1. ‫کــــابل‬ ‫پـــوهـنتـون‬
‫پــالیسی‬ ‫تحقیقات‬ ‫ملی‬ ‫مـــرکز‬
‫فرهنگ‬ ‫معضل‬‫ی‬‫کمبود‬‫م‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬‫ی‬‫محصالن‬ ‫ان‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫کــــــــابل‬ ‫پوهنتــــون‬3131‫ش‬ ‫هـــ‬
:‫محققان‬
‫حس‬ ‫امیر‬‫ی‬‫عطایی‬ ‫ن‬
‫نجم‬ ‫الدین‬ ‫رفیع‬
‫رؤفی‬ ‫فیروز‬
‫گ‬ ‫نر‬‫ترکی‬ ‫س‬
‫نوا‬ ‫کریمی‬ ‫نسرین‬
‫ش‬ ‫الف‬ ‫دکتور‬ ‫پوهاند‬ : ٔ‫ا‬‫رهنم‬ ‫استاد‬‫اه‬‫ځدران‬
‫کابل‬ :‫تاریخ‬ ‫و‬ ‫محل‬3131‫ش‬ ‫هـ‬

2. ‫أ‬
‫چکیده‬
‫شاخص‬ ‫این‬ ‫است‬ ‫بوده‬ ‫مختلف‬ ‫اعصار‬ ‫در‬ ‫ملل‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫حال‬ ‫همه‬ ‫در‬ ‫فرهنگی‬ ‫عنصر‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫کتاب‬
‫خود‬ ‫پیرامون‬ ‫دنیای‬ ‫و‬ ‫اطراف‬ ‫محیط‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫بینش‬ ،‫مخاطب‬ ‫به‬ ‫دانش‬ ‫انتقال‬ ‫ضمن‬ ‫خود‬ ‫نفوذ‬ ‫با‬ ‫فرهنگی‬
‫خو‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫تازه‬ ‫روح‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫تغییر‬‫آشنا‬ ‫دیگران‬ ‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫افکار‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫انسانی‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫دریچه‬ ،‫دهد‬ ‫می‬ ‫خود‬ ‫اننده‬
.‫کند‬ ‫می‬ ‫همراه‬ ‫خود‬ ‫با‬ ‫حال‬ ‫همه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫گسترش‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫دید‬ ‫شعاع‬ ‫تا‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫بصیرت‬ ‫آدمی‬ ‫به‬ ،‫کرده‬
‫تزئین‬ )‫(بخوان‬ ‫آسمانی‬ ‫ندای‬ ‫با‬ ‫اسالمی‬ ‫نهضت‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫فراوان‬ ‫تآکید‬ ‫مطالعه‬ ‫امر‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫اسالم‬ ‫در‬‫ی‬‫افته‬
‫برای‬ ‫همواره‬ ‫اسالم‬ ‫مکتب‬ ‫پیروان‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫یاد‬ ‫سوگند‬ ‫نویسد‬ ‫می‬ ‫آنچه‬ ‫و‬ ‫قلم‬ ‫به‬ ‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫در‬ ‫خداوند‬ ‫و‬ ‫است‬
‫آوازه‬ ‫پر‬ ‫نگرش‬ ‫همین‬ ‫با‬ ‫النهرین‬ ‫بین‬ ،‫مصر‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫قایل‬ ‫ویژه‬ ‫احترام‬ ‫کتابخوانی‬ ‫و‬ ‫کتابخانه‬ ،‫کتاب‬
‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فرهنگی‬ ‫رفتار‬ ‫یک‬ ‫کتابخوانی‬ .‫اند‬ ‫بوده‬‫بی‬ ‫نقش‬ ‫ها‬ ‫پوهنتون‬ ‫رفتار‬ ‫این‬ ‫تبع‬ ‫به‬ ،‫یابد‬ ‫می‬ ‫تحقق‬ ‫جامعه‬
.‫نمایند‬ ‫ایفاء‬ ‫رفتار‬ ‫این‬ ‫ارتقاء‬ ‫خصوص‬ ‫در‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫بدیلی‬
‫و‬ ‫دارند‬ ‫عهده‬ ‫به‬ ‫مهم‬ ‫سهم‬ ‫کشوری‬ ‫هر‬ ‫اطالعات‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫تولید‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫مراجعی‬ ‫ها‬ ‫پوهنتون‬
‫جام‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫باید‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫علمی‬ ‫فضای‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫محصالن‬‫کتابخوانی‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬ ،‫نمایند‬ ‫آماده‬ ‫عه‬
( ‫فرهنگی‬ ‫رفتار‬ ‫این‬ ‫ترغیب‬ ‫های‬ ‫راه‬ ‫باید‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫پژوهی‬ ‫دانش‬ ‫هر‬ ‫دانش‬ ‫ارتقاء‬ ‫و‬ ‫موفقیت‬ ‫اسباب‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫رشد‬ ‫ارتقای‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫خواهد‬ ‫می‬ ‫ما‬ ‫از‬ ‫امروزی‬ ‫دانش‬ .‫نمود‬ ‫معرفی‬ ‫ها‬ ‫پوهنتون‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شناخت‬ ‫را‬ )‫کتابخوانی‬
‫را‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫آنچه‬ ‫از‬ ،‫فردی‬ ‫واقعی‬( ‫ریان‬ ‫و‬ ‫دسی‬ .‫باشیم‬ ‫آگاه‬ ،‫سازد‬ ‫می‬ ‫رهنمون‬ ‫مان‬ ‫قابلیت‬ ‫بهترین‬ ‫به‬3391‫می‬ )
‫و‬ ‫روانشناسان‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شویم‬ ‫می‬ ‫برانگیخته‬ ‫ارتباط‬ ‫و‬ ‫کنترل‬ ،‫رقابت‬ ‫حس‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫گویند‬
‫د‬ ‫انگیزه‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬ ‫سازی‬ ‫بستر‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫اساسی‬ ‫نقش‬ ‫مطالعه‬ ‫در‬ ‫انگیزه‬ ‫دانش‬ ،‫تربیتی‬ ‫علوم‬ ‫متخصصان‬‫ر‬‫محیط‬
.‫گردد‬ ‫می‬ ‫عملیاتی‬ ‫ها‬ ‫پوهنتون‬ ‫توسط‬ ‫پوهنتون‬
‫به‬ ‫کتاب‬ ‫مطالعه‬ ‫جهت‬ ‫دانشجویان‬ ‫هدایت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫بدیلی‬ ‫بی‬ ‫نقش‬ ‫ها‬ ‫دانشگاه‬ ‫استادان‬ ‫عبارتی‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫منابع‬
‫نوین‬ ‫های‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ،‫محصالن‬ ‫فهم‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫هدفمند‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫حساب‬ ‫های‬ ‫سوال‬ ‫طرح‬ .‫دارند‬ ‫عهده‬
‫انتقا‬ ‫تفکر‬ ‫آموزش‬ ،‫تدریس‬‫جمله‬ ‫آن‬ ‫از‬ ... ‫و‬ ‫گروه‬ ‫داخل‬ ‫در‬ ‫محصالن‬ ‫بخشی‬ ‫معنی‬ ‫و‬ ‫گروهی‬ ‫هدایت‬ ،‫تعامل‬ ،‫دی‬
.‫اند‬
‫رغبت‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫یادگیری‬ ‫روح‬ ‫پروراندن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫باشند‬ ‫داشته‬ ‫توجه‬ ‫واقعیت‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫باید‬ ‫پوهنتون‬ ‫استادان‬
‫روس‬ ‫چون‬ ‫بزرگی‬ ‫معلمان‬ ‫کالم‬ ‫در‬ ‫تدریس‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫انگیزش‬ ‫ایجاد‬ .‫گذارند‬ ‫تآثیر‬ ‫بسیار‬ ‫شاگردان‬ ‫در‬‫و‬(3333)
‫دیویی‬ ‫و‬1
‫استیگر‬ ‫دسی‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫دیده‬2
‫محتوا‬ ‫پر‬ ‫نمایشگاه‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫هماهنگ‬ ‫و‬ ‫دقیق‬ ‫ریزی‬ ‫برنامه‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫معتقد‬
‫دوستان‬ ‫کتاب‬ ‫جامعه‬ ،‫استرالیا‬ ‫کتاب‬ ‫هفته‬ ،‫سنگاپور‬ ‫کتاب‬ ‫جشنواره‬ ،‫کانادا‬ ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫عشق‬ ‫به‬ :‫همچون‬ ‫کتاب‬
.‫نمود‬ ‫زنده‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫کتابخوانی‬ ،‫سابق‬ ‫شوروی‬
‫رقا‬ ‫ایجاد‬ٔ‫ه‬‫زمین‬ ‫در‬ ‫افزایی‬ ‫انگیزه‬ ‫های‬ ‫مؤلفه‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫نیز‬ ‫محصالن‬ ‫برای‬ ‫مسابقات‬ ‫برگزاری‬ ‫و‬ ‫بت‬
‫مطالعات‬ ‫افزایش‬ ‫برای‬ ‫زیادی‬ ‫حدود‬ ‫تا‬ ‫مسابقات‬ ‫انجام‬ ‫و‬ ‫گروهی‬ ‫های‬ ‫رقابت‬ ‫ایجاد‬ ‫همچنان‬ ،‫است‬ ‫کتابخوانی‬
‫کتابخوانی‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارتقای‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫گوناگونی‬ ‫مسابقات‬ ‫امروزه‬ ‫منظور‬ ‫همین‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫مؤثر‬ ‫محصالن‬‫و‬
.‫گردد‬ ‫می‬ ‫برگزار‬ ‫دنیا‬ ‫سرتاسر‬ ‫در‬ ‫محصالن‬ ‫مطالعاتی‬
‫میان‬ ‫مطالعه‬ ‫کمبود‬ ‫فرهنگی‬ ‫معضل‬ ‫با‬ ‫ما‬ ‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫در‬ ‫امروزه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫است‬ ‫مسلم‬ ‫آنچه‬
‫مورد‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫نگرفته‬ ‫صورت‬ ‫زمینه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫تحقیقی‬ ‫هیچگونه‬ ‫تاکنون‬ ‫چنانکه‬ ‫و‬ ‫هستیم‬ ‫مواجه‬ ‫محصالن‬
‫صور‬ ‫تر‬ ‫عمیق‬ ‫و‬ ‫گسترده‬ ‫تحقیقات‬.‫گیرد‬ ‫ت‬
1
Dewey
2
Deci stigure

3. ‫ب‬
‫پیشگفتار‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫محصالن‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫کمبود‬ ‫فرهنگی‬ ‫معضل‬ " ‫عنوان‬ ‫تحت‬ ‫علمی‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬3131
‫ش‬ ‫هـــ‬‫تاریخ‬ ‫از‬ ‫پالیسی‬ ‫تحقیقات‬ ‫ملی‬ ‫مرکز‬ ‫توسط‬ "1/1/3131‫تاریخ‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫اغاز‬3/3/3131‫پذیرفت‬ ‫خاتمه‬
‫و‬‫به‬ٔ‫ه‬‫منص‬.‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫اجرا‬
‫یاف‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫اساسی‬ ‫هدف‬‫تن‬‫و‬ ‫معضالت‬‫میان‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫کمبود‬ ‫فرهنگی‬ ‫معضل‬ ‫برای‬ ‫علمی‬ ‫های‬ ‫حل‬ ‫راه‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫کابل‬ ‫محصالن‬3131‫ش‬ ‫هـــ‬‫معمول‬ ‫های‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫نمودند‬ ‫نهایی‬ ‫سعی‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫تیم‬ .‫است‬ ‫بوده‬‫و‬
‫آ‬ ‫جمع‬ ‫در‬ ‫جهان‬ ‫علمی‬ ‫مراکز‬ ‫مؤثر‬‫کمی‬ ‫اطالعات‬ ‫وری‬‫و‬‫ارایه‬ ‫علمی‬ ‫پاسخ‬ ‫آن‬ ‫سؤاالت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫استفاده‬ ‫کیفی‬
‫همچنان‬ .‫دارند‬،‫کوشش‬ٔ‫ه‬‫تهی‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫آمده‬ ‫عمل‬ ‫به‬‫معتبر‬ ‫منابع‬ ‫از‬ ‫پروژه‬ ‫این‬ ‫کلیدی‬ ‫مفاهیم‬ ‫توضیح‬ ‫و‬ ‫نظری‬ ‫مبانی‬
‫علمی‬‫تصادفی‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫انتخاب‬ ‫که‬ ،‫نیست‬ ‫شکی‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫گیرد‬ ‫صورت‬ ‫استفاده‬ ‫تحقیق‬ ‫موضوع‬ ‫اصل‬ ‫به‬ ‫مربوط‬
‫ان‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫احساس‬ ‫و‬ ‫ضرورت‬ ‫بر‬ ‫بنا‬ ‫بلکه‬ ،‫نبوده‬،ٔ‫ا‬‫مس‬ ‫این‬‫انتخاب‬ ‫له‬ٔ‫پروژه‬ ‫یک‬ ‫چوب‬ ‫چهار‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گردیده‬‫ت‬‫حقیقی‬
.‫شد‬ ‫برده‬ ‫پیش‬ ‫به‬
‫محصالن‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫چگونگی‬ ‫و‬ ‫وضعیت‬ ‫تا‬ ‫ایم‬ ‫کرده‬ ‫تالش‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫در‬‫به‬ ‫مراجعه‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫کابل‬ ‫پوهنتون‬
‫آ‬ ‫خود‬‫بسازیم‬ ‫منعکس‬ ‫عینی‬ ‫مشاهدات‬ ‫و‬ ‫نها‬.‫تحقیقات‬ ‫ملی‬ ‫مرکز‬ ‫رئیس‬ ‫عباد‬ ‫نور‬ ‫هللا‬ ‫حمید‬ ‫داکتر‬ ‫از‬ ‫امتنان‬ ‫ابراز‬ ‫با‬
‫ناپذیر‬ ‫گی‬ ‫خسته‬ ‫تالشهای‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ساختند‬ ‫آماده‬ ‫محصلین‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫تحقیقی‬ ‫خوب‬ ‫فرصتهای‬ ‫که‬ ،‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫پالیسی‬
ٔ‫ح‬ ‫شاه‬ ‫الف‬ ‫دکتور‬ ‫پوهاند‬ ،‫مرکز‬ ‫این‬ ‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫دیپارتمنت‬ ‫آمر‬ ‫از‬ ‫همچنان‬ ‫و‬ ‫رساندند‬ ‫یاری‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫شان‬‫دران‬،
‫و‬ ‫استاد‬ ‫یک‬ ‫حیث‬ ‫به‬ ‫همیشه‬ ‫که‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫رهنمای‬ ‫استاد‬‫احساس‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫خوب‬ ‫صالحیت‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شایسته‬ ‫رهنمای‬
‫نمود‬ ‫جانبه‬ ‫همه‬ ‫رهنمایی‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫کار‬ ‫موازی‬ ‫ما‬ ‫با‬ ‫تحقیق‬ ‫در‬ ‫ایشان‬ ‫علمی‬ ‫اندوختهای‬ ‫و‬ ‫تجارب‬ ،‫مسؤلیت‬‫ه‬
ٔ‫دوباره‬ ‫را‬ ‫سند‬ ‫این‬ ‫و‬‫دقیقا‬‫آ‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬‫همچنان‬ .‫میکنیم‬ ‫دانی‬ ‫قدر‬ ‫و‬ ‫سپاس‬ ‫ابراز‬ ،‫آورد‬ ‫الزم‬ ‫اصالحات‬ ‫ن‬،‫از‬
‫خواننده‬ ‫آنعده‬‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫نواقص‬ ‫و‬ ‫نارسایی‬ ‫که‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫گان‬،‫قبال‬ ،‫دهند‬ ‫تذکر‬ ‫ما‬ ‫برای‬ ‫را‬‫ت‬ ‫و‬ ‫قدردانی‬‫می‬ ‫شکر‬
.‫نماییم‬

4. ‫ج‬
‫سپاسگ‬‫ز‬‫اری‬

5. ‫د‬
‫مطالب‬ ‫فهرست‬
‫اول‬.‫کل‬‫ی‬‫ات‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬........................................................................................................................................1
3.3.‫طرح‬‫مسأله‬:...................................................................................................................................1
1.3.‫ب‬‫ی‬‫ان‬‫مسأله‬:....................................................................................................................................1
1.3.‫اهم‬‫ی‬‫ت‬‫و‬‫ضرورت‬‫مسأله‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬:.........................................................................................................2
1.3.‫اهداف‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬:................................................................................................................................2
1.3.‫پرسش‬‫ها‬‫ی‬‫کل‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬:................................................................................................................2
1.3.‫پرسش‬‫ها‬‫ی‬‫فرع‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬:.................................................................................................................3
‫دوم‬.‫پ‬‫ی‬‫ش‬‫ی‬‫نه‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬.......................................................................................................................................4
‫سوم‬.‫روش‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬.......................................................................................................................................6
‫چهارم‬.‫مبان‬‫ی‬‫نظر‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬............................................................................................................................8
3.1.‫معضل‬‫و‬‫معضل‬‫فرهنگ‬‫ی‬:.............................................................................................................8
1.1.‫واژه‬‫شناس‬‫ی‬‫فرهنگ‬‫در‬‫زبان‬‫فارس‬‫ی‬:.............................................................................................8
1.1.‫مفهوم‬‫فرهنگ‬:..........................................................................................................................8
1.1.‫اجزا‬‫ی‬‫فرهنگ‬..........................................................................................................................11
1.1.‫کارکردها‬‫ی‬‫فرهنگ‬:...................................................................................................................11
1.1.‫فرهنگ‬‫سازمان‬‫ی‬:......................................................................................................................12
4.1.‫مطالعه‬:..................................................................................................................................13
4.1.‫کتاب‬:....................................................................................................................................14
3.1.‫اسناد‬‫کتاب‬‫الکترون‬‫ی‬‫و‬‫کتاب‬‫عصر‬‫د‬‫ی‬‫ج‬‫ی‬‫تل‬:....................................................................................14
3..1.‫تار‬‫ی‬‫خچه‬‫كتاب‬:.......................................................................................................................14
33.1.‫تعر‬‫ی‬‫ف‬‫مطالعه‬:......................................................................................................................11
31.1.‫فوا‬‫ی‬‫د‬‫مطالعه‬:........................................................................................................................11
31.1.‫اصول‬‫مطالعه‬‫و‬‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬:..........................................................................................................18
31.1.‫شرا‬‫ی‬‫ط‬‫مطالعه‬:......................................................................................................................11
31.1.‫روش‬‫ها‬‫ی‬‫مطالعه‬:.................................................................................................................22
31.1.‫نظر‬‫ی‬‫ات‬‫مختلف‬‫در‬‫مورد‬‫روش‬‫ها‬‫ی‬‫مطالعه‬:.................................................................................24
34.1.‫مراحل‬‫مطالعه‬:.......................................................................................................................21
34.1.‫عوامل‬‫مؤثر‬‫برا‬‫ی‬‫مطالعه‬‫و‬‫کتابخوان‬‫ی‬:........................................................................................26
33.1.‫نبود‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬:...............................................................................................................22
1..1.‫عوامل‬‫عمده‬‫کم‬‫رنگ‬‫بودن‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬:..................................................................................21
13.1.‫ضرورت‬‫ترو‬‫ی‬‫ج‬‫فرهنگ‬‫مطالعه‬:................................................................................................31
11.1.‫توص‬‫ی‬‫ه‬‫ها‬‫ی‬‫الزم‬‫برا‬‫ی‬‫مطالعه‬‫موثر‬:...........................................................................................31
11.1.‫راهکارها‬‫ی‬‫الزم‬‫برا‬‫ی‬‫گسترش‬‫مطالعه‬:.......................................................................................33

6. ‫ه‬
‫پنجم‬.‫تحل‬‫ی‬‫ل‬‫و‬‫تفس‬‫ی‬‫ر‬‫اطالعات‬.......................................................................................................................31
‫ششم‬.‫خالص‬،‫ه‬،‫مناقشه‬‫نت‬‫ی‬‫جه‬‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫و‬‫پ‬‫ی‬‫شنهاد‬‫ها‬.............................................................................................16
‫الف‬.‫خالصه‬:........................................................................................................................................16
‫ب‬.‫مناقشه‬:.........................................................................................................................................12
‫ج‬.‫نت‬‫ی‬‫جه‬‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬:..................................................................................................................................18
‫د‬:‫پ‬‫ی‬‫شنهادها‬:.......................................................................................................................................61
‫منابع‬‫و‬‫مآخذ‬............................................................................................................................................61
‫ضما‬‫ی‬‫م‬.....................................................................................................................................................63

7. 1
‫اول‬.‫کل‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ات‬‫ی‬‫ق‬
3.3.‫مسأله‬ ‫طرح‬:
‫فرهنگ‬ ‫معضل‬‫ی‬‫کمبود‬‫م‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬‫ی‬‫پوهنتــــون‬ ‫محصالن‬ ‫ان‬‫کـــــ‬‫سال‬ ‫در‬ ‫ـابل‬3131‫هــ‬‫ش‬‫از‬
‫چه‬‫است؟‬ ‫قرار‬
1.3‫ب‬ .‫ی‬: ‫مسأله‬ ‫ان‬
‫امروز‬‫گ‬ ‫شکل‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫رسانه‬ ‫عصر‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫با‬ ‫جهان‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫اطالعات‬‫ی‬‫نو‬ ‫دوران‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫است‬ ‫کرده‬ ‫آغاز‬ ‫را‬،‫که‬
‫ها‬ ‫بحران‬ ‫از‬ ‫عبور‬ ‫با‬‫ی‬‫ناش‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫مرحل‬ ‫از‬‫انتقال‬‫مدرن‬ ‫از‬‫ی‬‫ته‬3
‫مدرن‬ ‫پست‬ ‫به‬‫تغ‬ ‫شاهد‬‫ی‬‫ی‬‫تحوالت‬ ‫و‬ ‫ر‬‫ی‬ٔ‫چهره‬ ‫در‬
‫فرهنگ‬‫ی‬‫اجتماع‬ ‫و‬‫ی‬‫هست‬ ‫جهان‬‫ی‬‫باورها‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫الگو‬ ‫که‬ ‫م‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫ش‬‫ی‬‫طلب‬ ‫چالش‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ن‬‫ی‬‫تعر‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫ده‬‫ی‬‫ف‬‫مج‬‫از‬ ‫دد‬
‫آنها‬‫اسام‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫خواستار‬ ‫را‬‫ی‬‫عبارات‬ ‫و‬‫ی‬‫چون‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫انفورمت‬‫ی‬‫عصر‬ ،‫اطالعات‬ ‫انفجار‬ ‫دوران‬ ،‫ک‬
،‫ارتباطات‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫صنعت‬ ‫پسا‬‫ی‬‫پ‬ ‫عصر‬ ،‫ی‬‫پسا‬ ‫عصر‬ ،‫شامدرن‬‫ساختارگرا‬‫یی‬‫سرما‬ ‫عصر‬ ،‫ی‬‫دار‬ ‫ه‬‫ی‬ٔ‫ا‬‫مت‬‫و‬ ‫خر‬...
‫دسته‬‫ئی‬‫ها‬ ‫واژه‬‫یی‬‫هستند‬،‫برا‬ ‫که‬‫ی‬‫تب‬‫یی‬‫تفه‬ ‫و‬ ‫ن‬‫ی‬‫ا‬ ‫م‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫مجموع‬ ‫به‬ ‫پا‬ ‫ساز‬ ‫دوران‬ ‫تحوالت‬ ‫ن‬‫فرهنگ‬‫ی‬‫گ‬ ‫ما‬‫ذاشته‬
‫گ‬ ‫شکل‬ .‫اند‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫پد‬‫ی‬‫ا‬ ‫ده‬‫ی‬‫فضاها‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫نترنت‬‫ی‬‫رسان‬ ‫اطالع‬‫ی‬‫فرا‬ ‫ارتباطات‬ ‫و‬‫مل‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫ب‬‫ه‬‫سان‬‫ی‬‫شوک‬ ‫ک‬
‫فرهنگ‬‫ی‬‫ها‬ ‫مرز‬ ‫همه‬‫ی‬‫جغراف‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫اس‬‫ی‬‫ناد‬ ‫را‬‫ی‬‫ی‬ ‫جانبه‬ ‫همه‬ ‫هجوم‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫ده‬‫ی‬‫ها‬ ‫فرهنگ‬ ‫به‬‫ی‬‫در‬ ‫ساکن‬ ‫ملل‬
‫جغراف‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫انسان‬‫ی‬‫و‬ ‫نمود‬‫سواالت‬‫جد‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫در‬ ‫را‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫شناس‬‫ی‬‫انگ‬ ‫بر‬ ‫مدرن‬‫ی‬‫شا‬ .‫خت‬‫ی‬‫مهمتر‬ ‫د‬‫ی‬‫ها‬ ‫حوزه‬ ‫ن‬‫یی‬‫ک‬‫ه‬
‫ا‬ ‫دستخوش‬‫ی‬‫رسان‬ ‫اطالع‬ ،‫اند‬ ‫شده‬ ‫شکن‬ ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫نابهنگام‬ ‫تحوالت‬ ‫ن‬‫ی‬‫وتغ‬‫یی‬‫ها‬ ‫محمل‬ ‫مفهوم‬ ‫در‬ ‫ر‬‫ی‬‫اطال‬‫عات‬‫ی‬
‫باشد‬ ‫بوده‬‫عنوان‬ ‫به‬ ‫کتاب‬ .‫مهمتر‬‫ی‬‫اطالعات‬ ‫محمل‬ ‫ن‬‫ی‬‫امروز‬ ‫شکل‬ ‫تا‬ ‫گرفته‬ ‫ها‬ ‫نبشته‬ ‫سنگ‬ ‫از‬‫ی‬‫همواره‬ ،‫آن‬ ‫ن‬
‫فرا‬ ‫در‬ ‫مهم‬ ‫نقش‬‫ی‬‫د‬ ‫و‬ ‫ارتباطات‬ ‫ند‬‫ی‬‫فرهنگ‬ ‫الوگ‬‫ی‬‫باشد‬ ‫داشته‬‫گو‬ ‫اما‬‫ی‬‫ا‬‫تول‬ ‫با‬‫ی‬‫تکث‬ ‫و‬ ‫د‬‫ی‬‫تکنولوژ‬ ‫ر‬‫ی‬‫ج‬‫د‬‫ی‬‫اطالعات‬ ‫د‬
‫ا‬ ‫با‬ ‫همسو‬ ‫ابزارها‬ ‫ساخت‬ ‫و‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫د‬ ‫ار‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ن‬ٔ‫ه‬‫عرص‬‫تنگ‬ ‫را‬‫ی‬‫افت‬‫حاش‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ی‬.‫است‬ ‫رانده‬ ‫ه‬
‫بنا‬،‫د‬ ‫الزم‬‫ی‬‫د‬‫ی‬ٔ‫باره‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫م‬‫یی‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمبود‬‫باش‬ ‫داشته‬‫ی‬‫نت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫م‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫ج‬‫کسب‬‫آگاهی‬‫در‬ ‫و‬‫ی‬‫علل‬ ‫افت‬
‫راستا‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫عوامل‬ ‫و‬‫ی‬‫نما‬ ‫تالش‬ ‫بازدارنده‬ ‫عوامل‬ ‫محو‬‫یی‬‫آ‬ ‫از‬ .‫م‬‫نجا‬‫یی‬‫که‬‫پوهنتون‬‫ی‬‫مح‬ ‫ک‬‫ی‬‫علم‬ ‫ط‬‫ی‬‫پژوهش‬ ‫و‬‫ی‬
‫مطالعه‬ ‫و‬ ‫است‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫از‬ٔ‫ه‬‫وسیل‬‫ها‬‫ی‬‫ک‬ ‫مهم‬‫علم‬ ‫سب‬‫تحق‬ ‫انجام‬‫ی‬‫تصم‬ ،‫است‬ ‫ق‬‫ی‬‫گرفت‬ ‫م‬‫ی‬‫بدان‬ ‫نخست‬ ‫که‬ ‫م‬‫ی‬‫م‬‫در‬ ‫چرا‬‫این‬
‫چن‬‫ی‬‫مح‬ ‫ن‬‫ی‬‫ب‬ ‫ط‬‫ی‬‫کسان‬ ‫ن‬‫ی‬‫برا‬ ‫که‬‫ی‬‫جستجو‬‫حصو‬ ‫و‬‫بسته‬ ‫کمر‬ ‫علم‬ ‫ل‬‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫اند‬،‫بس‬‫ی‬‫ضع‬ ‫ار‬‫ی‬‫ف‬‫است‬‫و‬
‫م‬ ‫چطور‬‫ی‬‫توان‬‫بالندگی‬‫ا‬‫ی‬‫غن‬ ‫را‬ ‫الزم‬ ‫فرهنگ‬ ‫ن‬‫ی‬.‫ساخت‬
،‫ما‬‫لحظه‬‫تاز‬ ‫و‬ ‫هجوم‬ ‫شاهد‬‫ه‬‫گ‬‫ی‬‫دانش‬‫در‬‫هست‬ ‫جهان‬‫ی‬‫م‬ ‫و‬ ‫م‬‫ی‬‫دان‬‫ی‬‫نبا‬ ‫که‬ ‫م‬‫ی‬‫عمر‬ ‫د‬‫خود‬ ‫عزیز‬‫ب‬ ‫با‬ ‫را‬‫ی‬‫هودگ‬‫ی‬
‫گذران‬‫ی‬‫چ‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫د‬‫ی‬‫آن‬ ‫دادن‬ ‫وسعت‬ ‫و‬ ‫دانش‬ ‫کسب‬ ‫از‬ ‫بهتر‬ ‫ز‬‫است؟‬‫بل‬‫ی‬‫عصر‬ ‫در‬ ‫ما‬ ،‫ی‬‫زند‬‫ه‬‫گ‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫کن‬‫ی‬‫د‬ ‫که‬ ‫م‬‫ی‬‫گ‬‫ر‬
‫نم‬‫ی‬‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫محدود‬ ‫نکات‬ ‫به‬ ‫توان‬‫ی‬‫درس‬‫ی‬‫دانست‬ ‫تمام‬ ‫و‬ ‫کامل‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫اکتفا‬ ‫صنف‬،‫حت‬ ‫بلکه‬‫ی‬‫تما‬‫عمر‬ ‫م‬
‫کفا‬ ‫هم‬‫یت‬‫رس‬‫ی‬‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫به‬ ‫دن‬‫کنون‬ ‫دانش‬‫ی‬‫کند‬ ‫نمی‬.‫حاضر‬ ‫عصر‬‫عصر‬‫ی‬‫ست‬‫سرما‬ ‫همه‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬‫ی‬‫از‬ ‫ها‬ ‫ه‬
‫سرما‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫انسان‬‫ی‬‫تول‬‫ی‬‫م‬ ‫د‬‫ی‬‫م‬ ‫در‬ ‫انسان‬ ‫ارزش‬ ‫و‬ ‫گردد‬‫ی‬‫ا‬ ‫با‬ .‫هست‬ ‫اطالعاتش‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫زان‬‫ی‬‫هنوز‬ ‫ما‬ ‫حال‬ ‫ن‬‫هم‬‫از‬ ‫سالها‬
‫و‬ ‫علم‬‫انکشاف‬‫ا‬ ‫مانده‬ ‫بدور‬‫ی‬‫ه‬ ‫و‬ ‫م‬‫ی‬‫برا‬ ‫هم‬ ‫تالش‬ ‫چ‬‫ی‬‫کسب‬‫آگاهی‬‫نم‬‫ی‬‫کن‬‫ی‬‫نم‬ ‫کتاب‬ ،‫م‬‫ی‬‫خوان‬‫ی‬‫معلوما‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫م‬‫ت‬‫اندک‬
‫شن‬‫ی‬‫م‬ ‫اکتفا‬ ‫شده‬ ‫ده‬‫ی‬‫کن‬‫ی‬.‫م‬
." ‫امروزی‬ ‫و‬ ‫جدید‬ ‫گی‬ ‫زنده‬ ‫شیوه‬ " ‫میکند‬ ‫تعریف‬ ‫چنین‬ ‫خالصه‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مدرنیته‬ ‫گیدنز‬ ‫انتونی‬ .3

8. 2
1.3.‫اهم‬‫ی‬‫تحق‬ ‫مسأله‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫ت‬‫ی‬: ‫ق‬
‫نشر‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬‫های‬ ‫متاع‬‫فرهنگ‬‫ی‬)‫(کتاب‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫مهم‬ ‫عوامل‬ ‫از‬‫انکشاف‬‫کشور‬ ‫در‬‫ما‬‫م‬ ‫شمار‬ ‫به‬‫ی‬‫رود‬،‫بدبختان‬ ‫اما‬‫ه‬
ٔ‫ه‬‫جمل‬ ‫از‬ ‫هم‬ ‫ما‬ ‫کشور‬‫کشورها‬‫ی‬‫انکشاف‬‫ن‬‫ی‬‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫افته‬‫آ‬‫بس‬ ‫ن‬‫ی‬‫ضع‬ ‫ار‬‫ی‬‫برا‬ .‫است‬ ‫ف‬‫ی‬‫ب‬‫ه‬‫تر‬
‫روشن‬‫ساختن‬‫مطلب‬‫یک‬‫اجمال‬ ‫نگاه‬‫ی‬‫به‬‫ارقام‬ ‫و‬ ‫آمار‬‫کشور‬ ‫چند‬ ‫در‬ ‫نشر‬ ‫و‬ ‫چاپ‬‫انکشاف‬‫ی‬‫خواه‬ ‫افته‬‫ی‬‫داشت‬ ‫م‬
‫مقا‬ ‫و‬‫ی‬‫سه‬‫یی‬‫همان‬ ‫با‬ ‫را‬‫آمار‬‫خواه‬ ‫صورت‬ ‫کشورمان‬ ‫در‬ ‫ارقام‬ ‫و‬‫ی‬‫ها‬ ‫کشور‬ .‫داد‬ ‫م‬‫ی‬‫حال‬ ‫در‬‫انکشاف‬‫و‬‫انکشاف‬
‫ن‬‫ی‬‫افته‬‫نزد‬‫ی‬‫به‬ ‫ک‬98‫جمع‬ ‫درصد‬‫ی‬‫تشک‬ ‫را‬ ‫جهان‬ ‫ت‬‫ی‬‫م‬ ‫ل‬‫ی‬‫دهند‬،‫از‬ ‫کمتر‬ ‫اما‬18‫کتابها‬ ‫درصد‬‫ی‬‫مصرف‬‫ی‬‫را‬ ‫جهان‬
‫تول‬‫ی‬‫م‬ ‫د‬‫ی‬‫ا‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫و‬ ‫کنند‬‫ی‬‫ن‬ ‫نسبت‬ ‫ن‬‫ی‬‫کتابخوان‬ ‫به‬ ‫ز‬‫ی‬‫مشغولند‬.‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫شرا‬ ‫در‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫کشورها‬ ‫که‬ ‫است‬‫ی‬‫انکشاف‬‫ی‬‫افته‬
‫جمع‬ ‫با‬‫ی‬‫ت‬‫در‬‫حدود‬08‫جمع‬ ‫درصد‬‫ی‬‫جهان‬ ‫ت‬،08‫کتابها‬ ‫درصد‬‫ی‬‫مصرف‬‫ی‬‫تول‬ ‫را‬ ‫جهان‬‫ی‬‫م‬ ‫د‬‫ی‬‫سال‬ ‫در‬ ‫اروپا‬ .‫کنند‬
3333‫در‬‫برابر‬‫م‬ ‫هر‬‫ی‬‫ل‬‫ی‬‫جمع‬ ‫نفر‬ ‫ون‬‫ی‬‫خود‬ ‫ت‬980ٔ‫قاره‬ ‫اما‬ ،‫کرده‬ ‫منتشر‬ ‫را‬ ‫کتاب‬ ‫عنوان‬‫آ‬‫س‬‫ی‬‫سال‬ ‫همان‬ ‫در‬ ‫ا‬‫در‬
‫برابر‬‫هر‬‫م‬‫ی‬‫ل‬‫ی‬‫نفر‬ ‫ون‬،08ٔ‫قاره‬ ‫و‬ ‫عنوان‬‫افر‬‫ی‬‫قا‬08‫با‬ ‫فرانسه‬ .‫است‬ ‫کرده‬ ‫منتشر‬ ‫عنوان‬11‫م‬‫ی‬‫ل‬‫ی‬‫جمع‬ ‫نفر‬ ‫ون‬‫ی‬‫ت‬،
‫روز‬ ‫هر‬118‫م‬ ‫فروش‬ ‫به‬ ‫کتاب‬ ‫جلد‬ ‫هزار‬‫ی‬‫م‬ ‫ما‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫اما‬ .‫رساند‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ‫و‬ ‫فروش‬ ‫زان‬‫بس‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫ار‬‫پا‬‫یی‬‫ن‬
.‫است‬‫آمار‬‫روشن‬ ‫به‬ ‫ها‬‫ی‬‫مستق‬ ‫نسبت‬‫ی‬‫م‬‫انکشاف‬‫اقتصاد‬‫ی‬‫اجتماع‬ ‫و‬‫ی‬‫و‬ ‫نشر‬ ‫بازار‬ ‫رکود‬ ‫و‬ ‫رونق‬ ‫در‬ ‫را‬‫امت‬ٔ‫ه‬‫ع‬
‫فرهنگ‬‫ی‬‫م‬ ‫نشان‬‫ی‬‫دهد‬.‫از‬‫آ‬‫نجا‬‫یی‬‫رئ‬ ‫امروز‬ ‫محصالن‬ ‫که‬‫ی‬‫مسؤ‬ ،‫سان‬‫مد‬ ،‫الن‬‫ی‬‫کارمندان‬ ،‫استادان‬ ،‫رهبران‬ ،‫ران‬
‫فردا‬ ...‫و‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫سهم‬ ‫هرکدام‬ ،‫اند‬‫ی‬‫در‬‫انکشاف‬‫مان‬ ‫کشور‬‫خواه‬‫داشت‬ ‫ند‬،‫دانش‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫بدون‬ ‫بدبختانه‬ ‫اما‬
‫پژوه‬‫ی‬‫وارد‬ٔ‫ه‬‫عرص‬‫م‬ ‫کار‬‫ی‬‫اقتصاد‬ ‫رشد‬ ‫فقط‬ ‫هدفشان‬ ‫و‬ ‫شوند‬‫ی‬‫شخص‬‫ی‬‫نه‬ ‫است‬‫انکشاف‬‫اجتماع‬‫ی‬‫اقتصا‬ ‫و‬‫د‬‫ی‬
.‫کشور‬,‫(مجاب‬3130.‫ص‬31-31).
‫سو‬ ‫از‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫گر‬،‫مطالعه‬ٔ‫ه‬‫وسیل‬‫و‬ ‫علم‬ ‫کسب‬‫آگاهی‬‫کشور‬ ‫در‬ .‫است‬‫ی‬‫که‬‫مردم‬‫از‬ ‫بیشتر‬18‫در‬ ‫سال‬‫فضای‬
‫ز‬ ‫وحشت‬ ‫و‬ ‫ترس‬ ‫و‬ ‫جنگ‬‫ی‬‫از‬ ‫و‬ ‫ستند‬ٔ‫ه‬‫سای‬‫بودند‬ ‫دور‬ ‫به‬ ‫معرفت‬ ‫و‬ ‫علم‬،‫چ‬‫ی‬‫بازساز‬ ‫از‬ ‫مهمتر‬ ‫ز‬‫ی‬‫علم‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫س‬‫ت؛‬
‫بنا‬‫م‬ ‫ساخته‬ ‫دوباره‬ ‫ها‬‫ی‬‫شو‬‫ند‬،‫بنا‬ ‫اما‬‫مغز‬‫مطالعه‬ ‫و‬،ٔ‫سازنده‬‫جا‬ .‫است‬ ‫ذهن‬‫ی‬‫ها‬ ‫نقص‬ ‫باوجود‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫تاسف‬‫ی‬
‫بس‬‫ی‬‫ار‬‫ی‬‫س‬ ‫ابعاد‬ ‫در‬‫ی‬‫اس‬‫ی‬‫اقتصاد‬ ،‫ی‬‫فرهن‬ ،‫گ‬‫ی‬‫و‬‫آموزش‬‫ی‬‫حد‬ ‫تا‬ ‫که‬‫ی‬‫از‬‫آ‬‫هست‬ ‫باخبر‬ ‫ن‬‫ی‬‫نم‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫م‬‫ی‬‫شو‬‫ی‬‫و‬ ‫م‬
‫بازساز‬ ‫جهت‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ذهن‬‫ی‬‫علم‬‫ی‬‫ز‬ ‫با‬ ‫کشور‬‫ی‬‫ز‬ ‫مطالعه‬ ‫نت‬‫ی‬‫نم‬ ‫با‬‫ی‬‫ساز‬‫ی‬.‫م‬
‫ا‬‫ی‬‫حا‬ ‫کل‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمبود‬ ‫موضوع‬ ‫که‬ ‫نجاست‬‫ی‬‫اهم‬ ‫ز‬‫ی‬‫همانطور‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ت‬‫ی‬‫شد‬ ‫گفته‬ ‫که‬،
‫قشر‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫محصالن‬‫ی‬‫از‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫جستجو‬ ‫در‬ ‫که‬‫ی‬‫علم‬‫در‬ ‫خاص‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫هستند‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫با‬ ‫مطالعه‬ ،‫دارند‬‫ی‬‫ن‬ ‫د‬‫ی‬‫از‬
.‫باشد‬ ‫آنها‬ ‫مبرم‬
1.3‫تحق‬ ‫اهداف‬ .‫ی‬: ‫ق‬
‫ذ‬ ‫موارد‬‫ی‬‫اصل‬ ‫اهداف‬ ‫ل‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ن‬‫ی‬‫م‬ ‫ق‬‫ی‬:‫باشند‬
‫در‬‫ی‬‫م‬ ‫افت‬‫ی‬‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمبود‬ ‫زان‬‫در‬‫م‬‫ی‬.‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫در‬ ‫محصالن‬ ‫ان‬
‫بررس‬‫ی‬‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمبود‬ ‫عوامل‬‫در‬‫م‬‫ی‬.‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫در‬ ‫محصالن‬ ‫ان‬
‫ی‬‫برا‬ ‫راهکارها‬ ‫افتن‬‫ی‬‫ترو‬ ‫و‬ ‫گسترش‬‫ی‬.‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫ج‬
1.3.‫ه‬ ‫پرسش‬‫ا‬‫ی‬‫کلیدی‬‫تحق‬‫ی‬: ‫ق‬
3.‫ب‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫وضع‬‫ی‬‫؟‬ ‫است‬ ‫قرار‬ ‫چه‬ ‫از‬ ‫کابـــل‬ ‫پوهنتون‬ ‫محصالن‬ ‫ن‬
0.‫تر‬ ‫عمده‬‫ی‬‫عوامل‬ ‫ن‬‫کمبود‬‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫محصالن‬ ‫بین‬ ‫در‬‫چ‬‫ی‬‫؟‬ ‫ست‬
1.‫بهتر‬‫ی‬‫برا‬ ‫راهکارها‬ ‫ن‬‫ی‬‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫گسترش‬‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫محصالن‬ ‫میان‬ ‫در‬‫؟‬ ‫اند‬ ‫ها‬ ‫کدام‬

9. 3
1.3‫ها‬ ‫پرسش‬ .‫ی‬‫فرع‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬: ‫ق‬
‫اسات‬ ‫نقش‬‫ی‬‫م‬ ‫و‬ ‫د‬‫سؤ‬‫ل‬‫ی‬‫تشو‬ ‫در‬ ‫اندازه‬ ‫چه‬ ‫تا‬ ‫ن‬‫ی‬‫سو‬ ‫به‬ ‫محصالن‬ ‫ق‬‫ی‬‫مطالعه‬‫است‬ ‫مهم‬‫؟‬
‫آ‬‫ی‬‫ا‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫مرکز‬‫ی‬‫کابل‬ ‫پوهنتون‬‫پوهن‬ ‫های‬ ‫کتابخانه‬ ‫و‬‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫های‬ ‫ځی‬‫برا‬‫ی‬‫گسترش‬‫فرهنگ‬
‫ابتکار‬ ‫کدام‬ ‫مطالعه‬‫را‬‫ب‬‫داده‬ ‫خرج‬ ‫ه‬‫اند‬‫؟‬
‫آ‬‫ی‬‫محصالن‬ ‫ا‬‫واقعا‬‫احس‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬‫اس‬‫ن‬‫ی‬‫م‬ ‫از‬‫ی‬‫کنند؟‬
‫آیا‬‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫خانه‬ ‫کتاب‬ ‫تعداد‬‫است‬ ‫کافی‬‫؟‬
‫آ‬‫ی‬‫موجود‬ ‫منابع‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫کتاب‬ ‫ا‬‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫در‬‫ن‬ ‫با‬ ‫مطابقت‬‫ی‬‫ها‬ ‫از‬‫ی‬‫امروز‬‫ی‬‫محصالن‬‫دارد‬‫؟‬
‫آ‬‫ی‬‫دسترس‬ ‫ا‬‫ی‬‫به‬‫های‬ ‫اسناد‬‫الکترون‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ب‬ ‫در‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫بر‬‫ی‬‫محصالن‬ ‫ن‬‫ٔثیر‬‫ا‬‫ت‬‫؟‬ ‫دارد‬

10. 4
‫دوم‬.‫پ‬‫ی‬‫ش‬‫ی‬‫تحق‬ ‫نه‬‫ی‬‫ق‬
‫پ‬ ‫شک‬ ‫بدون‬‫ی‬‫و‬ ‫شرفت‬‫انکشاف‬‫ن‬ ‫به‬ ‫وابسته‬ ‫کشور‬ ‫و‬ ‫ملت‬ ‫هر‬‫ی‬‫رو‬‫ی‬‫انسان‬‫ی‬‫و‬ ‫ماهر‬‫آموزش‬‫د‬‫ی‬‫ده‬‫آ‬‫م‬ ‫ن‬‫ی‬.‫باشد‬
‫ن‬‫ی‬‫رو‬‫ی‬‫انسان‬‫ی‬‫سرما‬‫ی‬‫ه‬‫یی‬‫که‬ ‫است‬‫تقریبا‬‫ه‬ ‫با‬‫ی‬‫ثروت‬ ‫چ‬‫ی‬‫مقا‬ ‫قابل‬‫ی‬‫ن‬ ‫سه‬‫باشد‬ ‫می‬‫م‬ ‫بر‬ .‫بنا‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫ک‬ ‫اصل‬ ‫ن‬‫امروز‬ ‫ه‬
‫پ‬‫ی‬‫شرفت‬‫آینده‬‫ر‬ ‫کشور‬ ‫هر‬‫م‬ ‫بر‬ ‫نه‬ ‫ا‬‫بنا‬‫ی‬‫ها‬ ‫ثروت‬‫ی‬‫ماد‬‫ی‬‫موجود‬‫آ‬‫کشور‬ ‫ن‬،‫م‬ ‫بر‬ ‫بلکه‬‫بنا‬‫ی‬‫انکشاف‬‫ن‬‫ی‬‫ر‬‫و‬‫ی‬
‫انسان‬‫ی‬‫آ‬‫پ‬ ‫ن‬‫ی‬‫ب‬ ‫ش‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫نو‬ ‫و‬ ،‫اکتشافات‬ ،‫اختراعات‬ .‫کنند‬‫آ‬‫ور‬‫ی‬‫هم‬ ‫ها‬‫گی‬ ‫ه‬‫قدرت‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫ی‬‫قلم‬ ‫کشور‬ ‫ک‬‫داد‬
‫م‬‫ی‬‫حد‬ ‫تا‬ ،‫گردد‬‫ی‬‫نت‬‫ی‬‫تحص‬ ‫جه‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫الت‬‫ی‬‫ن‬‫میان‬‫تحص‬‫ی‬‫عال‬ ‫الت‬‫ی‬‫کل‬ ‫طور‬ ‫به‬‫ی‬‫و‬‫پوهنتون‬‫ها‬‫طور‬ ‫به‬
‫بن‬ ‫و‬ ‫حساس‬ ‫نقش‬ ‫خاص‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬.‫دارند‬ ‫عهده‬ ‫به‬‫پوهنتون‬‫ها‬‫ترب‬ ‫در‬‫ی‬‫افراد‬ ‫ت‬‫ی‬‫خ‬ ‫که‬‫الق‬‫باشند‬‫م‬ ‫خوب‬ ،‫ی‬‫اند‬‫ی‬‫ش‬‫و‬ ‫ند‬
‫اینکه‬‫قابل‬‫ی‬‫مسا‬ ‫حل‬ ‫ت‬‫ی‬‫پ‬ ‫ل‬‫ی‬‫رو‬ ‫ش‬‫ی‬‫د‬ ‫را‬‫باشند‬ ‫اشته‬‫ب‬ ‫نقش‬‫ی‬‫ناد‬‫ی‬‫بر‬‫در‬ .‫دارد‬ ‫عهده‬‫حال‬ ‫عین‬‫پوهنتون‬‫ها‬‫ق‬‫ابل‬‫ی‬‫ت‬
‫ا‬‫ی‬‫اند‬ ،‫عادات‬ ‫جاد‬‫ی‬‫ها‬ ‫مهارت‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫شه‬‫ی‬‫اساس‬‫ی‬‫را‬ ‫افراد‬ ‫در‬‫نیز‬‫دار‬.‫د‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫ا‬ ‫از‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ، ‫ها‬ ‫مهارت‬ ‫ن‬‫کتاب‬
‫م‬‫ی‬‫سو‬ ‫از‬ .‫باشد‬‫ی‬‫د‬‫ی‬‫گر‬،‫ن‬ ‫فرد‬ ‫هر‬‫ی‬‫و‬ ‫شناخت‬ ‫کسب‬ ‫ازمند‬‫آگاهی‬‫دانا‬ ‫سبب‬ ‫کتاب‬ ‫خواندن‬ ‫و‬ ‫است‬‫یی‬‫استحک‬ ،‫ام‬
‫عقا‬‫ی‬‫سرگرم‬ ،‫لذت‬ ،‫نفس‬ ‫به‬ ‫اعتماد‬ ،‫د‬‫ی‬‫م‬ ‫فرد‬ ... ‫و‬‫ی‬‫اشرف‬ (‫شود‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬،3191‫نت‬ ‫در‬ .)‫ی‬‫کتابخوان‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫جه‬‫ی‬
‫فکر‬ ‫رشد‬ ‫به‬ ‫افراد‬‫ی‬‫فرهنگ‬ ،‫ی‬‫ا‬ ،‫جتماع‬‫ی‬‫اقتصاد‬ ‫و‬ ،‫ی‬ٔ‫ه‬‫جامع‬‫م‬‫ی‬‫گلچوب‬ (‫انجاند‬‫ی‬،3191‫اهم‬ .)‫ی‬‫به‬ ‫کتاب‬ ‫ت‬
‫برا‬ ‫ارزشمند‬ ‫منبع‬ ‫عنوان‬‫ی‬‫شناخت‬‫ها‬ ‫پدیده‬‫حد‬ ‫تا‬‫ی‬‫قر‬ ‫در‬ )‫(ج‬ ‫خداوند‬ ‫که‬ ‫است‬‫آ‬‫کر‬ ‫ن‬‫ی‬‫سوگند‬ ‫کتاب‬ ‫به‬ ‫م‬‫ی‬‫کرده‬ ‫اد‬
‫همچن‬ .‫است‬‫ی‬‫ن‬،‫نو‬‫ی‬‫ن‬ ‫دانشمندان‬ ‫و‬ ‫سندگان‬‫ی‬‫اهم‬ ‫ز‬‫ی‬‫کتابخوان‬ ‫ت‬‫ی‬‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ .‫اند‬ ‫شده‬ ‫متذکر‬ ‫را‬،‫ب‬‫ی‬‫ه‬‫ق‬‫ی‬‫ا‬‫ظ‬‫هار‬
‫م‬‫ی‬‫دارد‬،‫ه‬ ‫که‬‫ی‬‫ن‬ ‫کتاب‬ ‫چ‬‫ی‬‫به‬ ‫که‬ ‫ست‬‫ی‬‫ن‬ ‫خواندن‬ ‫بار‬ ‫ک‬‫ی‬‫دن‬ .‫رزد‬‫ی‬‫د‬ ‫س‬‫ی‬‫فرانسو‬ ‫دانشمند‬ ‫درو‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫گو‬‫ی‬:‫د‬”‫هنگام‬‫ی‬
‫م‬ ‫باز‬ ‫خواندن‬ ‫کتاب‬ ‫از‬ ‫مردم‬ ‫که‬‫ی‬‫اند‬ ‫مانده‬ ‫باز‬ ‫کردن‬ ‫فکر‬ ‫از‬ ،‫مانند‬“‫ا‬ .‫ی‬‫ب‬ ‫گفته‬ ‫ن‬‫ی‬‫انگر‬‫آ‬‫خو‬ ‫کتاب‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ن‬‫اندن‬
‫زم‬‫ی‬‫نه‬‫را‬‫برا‬‫ی‬‫اند‬‫ی‬‫شدن‬‫ساخته‬ ‫فراهم‬‫تبع‬ ‫و‬‫آ‬‫تول‬ ‫ن‬‫ی‬‫اند‬ ‫د‬‫ی‬‫قربانعل‬ (‫است‬ ‫شه‬‫ی‬،‫زاده‬3103‫کتاب‬ ‫منشور‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ .)
‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬3303‫تصو‬ ‫به‬ ‫بروکسل‬ ‫در‬‫ی‬‫کم‬ "‫ب‬‫ی‬‫حما‬ ‫ته‬‫ی‬‫ب‬ ‫سال‬ ‫از‬ ‫ت‬‫ی‬‫الملل‬ ‫ن‬‫ی‬‫رس‬ "‫کتاب‬‫ی‬‫سال‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ده‬3300
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫مطالعه‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫منتشر‬‫ی‬‫ک‬‫ی‬‫قل‬ ‫فرد‬ ‫هر‬ ‫مسلم‬ ‫حقوق‬ ‫از‬ٔ‫ه‬‫رسان‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫کتاب‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫مداد‬‫بر‬ ‫الزم‬‫ا‬‫ی‬
‫تعل‬‫ی‬‫معرف‬ ‫م‬‫ی‬‫گرد‬‫ی‬.‫است‬ ‫ده‬‫بنا‬‫ا‬ ‫بر‬‫ی‬‫ن‬،‫پ‬‫ی‬‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫شبرد‬‫ی‬‫ترو‬‫ی‬‫کتابخوان‬ ‫ج‬‫ی‬‫محل‬ ‫از‬ ‫اعم‬ ‫مختلف‬ ‫سطوح‬ ‫در‬‫ی‬،
‫ا‬ ‫منطقه‬‫ی‬‫و‬‫ی‬‫مل‬ ‫ا‬‫ی‬‫به‬‫ی‬‫ار‬‫ی‬‫مداوم‬ ‫اقدامات‬‫ی‬‫مقطع‬ ‫ا‬‫ی‬‫پشت‬ ‫با‬‫ی‬‫بان‬‫ی‬‫ن‬ ‫از‬‫ی‬‫روها‬‫ی‬‫مختلف‬،ٔ‫ه‬‫جمل‬ ‫از‬‫س‬‫ی‬‫ها‬ ‫است‬‫ی‬‫ی‬
‫است‬،‫ها‬ ‫کشور‬ ‫که‬‫ی‬‫با‬ ‫جهان‬‫ی‬‫گارثون‬ ( ‫کنند‬ ‫اتخاذ‬ ‫د‬/‫پو‬‫ی‬‫نده‬،3100.)
‫بدبختانه‬ٔ‫ه‬‫پشتوان‬‫تحق‬‫ی‬‫قات‬‫ی‬‫بس‬ ‫ما‬ ‫کشور‬ ‫در‬‫ی‬‫ضع‬ ‫ار‬‫ی‬‫برا‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫ف‬‫ی‬‫تحق‬ ‫انجام‬‫ی‬‫مر‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫ق‬‫علم‬ ‫اکز‬‫ی‬
‫چون‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬ٔ‫ه‬‫عام‬،‫کابل‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫دارالقر‬‫آ‬،‫ن‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫مرکز‬‫ی‬،‫کابل‬ ‫پوهنتون‬‫تحق‬ ‫واحد‬‫ی‬‫ارز‬ ‫و‬ ‫ق‬‫ی‬‫اب‬‫ی‬،‫افغانستان‬
‫معلومات‬ ‫مرکز‬‫ی‬‫و‬ ‫افغانستان‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫ها‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬‫کرد‬ ‫مراجعه‬‫ی‬‫م‬،‫ام‬‫تحق‬ ‫ا‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬‫ی‬‫زم‬ ‫ن‬‫ی‬‫ن‬ ‫نه‬‫ی‬‫افت‬‫ی‬‫ک‬ ‫م‬‫ا‬ ‫ه‬‫ی‬‫جا‬ ‫ن‬‫ی‬
ٔ‫ا‬‫ت‬‫و‬ ‫سف‬‫ی‬ٔ‫ا‬،‫بحال‬ ‫تا‬ ‫که‬ ‫هست‬ ‫س‬‫و‬‫محدود‬ ‫کتاب‬ ‫چند‬ ‫جز‬‫ی‬‫نو‬ ‫توسط‬ ‫که‬‫ی‬‫ا‬ ‫تحت‬ ‫مان‬ ‫سندگان‬‫ی‬‫نگار‬ ‫به‬ ‫عنوان‬ ‫ن‬‫ش‬
‫رس‬‫ی‬‫تحق‬ ،‫اند‬ ‫ده‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬ٔ‫باره‬ ‫در‬‫سا‬ ‫در‬ ‫جستجو‬ ‫با‬ ‫بازهم‬ .‫است‬ ‫نگرفته‬ ‫صورت‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬‫ی‬‫ها‬ ‫ت‬‫ی‬‫معتبر‬‫ا‬‫ی‬‫نترنت‬‫ی‬
‫ها‬ ‫کتاب‬ ‫و‬‫ی‬‫موفق‬ ‫متعدد‬‫به‬‫ی‬‫تحق‬ ‫افتن‬‫ی‬‫قات‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬ ‫که‬‫ی‬‫پ‬ ‫ران‬‫ی‬‫رامون‬‫این‬‫چن‬‫ی‬‫شد‬ ،‫است‬ ‫موضوعات‬ ‫ن‬‫ی‬‫ک‬ ‫م‬‫ذ‬ ‫در‬ ‫ه‬‫ی‬‫ل‬
‫نتا‬ ‫به‬ ‫خالصه‬ ‫صورت‬ ‫به‬‫ی‬‫عده‬ ‫ج‬‫یی‬‫از‬‫آ‬‫تحق‬ ‫ن‬‫ی‬‫م‬ ‫قات‬‫ی‬‫پرداز‬‫ی‬‫م‬.
‫سنج‬ ‫نظر‬ ‫اساس‬ ‫بر‬‫ی‬‫سنج‬ ‫افکار‬ ‫مرکز‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫محصالن‬‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫ی‬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬3190‫م‬ ‫در‬‫ی‬‫ان‬188‫از‬ ‫نفر‬
‫محصالن‬‫پوهنتون‬،‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫تهران‬31.1‫صد‬ ‫در‬‫محصالن‬‫از‬ ‫کمتر‬‫ی‬‫مطالعه‬ ‫روز‬ ‫شبانه‬ ‫در‬ ‫ساعت‬ ‫ک‬
‫م‬‫ی‬‫بس‬ .‫کنند‬‫ی‬‫ار‬‫ی‬‫از‬‫محصالن‬‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫ی‬‫ا‬ ‫علل‬‫ی‬‫ز‬ ‫حجم‬ ‫درصد‬ ،‫وقت‬ ‫کمبود‬ ‫را‬ ‫امر‬ ‫ن‬‫ی‬‫اد‬‫گی‬ ‫خانه‬ ‫وظایف‬‫پوهنتو‬‫ن‬‫ی‬
‫و‬‫بودن‬ ‫قیمت‬‫اشرف‬ (‫اند‬ ‫دانسته‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ز‬‫ی‬،3191.)‫امانی‬ ‫باور‬ ‫به‬‫بخواه‬ ‫اگر‬‫ی‬‫نگاه‬ ‫م‬‫ی‬‫مقا‬‫ی‬‫ا‬ ‫سه‬‫ی‬‫باش‬ ‫داشته‬‫ی‬‫م‬
‫با‬‫ی‬‫گف‬ ‫د‬‫ت‬”‫که‬‫آمار‬‫ها‬‫ی‬‫ا‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫موجود‬‫ی‬‫دهنده‬ ‫نشان‬ ‫ران‬‫آ‬‫که‬ ‫است‬ ‫ن‬18‫و‬ ‫شاگردان‬ ‫درصد‬‫محصل‬‫ها‬‫ی‬
‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫ی‬‫م‬ ‫مطالعه‬‫ی‬‫کنند‬“‫امان‬ (‫ی‬،3198.)
‫کم‬ ‫بعد‬ ‫در‬ ‫تنها‬‫ی‬‫نی‬‫ک‬ ‫بعد‬ ‫در‬ ‫بلکه‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬‫نیز‬‫شواهد‬‫ی‬‫م‬ ‫نشان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دست‬ ‫در‬‫ی‬‫دهد‬،‫ک‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬‫مطالع‬ ‫ت‬‫ه‬‫در‬‫نزد‬
‫محصل‬‫ها‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫ی‬‫پا‬‫یی‬‫برا‬ .‫است‬ ‫ن‬‫ی‬‫مثال‬،‫در‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬‫ی‬‫شعبان‬ ‫که‬‫ی‬‫شف‬ ‫و‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬( ‫مطلق‬ ‫پور‬3193‫اند‬ ‫داده‬ ‫انجام‬ )
‫ا‬ ‫به‬‫ی‬‫نت‬ ‫ن‬‫ی‬‫رس‬ ‫جه‬‫ی‬‫که‬ ‫اند‬ ‫ده‬‫م‬‫ی‬‫زان‬‫عدم‬‫آگاهی‬‫محصالن‬‫ش‬ ‫از‬‫ی‬‫ها‬ ‫وه‬‫ی‬‫م‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫مطالعه‬‫ؤ‬‫تحص‬ ‫ضعف‬ ‫در‬ ‫ثر‬‫ی‬‫ل‬‫ی‬
‫نظام‬‫آموزش‬‫ی‬.‫است‬

11. 5
‫دهبات‬ ‫و‬ ‫احمد‬‫ی‬(3100‫م‬ )‫ی‬ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ‫زان‬‫محصالن‬‫ا‬‫ی‬‫ران‬‫ی‬‫بررس‬ ‫مورد‬ ‫را‬‫ی‬‫ا‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫قرار‬‫ی‬‫نت‬ ‫ن‬‫ی‬‫جه‬‫رس‬‫ی‬‫ده‬
‫که‬ ‫اند‬‫غالبا‬‫دهند‬ ‫پاسخ‬‫ه‬( ‫گان‬13‫امکانات‬ )‫درصد‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫پوهنتون‬‫زم‬ ‫در‬ ‫را‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫ن‬‫درس‬ ‫کتب‬‫ی‬‫دانسته‬ ‫کم‬ ‫حد‬ ‫در‬
‫همچن‬ ‫و‬ ‫اند‬‫ی‬‫غالبا‬ ‫ن‬(11‫م‬ )‫درصد‬‫ی‬‫ترغ‬ ‫زان‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ‫جهت‬ ‫استادان‬ ‫ب‬‫غ‬ ‫کتب‬‫ی‬‫درس‬ ‫ر‬‫ی‬‫ن‬ ‫را‬‫ی‬‫ب‬ ‫کم‬ ‫حد‬ ‫در‬ ‫ز‬‫ی‬‫ا‬‫ن‬
‫بررس‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ .‫اند‬ ‫نموده‬‫ی‬‫کل‬‫ی‬‫نگرش‬ ‫و‬ ‫نظرات‬‫م‬‫حصالن‬‫درس‬ ‫کتب‬ ‫مطالعه‬ ‫امر‬ ‫در‬‫ی‬‫غ‬ ‫و‬‫ی‬‫درس‬ ‫ر‬‫ی‬‫نظ‬ ‫به‬‫ر‬
‫م‬‫ی‬‫آ‬‫ی‬‫د‬‫که‬‫فراهم‬‫آ‬‫ون‬ ‫امکانات‬ ‫وردن‬‫ی‬‫ترغ‬ ‫ز‬‫ی‬‫ب‬،‫تشو‬‫ی‬‫ق‬‫محصالن‬‫هدا‬ ‫جهت‬ ‫مهم‬ ‫عناصر‬ ‫از‬‫ی‬‫ت‬‫محصالن‬‫امر‬ ‫به‬
‫م‬ ‫مطالعه‬‫ی‬‫ا‬ .‫باشد‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫عوامل‬ ‫نقش‬ ‫بر‬ ‫افته‬‫ی‬‫چون‬‫رهنمائی‬ ‫و‬ ‫تشویق‬‫افزا‬ ‫در‬ ‫استادان‬‫ی‬‫م‬ ‫ش‬‫ی‬‫کتابخوان‬ ‫زان‬‫ی‬‫تاک‬‫ی‬‫د‬
‫ساالر‬ (‫دارد‬‫ی‬‫ه‬ ‫و‬،‫مکاران‬3108‫منش‬ ‫؛‬‫ی‬،‫زادگان‬3101‫بهاباد‬ ‫اخوان‬ ‫؛‬‫ی‬،3101.)
‫د‬‫ی‬‫ان‬‫ی‬(3100‫سنج‬ ‫نظر‬ ‫با‬ )‫ی‬‫از‬‫محصالن‬ٔ‫درباره‬‫جا‬‫ی‬‫اطالعات‬ ‫منابع‬ ‫گاه‬‫ی‬‫فرا‬ ‫در‬‫ی‬‫ند‬‫ی‬‫گ‬ ‫اد‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ا‬ ‫به‬ ‫؛‬‫ی‬‫ن‬
‫نت‬‫ی‬‫دست‬ ‫جه‬‫ی‬‫که‬ ‫افت‬‫محصالن‬‫درس‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫محتو‬ ،‫ی‬‫صنفها‬ ‫تدریس‬‫جزو‬ ،‫ها‬ ‫ه‬‫و‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫ترت‬ ‫به‬ ‫را‬‫ی‬‫ب‬‫رتبه‬ ‫در‬
‫ها‬‫ی‬‫چها‬ ‫تا‬ ‫اول‬‫اطالعات‬ ‫منابع‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫رم‬‫ی‬‫در‬ ‫ثمر‬ ‫پر‬‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬.‫اند‬ ‫کرده‬ ‫ذکر‬‫بنا‬‫ا‬ ‫بر‬‫ی‬‫ن‬،‫فر‬ ‫در‬ ‫کتاب‬ ‫نقش‬‫ا‬‫ی‬‫ند‬
‫آموزش‬‫م‬ ‫مشاهده‬ ‫صراحت‬ ‫به‬‫ی‬.‫شود‬
‫تا‬‫ی‬‫گ‬ ‫ه‬‫ی‬‫و‬‫ی‬(3103‫بررس‬ ‫با‬ )‫ی‬‫کتابخوان‬ ‫و‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫در‬‫پوهنتون‬‫ا‬ ‫به‬ ‫ها‬‫ی‬‫نت‬ ‫ن‬‫ی‬‫رس‬ ‫جه‬‫ی‬‫د‬،‫ه‬‫پ‬ ‫که‬‫ی‬‫شرف‬‫ت‬‫تحصیلی‬
‫محصالن‬‫به‬‫خانگی‬ ‫وظایف‬‫درس‬‫ی‬‫گیرد‬ ‫می‬ ‫ارتباط‬‫و‬‫محصالن‬‫تشو‬ ‫مورد‬ ‫کمتر‬‫ی‬‫ترغ‬ ‫و‬ ‫ق‬‫ی‬‫مطالعه‬ ‫جهت‬ ‫ب‬
‫ها‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫غ‬‫ی‬‫درس‬ ‫ر‬‫ی‬‫م‬ ‫واقع‬‫ی‬.‫شوند‬
‫ا‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫تاک‬ ‫افته‬‫ی‬‫تعل‬ ‫نظام‬ ‫د‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫ها‬ ‫فرصت‬ ‫بر‬ ‫را‬‫ی‬‫تعل‬ ‫محدود‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫م‬ ‫نشان‬‫ی‬‫د‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ ،‫دهد‬‫ی‬‫گر‬،‫ت‬ٔ‫ا‬‫ک‬‫ی‬‫بر‬ ‫د‬
‫ها‬ ‫کتاب‬‫ی‬‫درس‬‫ی‬‫ها‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬‫ی‬‫تعل‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫گ‬ ‫بهره‬ ‫مشوق‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫برا‬ ‫گانه‬ ‫چند‬ ‫منابع‬ ‫از‬‫ی‬‫تعل‬‫ی‬‫و‬ ‫م‬‫ی‬‫گ‬ ‫اد‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬
‫ن‬‫ی‬.‫ستند‬
‫چپمن‬(Chapman)3308‫با‬‫از‬ ‫نقل‬‫قول‬‫رو‬‫ی‬‫ل‬(Revill)،3393‫کسان‬ ‫است‬ ‫معتقد‬‫ی‬‫از‬ ‫که‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬
‫نم‬ ‫استفاده‬ ‫ها‬‫ی‬،‫کنند‬‫محصالن‬‫ی‬‫در‬ ‫فقط‬ ‫که‬ ‫هستند‬‫م‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫درس‬ ،‫دارند‬ ‫حضور‬ ‫ها‬ ‫صنف‬‫ی‬‫گذ‬‫ر‬‫ا‬‫کتابها‬ ‫و‬ ‫نند‬‫ی‬
‫م‬ ‫مطالعه‬ ‫را‬ ‫خاص‬‫ی‬‫ا‬ ...‫کنند‬‫ی‬‫ن‬‫روش‬‫نم‬‫ی‬‫تواند‬‫آ‬‫افرا‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نها‬‫د‬‫ی‬‫مستقل‬‫ی‬‫تبد‬‫ی‬‫شرا‬ ‫در‬ ‫ناچار‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫ل‬‫ی‬‫ط‬‫پ‬‫ی‬‫ش‬
‫ب‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫تصم‬ ‫و‬ ‫مشکالت‬ ‫حل‬ ‫به‬ ‫نشده‬‫ی‬‫گ‬ ‫م‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫ا‬ ‫بر‬ ‫افزون‬ .‫بپردازند‬ ‫خاص‬‫ی‬‫امروز‬ ،‫ن‬‫برا‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫ه‬‫ا‬‫ی‬
‫پوهنتون‬‫ی‬‫جا‬‫ی‬‫جر‬ ‫در‬ ‫خاص‬ ‫گاه‬‫ی‬‫تعل‬ ‫ان‬‫ی‬‫م‬-‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫م‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬‫ی‬‫د‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ .‫شود‬‫ی‬‫منفعل‬ ‫نقش‬ ،‫گر‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬
‫عمدتا‬ ‫که‬‫ته‬ ‫به‬‫ی‬‫سا‬ ،‫ه‬‫زمانده‬‫ی‬‫نگهدار‬ ‫و‬‫ی‬‫م‬ ‫مواد‬‫ی‬‫پردازد‬،‫فعال‬ ‫نقش‬ ‫به‬‫ی‬‫در‬ ‫که‬‫آ‬‫ن‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫مرکز‬‫ی‬‫برا‬‫ی‬
‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫است‬،‫م‬ ‫متحول‬‫ی‬‫شورز‬ .‫شود‬(Shores)(3308‫م‬ ‫ادعا‬ )‫ی‬‫که‬ ‫کند‬ٔ‫ه‬‫کتابخان‬‫پوهنتون‬‫ی‬‫حق‬ ‫در‬‫ی‬‫تج‬ ‫قت‬‫ال‬‫ی‬
‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫است‬ ‫مستقل‬‫پر‬ (‫ی‬،‫رخ‬3100.)
‫ها‬ ‫پژوهش‬‫ی‬‫نشان‬ ‫شده‬ ‫انجام‬‫م‬‫ی‬‫که‬ ‫دهند‬‫آموزش‬‫روش‬‫ها‬‫ی‬‫و‬ ‫مطالعه‬‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫و‬ ‫خواندن‬ ‫عملکرد‬ ‫بر‬
‫مطلب‬ ‫درک‬‫ی‬‫گ‬ ‫اد‬‫ی‬‫رند‬‫ه‬‫گان‬‫ٔثیر‬‫ا‬‫ت‬‫م‬‫ی‬،‫قصاب‬ ‫نژاد‬ ‫بابا‬ ( ‫گذارد‬3101‫متول‬ ‫؛‬‫ی‬،3100‫ند‬ ‫پور‬ ‫ملک‬ ‫؛‬‫ی‬‫م‬‫ی‬،3103‫؛‬
،‫منورس‬3331‫حق‬ ‫در‬ .)‫ی‬ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ‫روش‬ ‫بهبود‬ ‫قت‬‫دانش‬‫آ‬‫و‬ ‫موزان‬‫محصالن‬‫م‬‫ی‬‫پ‬ ‫تواند‬‫ی‬‫تحص‬ ‫شرفت‬‫ی‬‫ل‬‫ی‬‫آ‬‫ر‬ ‫نان‬‫ا‬
.‫بخشد‬ ‫بهبود‬
‫مراکز‬‫آموزش‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫تو‬‫تداب‬ ‫طرح‬ ‫با‬ ‫انند‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ،‫ی‬‫آموزش‬‫ی‬‫مستق‬‫ی‬‫ارا‬ ‫مانند‬ ( ‫م‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫درس‬
‫ها‬‫یی‬‫ها‬ ‫مهارت‬ ‫که‬‫ی‬‫زم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫افراد‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫ن‬‫و‬ ‫مطالعه‬‫ی‬‫ادگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬ٔ‫ا‬‫ارتق‬‫م‬‫ی‬‫و‬ )‫دهد‬‫ی‬‫ها‬ ‫برنامه‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫ا‬‫ی‬‫غ‬‫ی‬‫مستق‬ ‫ر‬‫ی‬‫م‬
‫کتابخوان‬ ‫رفتار‬‫ی‬‫دانش‬‫آ‬‫و‬ ‫موزان‬‫محصالن‬‫د‬ ‫مهارت‬ ‫هر‬ ‫همانند‬ .‫ببخشند‬ ‫بهبود‬ ‫را‬‫ی‬‫مها‬ ،‫گر‬‫ها‬ ‫رت‬‫ی‬‫در‬ ‫مطالعه‬
‫پوهنتون‬‫ها‬‫ی‬‫دن‬ ‫معتبر‬‫ی‬‫عنوان‬ ‫به‬ ‫ا‬‫ی‬‫درس‬ ‫واحد‬ ‫ک‬‫ی‬‫تدر‬‫ی‬‫م‬ ‫س‬‫ی‬‫رب‬ ( ‫شود‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬،‫ی‬‫اور‬‫ی‬‫و‬‫ی‬‫وسف‬‫ی‬،‫ان‬3193.)
‫در‬ ‫اما‬‫پوهنتون‬‫ها‬‫ی‬‫برا‬ ،‫مان‬ ‫کشور‬‫ی‬‫آموزش‬‫ها‬ ‫مهارت‬‫ی‬‫به‬ ‫مطالعه‬‫محصالن‬‫ها‬ ‫برنامه‬‫ی‬‫مشهود‬‫ی‬
‫د‬ ‫تدارک‬‫ی‬‫م‬ ‫نظر‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫ده‬‫ی‬‫رسد‬‫محصالن‬‫ب‬ ‫چه‬ ‫هر‬‫ی‬‫تحص‬ ‫شتر‬‫ی‬‫م‬ ‫ل‬‫ی‬‫ک‬‫نند‬،‫ن‬‫ی‬‫ب‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫از‬‫ی‬‫شت‬‫ر‬‫ی‬.‫دارند‬
‫منش‬‫ی‬( ‫زادگان‬3101‫افزا‬ )‫ی‬‫تحص‬ ‫سطح‬ ‫ش‬‫ی‬‫افزا‬ ‫موجب‬ ‫را‬ ‫ل‬‫ی‬‫م‬ ‫مطالعه‬ ‫ش‬‫ی‬.‫داند‬

12. 6
‫ر‬ .‫سوم‬‫تحق‬ ‫وش‬‫ی‬‫ق‬
‫تحق‬‫ی‬‫داشته‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫ق‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ک‬‫ی‬‫کاربرد‬ ‫ق‬‫ی‬‫تب‬ ،‫یی‬‫ن‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫ژرفانگر‬ ‫و‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ن‬‫ی‬‫ترک‬ ‫روش‬ ‫از‬ ‫ق‬‫ی‬‫ب‬‫ی‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫روش‬
‫تحلیل‬‫کم‬‫ی‬‫ک‬ ‫و‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬‫برا‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫استفاده‬‫ی‬‫جمع‬‫آ‬‫ور‬‫ی‬‫از‬ ‫اطالعات‬‫ی‬‫پرسشنامه‬ ‫ک‬‫شامل‬ ‫که‬03‫از‬ ‫بود‬ ‫سوال‬
088‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫پرسشها‬ ‫محصل‬ ‫تن‬‫بخاطر‬ ‫و‬‫ساختن‬‫ک‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬‫نتا‬ ‫بهتر‬ ‫ت‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ج‬‫ی‬‫ق‬‫شش‬‫م‬ ‫استادان‬ ‫تن‬‫حترم‬‫از‬
‫پوهنځ‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫اجتماع‬ ‫علوم‬‫ی‬‫و‬‫علوم‬‫طب‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬.‫است‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫مصاحبه‬
‫گروپ‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫پرسشنامه‬ ‫و‬ ‫مصاحبه‬ ‫سواالت‬‫ی‬‫ت‬ ‫توسط‬‫ی‬‫تحق‬ ‫م‬‫ی‬‫ق‬‫ام‬ (‫ی‬‫حس‬ ‫ر‬‫ی‬‫ن‬«‫عطا‬‫ی‬‫ی‬»،‫الدین‬ ‫رفیع‬«‫نجم‬»،
‫فیروز‬«‫رؤفی‬»،‫نرگس‬«‫ترکی‬»‫نسر‬ ،‫ی‬‫ن‬«‫نوا‬ ‫کریمی‬»‫تطب‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ساخته‬ )‫ی‬‫مصاحبه‬ ‫انجام‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫پرسشنامه‬ ‫ق‬
‫هم‬ ‫توسط‬ ‫ها‬‫ی‬‫اعضا‬ ‫ن‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬.‫است‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫م‬‫پ‬‫ی‬‫اجرا‬ ‫از‬ ‫ش‬‫ی‬‫مصاحبه‬‫ها‬‫توز‬ ‫و‬‫ی‬‫به‬ ‫راجع‬ ،‫ها‬ ‫پرسشنامه‬ ‫ع‬
‫تحق‬ ‫موضوع‬‫ی‬‫تحق‬ ‫اهداف‬ ‫و‬ ‫ق‬‫ی‬‫معلومات‬ ‫ق‬‫برا‬ ‫الزم‬‫ی‬‫شوند‬ ‫مصاحبه‬‫ه‬‫گو‬ ‫پاسخ‬ ‫و‬ ‫گان‬‫ی‬‫ارا‬ ‫ان‬‫ی‬.‫است‬ ‫شده‬ ‫ه‬
3.‫ها‬ ‫کننده‬ ‫اشتراک‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬
‫اسات‬‫ی‬‫د‬‫ها‬ ‫پوهنځی‬‫محص‬ ‫و‬‫الن‬‫چهارم‬ ‫صنوف‬‫های‬ ‫پوهنځی‬)‫ژورنالیزم‬ ‫و‬ ‫تربیتی‬ ‫علوم‬ ‫و‬ ‫روانشناسی‬ ،‫انجینری‬ (
‫با‬ ‫کابل‬ ‫پوهنتون‬‫جنس‬ ‫داشت‬ ‫نظر‬‫ی‬)‫پسر‬ ‫و‬ ‫دختر‬ ( ‫ت‬‫این‬ ‫های‬ ‫کننده‬ ‫اشتراک‬ ‫جمله‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬‫بودن‬‫د‬‫از‬ .‫آ‬‫نج‬‫ا‬‫یی‬‫که‬
‫تحق‬‫ی‬‫پ‬ ‫ق‬‫ی‬‫م‬ ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمبود‬ ‫رامون‬‫ی‬‫محصالن‬ ‫ان‬‫پوهنتون‬‫کابل‬‫است‬‫کوشیده‬‫شد‬‫گ‬ ‫نمونه‬ ‫با‬ ‫که‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫تصادفی‬
‫گروه‬ ‫هر‬ ‫از‬‫صنفی‬‫برا‬ ‫محصالن‬‫ی‬‫اشتراک‬‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫در‬‫شو‬ ‫انتخاب‬‫ن‬.‫د‬‫اسات‬‫ی‬‫نقش‬ ‫هم‬ ،‫د‬‫ارزنده‬ ‫بس‬‫گ‬ ‫در‬‫سترش‬
‫ا‬‫ی‬‫افراد‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫فرهنگ‬ ‫ن‬‫ی‬‫ب‬ ‫که‬ ‫اند‬‫ی‬‫روح‬ ‫با‬ ‫شتر‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫محصالن‬‫آ‬‫هستند‬ ‫شنا‬،‫بنا‬‫نت‬ ‫در‬ ‫نظرشان‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫ج‬‫تح‬‫ق‬‫ی‬‫حا‬ ‫ق‬‫ی‬‫ز‬
‫اهم‬‫ی‬.‫است‬ ‫ت‬
1.‫تحق‬ ‫محل‬‫ی‬‫ق‬
‫تحق‬‫ی‬‫در‬ ،‫حاضر‬ ‫ق‬‫پوهنتون‬‫ناح‬ ،‫چهار‬ ‫کارته‬ ‫منطقه‬ ‫در‬ ‫واقع‬ ‫کابل‬‫ی‬ٔ‫ه‬‫سوم‬‫شهر‬ ‫در‬ ‫آباد‬ ‫علی‬ ‫ساحه‬ ‫در‬.‫است‬
‫پوهنتون‬‫سال‬ ‫در‬ ‫کابل‬3133‫ت‬‫آ‬‫س‬‫ی‬‫دارا‬ ‫و‬ ‫س‬‫ی‬31‫پوهنځ‬‫ی‬‫قد‬‫ی‬‫و‬ ‫م‬1‫پوهنځ‬‫ی‬‫جد‬‫ی‬‫با‬ ‫د‬933‫و‬ ‫استاد‬03183
‫محصل‬‫سال‬ ‫در‬3130.‫است‬‫سالنامه‬ (،‫احصائیوی‬3130‫ص‬ ،0)
1.‫تحق‬ ‫روش‬‫ی‬‫ق‬
‫تحق‬‫ی‬‫کنون‬ ‫ق‬‫ی‬‫مختلط‬ ‫روش‬ ‫به‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬‫کم‬‫ی‬‫وک‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬‫انجام‬‫ی‬‫ز‬ .‫است‬ ‫افته‬‫ی‬‫اصل‬ ‫اهداف‬ ‫را‬‫ی‬‫بررس‬‫ی‬‫وضع‬‫ی‬‫عوامل‬ ،‫ت‬
‫راهکارها‬ ‫و‬‫ی‬.‫است‬ ‫مساله‬‫برا‬‫ی‬‫اور‬ ‫جمع‬‫ی‬‫گرد‬ ‫استفاده‬ ‫مصاحبه‬ ‫و‬ ‫پرسشنامه‬ ‫از‬ ‫معلومات‬‫ی‬‫ن‬ ‫که‬ ‫ده‬‫ی‬‫تحل‬ ‫ازمند‬‫ی‬‫ل‬
‫کم‬‫ی‬‫ک‬ ‫و‬‫ی‬‫ف‬‫ی‬.‫است‬
1.‫جمع‬‫آ‬‫ور‬‫ی‬‫اطالعات‬ ‫و‬ ‫ارقام‬
‫برا‬‫ی‬‫جمع‬‫آ‬‫ور‬‫ی‬‫گرد‬ ‫استفاده‬ ‫مصاحبه‬ ‫و‬ ‫پرسشنامه‬ ‫از‬ ‫اطالعات‬ ‫و‬ ‫ارقام‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬ ‫کننده‬ ‫اشتراک‬ ‫افراد‬ .‫است‬ ‫ده‬‫ی‬‫ن‬
‫تحق‬‫ی‬‫مختلف‬ ‫محصالن‬ ‫و‬ ‫استادان‬ ‫شامل‬ ‫ق‬‫پوهنځ‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫پوهنتون‬‫م‬ ‫کابل‬‫ی‬‫باشند‬،‫ل‬ ‫مختلف‬ ‫مقاطع‬ ‫در‬ ‫که‬‫ی‬‫س‬‫ماستر‬ ،‫انس‬
‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫داکتر‬ ‫و‬‫برا‬ ‫و‬‫ی‬‫مصاحبه‬ ‫هر‬18‫دق‬‫ی‬‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫وقت‬ ‫قه‬.‫بود‬ ‫ه‬
1.‫بردار‬ ‫نمونه‬ ‫العمل‬ ‫طرز‬‫ی‬
‫بد‬‫ی‬‫دل‬ ‫ن‬‫ی‬‫ا‬ ‫که‬ ‫ل‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ن‬‫ی‬‫در‬ ‫ق‬‫پوهنتون‬‫که‬ ‫کابل‬‫ی‬‫جمع‬ ‫ک‬‫ی‬‫بزرگ‬ ‫ت‬‫ی‬‫عن‬‫ی‬933‫استاد‬‫سال‬ ‫در‬3130‫ش‬ ‫هــ‬‫و‬
03183‫محصل‬‫بود‬‫گ‬ ‫نمونه‬ ‫به‬ ‫ضرورت‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫منظم‬‫داشت‬ ‫طبقاتی‬‫هم‬ ‫از‬ ‫ما‬ ‫و‬‫ی‬‫س‬ ‫ن‬‫ی‬‫ستم‬‫قبول‬‫شده‬‫نمونه‬ ‫در‬
‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫کرد‬ ‫استفاده‬‫ی‬‫مجموع‬ ‫در‬ .‫م‬3‫تن‬‫و‬ ‫استادان‬200‫از‬ ‫تن‬‫صنوف‬ ‫محصالن‬‫چهارم‬‫پوهنځ‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬،‫انجینری‬ (
)‫ژورنالیزم‬ ‫و‬ ‫تربیتی‬ ‫علوم‬ ‫و‬ ‫روانشناسی‬‫پوهنتون‬‫ا‬ ‫در‬ ،‫کابل‬‫ی‬‫تحق‬ ‫ن‬‫ی‬.‫داشتند‬ ‫اشتراک‬ ‫ق‬

13. 7
1.‫محدود‬‫ی‬‫ها‬ ‫ت‬‫ی‬‫تحق‬‫ی‬‫ق‬
‫دور‬ ‫و‬ ‫بودیم‬ ‫تحقیق‬ ‫انجام‬ ‫برای‬ ‫یی‬ ‫تازه‬ ‫گروه‬ ‫که‬ ‫آنجایی‬ ‫از‬ٔ‫ه‬‫عملی‬‫مسلما‬ ،‫میکردیم‬ ‫سپری‬ ‫یادگیری‬ ‫برای‬ ‫را‬
‫بعضی‬ ‫همکاری‬ ‫عدم‬ ،‫مطالعه‬ ‫پیرامون‬ ‫داخلی‬ ‫منابع‬ ‫کمبود‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫مشکالتی‬ .‫برخوردیم‬ ‫زیادی‬ ‫مشکالت‬ ‫به‬
‫پوهن‬ ‫محصالن‬ ‫و‬ ‫مسوولین‬‫ح‬‫زمین‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫ی‬ٔ‫ه‬‫با‬ ‫محدود‬ ‫بسیار‬ ‫وقت‬ ،‫مصاحبات‬ ‫انجام‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫پرسشنامه‬ ‫حل‬
.‫کابل‬ ‫پوهنتون‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫پی‬ ‫های‬ ‫رخصتی‬
‫همچنین‬‫پو‬ ‫محصالن‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫تحقیق‬ ‫از‬ ‫جدا‬ ‫مسوولیتی‬ ‫داشتن‬‫وقت‬ ‫این‬ ‫در‬ )‫خواندن‬ ‫(درس‬ ‫هنتون‬‫ت‬‫ا‬
ٔ‫اندازه‬‫ساخت‬ ‫دشوارتر‬ ‫را‬ ‫کار‬،‫ادامه‬ ‫خود‬ ‫تحقیق‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫عالقه‬ ‫و‬ ‫اراده‬ ‫نیروی‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫خوشحالیم‬ ‫هم‬ ‫باز‬ ‫اما‬
.‫برسیم‬ ‫نتیجه‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫دادیم‬

14. 8
‫چهارم‬.‫تحقیق‬ ‫نظری‬ ‫مبانی‬
3.1.: ‫فرهنگی‬ ‫معضل‬ ‫و‬ ‫معضل‬
‫دشواری‬ ‫یا‬ ‫مشکل‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫معضل‬‫است‬‫سیاسی‬ ،‫اقتصادی‬ ،‫اجتماعی‬ ‫میتواند‬ ‫معضل‬ .‫یا‬‫هرک‬ .‫باشد‬ ‫فرهنگی‬‫دام‬
‫ت‬ ‫یکدیگر‬ ‫از‬ ‫معضالت‬ ‫این‬ ‫از‬‫أ‬‫حیط‬ ‫هریک‬ ‫اما‬ .‫اند‬ ‫پذیر‬ ‫ثیر‬ٔ‫ه‬‫فقط‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ .‫داراست‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫مشخص‬ ‫مطالعه‬
‫ا‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫در‬ ‫نقصی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫مشکل‬ ‫فرهنگییعنی‬ ‫معضل‬ .‫ماست‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫فرهنگی‬ ‫معضل‬‫فرهنگ‬ ‫جزای‬‫ای‬ ‫در‬ ‫که‬‫ن‬
‫مطالع‬ ‫مانع‬ ‫راستا‬ٔ‫ه‬‫مطالع‬ ‫مشوق‬ ‫یا‬ ‫آموزنده‬ٔ‫ه‬‫شود‬ ‫می‬ ‫مناسب‬( ‫اجزای‬ ‫شامل‬ ‫فرهنگ‬ ‫شد‬ ‫گفته‬ ‫که‬ ‫همانطور‬ .
‫معضل‬ ‫بررسییک‬ ‫به‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫و‬ ‫است‬ ٔ‫ه‬‫جامع‬ ‫یک‬ )...‫و‬ ‫ها‬ ‫هنر‬ ،‫ها‬ ‫عادت‬ ،‫قوانین‬ ،‫ها‬ ‫ارزش‬ ،‫ها‬ ‫باور‬ ،‫دانش‬
.‫میپردازیم‬ ) ‫مطالعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمبود‬ (‫فرهنگی‬
1.1.‫واژه‬‫فرهنگ‬ ‫شناسی‬: ‫فارسی‬ ‫زبان‬ ‫در‬
‫واژه‬ ‫معین‬ ‫فارسی‬ ‫فرهنگ‬«‫فرهنگ‬»ٔ‫واژه‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫مرکب‬ ‫را‬«‫فر‬»‫و‬«‫هنگ‬»،‫دانش‬ ،‫تربیت‬ ،‫ادب‬ ‫معنای‬ ‫به‬
‫است‬ ‫کرده‬ ‫تعریف‬ ‫رسوم‬ ‫و‬ ‫آداب‬ ، ‫معرفت‬ ،‫علم‬.(‫معین‬ ‫فرهنگ‬)
‫صورت‬ ‫به‬ ‫ساسانی‬ ‫پهلوی‬ ‫در‬ ‫فرهنگ‬ ٔ‫واژه‬«‫هنگ‬ ‫فره‬»‫آمده‬‫جزء‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬«‫ف‬‫ره‬»‫فرا؛‬ ‫و‬ ‫پیش‬ ‫معنای‬ ‫به‬
‫و‬«‫هنگ‬»‫شده‬ ‫ساخته‬ ،‫راندن‬ ‫و‬ ‫کشیدن‬ ‫معنای‬ ‫به‬‫نتیجه‬ ‫در‬ .‫است‬«‫فرهنگ‬»‫پیش‬ ‫معنای‬ ‫به‬‫فراکشی‬ ‫و‬ ‫کشیدن‬‫دن‬
.‫است‬‫فارس‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سبب‬ ‫همین‬ ‫به‬‫ی‬‫م‬ ‫پیشرفت‬ ‫سبب‬ ‫را‬ ‫فرهنگ‬ ‫زبانان‬‫ی‬.‫دانند‬(‫ساسانی‬ ‫پهلوی‬ ‫فرهنگ‬)
1.1.: ‫فرهنگ‬ ‫مفهوم‬
‫انسانه‬ ‫اجداد‬ ‫به‬ ‫زیستی‬ ‫تکامل‬‫دگرگونیهای‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫طبیعی‬ ‫محیط‬ ‫مساعد‬ ‫شرایط‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫بهره‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫داد‬ ‫فرصت‬ ‫ا‬
‫در‬ ‫تحول‬ ‫و‬ ‫دگرگونی‬ ‫این‬ .‫درآیند‬ ‫انسانی‬ ‫موجود‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫محیط‬ ‫با‬ ‫خود‬ ‫ساختن‬ ‫سازگار‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫تکاملی‬
.‫است‬ ‫گراییده‬ ‫واقعیت‬ ‫به‬ ‫نسل‬ ‫هزاران‬ ‫و‬ ‫سال‬ ‫هزاران‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫زیستی‬ ‫جهان‬‫را‬ ‫ما‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫یی‬ ‫وسیله‬ ‫فرهنگ‬
‫م‬ ‫با‬.‫بمانیم‬ ‫زنده‬ ‫تا‬ ‫سازد‬ ‫می‬ ‫سازگار‬ ‫حیط‬
‫این‬ ‫بر‬‫بنا‬ .‫سازند‬ ‫تر‬ ‫آماده‬ ‫را‬ ‫خود‬ ،‫گی‬ ‫زنده‬ ‫ادامه‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫ساخت‬ ‫وادار‬ ‫را‬ ‫انسانها‬ ‫اجداد‬ ،‫طبیعی‬ ‫محیط‬ ‫فشار‬
‫و‬ ‫استعداد‬ ،‫جثه‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫آنها‬ ‫ترین‬ ‫مستعد‬ ،‫اساسی‬ ‫اصل‬‫روش‬‫نیازهای‬ ‫رفع‬ ‫برای‬ ‫خود‬ ‫های‬ ‫اندام‬ ‫بکارگیری‬
‫و‬ ‫بماند‬ ‫زنده‬ ‫توانست‬ ‫زیستی‬.‫بدهد‬ ‫ادامه‬ ‫خود‬ ‫تکاملی‬ ‫گی‬ ‫زنده‬ ‫به‬
‫برای‬ ‫تالش‬ ‫و‬ ‫مبارزه‬ ‫این‬ ‫رهگذر‬ ‫از‬ .‫یافت‬ ‫ادامه‬ ‫انسانها‬ ‫اجداد‬ ‫و‬ ‫طبیعت‬ ‫بین‬ ‫مبارزه‬‫زنده‬‫کردن‬ ‫حرکت‬ ‫و‬ ‫ماندن‬
‫که‬ ‫بود‬‫از‬‫کار‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫هدف‬ ‫بکارگیری‬ ‫برای‬ ‫دستها‬‫شد‬ ‫گرفته‬.‫نتیجه‬‫ک‬ ‫دگرگونی‬ ‫تالش‬ ‫این‬‫کیفی‬ ‫و‬ ‫می‬‫انسان‬ ‫مغز‬
‫م‬ ‫و‬ ‫حجم‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫مغز‬ .‫بود‬.‫بیشترشد‬ ‫یا‬ ‫بزرگتر‬ ‫حتوا‬
‫وابست‬ ‫میتوان‬ ‫چگونه‬ ‫که‬ ‫آموخت‬ ‫انسانها‬ ‫به‬ ‫اولیه‬ ‫گی‬ ‫زنده‬ ‫های‬ ‫واقعیت‬‫ه‬‫کاهش‬ ‫را‬ ‫زیستی‬ ‫عوامل‬ ‫به‬ ‫محض‬ ‫گی‬
‫تجرب‬ ‫این‬ .‫داد‬ٔ‫ه‬‫اولیه‬،‫داد‬ ‫آگاهی‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ساخت‬ ‫مسلح‬ ‫را‬ ‫انسانها‬،‫و‬ ‫زیستی‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫آنچه‬ ‫به‬ ‫بیشتر‬ ‫که‬
.‫بیفزایند‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫میدارند‬ ‫دریافت‬ ‫ارثی‬‫ها‬ ‫ابزار‬ ‫ساختن‬ ‫برای‬ ‫مغز‬ ‫میکانیسم‬ ‫از‬ ‫گیری‬ ‫بهره‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫افزایش‬ ‫این‬
‫برای‬ ‫توانستند‬ ‫اولیه‬ ‫انسانهای‬ ،‫تجربیات‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫دیگر‬ ‫افراد‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫دادن‬ ‫سازمان‬ ‫برای‬ ‫و‬
‫زی‬ ‫های‬ ‫نیاز‬ ‫به‬ ‫پاسخگویی‬ ‫برای‬ ‫همدیگر‬ ‫تجربیات‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫دهند‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫اجتماعات‬ ‫خود‬ ‫زیستی‬ ‫مشکالت‬ ‫حل‬‫س‬‫تی‬
.‫گیرند‬ ‫بیشتری‬ ‫بهره‬ ‫خود‬ ‫جمعی‬ ‫های‬ ‫نیاز‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫بعد‬ ‫و‬
‫وادام‬ ‫ماندن‬ ‫زنده‬ ‫برای‬ ‫تالش‬ ‫و‬ ‫مبارزه‬ ‫از‬ ‫حاصل‬ ‫تجربیات‬ٔ‫ه‬‫تازه‬ ‫پدیده‬ ،‫گی‬ ‫زنده‬‫ی‬‫این‬ .‫آورد‬ ‫ارمغان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ی‬
‫انسان‬ ‫های‬ ‫اندوخته‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫آموخته‬ ‫تمام‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫عام‬ ‫مفهوم‬ ‫به‬ ‫فرهنگ‬ .‫میشود‬ ‫نامیده‬ ‫فرهنگ‬ ‫امروز‬ ‫پدیده‬
‫ط‬ ‫در‬.‫است‬ ‫اجتماعی‬ ‫حیات‬ ‫تاریخ‬ ‫ول‬.‫است‬ ‫پیراسته‬ ‫و‬ ‫ساخته‬ ‫خود‬ ‫دماغ‬ ‫و‬ ‫دست‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫فرهنگش‬ ‫انسان‬ ...
‫برای‬ ‫تا‬ ‫بخشید‬ ‫قدرت‬ ‫انسان‬ ‫به‬ ،‫است‬ ‫متمادی‬ ‫قرون‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫انسان‬ ‫کوشش‬ ‫و‬ ‫کار‬ ‫دستاورد‬ ‫که‬ ‫فرهنگ‬ ‫زایش‬
‫انسا‬ ‫در‬ ‫توانایی‬ ‫و‬ ‫قدرت‬ ‫این‬ .‫گیرد‬ ‫بهره‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫طبیعت‬ ‫نیروهای‬ ‫به‬ ‫تسلط‬ ‫و‬ ‫کردن‬ ‫گی‬ ‫زنده‬‫وی‬ ‫جدایی‬ ‫سبب‬ ‫ن‬‫از‬

15. 9
‫دیگر‬ ‫بعد‬ ‫انسان‬ ‫گی‬ ‫زنده‬ ‫به‬ ‫فرهنگ‬ .‫شد‬ ‫زنده‬ ‫موجودات‬ ‫سایر‬‫ی‬‫و‬ ‫ها‬ ‫تمدن‬ ‫و‬ ‫بشری‬ ‫جوامع‬ ‫پیدایش‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫بخشید‬
‫دنیای‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫ساخت‬ ‫قادر‬ ‫را‬ ‫انسانها‬ ‫فرهنگ‬ .‫است‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫زیستی‬ ‫مشکالت‬ ‫به‬ ‫آمدن‬ ‫فایق‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫خالقیت‬
‫را‬ ‫آنها‬ ‫گذارند‬ ‫اجتماعی‬ ‫گی‬ ‫زنده‬ ٔ‫ه‬‫عرص‬ ‫به‬ ‫پا‬ ‫زیستی‬‫چیره‬ ‫طبیعت‬ ‫های‬ ‫نیرو‬ ‫بر‬ ‫روز‬ ‫به‬ ‫روز‬ ‫تا‬ ‫بخشید‬ ‫توانایی‬
.‫شوند‬‫به‬ ‫شود‬ ‫گرفته‬ ‫فرهنگش‬ ‫انسان‬ ‫از‬ ‫اگر‬ .‫است‬ ‫ساخته‬ ‫متمایز‬ ‫حیوان‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫انسان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬ ‫وسیله‬ ‫فرهنگ‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫مخلوقات‬ ‫اشرف‬ ‫فرهنگش‬ ‫با‬ ‫انسان‬ .‫میکند‬ ‫مقام‬ ‫تنزیل‬ ‫پایینتر‬ ‫مخلوق‬
‫تمدن‬ ‫حقیقت‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫هرتمدن‬ ‫اساس‬ ‫فرهنگ‬‫فرهنگ‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫اصطالحا‬ ‫که‬ ‫است‬ ٔ‫ه‬‫جامع‬ ‫فرهنگ‬ ‫از‬ ‫بخشی‬
،‫ادوات‬ ‫جمله‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫انسان‬ ‫معنوی‬ ‫و‬ ‫مادی‬ ‫های‬ ‫آموخته‬ ‫تمامی‬ ‫شامل‬ ‫فرهنگ‬ ‫کلی‬ ‫حالت‬ ‫میگویند.در‬ ٔ‫ه‬‫مادیجامع‬
‫این‬ ‫به‬ .‫میشود‬ ‫فلسفه‬ ‫و‬ ‫علوم‬ ،‫ها‬ ‫سازمان‬ ،‫مقررات‬ ،‫قوانین‬ ،‫اعتقادات‬ ،‫سنتها‬ ،‫رسوم‬ ‫و‬ ‫آداب‬ ،‫تکنیکها‬ ،‫ها‬ ‫ابزار‬
‫فره‬ ‫ترتیب‬‫حیوانات‬ ‫گی‬ ‫زنده‬ ‫با‬ ‫انسانها‬ ‫زندگی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اساس‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫میگیرد‬ ‫فرا‬ ‫را‬ ‫انسانها‬ ‫زندگی‬ ‫کل‬ ‫نگ‬
.‫میشود‬ ‫متفاوت‬
‫از‬ ‫بشری‬ ‫جوامع‬ ‫تمام‬ ‫یعنی‬ ،‫است‬ ‫جهانی‬ ‫امر‬ ‫فرهنگ‬‫جوامع‬‫اینکه‬ ‫با‬ .‫هستند‬ ‫فرهنگ‬ ‫دارای‬ ‫پیشرفته‬ ‫تا‬ ‫ابتدایی‬
‫است‬ ‫جهانی‬ ‫امر‬ ‫فرهنگ‬،‫خا‬ ‫فرهنگ‬ ٔ‫ه‬‫جامع‬ ‫هر‬ .‫میباشد‬ ‫اکتسابی‬‫دیگر‬ ‫جوامع‬ ‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ص‬
‫نظر‬ ‫به‬ ‫ثابت‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫خاص‬ ‫های‬ ‫گی‬ ‫ویژه‬ ‫و‬ ‫صفات‬ ،‫خصوصیات‬ ‫هرجامعه‬ ‫فرهنگ‬ .‫است‬ ‫متفاوت‬
.‫است‬ ‫دایمی‬ ‫تحول‬ ‫و‬ ‫تغییر‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫دیگر‬ ‫پدیده‬ ‫هر‬ ‫مانند‬ ‫فرهنگ‬ ‫اما‬ ،‫میرسد‬
‫تعریف‬ ‫مشهورترین‬ ‫و‬ ‫نخستین‬ .‫است‬ ‫مناقشه‬ ‫محل‬ ‫چیست‬ ‫فرهنگ‬ ‫از‬ ‫منظور‬ ‫اینکه‬‫سوی‬ ‫از‬ " ‫"فرهنگ‬‫ادو‬‫ارد‬
‫فرهنگ‬ ‫کتاب‬ ‫پاراگراف‬ ‫نخستین‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ارایه‬ ‫تیلور‬ .‫ابتدایی‬4‫آن‬ ‫فرهنگ‬ :‫نویسد‬ ‫می‬‫کل‬‫پیچیده‬‫یی‬‫است‬
‫به‬ ‫انسان‬ ‫که‬ ‫میگیرد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫عاداتی‬ ‫و‬ ‫توانایی‬ ‫هرگونه‬ ‫و‬ ‫آداب‬ ،‫قانون‬ ،‫اخالقیات‬ ،‫هنر‬ ،‫اعتقادات‬ ،‫دانش‬ ‫که‬
‫است‬ ‫دارا‬ ‫اجتماع‬ ‫از‬ ‫عضوی‬ ‫عنوان‬‫(وب‬ .،‫ر‬3193‫ص‬ ،11)
‫بر‬ ، ‫است‬ ‫ورز‬ ‫اندیشه‬ ‫انسان‬ ‫به‬ ‫مختص‬ ‫که‬ ‫رفتاری‬ :‫کند‬ ‫می‬ ‫تعریف‬ ‫گونه‬ ‫این‬ ‫را‬ ‫فرهنگ‬ ‫بریتانیا‬ ‫جدید‬ ‫دانشنامه‬
‫اعتقادات‬ ،‫ها‬ ‫ایده‬ ‫از‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫فرهنگ‬ ،‫رفتار‬ ‫این‬ ‫ناپذیر‬ ‫جدایی‬ ‫بخش‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫عادی‬ ‫اشیای‬ ‫اضافه‬،،‫رسوم‬
‫م‬ ،‫هنری،آداب‬ ‫آثار‬ ،‫فنون‬ ،‫ابزار‬ ،‫ها‬ ‫نهاد‬ ‫قوانین‬.‫است‬ ‫یافته‬ ‫تشکیل‬ ‫آن‬ ‫مانند‬ ‫و‬ ‫دینی‬ ‫ناسک‬
(Www.Mahanaportal.com)
:‫است‬ ‫آمده‬ ‫کمبریج‬ ‫دانشنامه‬ ‫در‬ ‫فرهنگ‬ ‫تعریف‬ ‫در‬‫روش‬‫از‬ ‫که‬ ‫مردم‬ ‫از‬ ‫گروهی‬ ‫گی‬ ‫زنده‬‫های‬ ‫نمومه‬‫آموخت‬ٔ‫ه‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫منتقل‬ ‫دیگر‬ ‫نسل‬ ‫به‬ ‫نسلی‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫رفتار‬،،‫اعتقادات،ارزشها‬ ‫شامل‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ .‫میشود‬ ‫تشکیل‬
‫زبا‬،‫ن‬‫رموز‬‫فنون‬ ‫و‬ ‫اقتصادی‬ ‫فعالیت‬ ،‫سیاسی‬ ‫سازمان‬‫تکنالوژی‬ ‫و‬‫میشود‬ ‫هنری‬ ‫اشکال‬ ‫و‬ ‫آن‬ ‫ابزار‬ ‫مثابه‬ ‫به‬.
(Cambrige Dictionary)
‫فراوان‬ ‫مشترکات‬ ‫رغم‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫تعریف‬ ‫این‬ ‫میشود‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫همانگونه‬‫همدیگر‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫جنبه‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ، ‫شان‬
‫م‬ ‫به‬ ‫بیش‬ ‫و‬ ‫کم‬ ‫ها‬ ‫تعریف‬ ‫این‬ ‫چه‬ ‫اگر‬ .‫دارند‬ ‫تفاوت‬‫که‬ ‫نیست‬ ‫روشن‬ ‫چندان‬ ‫اما‬ ،‫چیست‬ ‫فرهنگ‬ ‫که‬ ‫فهمانند‬ ‫می‬ ‫ا‬
‫مشترک‬ ‫وجه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دلیل‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫شاید‬ .‫آنهاست‬ ‫مولود‬ ‫فرهنگ‬ ‫یا‬ ‫هستند‬ ‫فرهنگ‬ ‫محصول‬ ‫فرهنگ‬ ‫اجزای‬ ‫آیا‬
‫هم‬ٔ‫ه‬‫تعریف‬ ،‫نمونه‬ ‫برای‬ .‫دهد‬ ‫نمی‬ ‫یاری‬ ‫چندان‬ ‫فرهنگی‬ ‫غیر‬ ‫از‬ ‫فرهنگی‬ ‫امر‬ ‫تشخیص‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ما‬ ‫ها‬ ‫تعریف‬ ‫این‬
‫بگی‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آخر‬‫تقریبا‬ ‫تعریف‬ ‫این‬ .‫رید‬‫تلقی‬ ‫فرهنگ‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫انسان‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬ ‫واکنش‬ ‫و‬ ‫کنش‬ ‫همه‬
‫نتیجه‬ ‫در‬ .‫میشود‬ ‫نیز‬ ‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫های‬ ‫فعالیت‬ ‫شامل‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫میکند‬‫به‬ ،‫دشوار‬‫ی‬‫در‬ ‫میتوان‬‫کرد‬ ‫ک‬
،‫این‬ ‫بر‬ ‫افزون‬ .‫داد‬ ‫تمیز‬ ‫فرهنگی‬ ‫امور‬ ‫از‬ ‫میتوان‬ ‫چگونه‬ ‫را‬ ‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫امور‬ ‫که‬‫نشانگ‬ ‫ها‬ ‫تعریف‬ ‫این‬‫ر‬
‫بار‬ ‫در‬ ‫گوناگون‬ ‫های‬ ‫تفسیر‬ٔ‫ه‬‫رابط‬ٔ‫ه‬‫این‬ ‫بر‬ ‫سوم‬ ‫تعریف‬ ‫که‬ ‫حالی‬ ‫در‬ .‫هستند‬ ‫جامعه‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬‫باور‬‫است‬‫که‬
4
Primitive Culture

16. 10
‫ضرورتا‬ ‫یکسان‬ ‫فرهنگ‬ ‫صاحبان‬‫اعضایی‬‫تحلیلی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫مفهوم‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫دوم‬ ‫تعریف‬ .‫هستند‬ ‫جامعه‬ ‫ک‬
‫میداند‬ ‫پذیر‬ ‫تفکیک‬,‫(سیف‬3133.‫ص‬010)
‫مبا‬ ‫کتاب‬ ‫نویسنده‬ ‫کوین‬ ‫بروس‬ ‫نظر‬ ‫از‬: ‫از‬ ‫عبارت‬ ‫فرهنګ‬ ‫شناسی‬ ‫جامعه‬ ‫نی‬‫و‬ ‫اکتسابی‬ ‫رفتارهای‬ ‫از‬ ‫مجموعه‬
‫است‬ ‫جامعه‬ ‫یک‬ ‫اعضای‬ ‫اعتقادی‬ ‫های‬ ‫گی‬ ‫ویژه‬.
‫تعریف‬ ‫اما‬‫ی‬‫تایلور‬ ‫ادوارد‬ ‫از‬ ‫میگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫که‬5
: ‫است‬
‫پ‬ ‫مجموعه‬ ":‫میکند‬ ‫تعریف‬ ‫چنین‬ ‫را‬ ‫فرهنگ‬‫یچیده‬‫دانش‬ ‫از‬ ‫ای‬‫و‬ ‫عادات‬ ،‫اخالقیات‬ ،‫قوانین‬ ،‫هنرها‬ ،‫باورها‬ ،‫ها‬
‫م‬ ‫تعریف‬ ‫فرامیگیرد‬ ‫خویش‬ ٔ‫ه‬‫جامع‬ ‫از‬ ‫عضوی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫فرد‬ ‫که‬ ‫هرچه‬‫ی‬.‫کند‬
1.1.‫فرهنگ‬ ‫اجزای‬
3.1.1.: ‫دانش‬«‫علم‬»‫یا‬«‫دانش‬»‫و‬ ‫تولید‬ ‫برای‬ ‫است‬ ‫ساختاری‬‫ساماندهی‬‫دانش‬‫قالب‬ ‫در‬ ‫طبیعت‬ ‫جهان‬ ٔ‫درباره‬
‫پیش‬ ‫و‬ ‫توضیحات‬‫بین‬‫ی‬‫آزمایش‬ ‫های‬،‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ .‫پذیر‬‫دانش‬‫شناسی‬‫پیرامون‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫بحث‬ ‫به‬‫دا‬‫نش‬‫عناصر‬ ‫و‬
‫یعنی‬ ،‫آن‬ ٔ‫سازنده‬‫داده‬‫و‬‫اطالعات‬.‫میپردازد‬
1.1.1.‫باورها‬:‫باورها‬‫یا‬‫اعتقادات‬‫مجموعه‬‫ی‬‫از‬ ‫ی‬‫افکارند‬‫به‬ ‫که‬‫زند‬‫ه‬‫گی‬‫م‬ ‫معنا‬‫ی‬‫باورها‬ .‫بخشند‬‫ادراک‬‫ما‬
‫از‬‫هستی‬‫م‬ ‫را‬‫ی‬‫م‬ ‫اندیشه‬ ‫چنین‬ .‫سازند‬‫ی‬‫در‬ ‫فرماندهی‬ ‫نقش‬ ‫باورها‬ ‫که‬ ‫شود‬‫مغز‬‫م‬ ‫فکر‬ ‫که‬ ‫زمانی‬ ‫و‬ ‫دارند‬‫ی‬‫کن‬‫که‬ ‫ید‬
‫است‬ ‫درست‬ ‫امری‬‫خیر‬ ‫یا‬‫م‬ ‫فرمان‬ ‫مغز‬ ‫به‬ ‫شما‬ ‫باور‬ ،‫ی‬‫چیزی‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫دهد‬‫حمایت‬ ‫شما‬ ‫اعتقادات‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫باشد‬
.‫کند‬‫ایدئولوژی‬‫مجموعه‬‫ی‬‫و‬ ‫باورها‬ ،‫نظرات‬ ‫از‬ ‫است‬ ‫ی‬‫نگرش‬‫ها‬‫منص‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آنها‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫پیروی‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫که‬‫ه‬
‫داد‬ ‫قرار‬ ‫اجرأ‬.‫است‬ ‫نسبی‬ ‫اجتماعی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫تعریف‬ ‫این‬ .
1.1.1.: ‫اخالق‬‫شاخه‬‫ی‬‫از‬ ‫ی‬‫انسانی‬ ‫علوم‬‫های‬ ‫راه‬ ‫بیانگر‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫ارزش‬ ‫مصادیق‬ ‫شناخت‬ ‫آن‬ ‫موضوع‬ ‫که‬ ‫است‬
.‫است‬ ‫اخالقی‬ ‫رذائل‬ ‫ترک‬ ‫و‬ ‫فضائل‬ ‫کسب‬
1.1.1.: ‫هنرها‬‫مجموعه‬‫ی‬،‫عواطف‬ ‫بر‬ ‫اثرگذاری‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫انسان‬ ‫ساخت‬ ‫فرآیندهای‬ ‫یا‬ ‫آثار‬ ‫از‬ ‫ی‬
‫یا‬ ‫معنا‬ ‫یک‬ ‫انتقال‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫انسانی‬ ‫هوش‬ ‫و‬ ‫احساسات‬‫م‬ ‫خلق‬ ‫مفهوم‬‫ی‬‫شوند‬.
1.1.1: ‫قانون‬ .‫مجموعه‬‫ی‬‫ها‬ ‫دستورالعمل‬ ‫از‬ ‫ی‬‫ا‬ ‫یی‬‫مجموعه‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫ست‬‫ی‬ٔ‫مو‬ ‫از‬ ‫ی‬‫به‬ ‫سسات‬ٔ‫ه‬‫منص‬‫اجر‬‫أ‬
‫میکند‬ ‫عمل‬ ‫مردم‬ ‫بین‬ ‫اجتماعی‬ ‫پیوندهای‬ ‫در‬ ‫میانجی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫گذاشته‬.‫عنوان‬ ‫به‬ ‫قانون‬‫ستون‬‫های‬‫یک‬
ٔ‫ه‬‫جامع‬‫است‬ ‫ساالر‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫پویا‬.‫ن‬ ‫عامتری‬ ‫مفهوم‬‫که‬ ‫چیزی‬ ‫هر‬ ‫دیگر‬ ‫عبارت‬ ‫به‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫قانون‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫یز‬
‫کنند‬ ‫تنظیم‬ٔ‫ه‬‫م‬ ‫قانون‬ ‫این‬ .‫دارد‬ ‫نام‬ ‫قانون‬ ،‫باشد‬ ‫انسان‬ ‫رفتار‬‫ی‬‫فیزیکی‬ ‫قوانین‬ ‫تواند‬‫ٔثی‬‫ا‬‫ت‬ ‫انسان‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫باشد‬‫دارد‬ ‫ر‬
‫به‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫کشور‬ ‫یک‬ ‫فراتر‬ ‫قدرت‬ ‫یا‬ ‫دولت‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫قانونی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫اخالقی‬ ‫قوانین‬ ‫یا‬‫روش‬‫خاص‬ ‫جایگاه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫خاص‬
.‫است‬ ‫نموده‬ ‫وضع‬)‫حقوق‬ ‫فلسفه‬ ،‫تبیت‬ ‫(مارک‬.
‫وزارت‬ ‫به‬ ‫مراحل‬ ‫طی‬ ‫جهت‬ ،‫میشود‬ ‫ساخته‬ ‫مربوط‬ ‫مؤسسات‬ ‫جانب‬ ‫از‬ ‫تنظیم‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫ما‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫قانون‬
‫ع‬‫به‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫وزیران‬ ‫شورای‬ ‫به‬ ‫مراحل‬ ‫طی‬ ‫جهت‬ ،‫کارشناسان‬ ‫مالحظه‬ ‫و‬ ‫غور‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ،‫گردیده‬ ‫گسیل‬ ‫دلیه‬
‫را‬ ‫آن‬ ‫تنفیذ‬ ‫حکم‬ ‫و‬ ‫فرموده‬ ‫منظور‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫جمهور‬ ‫رئیس‬ ‫یا‬ ‫شاه‬ ،‫پارلمان‬ ‫تصویب‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫فرستاده‬ ‫پارلمان‬
.‫فرمایند‬ ‫می‬ ‫صادر‬
1.1.1: ‫عادات‬ .‫خو‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫لغت‬ ‫در‬ ‫عادت‬‫رفتار‬ ‫و‬‫و‬ ‫است‬‫اثر‬ ‫در‬ )‫(رفتاری‬ ‫کرداری‬ ‫هرگاه‬ ‫اصطالح‬ ‫در‬
‫دشوار‬ ‫آن‬ ‫ترک‬ ‫و‬ ‫خوشایند‬ ‫آن‬ ‫ر‬ّ‫مکر‬ ‫انجام‬ ‫طوریکه‬ ‫به‬ ،‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫طبع‬ ‫خوشایند‬ ‫و‬ ‫قبول‬ ‫مورد‬ ‫چنان‬ ‫تکرار‬
‫م‬ ،‫باشد‬‫ی‬.‫است‬ ‫آمده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫عادت‬ ‫گویند‬‫قاعده‬ ‫به‬‫مند‬‫ی‬‫وجود‬ ‫به‬ ‫پایدار‬ ‫و‬ ‫منظم‬ ‫تکرار‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬
‫آمده‬‫باشند‬‫عادت‬‫گفته‬‫م‬‫ی‬.‫شود‬‫افراد‬‫نم‬ ‫قرار‬ ‫مجازات‬ ‫مورد‬ ‫اجتماعی؛‬ ‫عادات‬ ‫نکردن‬ ‫رعایت‬ ‫صورت‬ ‫در‬‫ی‬‫گیر‬‫ن‬.‫د‬
5
( ‫تایلور‬ ‫ادوارد‬9191-9381)