناي‬،‫شایستگي‬‫وجودحرفه‬‫هاي‬‫مختلف‬‫و‬
‫تمایز‬‫دقیق‬‫میان‬‫زندگي‬‫شخصي‬‫و‬‫سازماني‬‫اعضاي‬‫سازمان‬‫ها‬.
‫با‬‫توجه‬‫به‬‫نظر‬‫این‬‫نظریه‬‫پرداز‬‫استفاده‬‫مي‬‫شود‬‫كه‬‫امروز‬
‫مدیریت‬‫بوروكراتیك‬‫داراي‬‫هفت‬‫مشخصه‬‫قوانین‬‫و‬،‫مقررات‬‫غیر‬
‫شخصي‬،‫بودن‬‫تقسیم‬،‫كار‬‫ساختار‬‫سلسله‬،‫مراتبي‬‫تعهد‬‫براي‬
‫كار‬‫مادام‬،‫العمر‬‫ساختار‬‫اختیار‬‫ومنطقي‬‫بودن‬(‫عقالنیت‬)
‫است‬.‫ماکس‬،‫وبر‬‫بوروکراسی‬‫را‬‫به‬‫مفهوم‬‫سازمان‬‫بزرگی‬
‫میداند‬‫که‬‫سلسله‬‫مراتب‬‫و‬‫قوانین‬‫و‬‫قواعد‬‫مخصوصی‬‫دارد‬‫و‬‫در‬
‫آن‬‫تقسیم‬‫کار‬‫صورت‬‫گرفته‬‫است‬.‫ماکس‬‫وبر‬‫روشنترین‬‫نظر‬‫ها‬
‫را‬‫د‬‫ر‬‫باره‬‫بوروکراسی‬‫بیان‬‫کرده‬‫است‬‫و‬‫به‬‫همین‬‫دلیل‬‫هم‬
‫جامعه‬‫شناسانی‬‫که‬‫درباره‬‫سازمان‬‫و‬‫سازماندهی‬‫بحث‬‫می‬،‫کنند‬

10. 10
‫از‬‫او‬‫به‬‫عنوان‬‫یک‬‫صاحبنظر‬‫پیشتاز‬‫یاد‬‫می‬‫نمایند‬.‫به‬‫نظر‬
‫ماکس‬‫وبر‬‫اعمال‬‫قدرت‬‫به‬‫سه‬‫طریق‬‫در‬‫سازمان‬‫ها‬‫مشروعیت‬‫می‬
‫یابد‬‫که‬‫به‬‫این‬‫شرح‬‫است‬:
1-‫اعمال‬‫قدرت‬‫بر‬‫اساس‬‫قانون‬:‫در‬‫این‬‫نوع‬‫اعمال‬،‫قدرت‬
‫منطق‬‫اعتقاد‬‫به‬‫قانون‬‫وجود‬‫دارد‬‫و‬‫کسانیکه‬‫بر‬‫اساس‬،‫قانون‬
‫در‬‫مراتب‬‫عالی‬‫قدرت‬‫قرار‬‫گرفته‬‫اند‬‫حق‬‫فرماندهی‬‫واعمال‬
‫قدرت‬‫را‬‫در‬‫قالب‬‫قوانین‬‫و‬‫مقررات‬‫دار‬‫ند‬.‫و‬‫فرد‬‫بر‬‫اساس‬
‫قدرت‬‫رسمی‬‫و‬‫حقوقی‬‫که‬‫پیدا‬‫کرده‬‫است‬‫به‬‫افراد‬‫و‬‫سطوح‬‫زیر‬
‫دست‬‫خود‬‫فرمان‬‫می‬‫دهد‬‫و‬‫اجرای‬‫دستورات‬‫آنها‬‫به‬‫خاطر‬‫قدرت‬
‫و‬‫نفوذ‬‫معنوی‬‫یا‬‫شخصی‬‫نیست‬.
2-‫اعمال‬‫قدرت‬‫بر‬‫مبنای‬‫قراردادهای‬‫سنتی‬:‫این‬‫نوع‬‫اعمال‬
،‫قدرت‬‫براساس‬‫اعتقاد‬‫به‬‫تقدس‬‫سنتهای‬‫باستانی‬‫و‬‫کهنسالی‬
‫است‬‫که‬‫بر‬‫مبنای‬‫آن‬‫فرماندهان‬‫و‬‫روسا‬‫در‬‫منطق‬‫خود‬‫را‬
‫دارای‬‫تقدس‬‫هستند‬‫و‬‫زیر‬‫دستان‬‫به‬‫خاطر‬‫سنتها‬‫به‬‫آنها‬
‫وفادار‬‫می‬‫باشند‬‫وفرامین‬‫آنان‬‫را‬‫اجرا‬‫می‬‫کنند‬.
3-‫اعمال‬‫قدرت‬‫بر‬‫مبنای‬‫جاذبیت‬‫و‬‫نفوذ‬‫رهبر‬:‫این‬‫نوع‬‫قدرت‬
‫بر‬‫مبنای‬‫اختصاص‬‫تقدس‬‫است‬‫ثنایی‬‫وخاص‬‫به‬‫یک‬‫فرد‬‫با‬‫نفوذ‬‫و‬
‫یا‬‫قهرمان‬‫قرار‬‫دارد‬‫که‬‫اعمال‬‫او‬‫به‬‫عنوان‬‫نمونه‬‫و‬‫الگو‬
‫انتخاب‬‫می‬‫شود‬.‫قدرت‬‫و‬‫نفوذ‬،‫رهبر‬‫منحصر‬‫به‬‫فرد‬‫است‬‫و‬
‫ماکس‬‫وبر‬‫از‬‫او‬‫به‬‫عنوان‬‫کاریزما‬‫یاد‬‫می‬‫کند‬‫که‬‫به‬‫مفهوم‬
"‫هدیه‬‫الهی‬"‫است‬‫و‬‫از‬‫فرهنگ‬‫لغات‬‫مسیحیت‬‫گرفته‬‫شده‬‫است‬.
‫در‬‫این‬‫نوع‬،‫سازمان‬‫سلسله‬‫مراتب‬‫و‬‫عناوین‬‫و‬‫مشاغل‬‫به‬‫صورت‬
‫رسمی‬‫وجود‬‫ندارد‬‫و‬‫افرادی‬‫که‬‫نظرات‬‫رهبر‬‫را‬‫دنبال‬‫می‬‫کنند‬
‫پیروان‬‫او‬‫مح‬‫سوب‬‫می‬‫شوند‬.‫قدرت‬‫رهبر‬‫با‬‫درگذشت‬‫یا‬‫کناره‬
‫گیری‬‫او‬‫از‬‫ب‬‫ی‬‫ن‬‫می‬‫رود‬‫و‬‫وراثت‬‫در‬‫آن‬‫جایی‬‫ندارد‬

11. 11
‫مشخصات‬‫بوروکراسی‬
‫ماکس‬‫وبر‬‫توضیح‬‫می‬‫دهد‬‫که‬‫سازمان‬‫های‬‫جدید‬‫بر‬‫اساس‬‫این‬
‫مشخصات‬‫شش‬‫گانه‬‫انجام‬‫وظیفه‬‫میکنند‬:
1-‫اصول‬‫ثابت‬‫و‬‫قلمرو‬‫قانونی‬‫که‬‫نظام‬‫بر‬‫اساس‬‫آن‬‫ها‬‫در‬
‫چارچوب‬‫قوانین‬‫و‬‫مقررات‬‫اداری‬‫شکل‬‫می‬‫یابد‬‫و‬‫می‬‫توان‬‫آن‬
‫را‬‫در‬‫سه‬‫قسمت‬‫مالحظه‬‫کرد‬:
‫الف‬-‫کارهای‬‫مشخصی‬‫که‬‫برای‬‫تحقق‬‫هدف‬‫های‬‫سازمان‬‫انجام‬‫می‬
‫شود‬‫و‬‫به‬‫عنوان‬‫وظایف‬‫اداری‬‫و‬‫به‬‫شکل‬‫پایداری‬‫بین‬‫افراد‬
‫تقسیم‬‫شده‬‫است‬
‫ب‬-‫اعمال‬‫قدرت‬‫نیز‬‫تابع‬‫سلسله‬‫مراتب‬‫و‬‫قوانینی‬‫است‬‫که‬
‫توسط‬‫افراد‬‫مسئول‬‫اجرا‬‫می‬‫شود‬.
‫ج‬-‫متدهای‬‫الزم‬‫به‬‫کار‬‫گرفته‬‫می‬‫شود‬‫تا‬‫برای‬‫اجرای‬‫مداوم‬‫و‬
‫منظم‬،‫وظایف‬‫فقط‬‫افرادی‬‫که‬‫دارای‬‫صالحیت‬‫ه‬‫ای‬‫الزم‬‫هستند‬‫به‬
‫کار‬‫گرفته‬‫شوند‬.
2-‫اصول‬‫سلسله‬‫مراتب‬‫اداری‬‫و‬‫سطوح‬‫درجه‬‫ب‬‫ن‬‫دی‬‫شده‬‫اعمال‬
‫قدرت‬‫به‬‫مفهوم‬‫یک‬‫سیستم‬‫منسجم‬‫فرماندهی‬‫است‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫سطوح‬
‫پایین‬‫اداره‬‫توسط‬‫سطوح‬‫باال‬‫مطابق‬‫یک‬‫شکل‬،‫منظم‬‫هدایت‬‫و‬
‫رهری‬‫می‬‫شوند‬.‫اصول‬‫سلسله‬‫مراتب‬‫اعمال‬‫قدرت‬،‫اداری‬‫در‬‫همه‬
‫ساختنمان‬‫های‬‫بوروکراتیک‬‫یا‬‫سازمان‬‫های‬‫بزرگ‬‫اعم‬‫از‬
‫سازمان‬‫های‬،‫سیاسی‬‫مذهبی‬‫و‬‫اقتصادی‬‫عمومی‬‫یا‬‫خصوصی‬‫وجود‬
‫دارد‬.

12. 12
3-‫مدیریت‬‫ادارات‬‫مدرن‬‫بر‬‫اساس‬‫مدارک‬‫نوشته‬‫شده‬‫ای‬‫قرار‬
‫دارد‬‫که‬‫نسخه‬‫یا‬‫نمای‬‫اصلی‬‫آن‬‫نگهداری‬‫می‬‫شود‬.‫بنابراین‬
‫تعدادی‬‫کارمندان‬‫اداری‬‫وجود‬‫دارند‬‫که‬‫کار‬‫آن‬‫ها‬‫تهیه‬‫و‬
‫نوشتن‬‫مدارک‬‫است‬‫و‬‫در‬‫سازمان‬‫به‬‫عنوان‬‫یک‬‫دفتر‬‫مشغول‬‫کار‬
‫هستند‬.
4-‫مدیران‬،‫ادارات‬‫به‬‫خصوص‬‫مدیران‬‫تخصصی‬‫اداره‬‫ها‬‫در‬
‫سازمان‬‫های‬‫جدید‬‫به‬‫طور‬‫عمومی‬‫و‬‫تخصصی‬‫آموزش‬‫می‬‫بینند‬‫این‬
‫آموزش‬‫کارکنان‬‫سازمان‬‫ها‬‫دربخش‬‫های‬‫خصوصی‬‫نیز‬‫همچون‬‫بخش‬
‫های‬‫دولتی‬‫رو‬‫به‬‫افزایش‬‫است‬.
5-‫هنگامی‬‫که‬،‫اداره‬‫گسترش‬‫کامل‬‫پیدا‬‫می‬‫کند‬‫نیازهای‬
،‫اداری‬‫بدون‬‫توجه‬‫به‬‫محدودیت‬‫زمان‬‫اجباری‬،‫کار‬‫استفاده‬‫از‬
‫تمام‬‫ظرفیت‬‫کاری‬‫اداره‬‫را‬‫طلب‬‫می‬‫نمایند‬.
6-‫مدیریت‬،‫اداره‬‫قوانین‬‫عمومی‬‫را‬‫که‬‫کم‬‫و‬‫بیش‬‫پایدار‬‫و‬
‫جامع‬‫می‬‫باشند‬‫و‬‫می‬‫توان‬‫آنها‬‫را‬‫آموخت‬‫رعایت‬‫می‬‫کند‬.
‫همچنین‬‫این‬‫مجموعه‬‫شامل‬‫آموزش‬‫تکنیکهایی‬‫است‬‫که‬‫باید‬
‫کارمندان‬‫آن‬‫را‬‫فرا‬‫گیرند‬.
‫همانطورکه‬‫مالحظه‬‫می‬‫شود‬‫بوروکراسی‬‫از‬‫نظر‬‫ماکس‬‫وبر‬
‫سازمانی‬‫است‬‫ک‬‫ه‬‫به‬‫خاطر‬‫گسترش‬‫و‬‫تکامل‬،‫آن‬‫باید‬‫سلسله‬
‫مراتب‬‫و‬‫تقسیم‬‫کار‬‫در‬‫آن‬‫شکل‬‫درست‬‫خود‬‫را‬‫بیابد‬‫و‬‫مطابق‬
‫با‬‫قوانین‬‫خاصی‬‫اداره‬‫شود‬.‫ماکس‬‫وبر‬‫بوروکراسی‬‫را‬‫منطقی‬
‫ترین‬‫فرم‬‫ساختارهای‬‫اداری‬‫دانسته‬‫و‬‫روی‬‫منطقی‬‫بودن‬‫و‬
‫برتری‬‫تکنیکی‬‫آن‬‫نسبت‬‫به‬‫سایر‬‫ساختارهای‬‫اداری‬‫همواره‬
‫تاکید‬‫می‬‫کند‬.

13. 13
‫مسئله‬ ‫طرح‬
‫اگر‬‫سیر‬‫شکل‬ ‫هنگامه‬ ‫از‬ ‫مدیریت‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫نظریات‬‫این‬ ‫گیری‬
‫دید‬ ‫خواهید‬ .‫نمایید‬ ‫مرور‬ ‫مختصری‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫کنون‬ ‫تا‬ ‫رشته‬
‫محیط‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫رشته‬ ‫این‬ ‫نظریات‬ ‫اکثریت‬ ‫که‬‫یا‬ ‫کار‬work-place
‫کشیده‬ ‫بیرون‬‫شده‬.‫اند‬‫و‬ ‫مسائل‬ ‫با‬ ‫مدیران‬ ‫دوره‬ ‫هر‬ ‫در‬
‫بوده‬ ‫روبرو‬ ‫مشکالتی‬‫این‬ ‫کردن‬ ‫برطرف‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫اند‬‫تالش‬ ‫مشکالت‬‫های‬
‫داده‬ ‫انجام‬‫تالش‬ ‫این‬ ‫نتیجه‬ ‫که‬ ‫اند‬‫نظریه‬ ‫موارد‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫ها‬-
‫های‬،‫تیلور‬ ‫علمی‬ ‫مدیرت‬‫غیره‬ ‫و‬ ‫فایول‬‫کرده‬ ‫ثبت‬ ‫را‬.‫اند‬‫دوره‬-
‫مهم‬ ‫کتب‬ ‫طبق‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫مدیریت‬ ‫در‬ ‫پردازی‬ ‫نظریه‬ ‫متعدد‬ ‫های‬
‫می‬ ‫مدیریت‬ ‫تئوری‬‫علم‬ ‫مدیریت‬ ‫دوره‬ ‫سه‬ ‫به‬ ‫توان‬‫ی‬-‫مدیریت‬
‫انسانی‬-‫ت‬ ‫اقتضائی‬ ‫مدیریت‬‫قس‬‫ی‬.‫کرد‬ ‫م‬
‫همه‬ ‫تشریح‬ ‫قصد‬ ‫اینجا‬ ‫در‬‫بلکه‬ ‫نداریم‬ ‫را‬ ‫نظریات‬ ‫این‬ ‫ی‬‫قصد‬
‫نظریات‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫خود‬ ‫مسئله‬ ‫تشریح‬.‫داریم‬ ‫را‬‫مدیریت‬ ‫درون‬ ‫در‬
!‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫بزرگ‬ ‫نظریه‬ ‫سه‬ ‫با‬ ‫بزرگ‬ ‫پرداز‬ ‫نظریه‬ ‫سه‬ ‫علمی‬
‫فای‬ ،‫تیلور‬‫و‬.‫وبر‬ ‫ماکس‬ ‫و‬ ‫ل‬
‫را‬ ‫مدیریت‬ ‫تیلور‬‫با‬‫هنر‬ ‫حالت‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫علمی‬ ‫مدیریت‬ ‫نظریه‬
‫نزد‬ ‫علم‬ ‫به‬‫ی‬‫تیلور‬ ‫که‬ ‫دوره‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫کرد‬ ‫ک‬‫پردازی‬ ‫نظریه‬
‫کارخانه‬ ‫دوره‬ ‫نمود‬‫فراوان‬ ‫یدی‬ ‫کارگران‬ ‫و‬ ‫صنعتی‬ ‫بزرگ‬ ‫های‬
‫بودن‬ ‫سنگین‬ ‫و‬ ‫یدی‬ ‫اکثرا‬ ‫کارها‬ .‫بود‬‫د‬‫در‬ ‫کار‬ ‫همانند‬ .
‫زغال‬ ‫کارخانه‬‫سنگ‬‫دوره‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫مدیران‬ ‫مسئله‬ .‫سازی‬ ‫سوزن‬ ‫یا‬
‫را‬ ‫بهترین‬‫حرکت‬ ‫یعنی‬ .‫بود‬ ‫حرکت‬ ‫کمترین‬ ‫با‬ ‫راه‬ ‫ترین‬ ‫وسریع‬ ‫ه‬
‫پیشنهاد‬ ‫را‬ ‫علم‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫مدیریت‬ ‫تیلور‬ .‫سنجی‬ ‫زمان‬ ‫و‬ ‫سنجی‬
‫و‬ ‫استخدام‬ ‫و‬ ‫انتخاب‬ ‫اصل‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫مدیریتی‬ ،‫نمود‬
.‫باشد‬ ‫علمی‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫آموزش‬
‫و‬ ‫اثربخشی‬ ‫برای‬ ‫تولید‬ ‫ابزار‬ ‫و‬ ‫کارگر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫توجه‬ ‫تیلور‬
‫ب‬ ‫چندی‬ .‫نمود‬ ‫وری‬ ‫بهره‬‫فای‬ ‫هنری‬ ‫عد‬‫و‬‫مدیر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫توجه‬ ‫ل‬
‫مطرح‬ ‫را‬ ‫مدیریت‬ ‫اصول‬ ‫نظریه‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫معطوف‬‫کرد‬‫نظریه‬ ‫این‬
‫شامل‬14.‫بود‬ ‫صحیح‬ ‫مدیریت‬ ‫برای‬ ‫اصل‬
‫روش‬ ‫با‬ ‫وبر‬ ‫ماکس‬ ‫یعنی‬ ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫بزرگ‬ ‫پرداز‬ ‫نظریه‬ ‫سپس‬
‫نظریه‬ .‫نمود‬ ‫معطوف‬ ‫سازمان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫توجه‬ ‫خود‬ ‫معروف‬ ‫شناسی‬
‫می‬ ‫علمی‬ ‫را‬ ‫سازمانها‬ ‫وبر‬ ‫بروکراسی‬.‫کرد‬

14. 14
‫را‬ ‫ها‬ ‫نظریه‬ ‫این‬ ‫تشریح‬ ‫قصد‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫گفته‬ ‫که‬ ‫همانطور‬
‫این‬ ‫سه‬ ‫هر‬ !‫است‬ ‫نظریات‬ ‫این‬ ‫مسئله‬ ‫است‬ ‫مهم‬ ‫که‬ ‫آنچه‬ ‫نداریم‬
‫می‬ ‫رنج‬ ‫چیزی‬ ‫یک‬ ‫فقدان‬ ‫از‬ ‫نظریات‬‫برا‬ ‫و‬ ‫برند‬‫خود‬ ‫جای‬ ‫همین‬ ‫ی‬
‫داده‬ ‫کاملتری‬ ‫نظریات‬ ‫به‬ ‫را‬.‫اند‬
‫گرفتند‬ ‫شکل‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫مقطع‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫نظریات‬ ‫این‬ ‫تمامی‬ ‫مسئله‬
‫به‬ .‫بود‬ ‫سود‬ ‫افزایش‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بیشتر‬ ‫فروش‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫افزایش‬
‫می‬ ‫نگاه‬ ‫فیزیکی‬ ‫بعد‬ ‫از‬ ‫تنها‬ ‫انسان‬‫را‬ ‫کارگران‬ ‫و‬ ‫کردند‬
‫ماشین‬‫می‬ ‫متحرکی‬ ‫های‬‫آنان‬ ‫نیاز‬ ‫تنها‬ ‫که‬ ‫دیدند‬‫و‬ ‫مادی‬ ‫نیاز‬
‫انگیزاننده‬ !‫است‬ ‫پول‬‫مشوق‬ ‫یا‬ ‫ها‬‫در‬ ‫را‬ ‫انسانی‬ ‫نیروی‬ ‫های‬
‫کرده‬ ‫خالصه‬ ‫مادی‬ ‫و‬ ‫فیزیکی‬ ‫عوامل‬‫بودند‬‫این‬ ‫نتیجه‬ .‫شد‬‫به‬ ‫که‬
‫خانواده‬ ‫فروپاشی‬ ‫و‬ ‫افسرده‬ ‫کارگران‬ ‫انبوه‬،‫کارگران‬ ‫رشد‬
‫پوچی‬ ‫احساس‬ ،‫کار‬ ‫محیط‬ ‫در‬ ‫اشتباه‬ ‫و‬ ‫خشونت‬ ‫افزایش‬ ،‫مجرد‬
‫کردنکارگر‬‫غیره‬ ‫و‬‫گردید‬ ‫منجر‬ ‫مدرن‬ ‫اروپای‬ ‫اوایل‬ ‫در‬.
‫در‬ ‫مدیران‬‫این‬‫رفتند‬ ‫فرو‬ ‫فکر‬ ‫به‬ ‫مرحله‬.
‫فیزیکی‬ ‫عوامل‬ ‫تمامی‬ ‫دارای‬ ‫کارگران‬ ‫اینکه‬ ‫با‬‫از‬ ،‫کار‬ ‫محیط‬ ‫در‬ ‫مناسب‬
‫جمله‬‫مدرن‬ ‫ابزارهای‬‫و‬‫در‬ ‫چرا‬ ‫پس‬ ‫هستند‬ ‫مناسب‬ ‫حقوق‬‫شده‬ ‫فروسوده‬ ‫حال‬
!‫باشند؟‬ ‫می‬
‫غفلت‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫مدیریت‬ ‫رشته‬ ‫پردازان‬ ‫نظریه‬ ‫و‬ ‫مدیران‬ ‫که‬ ‫آنچه‬
‫بعد‬ ‫قولی‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫اجتماعی‬ ،‫روانی‬ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫بودند‬ ‫کرده‬
‫کارگر‬ ‫علمی‬ ‫مدیریت‬ ‫پردازان‬ ‫نظریه‬ !‫بود‬ ‫کارگر‬ ‫انسانی‬‫را‬
‫ماشینی‬ ‫مدیریت‬ ‫بزرگان‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫قول‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫دیدند‬ ‫می‬ ‫رباط‬ ‫یک‬
!‫است‬ ‫چسبیده‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫سر‬ ‫یک‬ ‫و‬ ‫دست‬ ‫دو‬ ‫که‬
‫این‬ .‫شد‬ ‫مدیریت‬ ‫وارد‬ ‫انسانی‬ ‫روابط‬ ‫یا‬ ‫انسانی‬ ‫مدیریت‬ ‫نظریه‬
‫کارخانه‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫نظریه‬‫شد‬ ‫کشیده‬ ‫بیرون‬ ‫هاثورون‬ ‫الکترونیکی‬
‫اف‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫علمی‬ ‫مدیریت‬ ‫نظریه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫محققان‬‫زایش‬
‫هما‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بودند‬ ‫اثربخشی‬ ‫و‬ ‫کارایی‬‫ن‬‫را‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫ماشینی‬ ‫دیدن‬
‫می‬ ‫انجام‬‫تغ‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫آنان‬ ‫آزمایش‬ .‫دادند‬‫ییر‬
‫نور‬ ‫همانند‬ ‫فیزیکی‬ ‫عوال‬)‫کردن‬ ‫پایین‬ ‫(باال‬‫در‬ ‫تغییر‬‫میزان‬
‫می‬ ‫مشاهده‬ ‫را‬ ‫تولید‬.‫کردند‬
‫نظریات‬ ‫که‬ ‫رسیدند‬ ‫نتایجی‬ ‫به‬ ‫محققان‬ ‫آزمایشات‬ ‫این‬ ‫خالل‬ ‫در‬
‫و‬ ‫انسانی‬ ‫بعد‬ ‫به‬ ‫توجه‬ .‫کرد‬ ‫جدیدی‬ ‫فاز‬ ‫وارد‬ ‫را‬ ‫مدیریت‬
‫نور‬ ‫کردن‬ ‫پایین‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫که‬ ‫دریافتند‬ ‫محققان‬ !‫کارگر‬ ‫اجتماعی‬
‫بعضی‬ ‫در‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫وری‬ ‫بهره‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫انتظار‬ ‫مورد‬ ‫تاثیر‬

15. 15
‫وری‬ ‫بهره‬ ‫استاندارد‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫نور‬ ‫میزان‬ ‫گرفتن‬ ‫فاصله‬ ‫مواقع‬
!‫دارد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫باالتر‬‫توجه‬ ‫که‬ ‫دریافتند‬ ‫آنان‬‫گروه‬ ‫طرف‬ ‫از‬
‫فیزیکی‬ ‫عوامل‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫بودن‬ ‫خاص‬ ‫احساس‬ ‫و‬ ‫محققان‬
‫و‬ ‫عاطفه‬ ،‫رابطه‬ ،‫توجه‬ ،‫احساس‬ .‫بدهد‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫تاثیرش‬
.‫گردید‬ ‫حوزه‬ ‫این‬ ‫وارد‬ ‫انسانی‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫دیگری‬ ‫انبوه‬
‫انگیزاننده‬ ‫تنها‬ ‫کارمند‬ ‫یک‬.‫نیست‬ ‫مادی‬ ‫مزایای‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫اش‬
‫پرداخت‬ ‫تنها‬)‫نقدی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫نقدی‬ (‫مادی‬‫حفظ‬ ‫برای‬ ‫تنهایی‬ ‫به‬
‫اجتماعی‬ ‫موجودات‬ ‫کارمندان‬ .‫نیستند‬ ‫کافی‬ ‫کارمند‬ ‫انگیزه‬
‫اجتماع‬ ‫محیط‬ ‫دارای‬ ‫کار‬ ‫محیط‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫که‬ ‫هستند‬‫باشند‬ ‫می‬ ‫ی‬
‫گروه‬ ،‫خانواده‬ ‫همانند‬‫انجمن‬ ، ‫دوستی‬ ‫های‬‫و‬ ‫احزاب‬ ،‫متعدد‬ ‫های‬
‫غیره‬‫گروه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫کارمند‬ .‫نقش‬ ‫ها‬‫اجتماعی‬ ‫های‬
‫فرهنگی‬‫م‬ ‫که‬ ‫دارد‬‫ت‬‫می‬ ‫کار‬ ‫محیط‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫نقش‬ ‫از‬ ‫مجزا‬ ‫و‬ ‫فاوت‬
‫کارش‬ ‫محیط‬ ‫از‬ ‫بیرون‬ ‫در‬ ،‫سازمانی‬ ‫یک‬ ‫مدیر‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ .‫باشد‬
‫خانوا‬ ‫در‬‫ده‬‫مربی‬ ‫نقش‬ ‫فوتبال‬ ‫تیم‬ ‫درون‬ ‫در‬ ‫دارد‬ ‫را‬ ‫پدر‬ ‫نقش‬
‫و‬‫در‬‫هی‬‫اینکه‬ .‫دارد‬ ‫را‬ ‫مداح‬ ‫نقش‬ ‫محل‬ ‫ئت‬‫به‬ ‫بتواند‬ ‫انسان‬
‫عنوان‬‫نقش‬ ‫این‬ ‫تمامی‬ ‫اجتماعی‬ ‫موجود‬ ‫یک‬‫درستی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫ان‬‫کاریش‬ ‫محیط‬ ‫و‬ ‫عمومی‬ ،‫اجتماعی،خصوصی‬ ‫محیط‬ ‫میان‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫جام‬
‫تعادل‬،‫کند‬ ‫ایجاد‬‫تعاد‬ ‫حفظ‬ ‫برای‬‫ل‬‫با‬ ‫بسیار‬ ‫روانیش‬ ‫روح‬
‫د‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫اهمیت‬‫نقش‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هر‬ ‫اینکه‬ ‫صورت‬ ‫ر‬‫دیگر‬ ‫ها‬‫ی‬‫را‬
‫آید‬ ‫می‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬ ‫فرد‬ ‫این‬ ‫زندگی‬ ‫در‬ ‫نماید‬ ‫مخدوش‬
‫اجتماعی‬ ‫روانی‬ ‫آثار‬ ‫که‬‫زیانباری‬‫جای‬ ‫بر‬ ‫جامعه‬ ‫و‬ ‫سازمان‬ ‫در‬
‫کارمندان‬ ‫آیا‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫مسئله‬ .‫گذاشت‬ ‫خواهد‬
‫نفت‬ ‫شرکت‬‫خ‬ ،‫اجتماعی‬ ‫محیط‬ ‫بین‬‫وجود‬ ‫تعادل‬ ‫کاریشان‬ ‫و‬ ‫صوصی‬
‫دارد؟‬‫و‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫آثاری‬ ‫چه‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬ ‫صورت‬ ‫در‬
‫باشد؟‬ ‫داشته‬ ‫فرد‬
‫ها‬ ‫داده‬ ‫آوری‬ ‫جمع‬ ‫روش‬
‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫تحقیق‬ ‫روش‬‫روش‬ ‫کلی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ ‫در‬
‫می‬ ‫کیفی‬‫جمع‬ ‫برای‬ ‫و‬ .‫باشد‬‫داده‬ ‫آوری‬‫مصاحبه‬ ‫تکنیک‬ ‫از‬ ‫ها‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬

16. 16
‫داده‬‫با‬ ‫عمیق‬ ‫مصاحبه‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫های‬21‫از‬ ‫نفر‬
‫کارمندان‬‫شرکت‬‫پاالیشگاه‬‫تهران‬ ‫نفت‬‫مصاحبه‬ ‫است‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬
‫صورت‬ ‫به‬ ‫کارمندان‬ .‫بوده‬ ‫یافته‬ ‫ساختار‬ ‫نیمه‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬
‫در‬ ‫مصاحبه‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫انتخاب‬ ‫مدیریت‬ ‫لیست‬ ‫درون‬ ‫از‬ ‫ساده‬ ‫تصادفی‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫آنان‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫محل‬
‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬‫مصاحبه‬ ‫های‬ ‫داده‬
‫مصاحبه‬‫قرار‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫مورد‬ ‫تم‬ ‫تحلیل‬ ‫ازطریق‬ ‫ها‬
‫ای‬ ‫به‬ .‫گرفتند‬‫را‬ ‫معنایی‬ ‫مفاهیم‬ ‫که‬ ‫متعدد‬ ‫موارد‬ ‫که‬ ‫شکل‬ ‫ن‬
‫مصاحبه‬ ‫شکل‬ ‫این‬ ‫به‬ .‫شد‬ ‫زده‬ ‫برچسب‬ ‫کردند‬ ‫می‬ ‫حمل‬ ‫خود‬ ‫درون‬
‫کنند‬‫ه‬‫کرد‬ ‫بیان‬«‫دیگه‬ ‫شده‬ ‫کم‬ ‫خیلی‬ ‫ارتباطم‬ ‫خانواده‬ ‫با‬ ‫من‬
‫کم‬ ‫نقشم‬ ‫تربیتشان‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ببینم‬ ‫تونم‬ ‫نمی‬ ‫زیاد‬ ‫رو‬ ‫هام‬ ‫بچه‬
‫است‬ ‫شده‬»‫کند‬ ‫بیان‬ ‫را‬ ‫جمله‬ ‫این‬ ‫معنای‬ ‫که‬ ‫برچسبی‬«‫مشکل‬
‫خانوادگی‬»‫در‬ ‫شده‬ ‫بیان‬ ‫جمالت‬ ‫تمامی‬ ‫شکل‬ ‫همین‬ ‫به‬ .‫باشد‬ ‫می‬
.‫شود‬ ‫می‬ ‫زده‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫معنایی‬ ‫برچسب‬ ‫و‬ ‫کشیده‬ ‫بیرون‬ ‫را‬ ‫مصاحبه‬
‫مقوله‬ ‫یک‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫هستند‬ ‫مرتبط‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫برچسب‬ ‫سپس‬
،‫که‬ ‫شکل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫بیان‬ ‫معنایی‬،‫خانواداگی‬ ‫مشکل‬
‫تشنج‬ ،‫عاطفی‬ ‫مسائل‬ ،‫زناشویی‬ ‫مسائل‬‫پرخاشگری‬ ،‫خانواده‬ ‫در‬
‫فرزندان‬ ‫با‬،‫برچسب‬ ‫این‬ ‫همه‬‫در‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫معنادار‬ ‫های‬
‫مقوله‬‫خانواده‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬-‫کار‬.‫کرد‬ ‫بیان‬
‫زیر‬ ‫نتایج‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫تم‬ ‫تحلیل‬ ‫را‬ ‫موارد‬ ‫تمامی‬ ‫شکل‬ ‫همین‬ ‫به‬
:‫گردید‬ ‫حاصل‬
‫کسالت‬ ‫احساس‬
‫زندگی‬ ‫از‬ ‫رضایت‬ ‫عدم‬
‫فکری‬ ‫توسعه‬ ‫عدم‬-‫آموزشی‬
‫عملکرد‬ ‫ضعف‬
‫پایین‬ ‫تمرکز‬
‫خانواده‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬-‫کار‬
‫افسردگی‬ ‫و‬ ‫ضعف‬ ‫احساس‬
:‫گیری‬ ‫نتیجه‬ ‫و‬ ‫بحث‬

17. 17
‫اثربخش‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫سازمانی‬ ‫کارمندانی‬ ‫چنین‬ ‫با‬ ‫آیا‬‫ی‬‫برسد؟‬
‫متفکران‬ ‫و‬ ‫مدیران‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫سوال‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ‫شک‬ ‫بی‬
‫با‬ ‫سازمانی‬ ‫هیچ‬ ‫خیر‬ !‫است‬ ‫منفی‬ ‫پاسخ‬ ‫شود‬ ‫پرسیده‬ ‫مدیریت‬
.‫برسد‬ ‫اهدافش‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫فرسوده‬ ‫و‬ ‫افسرده‬ ‫کارمندان‬
‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫ساختمان‬ ‫و‬ ‫ابزار‬ ‫شامل‬ ‫تنها‬ ‫سازمان‬ ‫یک‬ ‫منابع‬
‫فیزیکی‬ ‫منابع‬‫نیروی‬ ‫سازمانی‬ ‫هر‬ ‫سرمایه‬ ‫بزرگترین‬ .‫باشد‬ ‫نمی‬
‫م‬ ‫انسانی‬‫اهر‬‫نیروی‬ .‫است‬ ‫آن‬ ‫سرزنده‬ ‫خصوص‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شایسته‬ ،
‫س‬ ‫برای‬ ‫انسانی‬‫می‬ ‫ازمان‬‫تمامی‬ .‫کند‬ ‫ایجاد‬ ‫رقابتی‬ ‫مزیت‬ ‫تواند‬
‫بز‬ ‫سازمانهای‬‫انسا‬ ‫نیروی‬ ‫به‬ ‫رگ‬‫ن‬‫ویژه‬ ‫توجه‬ ‫خود‬ ‫ی‬.‫دارند‬ ‫ای‬
‫این‬ ‫به‬ ‫زیرا‬‫علمی‬ ‫نتیجه‬‫رسیده‬‫به‬ ‫توجه‬ ‫بدون‬ ‫که‬ ‫اند‬
‫ا‬ ‫نیروی‬ ‫خواستهای‬‫نمی‬ ‫خواستها‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ‫و‬ ‫نسانی‬‫توانند‬
‫اثربخشی‬ ‫و‬ ‫کارایی‬ ‫به‬.‫یابند‬ ‫دست‬
‫کارمند‬ .‫گردد‬ ‫نمی‬ ‫خالصه‬ ‫مادی‬ ‫نیازهای‬ ‫در‬ ‫تنها‬ ‫انسانی‬ ‫نیروی‬
‫عاطفی‬ ‫نیازهای‬ ‫دارای‬ ‫انسانی‬ ‫موجود‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫کارگر‬ ‫یا‬
‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫انسانی‬ ‫یا‬ ‫اجتماعی‬‫عدم‬‫نیازها‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫توجه‬
‫اثر‬‫را‬ ‫جامعه‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫فرد‬ ‫وهم‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬ ‫هم‬ ‫زیانباری‬ ‫ات‬
.‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫پی‬ ‫در‬
‫ب‬ ‫چند‬ ‫و‬ ‫متعدد‬ ‫نیازهای‬ ‫که‬ ‫سازمانی‬‫را‬ ‫انسانی‬ ‫نیروی‬ ‫عدی‬
‫می‬ ‫دهد‬ ‫پاسخ‬‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬ ‫پایدار‬ ‫رقابتی‬ ‫مزیت‬ ‫به‬ ‫تواند‬
.‫کند‬ ‫پیدا‬ ‫دست‬ ‫سازمانها‬ ‫دیگر‬‫کسل‬ ‫کارمندان‬ ‫زیانبار‬ ‫اثرات‬
‫که‬ ‫افسرده‬ ‫و‬‫نمی‬ ‫کار‬ ‫و‬ ‫زندگی‬ ‫از‬ ‫رضایت‬ ‫احساس‬‫برای‬ ‫کنند‬
‫می‬ ‫بسیار‬ ‫سازمان‬‫ترک‬ ‫همچون‬ ‫منفی‬ ‫عوامل‬ .‫باشد‬ ‫خطرناک‬ ‫توانند‬
‫عملکرد‬ ‫ضعف‬ ،‫کاری‬ ‫دون‬ ،‫اخراج‬ ،‫غیبت‬ ،‫کار‬‫،جابجایی‬‫کدام‬ ‫هر‬
‫هزینه‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬‫که‬ ‫بانک‬ ‫در‬ .‫دارد‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫هنگفتی‬ ‫های‬
‫بو‬ ‫پایین‬ ‫است‬ ‫وابسته‬ ‫بسیار‬ ‫کارکنانش‬ ‫عملکرد‬ ‫به‬ ‫بخصوص‬‫دن‬
‫است‬ ‫بر‬ ‫هزینه‬ ‫بسیار‬ ‫خطا‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫تمرکز‬
‫نتایج‬ ‫طبق‬ ‫بر‬‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬‫کارمندان‬‫کسالت‬ ‫احساس‬،‫عدم‬
‫فکری‬ ‫توسعه‬ ‫،عدم‬ ‫زندگی‬ ‫از‬ ‫رضایت‬-، ‫عملکرد‬ ‫ضعف‬ ،‫آموزشی‬
‫خانواده‬ ‫تعادل‬ ‫پایین،عدم‬ ‫تمرکز‬-‫افسردگی‬ ‫و‬ ‫ضعف‬ ‫احساس‬ ،‫کار‬
‫می‬‫کنند‬‫این‬ ‫علت‬ ‫و‬ ‫موارد‬ ‫این‬ ‫یابی‬ ‫ریشه‬ ‫محقق‬ ‫که‬ ‫زمانی‬
‫احساس‬‫تعادل‬ ‫عدم‬ ‫و‬ ‫ها‬‫رسید‬ ‫پاسخ‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫کرد‬ ‫بررسی‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫هم‬ ‫آن‬ ‫و‬‫بود‬ ‫موسسه‬ ‫مناسب‬ ‫نا‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬.

18. 18
«‫کارمندان‬‫کار‬ ‫بین‬‫نمی‬ ‫احساس‬ ‫تعادلی‬ ‫خود‬ ‫خانواده‬ ‫و‬.‫کنند‬‫کردند‬ ‫بیان‬
‫خانواد‬ ‫با‬ ‫توانند‬ ‫نمی‬ ‫که‬‫ه‬‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫چون‬ .‫نمایند‬ ‫برقرار‬ ‫ارتباط‬ ‫خود‬
‫این‬ ‫باشند‬ ‫دور‬ ‫خود‬ ‫همسر‬ ‫و‬ ‫فرزندان‬ ‫از‬ ‫زیادی‬ ‫زمان‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫طوالنی‬
‫زمان‬ ‫مرور‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫ایجاد‬ ‫فاصله‬ ‫عاطفی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫آنان‬ ‫بین‬ ‫شده‬ ‫باعث‬
‫تر‬ ‫گسترده‬ ‫شکاف‬ ‫این‬‫شود‬.»
‫ساعت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫همسرانشان‬ ‫و‬ ‫کارمندان‬ ‫بین‬ ‫زیاد‬ ‫ارتباط‬ ‫عدم‬
‫طوال‬ ‫کاری‬‫بگیرد‬ ‫شکل‬ ‫عاطفی‬ ‫مشکالت‬ ‫آنان‬ ‫بین‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫نی‬‫در‬ ‫و‬
‫ایجاد‬ ‫زیادی‬ ‫مشکالت‬ ‫و‬ ‫گرفتاریها‬ ‫آنان‬ ‫برای‬ ‫زندگی‬ ‫ادامه‬
.‫است‬ ‫کرده‬
‫همچنین‬‫رفع‬ ‫و‬ ‫تمرکز‬ ‫برای‬ ‫زمانی‬ ‫طوالنی‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬
‫در‬ ‫که‬ ‫کمی‬ ‫ساعت‬ ‫در‬ ‫کار‬ ‫خستگی‬ ‫شده‬ ‫موجب‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫ندارند‬ ‫خستگی‬
‫داش‬ ‫وجود‬ ‫همچنان‬ ‫هستند‬ ‫خانواده‬ ‫جمع‬‫مقابل‬ ‫در‬ ‫فرد‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫ته‬
‫پرخاشگرانه‬ ‫بعضا‬ ‫و‬ ‫هیجانی‬ ‫رفتارهای‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫محرکی‬ ‫کوچکترین‬
.‫دهد‬ ‫نشان‬
‫همچنین‬‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫برای‬ ‫زمانی‬ ‫طوالنی‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬
‫احساس‬ ‫فرد‬ ‫شده‬ ‫باعث‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫ندارند‬ ‫اجتماعی‬ ‫فعالیتهای‬
‫اجتماع‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫احساس‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫اجتماعی‬ ‫بودن‬ ‫ایزوله‬
‫هنجار‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬ ‫یا‬ ‫انومی‬ ‫به‬ ‫شرایط‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫فرد‬ .‫ندارد‬ ‫نقشی‬
‫فرد‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫رسد‬ ‫می‬‫دورکیم‬ ‫تحلیل‬ ‫طبق‬ ‫بر‬‫عواقب‬‫خطرناک‬‫در‬ ‫ی‬
.‫دارد‬ ‫پی‬
‫و‬ ‫ای‬ ‫توسعه‬ ‫امور‬ ‫در‬ ‫طوالنی‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫بدلیل‬ ‫همچنین‬ ‫کارکنان‬
‫آموزش‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫کسب‬ .‫ندارند‬ ‫را‬ ‫کافی‬ ‫وقت‬ ‫فردی‬ ‫سازی‬ ‫توانمند‬
‫کارکنان‬ .‫است‬ ‫حیاتی‬ ‫بسیار‬ ‫فردی‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫فکری‬ ‫آمادگی‬ ‫حفظ‬ ‫و‬
‫مسائل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫نپرداختن‬ ‫دلیل‬ ‫تنها‬ ‫را‬ ‫کافی‬ ‫وقت‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬
.‫دانستند‬‫وجود‬‫کارمند‬‫دانشی‬ ‫ان‬.‫است‬ ‫مهم‬ ‫بسیار‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬
‫دلیل‬ ‫ترین‬ ‫اصلی‬ ‫یا‬ ‫دالیل‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬
‫سازمان‬ ‫در‬ ‫مناسب‬ ‫نا‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫اجتماعی‬ ‫مسائل‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬ ‫این‬
.‫باشد‬ ‫می‬‫این‬ ‫تمامی‬ ‫ریشه‬ ‫استثناء‬ ‫بدون‬ ‫کارکنان‬ ‫تمامی‬
‫و‬ ‫مناسب‬ ‫نا‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مشکالت‬.‫است‬ ‫آن‬ ‫بودن‬ ‫طوالنی‬
‫بین‬ ‫که‬ ‫گفت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫مسئله‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫پرسش‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ‫در‬
‫محیط‬‫کارمندان‬ ‫اجتماعی‬ ‫زندگی‬ ‫و‬ ‫کار‬‫ندا‬ ‫وجود‬ ‫تعادلی‬.‫رد‬
‫نقش‬ ‫تمامی‬ ‫سازمان‬ ‫در‬ ‫فرد‬ ‫نقش‬‫جمله‬ ‫از‬ ‫فرد‬ ‫دیگر‬ ‫های‬
،‫خانواده‬‫انجمن‬‫مخدوش‬ ‫را‬ ‫وغیره‬ ‫آموزشی‬ ‫کارهای‬ ،‫اجتماعی‬ ‫های‬

19. 19
‫بین‬ ‫به‬ ‫تعادل‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫نتیجه‬ ‫و‬ ‫نموده‬‫و‬ ‫کاری‬ ‫محیط‬
‫دلیل‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫اجتماعی‬‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬ ‫این‬
‫تهران‬ ‫پاالیشگاه‬ ‫طوالنی‬‫ک‬ ‫که‬ .‫باشد‬ ‫می‬‫پرداختن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ارمند‬
‫نقش‬ ‫دیگر‬ ‫به‬.‫است‬ ‫داشته‬ ‫باز‬ ‫ها‬
‫امر‬ ‫این‬‫برای‬ ‫زیانباری‬ ‫عواقب‬‫سازمان‬‫با‬ .‫دارد‬ ‫پی‬ ‫در‬
‫کا‬‫می‬ ‫شدن‬ ‫فرسوده‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫رمندانی‬‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫سازمان‬ ‫باشند‬
!‫برسد‬ ‫خود‬ ‫اهداف‬ ‫به‬‫مشوق‬ ‫تنها‬‫انگیزاننده‬ ‫و‬ ‫مادی‬ ‫های‬‫های‬
‫نقدی‬‫نظریه‬ ‫طبق‬ ‫بر‬‫نظریه‬ ‫یا‬ ‫علمی‬ ‫مدیریت‬ ‫های‬‫کالسیک‬ ‫های‬
‫مدیریت‬.‫نیست‬ ‫کافی‬ ‫کارمند‬ ‫یک‬ ‫عملکرد‬ ‫و‬ ‫روحیه‬ ‫افزایش‬ ‫برای‬
‫که‬ ‫است‬ ‫انسانی‬ ‫موجود‬ ‫یک‬ ‫بلکه‬ ‫نیست‬ ‫فیزیکی‬ ‫موجود‬ ‫یک‬ ‫انسان‬
‫ابعا‬ ‫دارای‬‫مت‬ ‫د‬‫می‬ ‫عاطفی‬ ،‫اجتماعی‬ ‫روانی‬ ‫عدد‬.‫باشد‬‫کارآیی‬
‫بهره‬ ‫به‬ ‫منتج‬ ‫که‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬ ‫اثربخش‬ ‫و‬‫در‬ ‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫وری‬
‫آن‬ ‫اصلی‬ ‫سرمایه‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫سازمان‬ ‫انسانی‬ ‫نیروی‬ ‫که‬ ‫شرایطی‬
‫نمی‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫باشد‬ ‫شدن‬ ‫فرسوده‬ ‫حال‬ ‫در‬‫در‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫نتیجه‬ .‫آید‬
‫آینده‬‫موجب‬‫جابجایی‬ ،‫شغل‬ ‫ترک‬‫به‬ ‫رفتن‬ ،‫متعدد‬ ‫های‬
،‫پایین‬ ‫عملکرد‬ ،‫رقیب‬ ‫سازمانهای‬‫اخراج‬ ،‫غیبت‬‫مشکالت‬ ‫و‬
‫اجتماعی‬‫بهره‬ ‫آمدن‬ ‫پایین‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬‫هزینه‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫وری‬‫های‬
.‫گردید‬ ‫خواهد‬ ‫سازمان‬
‫راهکارهای‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬ ‫مشکالت‬ ‫این‬ ‫بروز‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫برای‬
‫می‬ ‫پیشنهاد‬ ‫زیر‬:‫گردد‬
1-‫اجتماعی‬ ‫نیازهای‬ ‫به‬ ‫توجه‬-‫کار‬ ‫روانی‬‫کنان‬
2-‫مناسب‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫اجرای‬
3-‫شکل‬ ‫به‬ ‫کار‬ ‫طرح‬ ‫اجرای‬‫پروژه‬‫ای‬
4-‫هوایی‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫و‬ ‫اقلیمی‬ ‫شرایط‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫کاری‬ ‫ساعت‬ ‫اجرای‬

20. 20
‫منابع‬
•www.uky.edu
•sportscholars.ir
•fa.wikipedia.org
•www.modiryar.com
•www.pic.iran-forum.ir
•daneshnameh.roshd.ir
•www.novinelectronic.ir
•mitirib88.persiangig.com
•articlepersian.persianblog.ir
•.‫امیرکبیری‬ ‫علیرضا‬ ‫ومدیریت‬ ‫سازمان‬

21. 21
•.‫رضائیان‬ ‫علی‬ ‫مدیریت‬ ‫و‬ ‫سازمان‬ ‫مبانی‬
•‫محمد‬ ‫علی‬ )‫سازمانی‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫(سیستم‬ ‫مدیریت‬ ‫و‬ ‫سازمان‬
.‫اقتداری‬
•‫ترجمه‬ ،‫میچل‬ ‫ترنس‬ ‫نوشته‬ ،‫سازمانها‬ ‫در‬ ‫مدیریت‬‫محمد‬
.‫نظری‬ ‫حسین‬
‫دکتر‬ ‫ترجمه‬ ،‫رابینز‬ ‫پی‬ ‫استفان‬ ‫نوشته‬ ،‫سازمان‬ ‫رفتار‬ ‫مبانی‬
‫پارسائیان‬ ‫دکتر‬ ‫و‬ ‫اعرابی‬