3. ã¨OѨ٘ – 8 ã¨OzHõ – 3 "Õ∞–E<£ 2008 ã¨OYº 30
^≥·fi=∂ã≤HõѨ„uHõ
D ã¨OzHõÖ’ ...
★ ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O : Ãã*òÅ<ÕѨ^䌺OÖ’J_»∞QÆO@∞`«∞#flHÍi‡HõǨωõΩ¯Å∞ 3
★ "åºã¨O : JkèHõ^èŒ~°Å`ÀJÖÏ¡_»∞`«∞#fl[#O– Ñ≤. [Ü«∞ 5
★ ѨÙã¨ÎHõѨiK«Ü«∞O : Z_®iѨÙ=Ùfi– ã≤.ÃÇÏKü. ~ÀÇ≤Ï}˜ 10
★ Hõ^äŒ : q∞ã≤ûOQ∑ˆHã¨∞– Ü«∂à◊§ JK«∞Û`«~å=∞Ü«∞º 16
★ "åºã¨O : WOk~°=∞‡WÅ∞¡¿Ñ^Œ=∞Ç≤Ïà◊=~°=∂?âßѨ=∂? 19
– Ü«∞O. =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ<£ ÉÏ|∞
★ iáÈ~°∞ì : L`«Î~åYO_£Ö’áÈbãπ~å[ºO– HÍ`åºÜ«∞x 21
★ ã¨O㨇~°} : Hõ^Œ∞Å∞`«∞#flK≥·`«#ºOJ#∞~å^èŒQÍOnè – ™È=∂¿ã<£ 22
★ ã≤x=∂ ã¨g∞Hõ∆ : 'J#ã¨∂Ü«∞—ÖÏO˜ã≤x=∂ÖË„¿Ñ=∞ 24
¿Ñ~°∞`À[iˆQǨÏ`«ºÅ‰õΩHÍ~°}O– ÔH. ~°≠Ïhû
★ áÈ~å@ „ã¨=OuÖ’ ................ 26
★ Hõ^äŒ : ã¨∞jÅKå`åà◊=∞O`«∞~åÅ∞– _®II Ñ≤. q[Ü«∞ÅH˜∆‡ 31
★ W`«~° ~å„ëêìÅ iáÈ~°∞ì : P~°x=∞O@Å=∂~°}Ǩϟ=∞O#Ok„QÍO– ^Õ"ÕO^Œ„ 34
ã¨Oáê^ŒHõ=~°æO
a.*’ºu, Z_ç@~ü
a.J#∂~å^èŒ
_®IIÑ≤.q[Ü«∞ÅH˜∆‡
Ñ≤.[Ü«∞
Ñ≤.J#Å
Z.~°∞„^Œ"Õ}˜
_ç.^Õ"ÕO„^Œ
ã¨ÅǨ=∞O_»e
Hõ$ëê‚ÉÏ~Ú
x~°‡ÖÏ~å}˜
=#=∂Å
HÍ`åºÜ«∞xq^Œ‡¿ÇÏ
H˘O_ÕѨÓ_çx~°‡Å
Ñ≤.ã¨`«º=u
HÍ`åºÜ«∞x
â◊tHõà◊
K«O^•Å∞, ~°K«#Å∞ ѨOѨ=Åã≤# z~°∞<å=∂ :
a.*’ºu
Z_ç@~ü, =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO
3–6–779/6, gkè <≥O. 14,
Ç≤Ï=∂Ü«∞`ü#QÆ~ü, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ – 29.
á¶È<£ : 040–27625245
q_çHÍÑ‘ – ~°∂.10/–
ã¨O=`«û~°K«O^• – ~°∂.50/–
rq`«K«O^• – ~°∂.500/–
Hõ=~ü _ç*ˇ·<£ ÖË J=Ùò :JO‰õΩ+π,á¶È<£040–27663211, =Ú„^Œ} : K«i`«WO„ÃÑ+¨<£ûá¶È<£:27678411
mahilamargam@rediffmail.com

4. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 20082
QÆ∞iÎOѨ٠=∂~°∞ʉõΩ ^•ifÜ«∂Å<Õ PHÍOHõ∆`À
=∞#ã¨=∂[O ¢ã‘ÎÅ#∞XHõ~°HõOQÍ#∂ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞=∞~À~°HõOQÍ#∂x~°fizOzOk.¢ã‘ÎxѨÙ~°∞+¨µ_çH˜ÉÏxã¨QÍ
=∂ˆ~Û„Hõ=∞OÖ’<ÕDx~°fiK«<åÅ∞=KåÛ~Ú.|ÅOQÍ"Õà◊¥§#∞‰õΩ<åfl~Ú.D~ÀAJqZO`«QÍ=∞#rq`«OÖ’'ã¨Ç¨Ï[O—
J~ÚáÈÜ«∂Ü«∞O>Ë Jã¨Å∞ =∞#O `Õ_® =ÙO^Œx QÆ∞iÎOK«ÖË#O`«QÍ. '¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µe^ŒÌ~°∞ =∞#∞+¨µÖË Hõ^•– "åà◊§ =∞^茺
D `Õ_® ZO^Œ∞‰õΩ =ÙOk— J<Õ PÖ’K«# ‰õÄ_® ~å#O`«QÍ Jq =∞#‰õΩ JÅ"å@~ÚáÈÜ«∂~Ú. =∞i D Ѩiã≤÷u
=∂~åÛÅO>Ë–XHõq+¨Ü«∂xflQÆ∞iοãÎ`«~åfi`«^•xfl=∂ˆ~Û,=∂~°∞Û‰õΩ<ՄѨܫ∞`«flOKÕÜ«∞QÆÅO.
'QÆ∞iÎOK«_»O—J<Õ"≥Ú^Œ˜J_»∞QÆ∞"ÕÜ«∞_®xH˜ 'q=Hõ∆— ji¬Hõ#∞„áê~°OaèOKåO.Wkáê~î°‰õΩÅji¬Hõ.
'L"≥∞<£ =~°Öò¤— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl ëêѨÙÅ∞ Jhfl =O˜O˜ ™ê=∂#∞Å<Õ J=∞‡_»O ^ŒQÆæ~° #∞Oz, á¶êºHõìsÖ’¡
=∞Ç≤ÏàÏ HÍi‡‰õΩʼnõΩ `«‰õΩ¯= "Õ`«<åÅ∞ ~Ú=fi_»O ^•HÍ „Ѩux`«ºO ¢ã‘ÎÅ∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ q=Hõ∆ QÆ∞iÎOz `«=∞ J#∞Éèí"åÅ
#∞O_ç, ѨijÅ# #∞O_ç áê~î°‰õΩÅ∞ ~åã≤ ѨOáêÅx HÀ~°∞`«∞<åflO. =∞#Ö’ =∞#ˆH `≥b‰õΩO_® ¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú#
áê`«|∂A#∞=keOK«∞HÀ=_®xH˜‰õÄ_®Dji¬HõLѨÜ≥∂QÆѨ_®Å<Õ^ÕPHÍOHõ∆.
'ã¨ÊO^Œ#— ^•K«∞HÀ_®xH˜ HÍ^Œ∞ ѨOK«∞HÀ_®xH˜!
x`«ºrq`«OÖ’ '¢ã‘ÎÅ∞—QÍ =∞#O Z<Àfl J#∞Éèí"åÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åflO. =∞# K«∞@∂ì Z<Àfl ã¨OѶ¨∞@#Ö’¡
¢ã‘ÎÅ∞ ÉÏ^èŒÅ‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. H˘xfl™ê~°∞¡ ¢ã‘ÎÅ∞ "å˜x Z^Œ∞~˘¯O@∂ =ÙOÏ~°∞. XHÀ¯™êi
q[Ü«∞=O`«=∞=Ù`å~°∞. XHÀ¯™êi qѶ¨Å"≥∞ÿ<å qÅ∞"≥·# QÆ∞}áê~îåÅ#∞ <Õ~°∞ÛH˘x =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥à◊¥Î =ÙOÏ~°∞.
W=hfl =∞#H© [~°Q˘K«∞Û ‰õÄ_®. WÖÏO˜ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ =∞#O^ŒiÖ’ U^À XHõ Hõ∆}OÖ’<Õ HÍ=K«∞Û– nxfl
JO^ŒiH© K≥áêÊe, JO^Œi`À ѨOK«∞HÀ"åe, nxfl ~åã≤ JO^Œi`À K«kqOKåe J<Õ ÉèÏ=O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
=∞#O QÆ=∞xOz# XHõ q+¨Ü«∂xfl, =∞#O <Õ~°∞Û‰õΩ#fl XHõ q+¨Ü«∂xfl, ÖË^• =∞#O K«eOzáÈ~Ú# ã¨OѶ¨∞@#x
QÍh =∞#Ö’<Õ ^•K«∞HÀ"åÅxÑ≤OK«^Œ∞, ѨOK«∞HÀ"åÅxÑ≤ã¨∞ÎOk.
JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ D 'ã¨ÊO^Œ#— ji¬Hõ.
W<åflà◊√§QÍ "≥eH˜f¿ã "ÕkHõ ÖËHõ g∞Ö’ ^•y =Ù#fl J<ÕHõ ÉèÏ"åʼnõÄ, PÖ’K«#ʼnõÄ, ã¨ÊO^Œ#‰õÄ
JHõ∆~°~°∂áêxfl=fiO_ç. g∞~°∞ ~åÜ«∂Å#∞‰õΩ#fl ã¨OѶ¨∞@#Åx ã¨ÊO^Œ# ji¬HõH˜ ѨOѨO_ç. <åÅ∞QÆ∞QÀ_»Å =∞^茺
=∞#efl |OkèOz, =∞#efl XHõi`À XHõix HõÅ=‰õΩO_® =∞# PÖ’K«#efl ѨOK«∞HÀx=fi‰õΩO_® KÕã¨∞Î#fl ã¨=∂[
Hõ@∞ìÉÏ@¡#∞ KèÕk^•ÌO. =∞# ã¨ÊO^Œ#efl ѨOK«∞H˘O^•O! D ji¬Hõ g∞k.

5. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 3
''<åÉèí∂q∞ WHõ¯_Õ D ÃÑ^ŒÌ Ü«∂ѨK≥@∞ì H˘>Ëìã≤# ^ŒQÆæˆ~ LO_Õk——
'' <å^≥·`Õ D É’ˆ~ã≤# KÀ>Ë LO_Õk——
'' <å Ããů, JHõ¯_» HõxÊã¨∞ÎO^Õ, P„Ï<£û á¶ê"£∞ ^ŒQÆæ~°, JHõ¯_Õ LO_Õk——.
`å`«=Ú`åÎ`«Å #∞O_ç "å~°ã¨`«fiOQÍ =zÛ# Éèí∂=ÚÖ’¡ =º=™êÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∂,
HõÖ’, QÆO*’ `åQÆ∞`«∂ "åi K≥ÅHõÅ#∞ K«∂ã¨∞‰õΩO@∂ `«=∞ "å~°ã¨∞ʼnõΩ D Éèí∂=ÚÖË
W™êÎ=ÚHõ^•! J#fl `«$Ñ≤Î`À<≥·<å „|uˆH"å~°∞ ¿Ñ^ŒÔ~·`«∞Å∞. HÍh D ¿Ñ^Œ Ô~·`«∞Å∞
`«=∞ Éèí∂=ÚÅ#∞ `«=∞ `«~°∞"å`« `«~åxH˜ W=fi_»O J@∞Oz, "åi Éèí∂=ÚÖ’¡
"åˆ~ ~ÀA"ås ‰õÄe Ѩx"å~°∞QÍ =∂iáÈÜ«∂~°∞. Ãã*òÅO>Ë W"Õ =∞i !
`å#∞ K«xáÈ`Õ `«# â◊"åxfl `«# Éèí∂q∞Ö’<Õ áêuÃÑÏìÅx, XHõ =Úã¨Å=∞‡
HÀiHõ, `«#‰õΩ `«# Éèí∂q∞Ö’<Õ ã¨=∂kè Hõ˜ì"åfiÅx XHõ `å`« z=i Pâ◊, HÍh D
HÀiHõÅ∞ ‰õÄ_® f~°x J_çÜ«∂â◊Öˇ·áÈÜ«∂~Ú. Ãã*òÅO>Ë W"Õ =∞i.
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „Ѩ[Å F@¡ ^•fi~å QÆ^≥Ì<≥H˜¯, "åiH˜ WzÛ# "åQÍÌ<åÅ#∞
QÍeH˘kÖËÜ«∞_»O, „Ѩ*Ï™êfi=∞º=∞#|_Õ =∞# ^Õâ◊OÖ’ 60 ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç
[~°∞QÆ∞`«∞#fl^Õ. Ü«∞O.ZÖò.UÅ∞, Ü«∞O.Ñ≤.Å∞, JÃãOc¡, áê~°¡"≥∞O@∞Ö’#∂ „Ѩ[Å
ã¨=∞㨺Å#∞ K«iÛOK«Hõ áÈQÍ, áêʼnõΩÅ∞, „ѨuѨH∆ÍÅ∞ XHõi<˘Hõ~°∞ ^Œ∂+≤OK«∞HÀ=_»"Õ∞
=∞#O K«∂ã¨∞Î<åflO. HÍh gˆ~ `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# K«ÏìÅ#∞ `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∞HÀ"åÅ#flѨC_»∞ XHõ¯>ˇÿáÈ=Ïxfl K«∂ã¨∞Î<åflO. JÖÏ XHõ¯>ˇÿ Ô~O_»∞ ã¨ÉèíÖ’¡#∂,
Ô~O_»= K«~°Û‰õΩ `åq=fi‰õΩO_® 3 ~ÀAÖ’¡ `«Ü«∂~°~Ú =zÛO^Õ Ãã*ò–2005 K«@ìO.
Ѩ^Õà◊§#∞O_çÃÑO_çOQ∑Ö’L#fl''K«@ìã¨ÉèíÖ’¡=∞Ç≤Ïà◊Åi[ˆ~fi+¨<£aÅ∞¡——''ѨxKÕ¿ãKÀ@
=∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· Öˇ·OyHõ "ÕkèOѨÙÅ aÅ∞¡—— giH˜ á⁄~°áê@∞# ‰õÄ_® QÆ∞~°∞Î~å=Ù.
^•^•Ñ¨Ù 119 ã¨OIIÅ „H˜`«O „ѨѨOK« HÍi‡‰õΩŠǨωõΩ¯Å∞, ™êkèOK«∞‰õΩ#fl k#OQÍ
ZO`À =∞Ok HÍi‡‰õΩÅ J=∞~°`«fiO ã¨∂ÊùiÎQÍ '"Õ∞_Õ—#∞ [~°∞ѨىõΩO@∞<åflO. „Ѩu
"Õ∞_Õ ~ÀA =∞#O, =∞# ǨωõΩ¯Å#∞ ™êkèOz# "≥·<åxfl, J=∞~°∞Å `åºQÍxfl QÆ∞~°∞Î
`≥K«∞ÛH˘x ã¨∂ÊùiÎ á⁄O^Œ∞`å=Ú. HÍx <Õ_»∞ Ãã*òÅ QÆ∞iOz =∂Ï¡_»∞HÀ‰õΩO_®
"Õ∞_Õ#∞ [~°∞ѨÙHÀÖËx ã≤÷u. =∞# =ÚO^Œ∞ `«~åÅ "åà◊√§ áÈ~å_ç ™êkèOz# ǨωõΩ¯Åhfl
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞H˘x =zÛ# Ãã*ò 2005 K«@ìO`À HÍ#~å‰õΩO_® áÈ`«∞<åfl~Ú.
Ãã*òÅ<ÕѨ^䌺OÖ’
J_»∞QÆO@∞`«∞#flHÍi‡HõǨωõΩ¯Å∞
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O

6. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 20084
=∞#O ™êkèOK«∞‰õΩ#fl ѨxQÆO@Å∞ D Ãã*òÅÖ’ J=∞Å∞Ö’ LO_»=Ù. Hõh㨠"Õ`«<åÅ
K«@ìO Hõ#∞=∞~°∞ÔQ· áÈ`«∞Ok. HÍi‡Hõ #+¨ìѨiǨ~° K«@ìO Jã¨Å∞ HÍ<Õ~å^Œ∞. áêi„âßq∞Hõ
q"å^•Å K«@ìO D Ãã*òÅÖ’ ѨxˆH~å‰õΩO_® áÈ`«∞Ok. „Ѩã¨"å#O`«~° ÃãÅ=Ù
=∞#∞QÆ_Õ LO_»^Œ∞. áêʼnõΩÅ∞ „Ѩã¨∞Î`«O KÕã¨∞Î#fl Ѩx =∞#O Hõ+¨ìѨ_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl
XH˘¯Hõ¯ ǨωõΩ¯#∞ ÖˉõΩO_® KÕÜ«∞_»"Õ∞. gi ^Œ$+≤ìÖ’ HÍi‡‰õΩÅO>Ë Ü«∞O„`åÅ∞.
D Ü«∞O„`åÅ∞ Ug∞ =∂Ï¡_»=Ù, Ug∞ J_»QÆ=Ù HÍh ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ qѨs`«"≥∞ÿ#
ÖÏÉèÏÅ#∞ `≥zÛÃÑ_»`å~Ú. <Õ_»∞ x`«ºO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl x`åº=ã¨~° ^èŒ~°Å =Å¡
‰õΩ@∞OÉOÖ’ W^ŒÌ~°∞ ѨxKÕã¨∞Î<åfl QÆ_»=x Ѩiã≤÷u. WHõ Ñ≤Å¡Å#∞ Hõ<Õ ™ê=∂lHõ
ÉÏ^茺`« =∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ ZÖÏQÆ∂ L#fl^Õ. WÅ∞¡, Ñ≤Å¡Å`Àáê@∞ Ãã*ò HõOÃÑhÅÖ’
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ Xà◊√§ Ǩ˙#O JÜÕ∞º@@∞¡ ѨxKÕÜ«∂eû LO@∞Ok.
''Ѩk¿ÇÏ#∞ #∞O_ç W~°"≥·S^Œ∞ ã¨OII~åŠ֒Ѩ٠=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ =ÙO_ç U +≤Ѷ¨ÙìÖ’<≥·<å
ѨxKÕÜ«Ú@‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ =ÙO_Õ XO@i „ã‘ÎÅ∞ QÍh, Ñ≤Å¡Å∞ ÖËx „ã‘ÎÅ∞QÍh HÍ=Öˇ#∞——
JO@∂ ZQÆ∞=∞u „áêÃãã≤OQ∑ *’<£ÅÖ’ WzÛ# „ѨHõ@# ÖÏO˜"Õ g~°∞ W™êÎ~°∞.
JO`ÕHÍHõ J"≥∞iHÍ ÖÏO˜ KÀ@ Zxq∞k QÆO@Å∞ Ѩx KÕ¿ãÎ ~°∂II 600Å∞ "Õ`«#O
W¿ãÎ, =∞# ^Õâ◊OÖ’ "≥Ú^ŒÅÜÕ∞º Ãã*òÅÖ’ ѨxKÕ¿ã J=∂‡~ÚʼnõΩ <≥ʼnõΩ 600~°∂.
"Õ`«#O W™êÎ~°∞. WHõ „ã‘ÎÅ∞QÍ Öˇ·OyHõ q=Hõ∆`«#∞, ^•_»∞Å#∞ Z^Œ∞~À¯=Åã≤O^Õ.
Z‰õΩ¯=¿ãѨ٠xÅ|_ç ѨxKÕÜ«∞_»O =Å¡ =∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ JÉÏ~°¬#∞¡ [~°QÆ_»O KåÖÏ
ã¨Ç¨Ï[O. g@xflO˜=Å¡ g~°∞ f„==∂#ã≤Hõ =uÎ_çH˜ QÆ∞Ô~·, 30 Zà◊§ˆH J<å~ÀQƺO
áêÅ=Ù`å~°∞.
ZO`À ã¨∞n~°… áÈ~å@O KÕã≤ ™êkèOz# ǨωõΩ¯Å∞ HÍáê_»∞HÀ"åÅO>Ë, Ãã*ò
=ºuˆ~Hõ áÈ~åÏÅ∞ KÕÜ«∞_»O `«Ñ¨Ê, "Õˆ~ ^•i ÖË^Œ∞. <Õ_»∞ HÍH˜<å_»Ö’x Ãã*ò
=ºuˆ~Hõ áÈ~å@OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å ÉèÏQÆ™êfi=∞º"Õ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LOk. Ãã*òÅH˘~°‰õΩ
U~åÊ@∞ KÕã≤# ÉÏiˆH_»¡#∞ |^ŒÌÅ∞ H˘Ïì~°∞. L^Œº=∞O L^Œ$`«O KÕã≤, JO^Œi
=∞^Œú`«∞ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. `«=∞ „áê}O áÈ~Ú<å Ãã*òÅ H˘~°‰õΩ Éèí∂=ÚÅ∞ W=fi=∞x
"≥ÚO_çˆHâß~°∞.
ã¨r=OQÍ L#fl 45 =∞Ok, Ãã*òÅ =Å¡ xs˚="≥∞ÿáÈÜ«∂~°O>Ë Wk =∞#∞+¨µÅ
„áê}ÏÅ#∞ ZO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ |efã¨∞‰õΩO@∞#fl^À J~°ú=∞=Ù`«∞Ok. =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
lÖÏ¡Ö’x [_£K«~°¡ =∞O_»ÅO áÈÖËѨe¡ „áêO`«OÖ’ Ô~·`«∞Å∞, `«=∞ Éèí∂q∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜
W=fi=∞x á⁄ÖÏÅÖ’<Õ >ˇO@∞¡ "Õã¨∞H˘x áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞. á⁄ÖÏÖ’¡<Õ =O@=O_»∞H˘x,
JHõ¯_Õ ux, JHõ¯_Õ Ñ¨_»∞‰õΩO@∞#fl D Ãã*ò ÉÏkè`«∞Å#∞ áÈbã¨∞Å∞ f„=OQÍ
H˘˜ì, ˆHã¨∞Å∞ Ãјì, *ˇ·Ö’¡ x~°ƒùOkèOKå~°∞. KåÖÏ~ÀAÅ=~°‰õΩ giH˜ ɡ~ÚÖò WKÕÛ
kˆH¯ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. D =∞^茺<Õ g~°∞ `«=∞ Éèí∂=ÚÅ#∞ `«=∞‰õΩ W"åfiÅx
Ãã*ò x~å‡}ÏÅ#∞ PáêÅx lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü HÍ~åºÅÜ«∂xfl =Ú@ì_ç KÕâß~°∞.
D x~°ã¨#Å∞ WOHÍ L^Œ$`«O HÍ=eû# J=ã¨~°O ZO`À LOk. D xѨC~°=fi
^•"å#ÅOQÍ ~åRO JO`«Ï "åºÑ≤OKåe. '"Õ∞_Õ— ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =∞#O ™êkèOz#
ǨωõΩ¯Å#∞ áÈQ˘@∞ìHÀ‰õΩO_®, xÅ∞ѨÙHÀ"åe. Ãã*ò =ºuˆ~Hõ áÈ~åÏÅÖ’ Z=iH˜"å~°∞
`«#=O`«∞ áê„`« x~°fiÇ≤ÏOKåe. JѨC_Õ =∞#O zQÍQÀ HÍi‡‰õΩʼnõΩ x["≥∞ÿ# x"åo
WzÛ# "å~°=∞=Ù`å=Ú. ●

7. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 5
x`åº=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ ^èŒ~°Å∞ QÆ`« 5,6
<≥ÅÅ∞QÍ JO^Œ#O`« ÃÑ·H˜ ÃÑiy áÈ`«∂<Õ
=Ù<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ PǨ~° Ѩ^•~åúÅ ^èŒ~°Å∞
PHÍâßxH˜ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. =∞^茺 `«~°QÆu =~°æ"Õ∞
H˘#ÖËx Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ^•Ñ¨ÙiOKå~Ú. <≥ʼnõΩ
10-15 "ÕÅ∞ ã¨Oáêkã¨∞Î#fl "Õ`«# r=ÙÖË
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ^èŒ~°Å‰õΩ `«@∞ìHÀÖËHõ QÆ∞O_≥Å∞
ÉÏ^Œ∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. QÆ`« 15,20 ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ
XHõ r=#â‹·eH˜ JÅ"å@∞Ѩ_»¤ =∞^茺`«~°QÆu
^•xfl H˘#™êyOK«ÖËHõ ã¨`«=∞`«=∞=Ù `«∞Ok.
WHõ HÍi‡‰õΩÅ∞, ‰õÄbŠѨiã≤÷u ZO`«
^ŒÜ«∞hÜ«∞OQÍ =ÙO@∞O^À PÖ’zOKåeûO^Õ.
J~Ú<å gix ‰õÄ_® =∂Ô~¯ò =∂Ü«∂*ÏÅOÖ’H˜ D_»Û_®xH˜
â◊`«q^è•Å „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞ =∂Ô~¯ò ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ∞. ¿Ñ^Œ"å~°∞
Hõh㨠™ê÷~Úx JO^Œ∞HÀÖËHõ, Kå=ÖËHõ |`«∞‰õΩb_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
~åROÖ’ ZxflHõÅ ã¨O^Œ_ç *’~°O^Œ∞‰õΩOk. Z=i „áê‰õΩÖÏ@
"åi‰õΩ<åfl, JkèHÍ~° HÍO„ˆQãπ =∂„`«O `«# JkèHÍ~åxfl xÅɡ@∞ì
HÀ=_®xH˜ ã¨HõÅ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ =Ú=∞‡~°O KÕã≤Ok. ã¨OˆH∆=∂xH˜
`å"ÕÖˉõΩO_®KÕã≤#„ѨѨOK«ÉϺO‰õΩJH˜∆O`«Å∞"Õã≤<å㨈~,=ÚO^Œ∞
QÆO_»O QÆ>ˇìHͯe. Z@¡~Ú<å㨈~ JkèHÍ~åxfl KÕlH˜¯OK«∞HÀ"åe.
JO^Œ∞ˆH ǨÏ_®q_çQÍ 2 ~°∂áê~ÚʼnõΩ H˜Ö’aÜ«∞ºO Ѩ^äŒHÍxfl
`≥~°ÃÑ·H˜`≥zÛOk.ZxflHõńѨKå~°OKÕã¨∞Î#fl=ÚYº=∞O„uã¨ÉèíʼnõΩ
„âßq∞Hõ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ JkèHõ ã¨OYºÖ’ Ǩ[~°=Ù`«∞<åfl~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞
xÅnã¨∞Î<åfl~°∞. 2 ~°∞áêÜ«∞ʼnõΩ H˜Ö’aÜ«∞ºO W¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞O^•?
ѨѨC, #∂<≥^èŒ~°Å =∂>Ëq∞x x~°ã¨# QÆàÏÅ∞ Z`«∞Î`«∞<åfl~°∞.
H˘#ÖËx ã≤÷uÖ’ =Ù#fl „Ѩ[Å∞ PO^Àà◊#‰õΩ kQÆ_»O Jx"å~°ºOHõ^•!
ˆHO„^Œ, ~åR„ѨÉèí∞`åfiÅ "≥·Yi :
U_®kHÍÅOQÍPǨ~À`«Ê`«∞ÎÅ^èŒ~°Å∞57âß`«OÃÑiQÍÜ«∞x,
XHõ¯=∂iÛÖ’<Õ 30 âß`«O ÃÑiQÍÜ«∞x Pi÷Hõ xѨÙ}∞Å JOK«<å.
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ^èŒ~°Å∞ `«yæOK«_®xH˜ =∂=^ŒÌ =∞O„`«^ŒO_»O ÖË^Œx
"≥·.Zãπ.P~ü „ѨÉèí∞`«fiO `ÕeQÍæ H˘˜ì áêˆ~ã≤Ok. U„Ñ≤Öò <≥ÅÖ’
`«q∞à◊<å_»∞Ö’XHõã¨^Œã¨∞ûÖ’áêÖÁæ#flˆHO„^ŒPi÷Hõ=∞O„uz^ŒO|~°O
Ñ≤.[Ü«∞
=∂Ï¡_»∞`«∂, ^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ#∞ XѨC‰õΩO@∂ H˘xfl HÍ~°}ÏÅ∞
q=iOKå_»∞. Jq 1) x`åº=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ q^ÕâßÅ#∞O_ç
Z‰õΩ¯= ^èŒ~°‰õΩ H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜ«∞_»O. 2) „^Œ"ÀºÅƒ}O ÃÑ~°QÆ_»O.
D HÍ~°}ÏÅ`Àáê@∞ J"≥∞iHÍ`À ã¨Ç¨ „ѨѨOK«OÖ’ Jxfl ^ÕâßÖ’¡
^èŒ~°Å∞ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞xã¨=∞i÷OK«∞‰õΩ<åfl_»∞.Hõ#∞HõÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
^èŒ~°Å#∞ „Ѩ^è•x ‰õÄ_® `«yæOK«ÖË_»x `ÕeÛ K≥áêÊ_»∞. ÃÑ·#
K≥Ñ≤Ê# HÍ~°}ÏʼnõΩ Ѩiëê¯~°O =∂„`«O K≥ѨÊÖË^Œ∞. JO`Õ HÍ^Œ∞,
WOH˘OK«O =ÚO^Œ∞ÔHo§ Z<£_çZ ǨÏÜ«∂OÖ’ Jaè=$kú ˆ~@∞
5.8 âß`«O =∂„`«"Õ∞#x, `«=∞ 4 Uà◊§ áêÅ#Ö’ 9 âß`åxH˜
KÕ~°∞‰õΩO^Œ<åfl_»∞.( Jaè=$kú JO>Ë ™ê=∂#∞ºÅk HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
ã¨OѨ#∞flÅk) JO>Ë Ü«Ú.Ñ≤.Z ǨÏÜ«∂OÖ’ ã¨OѨ#∞flÅ Jaè=$kú
Ô~˜ìOѨ~ÚºO^Œ#fl=∂@!
U„Ñ≤Öò <≥ÅÖ’<Õ QÀ¡|Öò P„QÀ WO_»„ã‘ìãπ á¶È~°O ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
áêÖÁæ#fl „Ѩ^è•x =∞<£"≥∂ǨÏ<£ã≤OQ∑ =∂Ï¡_»∞`«∂ ''ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
^èŒ~°Å#∞ QÆ∞_ç¤QÍ xÜ«∞O„uOKÕ áê`«HÍÖÏxH˜ "≥à◊§É’=∞<åfl_»∞——
(U^À`«=∞KÕuÖ’=Ù#fl@∞ìá¶ÈA)ZO`≥·<å`«ÅH˜O^Œ∞ÅJ~°úâß„ã¨ÎOÖ’
`«ÅѨO_ç# ÃÑ^ŒÌ =∞x+≤Hõ^•! ÃÑ·QÍ ^èŒ~°Å∞ xÜ«∞O„uOKÕ ÉÏ^茺`«
~å„ëêìÅ^Õ Jx ˆHO„^ŒO, ˆHO„^•x^Œx ~åRO XHõiÃÑ· XHõ~°∞
<≥@∞ì‰õΩO@∞<åfl~°∞. nxfl|˜ìK«∂¿ãÎ áêʼnõΩÅ∞ xq∞`«Î=∂„`«∞Åx
`ÕeáÈ~ÚOk.
JkèHõ^èŒ~°Å`ÀJÖÏ¡_»∞`«∞#fl[#O
"åºã¨O
(PO„^èŒ*’ºu ™œ[#ºO`À)

8. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 20086
=∂iÛ,U„Ñ≤Öò<≥ÅÖ’¡ÃÑiy#’‰õΩ^èŒ~°ÅѨ˜ìHõ:
=ã¨∞Î=ÙÅ∞(H˜Ö’ XHõ¯O˜H˜) =∂iÛ^èŒ~°Å∞ U„Ñ≤Öò ^èŒ~°Å∞
aÜ«∞ºO 16 – 00 22 – 00
HõOkѨѨC 40–00 44 – 00
â◊#QÆ Ñ¨Ñ¨C 36 – 00 40 – 00
©.á⁄_ç 200 – 00 220 – 00
QÀ^èŒ∞=∞Ñ≤O_ç 26 – 00 30 – 00
zO`«Ñ¨O_»∞ 36 – 00 45 – 00
ZO_»∞H˘|ƒi 66 – 00 70 – 00
QÆ™êÅ∞ 400 – 00 480 – 00
‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞ (H˜Ö’) =∂iÛ ^èŒ~°Å∞ U„Ñ≤Öò ^èŒ~°Å∞
@=∂@ 15 – 00 20 – 00
c<£û 30 – 00 40 – 00
ɡO_»HÍÜ«∞ 24 – 00 30 – 00
=OHÍÜ«∞ 20 – 00 24 – 00
PÅ∞QÆ_»¤ 16 – 00 20 – 00
c~°HÍÜ«∞ 15 – 00 20 – 00
HͺÑ≤ûHõO 16 – 00 20 – 00
áêʼnõÄ~° (4 Hõ@ìÅ∞) 8 – 00 12 – 00
`À@‰õÄ~° (4 Hõ@ìÅ∞) 8 – 00 8 – 00
Le¡QÆ_»¤ 6 – 00 10 – 00
JÅ¡O 60 – 00 72 – 00
JO`«~å˚fÜ«∞ Ѩi}Ï=∂Å∞ :
„ѨѨOK«OÖ’ WѨʘˆH 33 ^ÕâßÖÖ’ PǨ~°ã¨OH∆ÀÉèíO
qÅÜ«∞`åO_»=O KÕã¨∞ÎOk. QÆ`« 6 <≥ÅÖ’¡ 73 âß`«O ^èŒ~°Å∞
ÃÑiQÍÜ«∞x „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ „ѨHõ˜OzOk. ^ŒÜ«∂ºÅ∞ "Õ^•Å∞
=e¡Oz#@∞ì D ã¨OH∆ÀÉèíO=Å¡ ™ê=∂lHõ JÅ¡HõÖ’¡ÅO
"≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞O^Œx, Hõ~°∞=Ù^•_»∞Å∞ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞x, JâßOu
ÃÑK«Ûie¡ áÈ`«∞O^Œx, (WѨC_»∞ âßOu=Ù#fl@∞ì!) Ü«Ú^•ÌʼnõΩ
‰õÄ_®^•ifÜ«∞=K«ÛxJO`«~å˚fÜ«∞„^Œ=ºxkèã¨Oã¨÷,(SÜ«∞OZѶπ)
„ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ, SHõº~å[ºã¨q∞u ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl~Ú. WѨʘˆH
WO_À<Õ+≤Ü«∂, S=sHÀã¨∞ì, DlѨÙì, "≥Ú*ÏOaH± ^ÕâßÅÖ’ JÅ¡~°∞¡
"≥Ú^ŒÖˇ·<å~Ú. ÃÇ·Ïu, lOÉÏÉËfiÖ’ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’
Ѩ_®¤~Ú.D^ÕâßÖ’¡x„Ѩ[Å∞XHõѨHõ¯PHõe=∞~ÀѨHõ¯J}z"Õ`«
Z^Œ∞~˘¯O@∞ "ÕÖÏk=∞Ok QÍÜ«∂ÅáêÖˇ·, =O^ŒÖÏkQÍ
K«xáÈ`«∞<åfl~°∞.
™ê„=∂[º"å^Œ J„QÆ~å*ÏºÖˇ·# J"≥∞iHÍ, „a@<£ÅÖ’ ‰õÄ_®
™ê=∂#º„Ѩ[Å∞PǨ~°^è•#ºOHÀã¨OZ<ÀflJ=ã¨÷Å∞Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞.
ˆ~+¨<£^Œ∞HÍ}ÏÅ=ÚO^Œ∞ÉÏ~°∞Å∞f~°∞`«∞<åfl~°∞.=ÚO^Œ∞=~°∞ã¨Ö’
xÅ|_»¤"åiˆH ZO`À H˘O`« ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok. q∞ye#"å~°∞ x~åâ◊`À
"≥#∞k~°∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞. „ѨѨOK«Ü«Ú^ŒúHÍÅOÖ’ ‰õÄ_® WO`« ^Œ∞~°ƒù~°
ã≤÷uÖË^Œx P^ÕâßÅ ÃÑ^ŒÌ=Ü«∞ã¨∞¯Å∞, z#fl "åºáê~°∞Å∞
x~å…O`«áÈ`«∞<åfl~°∞. D Ѩiã≤÷u QÆ=∞xã¨∞Î#fl PǨ~° =∞iÜ«Ú
=º=™êÜ«∞ ã¨Oã¨÷ (S.~å.㨠JOQÆ"≥∞ÿ# ZѶπ.Z.F) Pã≤Ü«∂ Jaè=$kú
ÉϺO‰õΩ=O˜ „^Œ=º ã¨Oã¨÷Åhfl ^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ
qã¨∞ÎáÈ`«∞<åfl~Ú. D áêѨOÖ’ "å˜H˜ "åÏ ÖË^Œ#fl@∞ì "≥Úã¨e
Hõhfl~°∞ HÍ~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
^Œ∞„+¨ÊKå~°O KÕã¨∞Î#fl ˆHO„^Œ, ~åR „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ :
^èŒ~°ÅÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩW`«~°^ÕâßʼnõΩ,=∞#^ÕâßxH˜=∞øeHõ"≥∞ÿ#
`Õ_® ÖË#ѨʘH©, H˘^ÀÌQ˘áÈÊ ÉèË^ŒO =ÙO@∞Ok. D Ѩiã≤÷ux
J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ÉèÏ~°`«^Õâ◊ xi÷+¨ì Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ Ѩije^•ÌO.
^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ HÍ~°}O. Ju=$ëÈì, J<å=$ëÈìHÍ^Œ∞. Hõ~°∞=Ù
HÍ@HÍÅ∞ Jã¨ÖËHÍ^Œ∞. „ѨѨOK«OÖ’ J`«ºkèHõ PǨ~° ѨO@Å∞
ѨO_çOKÕ ^ÕâßÅÖ’ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O Ô~O_»=k. ^Õâ◊OÖ’ ~åRO ‰õÄ_®
Ô~O_»=^Õ. qâßÅ"≥∞ÿ# Éèí∂q∞, ѨÙ+¨¯Å"≥∞ÿ# [Å=#~°∞Å∞, „â◊q∞OKÕ
„Ѩ[Å∞#fl ^Õâ◊O =∞#k. ÉèÏ~°`«^Õâßxfl ÉèÏQƺã‘=∞x, PO„^èŒ~å„ëêìxH˜
J#flѨÓ~°‚ J<Õ ¿Ñ~°∞Ok. ¿Ñ~°∞Q˘Ñ¨Ê =Ó~°∞k|ƒ J#fl@∞ì =∞i
^Õâ◊OÖ’ PǨ~°H˘~°`«, PHõeKå=ÙÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ#fl@∞ì? áêʼnõΩÅ∞,
=∞^茺`«~°QÆu "Õ∞^è•=ÙÅ∞ KÕã¨∞Î#fl á⁄O`«#ÖËx ^Œ∞„+¨ÊKå~åxfl
Ѩije^•ÌO.
J"≥∞iHÍÖ’ =zÛ# ã¨Éò„ÃÑ·"£∞ ã¨OH∆ÀÉèíO =Å¡ ^èŒ~°Å∞
ÃÑiQÍÜ«∞@.J^Õ=∞O>Ë,P^Õâ◊ÉϺO‰õΩÅ∞=∞^茺`«~°QÆu"≥O@Ѩ_ç,
WO_»∞¡ Hõ@∞ìHÀ=∞x JѨCeKåÛ~Ú. HÍx fã¨∞‰õΩ#fl"å~°∞
K≥e¡OK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. gi WO_»¡Ö’=Ù#fl ™ê=∂#∞Å∞ [ѨÙÎKÕâß~Ú
ÉϺO‰õΩÅ∞. „ѨÉèí∞`«fiO "ÕÖÏk=∞Ok ÉϺO‰õΩ L^ÀºQÆ∞Å#∞
L^ÀºQÍÅ #∞O_ç `˘ÅyOzOk. („Ѩu áê^Œ# „ѨÉèí∞`åfix ^≥·`Õ
tHõ∆ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ) W^ŒO`å ã¨O=`«û~° HÍÅOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
Ѩi}Ï=∞O.=∞ix`åº=ã¨~°ã¨~°∞‰õΩÅ^èŒ~°Å∞ã¨O=`«û~°HÍÅOQÍ<Õ
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∂? JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ÃÑ~°QÆÖË^•? J~Ú<å
D™ê‰õΩ#∞ „ѨѨOKåxHõO`«˜H© J#fi~Úã¨∞Î<åfl~°∞.
g~°∞ K≥|∞`«∞#fl =∞~ÀHÍ~°}O [<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ. JkèHõ
[<åÉèÏ=Å¡ PǨ~° qxÜ≥∂QÆO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok Hõ#∞Hõ ^èŒ~°Å∞
ÃÑ~°∞QÆ∞<åflÜ«∞@. Wk ZO`« "åã¨Î="≥∂K«∂^•ÌO. 1990-91, 2006-
07 =∞^茺HÍÅOÖ’ PǨ~° ^è•<åºÅ "åi¬Hõ L`«ÊuÎ ˆ~@∞ 2.5
âß`«O. W^ÕHÍÅOÖ’ [<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ˆ~@∞ 2.1 âß`«O. JO>Ë
[<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ HõO>Ë L`«ÊuÎ ˆ~>Ë JkèHõOQÍ =ÙOk. XHõ"Õà◊
[<åÉèÏ ÃÑiyOk J#∞‰õΩ<åfl, L`«ÊuΉõÄ_® `«Ñ¨ÊHõ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.

9. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 7
W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩ[Å PǨ~°^è•<åºÅ qxÜ≥∂QÆO ‰õÄ_®
`«yæáÈ~ÚOk.1990-91ã¨OIIÖ’PǨ~°^è•<åºÅ`«Åã¨iqxÜ≥∂QÆO
~ÀA‰õΩ 486„QÍ=ÚÅ∞O>Ë, 2005-06 <å˜H˜ 412 „QÍ=ÚʼnõΩ
`«yæáÈ~ÚOk. ѨѨC k#∞ã¨∞Å∞ "å_»HõO ‰õÄ_® 1956-57Ö’
72 „QÍ=ÚÅ∞O>Ë, 1990-91 <å˜H˜ 42 „QÍ=ÚÖˇ·Ok. 2005-
06 =~°‰õΩ 33 „QÍ=ÚʼnõΩ Ѩ_çáÈ~ÚOk. W^ŒO`å XHõ HÀ}"≥∞ÿ`Õ,
=∞~ÀHÀ}O PǨ~° ^è•<åºÅ∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕ¿ãâ◊H˜ÎÖËHõ ^•i„^Œº
ˆ~Y‰õΩ kQÆ∞=# rqã¨∞Î#fl "åiã¨OYº 40 âß`åxH˜ KÕiOk.
„ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ 86 HÀ@¡=∞Ok PHõe`À JÅ=∞˜ã¨∞Î<åfl~°x,
~ÀA‰õΩ 16 "ÕÅ =∞Ok Ñ≤Å¡Å∞ PHõeKå=ÙʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°x
JO`«~å˚fÜ«∞ PǨ~° ã¨Oã¨÷ (ZѶπ.Z.F) JkèHÍiHõ JOK«<å. nxfl
|˜ì K«∂¿ãÎ áêʼnõΩÅ∞ KÕã¨∞Î#fl ^Œ∞„+¨ÊKå~åxH˜, "åã¨Î= Ѩiã≤÷uH˜
ã¨O|O^èŒ"Õ∞ÖË^Œ∞.
Hõh㨠K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀx „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ :
1) ^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞HÀ=eû# Hõhã¨
K«~°ºÅ∞ ‰õÄ_® fã¨∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. Ô~·`«∞Å∞ ѨO_çOz# ѨO@
„ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕã≤, xÅfiKÕã≤ „Ѩ*Ï Ñ¨OÑ≤}© ^•fi~å
„Ѩ[ÅO^ŒiH© JOkOKåe. HÍh „ѨÉèí∞`«fiO L^•ã‘#OQÍ LO@∂
Ô~·`«∞Å#∞ ^ŒàÏ~°∞Å"≥·Ñ¨Ù <≥>Ëìã≤Ok. D ^ŒàÏ~°∞Å∞ Hõh㨠^èŒ~°
ÖË^Œx #=∞‡|eH˜, KÒHõQÍ H˘#∞QÀÅ∞ KÕã≤, J„Hõ=∞ xÅfiÅ∞
ÃÑOK«∞H˘x=∂Ô~¯òQÆ∞`åÎkèѨ`åºxfl,Hõ$„u=∞H˘~°`«#∞ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl~°∞.
ÃÑ·QÍ H˘#∞QÀÅ∞ KÕã≤# L`«Ê`«∞ÎÅ#∞ ™ê÷x‰õΩňH J=∞‡_»OÖË^Œ∞.
^Õâ◊, ~åR ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÅ∞ ^•˜ã¨∂Î, ã¨∂Ѩ~ü ÖÏÉèÏÅ∞ Pi˚ã¨∞Î<åfl~°∞.
(giH˜ HÍ=eû# =∞øeHõ ™œHõ~åºÅhfl „Ѩ[Å ™⁄=Ú‡`À „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞
HõeÊã¨∞ÎOk.)W^ŒO`ågH˜∆ã¨∂Î,„¿ÑHõ∆Hõáê„`«áÈ+≤ã¨∞Î<åfl~°∞áêʼnõΩÅ∞.
Hõ_»∞ѨÙ=∞O_ç# „Ѩ[Å∞ PO^Àà◊#‰õΩ ky#ѨÙ_»∞ HõO˜`«∞_»∞ѨÙ
K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O `«Ñ¨Ê, ã¨O™ê÷QÆ`« =∂~°∞ÊÅ *’eH˜ =∂„`«O
"≥à◊§~°∞. W^Õ J^Œ#∞QÍ ÉèÏqOz# |_® "åºáê~°ã¨Oã¨÷Å∞ W+¨ì
"≥ÚzÛ# ˆ~@∞¡ ÃÑOz, JkèHõ ÖÏÉèÏÅ∞ QÆ_ç™êÎ~°∞.
2)=∞~ÀHÍ~°}OѨ#∞flÅ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO.„Ѩ[Å=Ú‰õΩ¯Ñ≤O_ç
Ѩ#∞flÅ∞ =ã¨∂Å∞ KÕ™êÎ~Ú „ѨÉèí∞`åfiÅ∞. HÍh „Ѩ[Å Hõhã¨
J=ã¨~åÅ∞ f~°Û~°∞. D P^•Ü«∞O ‰õÄ_® QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑiyOk.
„Ѩ[Å =∞øeHõ J=ã¨~åÅ HÀã¨O |_≥˚ò"ÕÅHÀ@∞¡ ˆHÏ~ÚOz<å,
J=∞Å∞ KÕ¿ãk <å=∞=∂„`«OQÍ<Õ. HÍh „ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å JO`å
„Ѩ[Å HÀã¨"Õ∞ Y~°∞Û KÕã¨∞Î#fl@∞ìQÍ „ѨKå~°O KÕ™êÎ~°∞.
3) ^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ WOHÀHÍ~°}O Ö’@∞|_≥˚ò. D
Ö’@∞ "ÕÅHÀ@¡Ö’ ZO^Œ∞‰õΩ =ÙO@∞Ok? Jk U ^˘_ç¤ ^•i#
"≥à◊√ÎOk J#fl q=~åÅ∞ =∂„`«O K«∂Ѩ~°∞. JO`ÕHÍHõ J#∞`åÊ^ŒHõ
~°OQÆ"≥∞ÿ# ~°Hõ∆} =º=ã¨÷‰õΩ, „Ѩ}ÏoˆH`«~° ~°OQÍxH˜ JkèHõx^èŒ∞Å∞
Y~°∞Û KÕã¨∞Î<åfl~°∞. nx=Å¡ ‰õÄ_® ^èŒ~°Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú.
4)z=~°QÍ„^Œ"ÀºÅƒ}O‰õÄ_®^èŒ~°ÅÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩHÍ~°}"Õ∞.
|Ǩïâß Wk q^è•# Ѩ~°"≥∞ÿ# HÍ~°}ÏÖ’¡H˜ ~å=K«∞Û. nxH˜ „Ѩ^è•#
HÍ~°}O JO`«~å˚fÜ«∞ =∂Ô~¯òÖ’ =∞# ~°∂áê~Ú qÅ∞= `«yæ
áÈ=_»O. QÆ`« 10ã¨OII~åÅ∞QÍ ~°∂áê~Ú qÅ∞= `«QÆ∞æ`«∂<Õ=ÙOk.
JÖÏO@ѨÙÊ_»∞ =ã¨∞Î=Ù qÅ∞= ÃÑ~°QÆ_»O =Å¡ _»|∞ƒ qÅ∞=
`«yæ „^Œ"ÀºÅƒ}O ˆ~@∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
™ê„=∂[º "å^Œ∞Å KÕuÖ’ ÉèÏ~°`« q^è•# x~°‚Ü«∂Å∞ :
^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ#∞ J^Œ∞ѨÙKÕÜ«∞_®xH˜ ÃÑ·Hõh㨠K«~°ºÅ∞
‰õÄ_®fã¨∞HÀÖËxÉèÏ~°`«H©Å∞ÉÁ=∞‡„ѨÉèí∞`åfiʼnõΩq^è•#x~°‚Ü«∂Å∞
KÕ¿ã ã¨`åÎ Z#fl_»∂ ÖË^Œ∞. „ѨѨOK«OÖ’<Õ JuÃÑ^ŒÌ „Ѩ*Ï™êfi=∞º
^Õâ◊=∞O@∂ z#flz#fl x~°‚Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® KÕ¿ã JkèHÍ~°O ZO^Œ∞‰õΩ
ÖˉõΩO_®áÈ~ÚOk?nxH˜QÆÅ|Å"≥∞ÿ#=¸ÅHÍ~°}ÏÅ∞Uq∞˜?
„Ѩ[Å ã¨=∞㨺ʼnõΩ P=yO[O`« Ѩiëê¯~°O ‰õÄ_® ZO^Œ∞‰õΩ
K«∂ѨÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞.? „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ WOK«∞q∞OK«∞ W"Õ
Ѩiã≤÷`«∞Å∞#flѨʘH©,ÉèÏ~°`«^Õâ◊xiú+¨ì~å[H©Ü«∞,Pi÷HõѨiã≤÷`«∞ʼnõΩ
QÆÅ HÍ~°}ÏÅ∞ Uq∞˜? g˜H© ^èŒ~°Å‰õΩ QÆÅ ã¨OÉO^èŒO Uq∞˜?
W`åºk JOâßÅ#∞ ѨijeOKåeû=ÙOk.
ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞~°∂ѨOÖ’ã¨fi`«O„`«∞Öˇ·<å™ê~°O֒Ѩ~ånè#∞Å∞.
DѨ~ånè<åxH˜HÍ~°}OD^Õâ◊áêʼnõΩÅ^ŒàÏsã¨fiÉèÏ=O"≥Ú^Œ˜^≥·`Õ,
Ô~O_Àk ™ê„=∂[º "å^Œ∞Å∞, "åi =∂Ô~¯ò qã¨Î~°} Ü«∂=.
D qã¨Î~°}‰õΩ D ^Õâ◊ |_®Éèí∂™êfi=∞º ^ÀÑ≤_ô áêÅHõ=~åæÅ
JO_»^ŒO_»Å∞ "≥∞O_»∞QÍ LO_»@O. Hõ#∞Hõ ™ê„=∂[º"å^Œ∞ÖË
D ^Õâ◊ Ѩ~ÀHõ∆ áêʼnõΩÅ∞. JO^Œ∞ˆH "åi PkèѨ`åºxH˜, ÖÏÉèÏʼnõΩ
J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# q^è•<åÅ∞ ~°∂á⁄Ok™êÎ~°∞.
JkèHÍ~°=∂iÊ_çH˜Ñ¨Ó~°fi"Õ∞D^Õâ◊Ô~·`åOQÆOKÕã≤#q∞e>ˇOò
áÈ~åÏʼnõΩ `«Å=Oz# „a©+π ™ê„=∂[º "å^Œ∞Å∞ `≥eqQÍ
=º=ǨÏiOKå~°∞. JkèHÍ~°O Ô~·`åOQÆOKÕuÖ’H˜ "≥o§áÈ`Õ `«=∞
P@Å∞ ™êQÆ=x, "åi „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ <≥~°"Õ~°=x „QÆÇ≤ÏOz, D
^Õâ◊ Ñ‘_ç`« „Ѩ[Å â◊„`«∞"≥·# ^ŒàÏs|∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º ^ÀÑ≤_ô
=~åæÅKÕuH˜JkèHÍ~åxflJѨÊyOKå~°∞.P<å˜#∞O_ՄѨu~°OQÍxfl
„a©+π "å~°∞ "åiHõ#∞QÆ∞}OQÍ =∂~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. Ñ‘_ç`« =~åæxfl
Z<Àfl HõëêìÅáêÅ∞ KÕâß~°∞. gi „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ "≥Ú^Œ@QÍ
ã¨OH∆ÀÉèÏxH˜ QÆ∞Ô~·Ok =º=™êÜ«∞~°OQÆO. D ~°OQÍxfl "åi
xÜ«∞O„`«}, x|O^èŒ#ʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞ÛH˘x ã¨fiÜ«∞O
ã¨=∞$kúÃÑ· ^≥|ƒfâß~°∞.
^≥|ƒu#fl =º=™êÜ«∞~°OQÆO :
ÉèÏ~°`«^Õâ◊ Pi÷Hõ=º=ã¨÷ „Ѩ^è•#OQÍ =º=™êÜ«∞OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç
=ÙOk. „ѨѨOpHõ~°} ^Œ∞„+¨ÊÉèÏ"åxH˜ =ÚO^Œ∞QÍ Ö’<≥·Ok ‰õÄ_®

10. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 20088
=º=™êÜ«∞~°OQÆ"Õ∞. ^Õâ◊OÖ’ Éèí∂™êfi=∞º =º=ã¨÷ |ÅOQÍ L#fl
<å˜ #∞O_Õ Éèí∂ã¨O|O^è•ÅÖ’ Jã¨=∂#`«Å∞#flѨʘH©, „a©+π
=Åã¨"å^ŒO =∞iO`« P[ºO áÈã≤Ok. WkÖÏ=ÙO>Ë 1990 #∞O_ç
ã¨~°mHõ$`« Pi÷Hõ q^è•<åÅ∞ =∞ixfl H˘`«Î ã¨=∞㨺Å∞ `≥zÛÃÑÏì~Ú.
D ã¨=∞㨺Å#∞O_ç |Ü«∞@ Ѩ_»ÏxH˜ Ô~·`åOQÆO ZѨʘHõѨÙÊ_»∞,
ZHõ¯_çHõHõ¯_» L^Œº=∂Å∞ xi‡OK«∞‰õΩO@∂<Õ =ÙOk.
™êfi`«O„`åº#O`«~°O "Õã≤# ѨOK«=~°¬„Ѩ}ÏoHõÅÖ’ =º=™êÜ«∂xH˜
ÃÑ^ŒÌÑ‘@ "Õã≤#@∞ì HõxÑ≤Oz#ѨʘH©, Jq Éèí∂™êfi=ÚʼnõΩ,
ÃÑ^ŒÌÔ~·`«∞ňH ÉÏQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_®¤~Ú.
=º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅ∞ ÃÑOK«_®xH˜ ǨÏi`« qѨ¡"åxfl
PǨfixOKå~°∞.^ÕjÜ«∞q`«Î<åÅ™ê÷#OÖ’ÃÇ·Ï„a_£q`«Î<åńѨ"Õâ◊O,
¿ãO„kÜ«∞ Z~°∞=ÙÅ ™ê÷#OÖ’ ~°™êÜ«∞# Z~°∞=ÙÅ∞, <åã≤~°HõO
„H˜q∞ã¨OǨ~°Hõ=∞O^Œ∞Å∞, K≥~°∞=ÙÅ∞ ‰õΩO@Å ™ê÷#OÖ’ É’~°∞
ÉÏ=ÙÅ∞, ÉèÏs „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ „Ѩ"Õâ◊ ÃÑÏì~°∞. W=hfl ''=∂Ô~¯ò——`À
=Ú_çѨ_»¤ JOâßÅ∞. „Hõ=∞OQÍ =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅhfl "å}˜[º
ã¨~°∞‰õΩÖˇ·<å~Ú. _»|∞ƒ Ô~·`«∞#∞ âßã≤OKÕâ◊H˜ÎQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk.
ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ@ìÖËx z#fl, ã¨#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å∞ K«uH˜ÅѨ_®¤~°∞.
2= „ѨѨOK« Ü«Ú^•ú#O`«~°O „ѨѨOK«^ÕâßÅxflO˜h XˆH
~°Hõ"≥∞ÿ# "å}˜[º x|O^èŒ#ŠѨikèÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ ''QÍò——
XѨÊO^•xfl ~°∂á⁄OkOKå~°∞. =∞#^Õâ◊OÖ’ D XѨÊO^ŒO Ѩ@¡
f„="≥∞ÿ# x~°ã¨# =zÛOk. 1995 ã¨OII~°OÖ’ „ѨѨOK« "å}˜[º
ã¨Oã¨÷ (_»|∂¡º.˜.F) ¿Ñ~°∞`À 104 ^ÕâßÅ =∞^茺 XѨÊO^ŒO`À
#∂`«# ã¨Oã¨÷QÍ ~°∂áêO`«~°O K≥OkOk.(WѨC_»∞ D ^ÕâßÅ
ã¨OYº 150 =~°‰õΩ ÃÑiQÍ~Ú.) WO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ˜ #∞O_ç ÉèÏ~°`ü
‰õÄ_® =ÙOk. D XѨÊO^•ÅÖ’ =ÚYº"≥∞ÿOk =º=™êÜ«∞ ~°OQÆO.
D ~°OQÆOÖ’ ''=∂Ô~¯ò ^Œ$HõÊ^ä•xfl „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~°∞. =º=™êÜ«∞
L`«Ê`«∞ÎÅ ZQÆ∞=∞u, kQÆ∞=∞`«∞ʼnõΩ J=~À^èŒOQÍ =Ù#fl
x|O^èŒ#Å#∞ `˘ÅyOKå~°∞. Jq 1) ÏsѶπ (^èŒ~°) x|O^èŒ#Å∞
`«yæOK«_»O 2) =º=™êÜ«∂xH˜ Wã¨∞Î#fl =∞^ŒÌ`«∞ „Hõ=∞|nÌHõiOK«_»O
(ÖˉõΩO_® KÕÜ«∞_»O) 3) ã¨aû_ôx fã≤"ÕÜ«∞_»O.
D^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ#x|O^èŒ#Å∞r=<ÀáêkèQÍ=Ù#fl=º=™êÜ«∂xfl
ÖÏÉèÏÅ ^Œ$+≤ì QÆÅ áêi„âßq∞Hõ~°OQÆOQÍ J=`«iOѨKÕÜ«∞_®xH˜
~°OQÆO ã≤^ŒÌ"≥∞ÿOk. D Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ z#fl Hõ=∞`åÅ∞ =¸`«Ñ¨_®¤~Ú.
<ÕÅ#∞ #=Ú‡‰õΩ#fl Ô~·`«∞ J=Ú‡HÀ=eû=zÛOk. PǨ~° ^è•<åºÅ
™ê÷#OÖ’ "å}˜[º ѨO@Å∞ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. „QÍg∞} Pi÷Hõ =º=ã¨÷
z<åflaè#fl"≥∞ÿOk. Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ =º=™êÜ«∞OÃÑ· Ѩ@∞ì™êkèOz,
=∂Ô~¯ò â◊‰õΩÎÅ`À ‰õΩ=∞‡ÔH·¯, ÖÏÉèÏÖË ^èպܫ∞O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
Ô~·`«∞ „Ѩ"Õ∞Ü«∞O ÖˉõΩO_® L`«Ê`«∞ÎÅ ^èŒ~°Å∞ x~°‚~ÚOK«|_»@O
=Å¡ ѨO@Å#∞O_ç =KÕÛ ~å|_çÖ’ JxtÛ`« Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk.
ÃÑ@∞ì|_çH˜, ~å|_çH˜ =∞^茺 JO`«∞ÖËx JQÍ^èŒO U~°Ê_ç Ô~·`«∞#∞
JѨCÅ TaÖ’H˜ <≥>Ëìã≤Ok. ÃÑ@∞ì|_ç ÃÑ@ìÖËHõ áÈ©=∂Ô~¯ò#∞
`«@∞ìHÀÖËHõz#flã¨#flHÍ~°∞Ô~·`«∞Å∞P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩáêÅÊ_»∞`«∞<åfl~°∞.
kQÆ∞=∞`«∞ÅÃÑ· ã¨∞OHÍÅ∞ `«yæOK«_»O =Å¡ ™ê„=∂[º "å^Œ
^Õâ◊ L`«Ê`«∞ÎÅ∞ =∞#^Õâ◊OÖ’H˜ ¿ãfiK«ÛùQÍ =zÛѨ_»∞`«∞<åfl~Ú.
„Ѩ=∂}ÏÅ q+¨Ü«∞OÖ’ áȩѨ_Õ ™ê÷~Ú =∞#Ô~·`«∞ʼnõΩ ÖˉõΩO_®
áÈ~ÚOk. Hõ+¨ìѨ_çѨO_çOz# ѨO@ J=∞‡_®xH˜ Jxfl `«Å∞ѨÙÅ∞
=¸ã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.D„Hõ=∞OÖ’Ô~·`«∞¿ã^ŒºOKÕÜ«∞_®xˆHÉèíÜ«∞Ѩ_ç
Éèí∂q∞ Ѩ_®=Ù ÃÑ_»∞`«∞<åfl_»∞. H˘O`« =∞Ok Ô~·`«∞Å∞ ѨO_çOz#
ѨO@ JO^ŒiH© KåÅHõ (JO^Œ∞Ö’ ÃÑ^ŒÌ"≥Ú`åÎÅ∞ ÉÏ¡H± =∂Ô~¯òÖ’
LO_çáÈQÍ) Jx"å~°ºOQÍ kQÆ∞=∞`«∞ÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_®eû =ã¨∞ÎOk.
"≥Ú^Œ’¡ L^•~°"≥·Yi „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#fl kQÆ∞=∞u^•~°∞Å∞ ~å#∞~å#∞
qѨs`«"≥∞ÿ# ^èŒ~°Å∞ ÃÑOz H˘#ÖËx ã≤÷uH˜ <≥>Ëìã¨∞Î<åfl~°∞.
=∞~À q^è•# Ѩ~°"≥∞ÿ# JOâ◊O |Ü≥∂_ôlÖò L`«ÊuÎ. 3=
„ѨѨOK«^ÕâßÖ’¡x Ô~·`åOQÆO =º=™êÜ«∞ ã¨OH∆ÀÉèíO`À qÅqÖÏ¡_ç
áÈ`«∞O>Ë, Wk KåÅ^Œ#fl@∞¡ ã¨#flHÍ~°∞Ô~·`«∞Å∞ PǨ~°Ñ¨O@Å∞
ѨO_çOKÕ Éèí∂=ÚÖ’¡ |Ü≥∂_ôlÖò (r= WO^èŒ#O) L`«ÊuÎ KÕ¿ã
[„’á¶ê, HÍ#∞QÆ "≥ÚHõ¯Å ÃÑOѨHõO K«∞~°∞QÍæ ™êQÆ=Ù`«∞Ok.
„ѨѨOK« ^ÕâßÖÖ’ WO^èŒ#O Z‰õΩ¯=QÍ "å_Õk J"≥∞iHÍ J~Ú`Õ,
L`«ÊuÎ K≥Ü«∂ºeûOk, ã¨Ç¨Ï[=#~°∞Å ^•fi~å JOkOKåeûOk
|_»∞QÆ∞^ÕâßÅ∞. ÃÑ·QÍ D ^ÕâßÅ ™ê÷xHõ`«#∞ ^≥|ƒfã¨∂Î ã¨O„Ѩ^•Ü«∞
PǨ~° ѨO@Å#∞ <åâ◊#O KÕã¨∞ÎOk. J"≥∞iHÍ W^ŒO`å =∞~°∞QÆ∞#
Ѩ~°Û_®xH˜, `«# PkèHõº`« xÅɡ@∞ì HÀ=_®xH˜ Ü«Ú^•úÅ∞ ‰õÄ_®
KÕã¨∞ÎOk. „ѨѨOK« ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞ÅO^Œi „ѨÜ≥∂[#O XÔH`«Î~Ú`Õ,
XHõ¯J"≥∞iḦ́ѨÜ≥∂[#O=∞~ÀZ`«∞Î.`«#qÖÏ™êxH˜,^Œ∞ÉÏ~å‰õΩ
„ѨѨOK« „Ѩ[ÅO^Œifl |efã¨∞‰õΩO@∞Ok. `«# ^ÀÑ≤_ô =Úã¨∞QÆ∞#∞
Éèí„^ŒÑ¨~°∞ÛHÀ=_»O HÀã¨O ÉèÏ~°`«, K≥·<å „Ñ¨[Å∞ JkèHõ uO_ç u#_»O
=ÖË¡ ^èŒ~°Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞<åflÜ«∞x „ѨѨOK«„Ѩ[Å „Ѩ^äŒ=∞ â◊„`«∞"≥·#
*Ïi˚|∞+π `«# *Ï`«ºÇ¨ÏO`«HÍ~åxfl "≥Å¡QƉõΩ¯`«∞<åfl_»∞.
=∞~À JOâ◊O ÃÑ„’Öò ^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ. D ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ
=Å¡ ~°"å}Ï Kås˚Å∞ JkèHõ"≥∞ÿ, ã¨~°∞‰õΩÖˆ~@∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ÃÑ„’^èŒ~°Å∞ ã¨OII~åxH˜ 2,3 ™ê~°∞¡ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
„ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú Hõ#∞Hõ `«Ñ¨ÊHõ ÃÑOKåeû
=ã¨∞ÎO^Œx "åºáê~°=~åæÅ "å^Œ#. n<Àfl ™ê‰õΩQÍ "å_»∞‰õΩO@∂
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ JkèHõÖÏÉèÏÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. `«=∞
PkèѨ`åºxflKå@∞HÀ=_®xH˜Jxflã¨Ç¨Ï[=#~°∞Å#∞`«=∞QÆ∞Ñ≤Ê’¡
ÃÑ@∞ì‰õΩO@∞#fl ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å∞ WO^èŒ<åÅ#∞ ‰õÄ_® J^Œ∞ѨÙÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x `«=∞ Wëêì#∞™ê~°O ^èŒ~°Å∞ ÃÑOK«∞‰õΩO@∂ áÈ`«∞<åfl~°∞.
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å ÖÏÉèÏÅHÀã¨O ™ê=∞~å÷ºxH˜ q∞Oz# "åǨÏ<åÅ∞
`«Ü«∂~°∞KÕã¨∞Î<åfl~°∞."å˜H˜HÍ=eû#WO^èŒ#Oã¨~°Ñ¶¨~åKÕÜ«∞_®xH˜

11. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 9
ã¨"åÅHõ∆ ™ê‰õΩÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Wk JO`«~å˚fÜ«∞
Ѩi}Ï=∞=∞x =∞# áêʼnõΩÅ∞ Ѩ|ƒO QÆ_»∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. U
^ÕâßxHÍ^Õâ◊O ã¨iѨ_» WO^èŒ#O ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ<Õ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞
U~åÊ@∞¡ KÕã¨∞HÀ‰õΩO_® KÕã≤, ã¨Ç¨Ï[ WO^èŒ#=#~°∞Å∞#fl, QÆÖòÊù
^ÕâßÅ#∞ Ãã·`«O `«=∞ Pnè#OÖ’H˜ `≥K«∞ÛHÀ=_»"Õ∞HÍHõ, Jxfl
^ÕâßÅ∞ ™ê„=∂[º"å^Œ∞ÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_Õ UÔH·Hõ =∂~°æO
ZOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
Ãã*òÅ „ѨÉèÏ=O :
WѨʘˆH^Õâ◊OÖ’Éèí∂q∞ÖËxx~°∞¿Ñ^ŒÅ∞HÀ@¡=∞Ok=Ù<åfl~°∞.
g~°O`å Éèí∂ѨOÑ≤}© [~°QÍÅx ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞.
gi _ç=∂O_£#∞ ÃÑ_»K≥q# ÃÑ_»∞`«∞#fl áêʼnõΩÅ∞ L#fl H˘kÌáê˜
¿Ñ^Œ Ô~·`«∞Å, ^Œo`«∞Å H˜zÛ# JÃã·<£¤ Éèí∂=ÚÖ’¡ Ãã*òÅ U~åÊ@∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ÃÑ·QÍ ¿ã^•ºxH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ ÖËx Éèí∂=ÚÖ’¡
Ãã*òÅ∞ U~åÊ@∞KÕã¨∞Î<åfl=∞<Õ `«Ñ¨C_»∞ „ѨKå~°O KÕã¨∂Î, ѨO@
Éèí∂=ÚÅ#∞ ‰õÄ_® =^ŒÅ‰õΩO_® q^Õj, ã¨fi^Õj |_®áêi„âßq∞Hõ
"Õ`«ÎʼnõΩÉèí∂=ÚÅ∞JѨÊyã¨∂Îã¨fi^Õâ◊OÖ’q^Õj~å*ϺÅã¨fiÉèÏ=O
QÆÅ #∂`«# Éèí∂™êfi=∞º ã¨O™ê÷<åÅ U~åÊ@∞¡ =Ú=∞‡~°O KÕâß~°∞.
„ã‘ÎÅÃÑ· ÃÑiy# XuÎ_ç :
[<åÉèÏÖ’ ã¨QÆ"≥∞ÿ# „ã‘ÎʼnõΩ ÃÑ· ã¨=∞㨺Åxfl =iΙêÎ~Ú.
^èŒ~°Å∞ ÃÑiy`Õ J^Œ#Ѩ٠ÉèÏ~°O, ÉÏ^茺`« „ã‘ÎÅ g∞^Õ Ñ¨_»∞`«∞Ok.
PǨ~°Ñ¨^•~åúÅ J[=∂~Ú+‘ JO`å „ã‘ÎÅ^Õ Hõ#∞Hõ WO˜e¡áêkH˜
ã¨~°Ì_»O, z=iH˜ Ѩã¨∞ÎÅ∞O_»@O ‰õÄ_® „ã‘Î =O`«=Ù`«∞Ok. PHõe
Éèíiã¨∂Î J<å~ÀQƺO áêÅ=Ù`«∂ L`«ÊuÎ, ѨÙ#~°∞`«ÊuÎ K≥Ü«∂ºeû
=ã¨∞ÎOk. JO`ÕHÍHõ |Ü«∞@ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ Z^Œ∞~˘¯<Õ ã¨OѶ¨∞~°¬}Å
f„=`« JO`å WO’¡ „ã‘ÎÅÃÑ· Ѩ_»∞`«∞Ok. |Ü«∞˜ Ѩiã≤÷`«∞Å∞
Z^Œ∞~˘¯ÖËHõ, =∂~°ÛÖËHõ HõeˆQ Jã¨O`«$Ñ≤Î, xã¨ûǨÜ«∞`«, HÀѨO
"≥Ú`«ÎOQÍ ÃÑiˆQ =uÎ_ç #∞O_ç `å`å¯eHõOQÍ |Ü«∞@Ѩ_»_®xH˜
ѨÙ~°∞+¨µxH˜„Ѩ^äŒ=∞ÅHõ∆ºO„ã‘ÎÜÕ∞J=Ù`«∞Ok.Wk„ã‘ÎÅÃÑ·J=∞ÅÜÕ∞º
‰õΩ@∞O| Ç≤ÏOã¨#∞ f„=`«~°O KÕã¨∞ÎOk. Ѷ¨e`«OQÍ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ
ã¨O|O^è•Å∞ â◊„`«∞ѨÓi`« ã¨O|O^è•Å∞QÍ =∂~å~Ú. D â◊„`«∞`«fiO
x*ÏxH˜ "åo§^ŒÌiH˜ ã¨O|OkèOz#k HÍ^Œ∞. Jk ~å*ϺxH˜
„Ѩ[ÅO^Œi‰õΩ#fl â◊„`«∞`«fiO Jx ÃÑ·H˜ HõxÑ≤OK«#O`« ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ
áÈ~ÚOk.
LáêkèHÀÖ’Ê~Ú, JѨCÅ ÉèÏ~°O JkèHõ"≥∞ÿ ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ `«#∞=Ù
Kåeã¨∞Î<åfl~°∞. JѨʘ=~°‰õΩ `≥eÜ«∞x ÉÏ^茺`«Åhfl ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ
„ã‘ÎÅÃÑ· Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú. Éèí~°Î#∞ HÀÖ’Ê~Ú XO@iQÍ q∞ye#
„ã‘ÎÅ∞Öˇ·OyHõÑ‘_»#‰õΩQÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞.Ñ≤Å¡efláÈ+≤OK«ÖËHõ<å<åuѨÊÅ∞
Ѩ_»∞`«∂ KÕ^•Ì=∞O>Ë Ñ¨x ^˘~°Hõx „ã‘ÎÅ∞ `«=∞ â◊s~åÅ#∞ Ãã·`«O
Ѩ}OQÍ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. D „ѨÉèÏ==∞O`å ^Œo`«, Ñ‘_ç`« „ã‘ÎÅÃÑ·
Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.
=ÚyOѨ٠:
^èŒ~°Å ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ#∞ ˆHO„^Œ, ~åR „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ QÆ∞iÎOKå~Ú.
QÆ`« 5, 6 ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç ÃÑ~°QÆx „^Œ"ÀºÅƒ}O 8 âß`åxH˜
ÃÑ·|_çO^Œx XѨC‰õΩO@∞<åfl~°∞. ZxflHõÅ ã¨O=`«û~°O Hõ#∞Hõ „Ѩ[Å
#∞O_ç x~°ã¨# ã¨qK«∂¿ã Hõ<åfl Jxfl ^ÕâßÖ’¡ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú,
=∞#^Õâ◊OÖ’ ‰õÄ_® ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞x ^•@"Õ¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞O^Œ<Õ
`≥eqx „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞.
XHõѨC_»∞ ã¨fiÜ«∞O áÈ+¨Hõ`«fiO ™êkèOz# ^Õâ◊O =∞#k.
HÍh <Õ_»∞ J=ã¨~åxH˜ `«y# PǨ~°^è•<åºÅ∞ L`«ÊuÎ KÕ¿ã
Ѩiã≤÷u ÖË^Œ∞. ~å#∞ ~å#∞ ѨÓiÎQÍ kQÆ∞=∞`«∞ÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_Õ
Ѩ^äŒHÍÅ∞ ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å∞ ~°zã¨∞Î<åfl~°∞. _»|∂¡º˜X q^è•<åÅ∞
J=∞Öˇ·# 3= „ѨѨOK«^ÕâßÅÖ’ f„="≥∞ÿ# PǨ~°ã¨OH∆ÀÉèíO =Å¡
„Ѩ[Ö’¡ Ѷ¨∞~°¬} "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. nxH˜ Ѩ~åHÍ+¨ì ™È=∂eÜ«∂, ~°∞"åO_»,
xHõ~åQÆ∞"å ^ÕâßÅ „Ѩ[Å PHõeˆHHõÅ∞. D ^Œ∞ã≤÷u J"≥∞iHÍ`À
ã¨Ç¨ Jxfl ^ÕâßʼnõΩ áêH˜Ok. JO^Œ∞Ö’ =∞#^Õâ◊O ‰õÄ_®
q∞#Ǩ~ÚOѨ٠HÍ^Œ∞.
^Õâßxfl™ê„=∂[º"å^Œ∞ʼnõΩ`åHõ@∞ìÃјì#ÉèÏ~°`«áêʼnõΩʼnõΩ
Hõhã¨z`«Îâ◊√kúx,ÉÏ^茺`«xQÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞ÖËO.„Ѩ[Å∞z#flã¨=∞㨺Å∞
Ѩi+¨¯iOK«∞HÀ"åÅ<åfl ~À_≥¡Hõ¯Hõ `«Ñ¨Ê_»O ÖË^Œ∞. ^Õâ◊OÖ’ Z<Àfl
ã¨=∞㨺Å∞<åfl~Ú. ‰õΩÅ, =∞`«, =~°æ, *Ïu, *ˇO_»~ü „áêOfÜ«∞
ã¨=∞㨺ʼnõΩ `À_»∞ PǨ~°H˘~°`«, JkèHõ ^èŒ~°Å∞ KÕ~å~Ú. D
ã¨=∞㨺ÅxflO˜H© HÍ~°}O ^Õâ◊ ã¨OѨ^ŒO`å H˘kÌ=∞Ok KÕ`«∞Ö’¡
ˆHO„nHõ$`«O HÍ=_»O. „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ D H˘kÌ=∞Ok XHõ`å˜ÃÑ·
LO_»@O. g~°O^ŒiH© ™ê„=∂[º"å^Œ J"≥∞iHÍ <åÜ«∞Hõ`«fiO
=Ç≤ÏOK«_»O.gixF_çOKÕHÍi‡HõHõ~°¬Hõ=~°æO,‰õΩÅ=∞`«=~åæÅ∞QÍ
qÉèílOѨ|_ç =ÙO_»_»O (LOKå~°∞).
Ñ‘_ç`«=~åæxfl WÏ¡ qÉèílOz LOKå~°#fl "åã¨Î"åxfl „Ѩ[Å∞
„QÆÇ≤ÏOz ã¨OѶ¨∞˜`«=∞=Ù`«∞<åfl~°∞. Ñ‘_ç`« „Ѩ[ÅO`å HÍi‡Hõ=~°æ
<åÜ«∞Hõ`åfi#''^Œ∞<Õfl"åiˆHÉèí∂q∞——„áêuѨkHõ#SHõº"≥∞ÿ,=º=™êÜ«∞Hõ
qѨ¡=OW~°∞ã¨∞QÍ=Ù#fl#∂`«#„Ѩ*Ï™êfiq∞HõqѨ¡=Oq[Ü«∞=O`«O
K≥Ü«∞º_®xH˜ ã¨Oã≤^Œ∞ÌÅ=Ù`«∞<åfl~°∞. D kâ◊QÍ<Õ „ѨѨOK«Ñ‘_ç`«
^ÕâßÅhfl Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~Ú. qѨ¡"å#O`«~°"Õ∞ ã¨=∞ã¨Î ã¨=∞㨺֒¡
ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# PǨ~° ã¨OH∆ÀÉèíO, JkèHõ ^èŒ~°Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# ™ê„=∂[º
"å^Œ∞Å HõO|O^èŒÇ¨Ï™êÎÅ #∞O_ç ÉèÏ~°`«^Õâ◊O q=ÚH˜Î K≥O^Œ∞`«∞Ok.
q=ÚH˜Î K≥O^•ÅO>Ë |Å"≥∞ÿ# „Ѩ*Ï L^Œº=∂xfl xi‡OKåe.
Px~å‡}OÖ’=∞Ç≤Ïà◊Å∞,Ñ‘_ç`«∞Å∞K«∞~°∞ÔH·#áê„`«x~°fiÇ≤ÏOKåe.
Éèí∂™êfi=∞º, ™ê„=∂[º"å^Œ q^è•<åÅ#∞ ‰õÄÅ^Àã≤#ѨC_Õ Jâı+¨
Ñ‘_ç`« =~åæxH˜ Jã¨Öˇ·# ¿ãfiK«Ûù, ã¨=∂#`«fiO`À áê@∞ Éèí∂q∞,
Éèí∞H˜Î, q=ÚH˜Î Åaè™êÎ~Ú.
●

12. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 200810
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# HÍ=º‰õΩ.
ZÖÏ =Ù<åfl=Ù? ѨsHõ∆ŠǨÏ_®=Ù_ç J~ÚáÈ~Ú <å#=∞‡
^ŒQÆæiH˜ Ѩ~°∞QÆ∞ ÃÑ@ì_®xH˜ ã≤^ŒúO J=Ù`«∞<åfl"å? D™êi <Õ#∞
â‹Å=ÙÅH˜ Ñ≤Å¡Ö’Î QÆ_»Ñ¨_®xH˜ <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞ ~å=_»O ‰õÄ_®
‰õΩ^Œ~°^Œ∞~å. áÈ~Ú#™êi "å~°Oáê@∞ JO^Œ~°O Hõeã≤ =Ù<åflO.
ѨÙã¨ÎHÍÅ QÆ∞iOz K≥Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<Õ^•xq Hõ^•. JO^Œ∞Hõx Hõhã¨O
=Ù`«Î~åÖ’¡ H˘xfl˜ QÆ∞iOz h‰õΩ ~å^•Ì=∞#∞‰õΩ<åfl. ǨϺё<Õ Hõ^•
WHõ ~ÀÇ‘Ï ~åÖË^Œx JʼnõΩ¯O_® <å z~°∞HÍ#∞HõÅ#fl =∂@.
JHõƒ~ü, c~°ƒÖò Hõ^äŒÅ∞ K≥ѨC Jx h z#flѨC_»∞ ÉÏQÍ
J_çˆQ^•xqQÆ∞~°∞ÎO^•?<å^ŒQÆæ~°Hõ^äŒÅhflJ~ÚáÈÜ«∂HõJ#flÜ«∞º
h‰õΩ K≥Ñ≤Ê# Hõ^äŒÖ’¡ XHõ˜ QÆ∞~°∞Î KÕ™êÎ#∞. Wk YzÛ`«OQÍ c~°ƒÖò
Hõ^äŒ J~Ú =ÙO_»^Œh =∞#"åà◊√¡ ã¨$+≤ìOz c~°ƒÖòH˜ PáêkOKå~°h
‰õÄ_® J#∞‰õΩ<åflO K«∂_»∞. D „ѨѨOK«OÖ’ Jxfl˜HõO>Ë ã¨∞MÏxfl
HõeæOKÕkUkJxJHõƒ~ü^Œ~åƒ~üÖ’"åixJ_»∞QÆ∞`å_»∞.JO^Œ~°∂
`«Ö’~°HõOQÍ K≥áêÎ~°∞ – ^èŒ#O, H©iÎ, ã¨∞Yã¨O`ÀëêÅ∞, ‰õΩ@∞O|O,
~å[ºO... WÖÏ, HÍh c~°ƒÖò UO =∂Ï¡_»∞¤. z=iH˜ ~åA
|Å=O`«O g∞^Œ K≥áêÎ_»∞ 'qã¨~°˚# „H˜Ü«∞— Jx. ^Œ~åƒ~üÖ’ JO^Œ~°∂
=ÚYO "≥QÆ@∞QÍ ÃÑ_®Î~°∞. JHõƒ~üH˜ ‰õÄ_® HÀѨO =zÛ c~°ƒÖòx
á⁄=∞‡OÏ_»∞ ^Œ~åƒ~üÖ’Oz. c~°ƒÖò JHõƒ~ü =O@âßÅÖ’H˜ "≥o¡
H˘xfl~°HÍÅ =O@HÍÅ∞ KÕ~Ú™êÎ_»∞. ^•O`À JHõƒ~üH˜ qã¨~°˚#
J=‰õΩO_® J~ÚáÈ`«∞Ok ZO`À Hõ+¨ìOg∞^Œ "≥·^Œ∞ºÅ∞ =zÛ
`«y# =∞O^Œ∞Å∞ WKåÛˆH J=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞ JHõƒ~ü ZO`À
Ǩ~ÚQÍ, ã¨∞YOQÍ Ñ¶‘Ö∫`å_»∞. c~°ƒÖòx Ñ≤eÑ≤Oz `«#∞ K≥Ñ≤ÊOk
ã¨Ô~·#^Õ#x ã¨`«¯i™êÎ_»∞. x[OQÍ c~°ƒÖò =Ù<åfl_®? ÖË_®?
=Ù<åflQÍh D Hõ^äŒ J`«x^Õ<å HÍ^• ѨHõ¯# ÃÑ_»^•OQÍh qã¨~°˚#
„H˜Ü«∞ WO`« ã¨∞Y=O`«OQÍ =ÙO@∞O^Œ#flO`«=~°ÔH·`Õ =∞# Z=iH©
JÉèíºO`«~°O =ÙO_»Hõ¯~°ÖË^Œ∞ Hõ^•.
qã¨~°˚# „H˜Ü«∞Ö’ =¸„`«O áÈÜ«∞_»O ‰õÄ_® XHõ ÉèÏQÆO
Hõ^•. =∞# rq`«OÖ’ ZO`« J<åÖ’z`«OQÍ ~ÀA"åsQÍ =∞#O
Ãã.ÃÇÏKü.~ÀÇ≤Ï}˜
=¸„`«O áÈã¨∞ÎOÏO. HÍh
2001 Ö’ S~å㨠fã≤# ÖˇHõ¯Å
„ѨHÍ~°O „ѨѨK«OÖ’ 13HÀ@¡
=∞Ok=∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩXHõcèHõ~°"≥∞ÿ#
J#∞Éèí=O HõeyOk. „Ѩf
ã¨O=`«û~°O 20 ÅHõ∆Å =∞Ok
J=∂‡~ÚÅ∞ nxH˜ QÆ∞~°ÜÕ∞º
„Ѩ=∂^ŒOÖ’ =Ù<åfl~°∞. JO>Ë
ã¨QÆ@∞# ~ÀA‰õΩ 6000 =∞Ok
J=∂‡~ÚÅ∞! nx=Å¡ "åà◊¡‰õΩ HõeˆQ J<ÕHõ ã¨=∞㨺֒¡ XHõ˜
=¸„`«O áÈã¨∞HÀ_»OÖ’ W|ƒOk JO>Ë #=∞‡QÆÅ"å?
=∞#O^ŒiÖÏQÆ "åà◊√¡ XHõ ^è•~°ÖÏQÆ =¸„`«O áÈÜ«∞ÖË~°∞. XH˘¯Hõ¯
K«∞Hõ¯ áÈÜ«∂eûO^Õ. WHõ <≥Åã¨i ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ~°HõÎO WÖÏ XHÀ¯
ÉÁ@∞ì=∂„`«"Õ∞ áÈ=_»O =Å¡ "åà◊¡H˜ KåÖÏ ~ÀAÅ∞ <≥Åã¨i
=ÙO_»_»"Õ∞ HÍHõ J`«ºO`« ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ# <≥Ñ≤Ê ‰õÄ_® =ÙO@∞Ok.
hqѨC_»∞ ©<ÕlÖ’H˜ =KåÛ=Ù Hõ#Hõ ÃãH±û QÆ∞iOz ‰õÄ_® =∞#
K«~°ÛÅ =ÖÏ¡, ѨÙã¨ÎHÍÅ =ÖÏ¡ XHõ J=QÍǨÏ# =zÛOk Hõ#Hõ
~åã¨∞Î<åfl. giH˜ ÃãH±ûÖ’ P#O^ŒO ‰õÄ_® =ÙO_»^Œ∞ JO>Ë JO^Œ~°∞
„ã‘ÎÅ∞ ™ê^è•~°}OQÍ J#∞ÉèíqOKÕ q^èŒOQÍ. WO`« ÉèíÜ«∞OHõ~°
Ѷ¨e`åÅxzÛ# P „ã‘ÎÅ J#∞Éèí=O UO˜? nx<Õ WOw¡+¨µÖ’
'ã¨~°¯Oã≤+¨<£— JOÏ~°∞. Wk „Ѩ^è•#OQÍ H˘xfl P„Ѷ≤HÍ ^ÕâßÖ’¡
=Úã≤¡OÅ∞ áê˜ã¨∞Î<åfl~°∞. WѨC_»∞ JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨Oã¨÷Å∞ ^•xfl
'Ѷ≤"Õ∞Öò [x@Öò =Úº˜ÖË+¨<£— (ZѶπlZO) JO@∞<åfl~Ú
JkèHÍiHõOQÍ. `≥Å∞QÆ∞Ö’ ~°Ñ¶πQÍ J#∞"å^ŒO KÕÜ«∂ÅO>Ë nxfl
„ã‘ÎÅ [#<åOQÍÅ KèÕkOѨ٠ÖËHõ HõuÎiOѨ٠J#K«∞Û. q#_®xˆH
Xà◊√¡ QÆQÆ∞~˘Ê_»∞™ÈÎOkHõ^•. WHõ J#∞ÉèíqOz# P „ã‘ΊѨiã≤÷u
ZO`« Ѷ¨∞’~°OQÍ =ÙO_çO@k?!
^•xH˜ QÆ∞Ô~·, P `«~åfi`« HÍÅOÖ’ ^•xÃÑ· áÈ~åÏxH˜
ã≤^Œú"≥∞ÿ# XHõ „ã‘Î =∂@Ö’¡<Õ J^≥O`« Ѷ¨∞’~°OQÍ =ÙO_çO^À K«k"Õ
J=HÍâ◊O D =∞^茺 XHõ ѨÙã¨ÎHõO ^•fi~å HõeyOk. ^•x QÆ∞iOz
h‰õΩ K≥ѨÊ_®xˆH D =Ù`«Î~°O. z<åfl, „ѨѨOK«OÖ’ J=∂‡~ÚÅ∞
P„Ѷ≤HÍr=#Ѩi=∞àÏefl"≥^Œ[Å∞¡`«∂<Õ
Z_®i„ã‘ÎÅ^ŒÜ«∞hÜ«∞ã≤÷uxHõà◊¡‰õΩHõ˜ì#'Z_®iѨÙ=Ùfi—
ѨÙã¨ÎHõ ѨiK«Ü«∞O

13. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 11
‰õΩ@∞O|OÖ’ ™ê^è•~°}OQÍ Z^Œ∞~°∞¯O@∞#fl ã¨=∞㨺Å∞ Ug
Z^Œ∞~À¯‰õΩO_® #∞=Ùfi ÃÑ~°QÍÅx WO’¡ "≥Ú^Œ˜#∞O_ô Z<Àfl
*Ï„QÆ`«ÎÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∂ =ã¨∞Î<åflO. ^•#~°÷O h‰õΩ „ѨѨOK«OÖ’
J=∂‡~ÚÅ∞ 'J=∂‡~ÚÅ∞— HÍ=_»O =Å¡ Z^Œ∞~°∞¯<Õ ã¨=∞㨺Å∞
`≥b‰õÄ_»^Œx ZO`«=∂„`«O HÍ^Œ∞. h‰õΩ `≥eÜ«∂e, g˜H˜ HÍ~°}ÏÅ
Ѩ@¡ h K≥·`«#ºO ÃÑ~°QÍe. "å˜x =∂~°Û_®xH˜ #∞=Ùfi „Ѩܫ∞`«flO
KÕÜ«∂Å<Õ^Õ<åPHÍOHõ∆.JO^Œ∞ˆHhzxfl,ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ#ǨÏ$^ŒÜ«∂xfl
D q+¨Ü«∂Å∞ ZO`À ÉÏkè™êÎÜ«∞x `≥eã≤<å ~åã¨∞Î<åfl J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩOÏ=Ù Hõ^Œ∂.
ѨÙã¨ÎHÍÅ ëêѨÙÖ’ '_çã¨~üì Ѷ¨¡=~ü' (Z_®iѨÙ=Ùfi) J#fl ¿Ñ~°∞
K«∂_»QÍ<Õ PHõi¬OzOk. XHõ Z_®i ã¨OKå~°rq J™ê^è•~°}
rq`«O Jx =ÙOk H˜O^Œ. XHõ P„Ѷ≤HÍ #Å¡ „ã‘Î á¶È’ =ÙOk
^•xÃÑ·. h‰õΩ "Õˆ~fi~°∞ ^ÕâߊѨÙã¨ÎHÍÅ∞ H˘x Wã¨∞Î<åfl Hõ^•, Wk
™⁄=∂eÜ«∂ „ã‘Î QÆ∞iOz. h ^ŒQÆæ~° ™⁄=∂eÜ«∂ÃÑ· ѨÙã¨ÎHõO
ÖË^Œx QÆ∞~°∞ÎH˘zÛOk. =ÚO^Œ∂, "≥#HÍ K«∂¿ãÎ XHõ ã¨∞„Ѩã≤^Œú
"≥∂_»ÖòP`«‡Hõ^äŒJx`≥eã≤Ok.=∞#OJO^•ÅáÈ©efl,"≥∂_»eOQ∑
¿Ñ~°∞`À „ã‘ÎÅ JOQÍOQÆ „Ѩ^Œ~°≈##∂ =ºuˆ~H˜™êÎO Jx `≥Å∞ã¨∞
Hõ^•. HÍh D"≥∞rq`«O aè#flOQÍ `ÀzOk. 㨈~ Jx H˘<åfl#∞.
P"≥∞¿Ñ~°∞ "åiãπ ni. "åiãπ JO>Ë Z_®iѨÙ=Ùfi Jx. J"≥∞
K≥ѨÙÎO>Ë HÍ^äŒb<£ q∞Å¡~ü ~åã≤# Hõ^äŒ Wk.
WO˜#∞O_ç áêiáÈ`«∂ _»ã≤ûáÈ~Ú# "åiãπ Z_®iÖ’
x„^ŒÖËz K«∂¿ã=~°‰õÄ XHõ ã≤OǨÏO `«# =ÚYOÖ’ˆH K«∂ã¨∂Î
HõxÑ≤OK«_»O`À "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok Hõ^äŒ. HÍh 13 Uà◊¡ "åiãπ ZO`«
Z=ÚHõÅ áÈQÆ∞ÖÏ =ÙO@∞O^ŒO>Ë ã≤OǨÏO WHõ P"≥∞x u#_»O
ÖÏÉèíO ÖË^Œ#∞‰õΩ<À U"≥∂QÍh =^ŒeáÈ`«∞Ok. Wk x["≥∞ÿ#
„‰õÄ~°=∞$QÆO`ÀP"≥∞‰õΩZ^Œ∞Ô~·#J#∞Éèí=O.HÍh„‰õÄ~°=∞$QÍÖÏ¡O˜
=∞#∞+¨µÅ`À J"≥∞‰õΩ Z^Œ∞Ô~·# J#∞Éèí"åÅ∞ WO`«HõO>Ë
ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ#q. "åiãπ á⁄=∂eÜ«∂ Z_®iÖ’ XHõ ã¨OKå~°
`≥QÆÖ’ Ѩ٘ìOk. z#flѨC_»O`å P"≥∞ rq`«O XO>ˇbfl, "Õ∞Hõbfl
ÃÑOK«∞`«∂ ¿ãfiK«ÛùQÍ QÆ_çzOk. Z_®irq`«O "≥Ú`«ÎO D
[O`«∞=ÙÅ g∞^Õ ZÖÏ P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞O^À. "å˜H© `«=∞‰õÄ
QÆÅ J#∞|O^èŒO ZÖÏO˜^À P"≥∞ KåÖÏ Ç¨Ï$^ŒºOQÍ K≥ѨÙÎOk.
"åiãπ rq`«OÖ’#∂, D ѨÙã¨ÎHõOÖ’#∂ ZO`À P#O^•xflKÕÛ
Ѷ¨∞_çÜ«∞Å∞ Z_®iÖ’ „ѨHõ$uÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿáÈ~Ú rqOz# P
ÉÏź㨇$`«∞ÖË. ÖË^• "å˜x *Ï˝Ñ¨HõO KÕã¨∞‰õΩ<Õ Hõ∆}ÏÖË, P„Ѷ≤HÍ
r=# Ѩi=∞àÏefl WO^Œ∞Ö’ QÆ∞O_≥ÅxO_® Ñ‘Å∞ÛHÀ=K«∞Û. h‰õΩ
W^ŒO`å ZO`À #K«∞Û`«∞Ok. h=Ù ‰õΩHõ¯Ñ≤Å¡#∞ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl>Ë¡
`«#∞ |∞l˚ "Õ∞HõÑ≤Å¡#∞ ÃÑOK«∞‰õΩO@∞Ok HÍh `À_ÕÅ∞ ^•xfl
Z`«∞ΉõΩáÈ`«∞Ok.WÖÏÃÑOK«∞HÀ=_»O„ѨѨOK«OÖ’xÑ≤Å¡ÅO^Œi`À
`«#‰õΩ QÆÅ ™ê~°∂ѨºO JO@∞Ok "åiãπ.
XHõ™êi `«O„_ç ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ Ѩâ◊√=Ùefl W^ŒÌ~°O `ÀÅ∞H˘^•ÌO
JO@∂ <åÅ∞ˆQà◊¡ "åiãπ`À áê@∞ ɡ·ÖËÌi P"≥∞ÃÑ· J`åºKå~°
Ü«∞`«flO KÕ™êÎ_»∞. J^ÕO’ ‰õÄ_® `≥bx zxfl =Ü«∞ã¨∞ `«#k.
ZÖÏQÀ `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩx =ã¨∞ÎOk QÍh `«e¡H˜ ZÖÏ K≥áêÊÖ’ ‰õÄ_®
`≥b^Œ∞. =∞QÆ=∞$QÍÅ`À P"≥∞ "≥Ú^Œ˜ J#∞Éèí=O Wk.
HÍh `«O„_ç 5 XO>ˇÅ‰õΩQÍ#∞ 13 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞Ö’ "å~°ãπx
60 UO_»¡ =$^Œ∞ú_çH˜ Hõ@ìɡ@ì_®xH˜ ã≤^Œú"≥∞ÿáÈ`å_»∞. "åà◊¡ `≥QÆÖ’
=∂~°∞=∞#∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® ÖË=Ù. J`«x`À ÃÑo¡ J<Õk
=ÓÇ≤ÏOK«∞HÀÖËHõáÈ=_»"Õ∞ HÍ^Œ∞ J`«#∞ K«xáÈ~Ú<åQÍh `«#
rq`«O ZÖÏ =ÙO@∞O^À Jx =ÓÇ≤ÏOK«∞‰õΩ#fl "åiãπ `«e¡H˜
áêiáÈ`å#x K≥ѨÙÎOk. JѨʘˆH P"≥∞ JHõ¯ J=∞<£ JÖÏ ÃÑo¡x
`«Ñ≤ÊOK«∞HÀ_®xH˜ áêiáÈ~ÚOk. `«e¡ "≥Ú^Œ@ "åiã¨∞ÎOk QÍh
`≥ÖÏ¡i "åiãπ HÀi#@∞¡QÍ<Õ JO^ŒiHõO>Ë =ÚO^Œ∞ ÖËÑ≤ '"≥à◊√¡ —
JO@∞Ok. "åiãπ Z_®iÖ’ Z@∞ áÈ`ÀO^À ‰õÄ_® `≥b‰õΩO_®
ѨiÔQ_»∞`«∞Ok. P"≥∞ ÅHõ∆ºO =∂„`«O "≥ÚkQÍ+¨µÖ’x `«# `«e¡
`À|∞@∞ì=ÙÅ =^ŒÌ‰õΩ "≥àÏ¡Åx. `«O„_ç `«# J_»∞QÆ∞Å QÆ∞~°∞ÎÅ∞
K«∂ã≤ "≥O@|_»`å_»∞. W^ŒÌ~°∂ XHõ~˘flHõ~°∞ K«∂ã¨∞‰õΩOÏ~°∞ ‰õÄ_®.
HÍh "åiãπ |ÖÏ#flO`å LѨÜ≥∂yOz, =∞^茺֒ ~åà◊¡Ö’ ѨiÔQuÎ
(J_»∞QÆ∞Å QÆ∞~°∞ÎÅ∞ Ѩ_»‰õΩO_®) WHõ `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩO@∞Ok.
~À_≥¤HͯHõ XHõ „@‰õΩ¯, P"≥∞#∞ ZH˜¯OK«∞‰õΩO@∞Ok.
JO^Œ∞Ö’ W^ŒÌ~°∞ =ÙOÏ~°∞. =∞^茺=Ü«∞ã¨∞¯ÖË Z_®iÖ’ ~ÀAÅ
`«~°|_ç ѨiÔQuÎ, uO_ç ÖËHõ â◊√+≤¯OzáÈ~Ú# P |Hõ¯zH˜¯#
z#flÑ≤Å¡x ‰õÄ_® "åà◊√¡ HÍ=∞ѨÓi`«OQÍ<Õ K«∂âß~°O>Ë WHõ
"åà◊¡<Õ=∞<åe? XHõ_»∞ "≥#H˜¯ =zÛ P"≥∞ÃÑ· J`åºKå~°Ü«∞`«flO
KÕ™êÎ_»∞. P „@‰õΩ¯ ~åà◊¡#∞ fã¨∞ÔHàı¡k. "åiãπ ZÖÏQÀ XHõ ~å~Úx
fã¨∞‰õΩx J`«xfl K«xáÈÜÕ∞ÖÏ H˘_»∞`«∞Ok. „_≥·=~ü QÆ=∞xOz
=KÕÛÖ’QÍ ^Œ∂H˜ áêiáÈ`«∞Ok. JÖψQ uѨÊÅ∞ Ѩ_ç, uѨÊÅ∞
Ѩ_ç "≥ÚQÍk=∞ KÕ~°∞HÀ^Œ∞ QÍh `«# =∂=∞ =ÙO_Õ Ñ¨@ì}O
¿Ñ~°∞ eѶπì WzÛ#`«#∞ „Ѩ™êÎq¿ãÎ QÆ~°∞ÎѨ˜ì JHõ¯_çH˜ "≥à◊√ÎOk.
JHõ¯_» =∂Ô~¯’¡ "≥Ú^Œ˜™êi `«# rq`«OÖ’ QÆ∞@ìÅ∞ QÆ∞@ìÅ∞QÍ
PǨ~° Ѩ^•~å÷Å∞ K«∂ã≤ P"≥∞ Pâ◊Û~åºxH˜ JO`«∞ =ÙO_»^Œ∞.
WHõ¯_» WÖÏ =ÙO>Ë `å=Ú Z_®iÖ’ JO`« ^•i„^ŒºOÖ’ =ÙO_»_»O
UO’ P"≥∞‰õΩ J~°÷O HÍ^Œ∞. JHõ¯_» =∂=∞ ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê WO˜H˜
^•i J_çy`Õ XHõ_»∞ fã¨∞ÔHàÏÎ#x K≥Ñ≤Ê WO˜H˜ fã¨∞ÔHo¡
J`åºKå~°Ü«∞`«flO KÕ™êÎ_»∞. =∞m¡ ZÖÏQÀ J`«xfl H˘˜ì `«Ñ¨C‰õΩx
uiy =∂Ô~¯@∞ì‰õΩ =zÛ `«#‰õΩ `«e¡ÖÏQÆ #=∞‡HõO JxÊOz#
=∞Ç≤Ïà◊efl J_çy WHõ =∂=∞ WO˜x KÕ~°∞`«∞Ok. `«# =∂=∞

14. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 200812
‰õÄ_® `«O„_çÖÏO˜ =∞QÆ"å_Õ Hõ#Hõ `«O„_çH˜ XO>ˇÅ∞ ã¨OáêkOz
ÃÑ@ì_®xH˜ P"≥∞ ÃÑo¡ KÕã¨∞HÀ"åeûO^Õ JOÏ_»x `≥Å∞ã¨∞.
JO^Œ∞ˆH ÃÑo¡#∞O_ç áêiáÈÜ«∂#x K≥ѨÊ^Œ∞. J`«xH˘zÛ# "≥Ú^Œ˜
PÖ’K«# D"≥∞ áêiáÈ`Õ gà◊¡ ^ŒQÆæ~° =ke# `«# Ѩâ◊√=Ùefl
Z=~°∞ K«∂™êÎ~°x. "åiãπ<Õ "å˜x K«∂¿ãk. J`«#∞ P"≥∞ `«O„_çH˜
Hõ|∞~°∞ KÕ™êÎ_»∞. J`«#∞ =ã¨∞Î<åfl_»x `≥eã≤ =∂=∞ H˘_»∞‰õΩÅ∞
W^ŒÌi ã¨Ç¨Ü«∞O`À `«Ñ¨C‰õΩx "åà◊√¡ K≥Ñ≤Ê# QÆ∞~°∞ÎÅ „ѨHÍ~°O
ZÖÏQÀ uѨÊÅ∞Ѩ_ç "≥ÚkQÍ+¨µÖ’ JHõ¯ ^ŒQÆæ~°‰õΩ KÕ~°∞‰õΩO@∞Ok.
=∂=∞ WO’¡<Õ P"≥∞H˜ J=∞<£ K«xáÈÖË^Œh, "≥ÚQÍk+¨µÖ’
"Õˆ~ J`«xfl ÃÑo¡ KÕã¨∞‰õΩx =ÙO’O^Œx `≥Å∞ã¨∞ÎOk. KåÖÏ
ã¨O`À+¨Ñ¨_»∞`«∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë WO’¡ "åà◊¡H˜ q+¨Ü«∞O `≥eã≤<å
Ñ≤Å¡ÅH˜ K≥ѨÊ~°∞. P"≥∞ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ J„Ѩu+¨ì `≥zÛO^Œx, P"≥∞
K«xáÈÜ«ÚO@∞O^Œ<Õ J#∞‰õΩO@∞Ok. JO^Œ∞Ö’#∂ "å~°ãπH˜
P=∞<Õ P^Œ~°≈O. W+¨ìO.
"≥ÚQÍk+¨µÖ’ JHõ¯ ^ŒQÆæ~° H˘<åflà◊√¡, `«e¡ `À|∞@∞ì=ÙÅ
^ŒQÆæ~° H˘<åflà◊√¡ "åà◊¡ Wà◊¡Ö’ Jxfl Ѩ#∞Å∂ KÕã¨∂Î |`«∞‰õΩ`«∞Ok.
XHõ Ñ≤xfl ^ŒQÆæ~° =Ù#flѨC_»∞ ™ê^è•~°}OQÍ J=∂‡~ÚÅ∞ Z=~°∂
KÕÜ«∞x =∞˜ìѨxH˜ `«#‰õΩ `«<Õ "≥o¡ =∂Ï¡_»∞‰õΩx "≥à◊√ÎOk.
"åà◊√¡ ‰õÄ_® áÈ+¨} ÖËx D |Hõ¯zH˜¯# Ñ≤Å¡ "≥Ú^Œ@ Ѩx
KÕÜ«∞QÆÅ∞æ`«∞O^Œx #=∞‡~°∞, HÍh Ѩ@∞ì^ŒÅQÍ `«e¡H˜ _»|∞ƒ
ѨOáêÅ<Õ ZÔH·Hõ ÅHõ∆ºO`À Xà◊√¡ QÆ∞Å¡ KÕã¨∞‰õΩx, KÕ`«∞Å∞
HÀã¨∞‰õΩáÈ~Ú Ñ¨Ùà◊√¡ Ѩ_ç<å Ѩx KÕã¨∞ÎOk. `«#∞ áêiáÈ~Ú
~å=_»O =Å¡ `«e¡H˜ ѨxH˜ ZO`« Hõ+¨ìO J=Ù`ÀO^À Jx
ÉÏ^èŒÑ¨_»∞ÎO@∞Ok. HÍh Ñ≤xfl #=∞‡Hõã¨∞÷ÖË Jx K≥Ñ≤Ê#"åi ^•fi~å<Õ
60 _®Å~°∞¡ ѨOÑ≤#ѨʘH© "åà◊√¡ H˘>Ëì™êÎ~°∞ JO^Œ∞Ö’ XHõ¯ ÃÑ·™ê
‰õÄ_® `«e¡x KÕ~°^Œ∞. JÖÏ P JOHõO =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk.
WO`«Ö’ Ñ≤xfl WO˜H˜ =zÛ# WOHÀÑ≤xfl Éèí~°Î `å=Ú
ÅO_»<£Ö’ <åÅ∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åÅ∞ ~åÜ«∞ÉÏiQÍ "≥àı¡k =ÙO^Œh
XHõ Ѩ#=∂‡~Ú HÍ"åÅh J#QÍ<Õ "åiãπ WHõ P Kå<£ûx
=^Œ∞Å∞HÀ^Œ∞. áÈ~°∞Ãјì D Ñ≤xflh, P ÉÏÉÏ~Úh XÑ≤Êã¨∞ÎOk.
XO@iQÍ<Õ q=∂#O ZH˜¯Oz ÅO_»<£ ѨOÑ≤™êÎ~°∞. (D„Ѩܫ∂}O
J#∞Éèí"åxfl KåÖÏ #=Ùfi ѨÙ>ËìÖÏ ~åã¨∞ÎOkÖË ÉÏiã¨ì~ü áê~°fifâ◊O
Z^Œ∞~°∞¯#fl ã¨=∞㨺ÖÏ¡O˜q) JHõ¯_» <åÅ∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åÅ áê@∞
^•^•Ñ¨Ù ɡ·@‰õΩ ‰õÄ_® "≥à◊¡‰õΩO_® WO˜KåH˜sÖ’ =∞yæáÈ`«∞Ok.
JѨʒ¡ P„Ѷ≤HÍ ^ÕâßÅ#∞O_ç K«^Œ∞=Ù‰õΩx ÃÑ^ŒÌ Ѩ^Œ=ÙÖ’¡ =Ù#fl"åà◊√¡
KåH˜s HÀã¨O `«=∞ |O^èŒ∞=ÙÅ Ñ≤Å¡efl fÃã¯o¡ =ÙOK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞.
H˘O^Œ~°∞ "åix K«kqOz „ѨÜ≥∂[‰õΩefl KÕ¿ã"å~°∞. H˘O^Œ~°∞
ˆH=ÅOKåH˜sKÕ~ÚOK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞g~°∞Ô~O_ÀHÀ=‰õΩK≥Ok#"å~°∞.
"åiãπ `«#‰õΩ `å#∞ XHõ <≥·òã¨∂¯ÖòH˜ "≥o¡ K«^Œ∞=ÙHÀ_®xH˜
„Ѩܫ∞uflOz<å P ÉÏÉÏ~ÚQÍ_»∞ (=∞m¡ ~åÜ«∞ÉÏi!) PÑ≤™êÎ_»∞.
HÍh WO’¡<Õ H˘O`« ‰õÄ_»|Å∞‰õΩ¯x K«k"Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞ÎOk.
Ñ≤xflH˘_»∞‰õΩ P"≥∞`À ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ =ÙO_Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∂Î WHõ
XHõ~ÀA ~å„u `åy D"≥∞ QÆkÖ’H˜ ‰õÄ_® =™êÎ_»∞. Ñ≤xfl ‰õÄ`«∞i`À
"åiãπH˜ =∞Oz ^À™êÎ<Õ<Õ =ÙO@∞Ok. `«#H˜ K≥¿ÑÎ =∂Oz ã¨ÅǨ
WKÕÛã¨∞ÎOk. ("åiãπ KåÖÏ Hõ$`«[˝`«QÍ ~åã¨∞ÎOk nx QÆ∞iOz).
WOHÀ~ÀA J`«#∞ JÖÏ ~åQÍ<Õ J`«x Hõà◊¡^•ÌÅ∞ ѨyÖËÖÏ =ÚO^Õ
^ŒQÆæ~° ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Hõ„~°`À H˘˜ì ÖÁe¡ KÕ¿ã=~°‰õÄ P"≥∞`À Ѩ_»∞‰õΩ#fl
Ñ≤xfl ‰õÄ`«∞~°∞ ÖËz Y~Úº=∞O@∞Ok. J`«#∞ áê‰õΩ¯O@∂
ZÖÏQÀ `«# QÆkH˜ "≥o¡áÈ~Ú<å P áê¿Ñ K≥¿ÑÊã¨∞ÎOk J`«#∞
`«=∞ QÆkÖ’H˜ =KåÛ_»x.
JHõ¯_» =ÙO_»QÍ<Õ `«# JHõ¯, WOHÀ `«=Ú‡_»∞ W^ŒÌ~°∂
K«xáÈÜ«∂~°x `≥Å∞ã¨∞ÎOk. „Ѩ^è•#OQÍ "≥·^Œº ™œHõ~åºÅ∞ ÖËx
P Z_®ir=#O, ^•i„^Œº"Õ∞ "åi =∞~°}ÏʼnõΩ HÍ~°}O. "åà◊¡
QÆ∞iOp, `«e¡ QÆ∞iOp KåÖÏ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞ÎOk QÍh UO KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞?
~åÜ«∞ÉÏiQÍ WHõ¯_» áÈã≤ìOQ∑ =ÚyÜ«∞_»OÖ’ Ñ≤xfl
‰õΩ@∞O|O "≥Ú`«ÎO ™È=∂eÜ«∂ "≥à◊¡_®xH˜ ã≤^Œú=∞ø`«∞Ok. HÍh
uiy P ^•i„^ŒºOÖ’H˜ "≥à◊¡_®xH˜ "åiãπH˜ =∞#™⁄ѨÊ^Œ∞. WHõ¯_Õ
ã¨OáêkOz `«e¡H˜ fã¨∞ÔHàÏ¡Åx J#∞‰õΩO@∞Ok. uiy "≥àıÎ WHõ
UJ=HÍâßÅ∂=ÙO_»=xP"≥∞H˜JxÊã¨∞ÎOk."≥ÚO_çˆHã≤áêãπáÈ~°∞ì
^•KÕã≤ =ÙO_çáÈ`«∞Ok. HÀѨO =zÛ# ÉÏÉÏ~Ú, Ñ≤xfl Hõhã¨O
P"≥∞H˜ `«=∞H˜ `≥eã≤# =º‰õΩΊѨiK«Ü«∂Å∞ ‰õÄ_® Ug∞
Wfi‰õΩO_®<Õ P"≥∞x =kÖËã≤ áÈ`å~°∞. x*ÏxH˜ "å~°∞ P"≥∞‰õΩ
r`«OQÍWzÛOk‰õÄ_®KåÖÏ`«‰õΩ¯="≥Ú`«Î"Õ∞HÍhJO^Œ∞Ö’OKÕ
H˘O`« á⁄^Œ∞Ѩ٠KÕã¨∞‰õΩO@∞Ok. WHõ `«~åfi`« Hõ^äŒ JO`å P"≥∞
Ǩϟ@à◊¡Ö’ H©¡#~üQÍ Ñ¨x KÕã¨∂Î „Hõ=∞OQÍ ã¨∂Ѩ~ü"≥∂_»ÖòQÍ ZÖÏ
=∂iO^Œ<Õ^Õ. JO^Œ∞Ö’#∂ H˘xfl Pã¨H˜ÎHõ~° JOâßÅ∞#flѨʘH©
P Hõ^äŒx JHõ¯_» =ke =∞#O P"≥∞ rq`«OÖ’ H˘OK≥O "≥#H©¯
H˘OK≥O =ÚO^Œ∞H© "≥àÏÌO.
"≥#H˜¯"≥àıΖ¿ãfiKåÛùѨÓi`«"≥∞ÿ#,[O`«∞=ÙÅ`À,K«∞Hõ¯ÅH˜O^Œ
Z_®iÖ’ rq`åxfl =i‚OzOk Hõ^•. P `«~åfi`« JHõ¯_ç
J=∂‡~ÚʼnõΩ Z^Œ∞~À¯Hõ `«Ñ¨Êx P J`«ºO`« ÉÏ^è•Hõ~°"≥∞ÿ#
J#∞Éèí=OQÆ∞iOzK≥ѨÙÎOk.`«#JHõ¯x^•xHÀã¨Ofã¨∞ÔHàı¡@ѨC_»∞
5 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞Ö’ =Ù#fl "åiãπ J*Ï˝#O`À J^Õ^À `«#H©
KÕ~ÚOK«=∞x `«e¡ "≥O@Ѩ_»∞ÎOk. Jk [iy`Õ WHõ `«#∞ 'ÃÑ^ŒÌk—
J~ÚáÈ`«∞O^Œ#∞‰õΩO@∞Ok. `«#H˜ ^ŒHõ¯x^Õ^À JHõ¯H˜
ÅaèOKÕ™ÈÎO^Œ#∞‰õΩO@∞Ok Ñ≤zÛÑ≤Å¡. `«e¡ "åiã¨∞ÎOk. HÍh "åiãπ

15. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 13
‰õΩ`«∂ǨÏÅO PѨÙHÀÖËHõ "åix ~°Ç¨Ï㨺OQÍ J#∞Hõiã¨∞ÎOk. JHõ¯
J=∞<£ JO`« =Ù`åûǨÏOQÍ =ÙO_»^Œ∞. 'ǨÏÖˇ"≥ÚÖÏQÆ P=‰õΩO_®
=ÙO>Ë KåÅ∞— J#∞‰õΩO@∞Ok J=∞<£. ǨÏÖˇ"≥Ú JO>Ë P
'J#∞Éèí=O— =Å¡ K«xáÈ~Ú# "åi ™È^Œi. HÍh "åiãπH˜ `≥b^Œ∞.
D Ѩxx KÕ¿ã =∞Ç≤Ïà◊Å∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ =ÙOÏ~°∞. P"≥∞#∞
`≥QÆÖ’ KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ# =ºH˜ÎQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë P"≥∞‰õΩ
KåÖÏ P^•Ü«∞O =ÙO@∞Ok D Ѩx#∞O_ç. WO`« Y~°∞Ûx
ÉèíiOK«_®xÔH·<å ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ ã≤^ŒúѨ_®Î~Ú ZO^Œ∞HõO>Ë Wk
[~°‰õΩ¯O_® ÃÑo¡ |*Ï~°∞Ö’ J=∂‡~ÚÅ∞ ^èŒ~° ѨÅHõ~°∞, Jã¨Å∞
J=Ú‡_ÕáÈ~°∞. Wk [~°QÆx "åix ^•^•Ñ¨Ù "Õâ◊ºÅO`« Ç‘Ï#OQÍ
K«∂™êÎ~°∞. =∞QÆ"åà◊√¡ ÃÑo¡ KÕã¨∞HÀ~°∞. WÖÏO˜ =∞Ç≤Ïà◊Å KÕ`«∞Ö’¡
ZO`À=∞OkJ=∂‡~ÚÅ∞K«xáÈ~Ú<å`«~°`«~åÅ∞QÍPPKå~°O
H˘#™êQÆ∞`«∂ =™ÈÎOk. ǨÏ$^ŒÜ«∂xfl "≥∞eÃÑ>Ëì q+¨Ü«∞O UO@O>Ë
D #~°HÍxfl J#∞ÉèíqOz# `«ÖË¡ ã¨fiÜ«∞OQÍ `«# ‰õÄ`«∞à◊¡#∞
KÕ`«∞ÖÏ~å ^•xH˜ |e KÕã¨∞ÎOk. Ñ≤`«$™êfi=∞ºÑ¨Ù Ju
ǨÏ$^ŒÜ«∞q^•~°Hõ"≥∞ÿ# ÅHõ∆}O Wk.
J=∞<£ P =∞Ç≤Ïà◊ `«# [#<åOQÍefl HÀ¿ãã¨∞ÎO>Ë `«@∞ìHÀÖËHõ
P"≥∞x `«xfl ѨiÔQ_»∞`«Ok – HÍà◊¡#∞O_ç ~°HõÎO ^è•~°Å∞ Hõ_»∞ÎO_»QÍ,
HÍh =∞m¡ JO^Œ~°∂ Ѩ@∞ì‰õΩx D `«O`«∞ ѨÓiÎ KÕ™êÎ~°∞. ~°Ç¨Ï㨺OQÍ
K«∂ã¨∞Î#fl "åiãπ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç áêiáÈ`«∞Ok. `«~åfi`« J=∞<£x
J_»∞QÆ∞`«∞Ok.KåÖÏѶ¨∞’~°OQÍ=ÙO_çO^ŒxP"≥∞K≥ѨÙÎOk.JѨʘH˜
ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤ "åiãπ P `«~åfi`« =∞iÛáÈ`«∞Ok. `«#∂ JHõ¯ÖÏQÆ
'=∞Ç≤Ïà◊—HÍ"åÅ#∞‰õΩx`«e¡x`«#‰õÄKÕ~ÚOK«=∞x"≥O@|_»∞ÎOk.
J^Õ^À `«fi~°QÍ J~ÚáÈ`Õ áÈ`«∞Ok Hõ^• J#∞‰õΩO@∞Ok. z=iH˜
5Uà◊√¡ÖË`«"åiãπxHÀã≤,‰õΩ˜ìP"≥∞rq`åO`«OJ#∞ÉèíqOKåeû#
âßâ◊fi`« "≥·HõÖϺxfl P"≥∞ Ѩ~°O KÕ™êÎ~°∞.
ZO`À JѨiâ◊√„Éèí"≥∞ÿ# ѨiHõ~åÅ`À KÕ¿ã D „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’
=¸„`«O áÈÜ«∞_®xH˜ XHõ z#fl ~°O„^èŒO =∂„`«O =ÙOK«∞`å~°O`Õ.
q∞QÆ`å JO`å HÀ¿ã™êÎ~°∞. P QÍÜ«∂Å#∞O_ç `Õ~°∞HÀ_®xH˜
KåÖÏHÍÅO Ѩ_»∞ÎOk. XO@iQÍ XHõ QÆ∞_çâ‹Ö’ =ÙO_®e P
HÍÅOÖ’. =ÚO^Œ∞~ÀA `«e¡ Z‰õΩ¯= hà◊√¡, áêÅ∞ =O˜q `åQÆ^Œ∞Ì
Jx K≥ѨÙÎOk. ZO^Œ∞‰õΩ K≥Ñ≤ÊO^Œ<Õk P #~°HÍxfl J#∞ÉèíqOKåHõ
QÍh P"≥∞H˜ J~°÷OHÍ^Œ∞. z<åfli "åiãπ HÀã≤#ѨC_»∞ ‰õÄ_® Ѩà◊¡
aQÆ∞=Ù# F~°∞Û‰õΩO@∞Ok QÍh =¸„`«O áÈã≤#ѨC_»∞ Hõeæ# P
ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# <≥ѨÊH©, =∞O@H© `«@∞ìHÀÖËHõ U_ÕÛã¨∞ÎOk. W<£ÃѶÔH∆<£
=zÛ [fi~°O ‰õÄ_®. P<≥Ñ≤ÊH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_çáÈ~Ú =¸„`«O áÈÜ«∞_»O
P¿Ñã¨∞ÎOk. `«e¡ '=¸„`«O áÈÜ«∞‰õΩO>Ë K«xáÈ`å=Ù— JO>Ë
WHõ |Å=O`«OQÍ ã≤^ŒÌѨ_»∞ÎOk. WÖÏ ZO`À z„`«Ç≤ÏOã¨x
J#∞ÉèíqOz "≥Ú`åÎxH˜ "åiãπ |uH˜ |@ìHõ_»∞ÎOk. P `«~åfi`«
K«∂ã¨∞‰õΩO>Ë U =∞QÆ"å_»∂ `«#`À ÃÑo¡H˜ =ÚO^Œ∞ ã¨O|O^èŒO
ÃÑ@∞ìHÀ_®xH˜ gÅ∞ ÖˉõΩO_® K«~°‡O JO`« #∞#flQÍ W@∞HõÅ`À
Hõ˜ì# QÀ_»ÖÏ Ñ¨ÓiÎQÍ =¸ã¨∞‰õΩáÈ~Ú =∞^茺֒ lÑπÖÏ z#fl
~°O„^èŒO `«Ñ¨Ê UO HõxÑ≤OK«^Œ∞. ÃÑo¡~ÀA ~å„u Éèí~°Î |Å=O`«OQÍ
ã¨O|O^èŒO ÃÑ@∞ìHÀ=_»"≥∂ ÖËHõ HõuÎ`À HÀÜ«∞_»"≥∂ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ@!
JkOHÀ #~°HõÜ«∂`«# J#fl=∂@.
JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ã¨OKå~° rq`«OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ H˘xfl
‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ Hõeû#ѨC_»∞ J=∂‡~ÚÖ’Î "åiãπ P_»∞‰õΩO@∞Ok
Hõ^•.H˘<åflà◊¡H˜"åà◊√¡=∞m¡Hõeã≤#ѨC_»∞"åiÖ’H˘O^Œ~°∞HõxÑ≤OKÕ"å~°∞
HÍ~°∞. Z=~°∂ J_çˆQ"åà◊√¡ ‰õÄ_® HÍ^Œ∞ "åàı¡~°x, Z=~°∂ K≥ѨÊ~°∞
"åàı¡=∞Ü«∂º~°x, ZO^Œ∞HõO>Ë JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞. "åiãπH˜ ‰õÄ_®
WѨC_»∞ `≥Å∞ã¨∞. "åà◊√¡ K«xáÈ=_»O Pâ◊Û~°ºO HÍ^Œ∞, Jã¨Å∞
|uH˜#"åà◊¡O ZÖÏ |uHÍO J<Õk Pâ◊Û~°ºO JO@∞Ok "åiãπ.
ZO`«=∞Ok J=∂‡~ÚÅ∞ XO@iQÍ P QÆ∞_çâ‹Ö’¡ <≥Ñ≤Ê`À,
W<£ÃѶHõ∆<£`À, [fi~åÅ`À, >ˇ@#ãπ`À, QÍO„w<£`À K«xáÈÜ«∂~À
Wxfl =O^ŒÅ Uà◊¡Ö’ ÖˇHõ¯ K≥ѨÊQÆÅ"åà◊√¡ Z=~°∞? D PKå~°O
„Ѩ^è•#OQÍ Éèí~°Î‰õΩ ÉèÏ~°º Hõ#ºQÍ ^ŒHͯÅ<Õ^•O`À =zÛ#^Õ.
W#∞Ѩ HõK«Û_®Å QÆ∞iOz `åÑ‘ ^èŒ~å‡~å=ÙQÍ~°∞ ~åâß~°∞. Wk
JO`«HõO>Ë ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ =ÙOk. JO`å ã¨fiO`« Pã≤÷x HÍáê_Õ
L^ÕÌâ◊ºO`À<Õ, ã¨fiO`« Pã≤ÎH© Ñ≤`«$™êfi=∂ºxH© =Ù#fl D Ñ‘@=Ú_ç
ZO`«=∞Ok =∞Ç≤Ïà◊Å rq`åefl <åâ◊#O KÕ™ÈÎO^À K«∂_»∞. XHÀ¯
^Õâ◊OÖ’ XHÀ¯ PKå~°O, Jxfl˜ ÅHõ∆ºO =∂„`«O W^Õ.
Ñ≤xfl WO’¡ =Ù#flѨC_»∞ ÉÏ„`«∂OÖ’ XHÀ™êi J=∂‡~ÚÅ∞
KåÖÏ ã¨∞ÅÉèíOQÍ =¸„`«O KÕã≤ áÈ`«∞O>Ë P"≥∞H˜ Pâ◊Û~°ºO
JxÊã¨∞ÎOk QÍh ™È=∂eÜ«∂H˜ "≥àÏ¡Hõ "åà◊¡H© WÖÏ KÕ™êÎ~°∞ÖË
J#∞‰õΩO@∞Ok. WHõ <≥Åã¨i ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩu <≥ÖÏ #~°HÍxfl
J#∞ÉèíqOKÕk. ZO`«H© ~°HõÎO ɡ·@‰õΩ áÈHõ (K«∞Hõ¯, K«∞Hõ¯ áÈ"åÅO>Ë
ZO`« ã¨=∞Ü«∞O Ѩ_»∞`«∞Ok!) <≥Ñ≤Ê`À ã¨`«=∞`«"≥∞ÿ ã¨Ê$ǨÏ
`«Ñ≤ÊáÈÜÕ∞k. Ѩk~ÀAÖˇ·<å c¡_çOQ∑ PˆQk HÍ^Œ∞. JѨC_Õ _®Hõì~ü
^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥à◊√ÎOk QÍh WÖÏ [iyO^Œx K≥ѨÊ^Œ∞. ^•O`À ÃÑ~Ú<£
H˜Å¡~°∞¡ WzÛ Ñ¨O¿Ñ™êÎ_»∞. Ѩ~ÀHõ∆OQÍ Ñ≤xfl '_®Hõì~üH˜ K≥ѨÊÖË^Œ∞
Hõ^•— J#_»O`À WHõ =∞m¡ ‰õÄ_® U _®Hõì~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o¡<å J^Õ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. z=iH˜ `«@∞ìHÀÖËHõ XHõ _®Hõì~üH˜ K≥ѨÙÎOk. J`«#∞
ã¨~°˚s KÕ™êÎ#x Jáê~ÚOò"≥∞Oò W™êÎ#OÏ_»∞. Ñ≤xfl WO’¡
`≥Å=‰õΩO_® ™ê^茺O HÍ^Œx J~°÷"≥∞ÿ WHõ "≥à◊¡^Œ∞ Ñ≤xfl ‰õΩ@∞O|O
™È=∂eÜ«∂ "≥o¡áÈÜ«∂Hõ KÕ~ÚOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩO@∞Ok QÍh
XHõѨʘ P ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O QÆ~°∞ÎH˘zÛ =∞m¡ J^ŒO`å
Ѩ_®ÖË"≥∂ Jx ÉèíÜ«∞Ѩ_ç =∂<Õã¨∞ÎOk.
L^ÀºQÆOÖ’ KÕ~åHõ XHÍ"≥∞`À QÍ_è»"≥∞ÿ# ¿ãflǨÏO
U~°Ê_»∞`«∞Ok. Ǩϟ@ÖòÖ’ H©¡xOQ∑ ѨxKÕã¨∂Î „Ѩu<≥ÖÏ <≥Åã¨i

16. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 200814
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞OK«O Ѩ@ì_»O ™ê^茺O HÍ^Œ∞ Hõ#Hõ WHõ P"≥∞‰õΩ
K≥ѨÙÎOk. P"≥∞Hõã¨Å∞ J~°÷"Õ∞ HÍ^Œ∞. XHõ~ÀA WHõ K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk.
P"≥∞ `«@∞ìHÀÖËHõ U_ÕÛã¨∞ÎOk. JѨC_»∞ QÍh JO^Œ~°∞
J=∂‡~ÚʼnõÄJÖÏKÕÜ«∞~°x"åiãπH˜x[OQÍ`≥b^Œ∞.k„Q̓ùOu
K≥O^Œ∞`«Ok. W`«~°∞ʼnõΩ P ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# J#∞Éèí=O J"åfiÅx
<Õ#∞ HÀ~°∞HÀ#∞ QÍh <Õ#∞ =∂„`«"Õ∞ JÖÏ J=fi_»O ‰õÄ_® <å‰õΩ
ÉÏ^è•Hõ~°OQÍ =ÙO_çO^ŒO@∞Ok. `≥eã≤#ѨC_»∞.
WHõ JѨC_»∞ ã¨~°˚sH˜ ã≤^ŒúѨ_»∞ÎOk. =∞`«∞Î=∞O^Œ∞ WzÛ
KÕ™êÎ~°∞ Hõ#Hõ x*ÏxH˜ Jk JѨÊÏ¡ UO LO_»^Œ∞ HÍh áêѨO
"åiãπH˜ Jk `≥bHõ J^Œ#OQÍ Jxfl ~ÀAÅ∞ uѨÊÅ∞ Ѩ_»∞`«∞Ok.
P"≥∞ ^Àã¨∞Î "≥Ú`«ÎOQÍ `«#`À áê>Ë =ÙO_ç P"≥∞H˜ ZO`À <≥·uH˜
=∞^Œú`«∞xã¨∞ÎOk. _®Hõì~ü ‰õÄ_® =∞Oz _®Hõì~ü, J`«xH˜ WO^Œ∞Ö’
J#∞Éèí=O =ÙOk Hõ#Hõ KÕÜ«∞QÆeæ#O`« =∞OzQÍ KÕ™êÎ_»∞. J`«#∞
K≥áêÎ_»∞ – <å ^ŒQÆæ~°∞‰õΩ ã¨∂_®<£, DlѨÙì, ™È=∂eÜ«∂Å#∞O_ç
ZO`ÀO=∞Ok=∞Ç≤Ïà◊Å∞Dã¨=∞㨺`À=KåÛ~°∞,H˘O^Œ~°∞Hõ_»∞ѨÙ`À
=KÕÛ"å~°∞, „Ѩã¨=O ã¨iQÍæ J=fi^Œx "åà◊√¡ KåÖÏ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç
áÈÜÕ∞"å~°∞. JO^Œ∞Hõx WHõ Éèí~°ÎH©, WO’¡ "åà◊¡H© `≥b‰õΩO_®
=KÕÛ"å~°∞, <Õ#∞ KÕÜ«∞QÆeæOk KÕã≤ ѨO¿Ñ"å_çfl Jx.
Ô~O_»∞,=¸_»∞"å~åÖ’¡<Õ"åiãπ^•x#∞O_ç`Õ~°∞‰õΩO@∞Ok.
q∞QÆ`å „ã‘ÎÅÖÏQÍ JO>Ë [#<åOQÍÅ∞ HõuÎiOK«|_»x "åiÖÏ
H͉õΩ<åfl ^•^ŒÑ¨Ù "åiH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ =∂~å#∞ JO@∞Ok. ''"åiãπ
WѨC_»∞#∂`«#=∞Ç≤Ïà◊<ÕxѨC_»∞ÏÜü∞ÖˇòÃÑ·‰õÄK«∞x=¸„`«O
áÈÜ«∞QÆÅ#∞ – =Ó+π! =∞x. D H˘`«Î ¿ãfiK«Ûù#∞ =i‚OK«_®xH˜ <å
=^ŒÌ Ѩ^•Å∞ ÖË=Ù—— J#flѨC_»∞ =∞#‰õΩ ZÖÏ JxÊã¨∞ÎO^Œh!
"≥∂_»Öò JÜ«∂ºHõ KåÖÏ ~ÀAʼnõΩ P"≥∞ XHõ`«xfl „¿Ñq∞Oz
Hõeã≤ =ÙO@∞Ok. XHõ Ñ≤ÖÏ¡_çfl ‰õÄ_® HõO@∞Ok. HÍh ÃãH±ûÖ’
P#O^ŒO á⁄O^Œ∞`«∞<åfl"å Jx J_çy`Õ =∂„`«O ã¨O„Ѩ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#
J~°÷OÖ’ J~Ú`Õ HÍ^Œ∞ J<Õ K≥áêÊe. J`«#O>Ë <å‰õΩ „¿Ñ=∞
Hõ#HõJ`«xH˜^ŒQÆæ~°QÍ=ÙO_»_»OP#O^ŒOQÍ=ÙO@∞OkJO@∞Ok.
x[OQÍ ‰õÄ_® „ã‘ÎʼnõΩ P P#O^ŒO HõÅQƉõΩO_® =ÙO_»_»O
J<Õn P PKå~°O "≥#Hõ =Ù#fl XHõ HÍ~°}O. P P#O^ŒO ^˘iH˜`Õ
„ã‘ÎÅ∞ `«=∞ K≥ѨCKÕ`«Ö’¡ =ÙO_»~°x "åà◊¡ ÉèÏ=# HÍ=K«∞Û!
"≥∂_»Öò JÜ«∂ºHõ "åiãπ Z<Àfl WO@~°∂fiºÅ∞ WKÕÛk,
JÖÏ XHõ™êi XHõ =∞Ç≤ÏàÏ [~°fleã¨∞ì á¶êº+¨<£ Ѩ„uHõ#∞O_ç =¿ãÎ
"åiãπH˜ P"≥∞ ZO^Œ∞HÀ #K«∞Û`«∞Ok. `«#∞ Wxfl ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ
`«#Ö’<Õ ^•K«∞‰õΩ#fl D ~°Ç¨Ï™êºxfl K≥áêÊÅxÑ≤ã¨∞ÎOk. `«#
^Õâ◊OÖ’ „ã‘ÎÅO^Œi <Àà◊√¡ =¸¿ãâß~°∞ Hõ#Hõ XHõ¯ =∞Ç≤Ïà◊#∞O_ç
J~Ú<å P J#∞Éèí=O „ã‘ÎʼnõΩ ZO`« ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ =ÙO@∞O^À
D PHõ$`åºxfl KÕ¿ã"å~°∞ qO>Ë =∞Oz^Œx `«#HõxÑ≤ã¨∞ÎOk.
Ô~O_À HÍ~°}O `«#‰õΩ [iˆQ #+¨ìO [iyáÈ~ÚOk HÍh Hõhã¨O
q∞QÆ`å J=∂‡~Úefl HÍáê_®Å<Õk. "åiãπ K≥ѨÓÎ =ÙO_»QÍ<Õ
P"≥∞ WHõ `«@∞ìHÀÖËHõ U_»∞ã¨∂Î >ËÑπiHÍ~°¤~ü P¿Ñã¨∞ÎOk. "≥Ú`åÎxH˜
Z_ç@~üx ZÖÏÔQ·<å XÑ≤ÊOz nxfl "Õ~Ú™êÎ#x P"≥∞ "åQÍÌ#O
KÕã¨∞ÎOk. JÖψQ Jk =zÛ KåÖÏ ã¨OK«Å#O ã¨$+≤ìã¨∞ÎOk. P
`«~åfi`« Wk K«kq 1997 Ö’ XHõ „Ѩ=ÚY Kèå<≥Öò P"≥∞
WO@~°∂fiºx „Ѩ™ê~°O KÕã¨∞ÎOk. XHõ =∞Ç≤Ïà◊`À Z=~°∂ ÖˉõΩO_®
WO@~°∂fiº W=fi_»O "Õ~°∞, WÖÏ ÔH"≥∞~å =ÚO^Œ∞ K≥ѨÊ_»O
=∂„`«O "åiãπH˜ JO`« ã¨∞ÅÉèíO UO HÍÖË^Œ∞. P"≥∞‰õΩ
U_®fiÅxÑ≤ã¨∞ÎOk. `«# â◊s~åxflZ=~À HÀã≤ ֒ѨÅ∞#fl `«# P`«‡x
|Ü«∞@Ãјì#@∞¡`Àã¨∞ÎO^•"≥∞‰õΩ.HÍhWO`«Ñ¶¨∞’~°O[~°∞QÆ∞`ÀO^Œx
„ѨѨOKåxH˜ `≥Å"åÅh WOHÍ J=∂‡~ÚÅ∞ ^•xH˜ |e H͉õΩO_®
HÍáê_®Åh J#∞‰õΩ<Õ WHõ ^è≥·~°ºO KÕã¨∞ÎOk "≥Ú^Œ˜™êi QÍh
Ô~O_À™êiQÍh,nxH˜ÃÑ^≥Ì`«∞Î#ã¨ÊO^Œ#=ã¨∞ÎOk„ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ.
DWO@~°∂fiºK«∂âßHõS~åã¨#∞O_çP"≥∞H˜Ñ≤Å∞ѨÙ=ã¨∞ÎOk.
Ѷ≤"Õ∞Öò [x@Öò =Úº˜ÖË+¨<£H˜ =ºuˆ~HõOQÍ `«=∞ ã¨Oã¨÷ `«~°Ñ¨Ù#
„Ѩ`ÕºHõ ~åÜ«∞ÉÏiQÍ Ñ¨x KÕÜ«∞=∞x. D PǨfi<åxfl
P"≥∂kOK«_»O`À ѨÙã¨ÎHÍxfl =ÚyOzOk "åiãπ. z=iÖ’ S~åã¨
^•fi~å D PHõ$`«ºOÃÑ· `«#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl q=~åefl WzÛOk.
Jq K«^Œ=_®xˆH ZO`« ǨÏ$^ŒÜ«∞q^•~°HõOQÍ =Ù<åflÜ«∞O>Ë WHõ
J#∞ÉèíqOz#"åà◊¡^Õ=∞<åe! (q^ÕâßÖ’¡ =Ù#fl"åà◊√¡ ‰õÄ_® Y~°∞Û
Ãјì Wk KÕ¿ã =∞Ç≤Ïà◊#∞ Ñ≤eÑ≤Oz `«=∞ P_»Ñ≤Å¡ÅO^ŒiH©
KÕ~ÚOK«_»O, XHõ `«O„_ç >ËÑπiHÍ~°¤~ü â◊|ÌO ÃÑOKÕã≤ ‰õÄ`«∞i
J~°∞ѨÙÅ∞ q#Ѩ_»‰õΩO_® `«<Õ KÕ¿ãÜ«∞_»O...WÖÏ).
WO^Œ∞Ö’ "≥∂_»Öò rq`«O QÆ∞iOz `«#∞ K≥Ñ≤Ê#q `«~åfi`«
"Õˆ~ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ K«iÛOK«∞HÀ=K«∞Û. (`«Ñ¨ÊHõ K«iÛOK«^Œy#q H˘xfl
=Ù<åfl~Ú), "åiãπ D ѨÙã¨ÎHõOÖ’ KÕã≤#@∞¡QÍ<Õ „Ѩ^è•#OQÍ XHõ
P„Ѷ≤HÍ „ã‘ÎQÍ P"≥∞ Z^Œ∞~°∞¯#fl J#∞Éèí"åÅ∞, =ÚYºOQÍ ZѶπlZO
ã¨=∞㨺 Ѩ@¡ h ^Œ$+≤ìx PHõi¬OK«_®xˆH <Õ#∂ „Ѩܫ∞`«flO KÕâß#∞
D =Ù`«Î~°OÖ’ Wk XHõ "åiãπ D#∞ÉèíOHÍh Wk ZO^Œ~À P„Ѷ≤HÍ
„ã‘ÎÅ ™ê=¸Ç≤ÏHõ Ç≤ÏO㨉õΩ XHõ L^•Ç¨Ï~°} =∂„`«"Õ∞. WO^Œ∞Ö’
`«e¡`À `«# J#∞|O^è•xfl q=iOKÕ ^ŒQÆæ~° KåÖÏ ÉÏQÆ∞O@∞Ok.
P"≥∞ =ºH˜Î`«fiO ^•fi~å P„Ѷ≤HÍ „ã‘ÎÅ QÆ∞iOz q=iOz# JOâßÅ∂
XHõ ¿Ñr JO`å P"≥∞ QÆ∞iOz ~åã≤ ѨÙã¨ÎHõO ‰õÄ_® `«e¡ˆH JOH˜`«O
WzÛOk. P^ŒºO`«O ѨÙã¨ÎHõO Hõà◊¡‰õΩ Hõ˜ì#@∞¡QÍ ~åã≤Ok ÖË^•
K≥Ñ≤ÊOk J<åÖË"≥∂ Hõ^•!
QÆ`«OHõO>ËZѶπlZOѨ@¡K≥·`«#ºOÃÑiy,nxH˜=ºuˆ~HõOQÍ
„Ѩ`ÕºHõOQÍ Hõ$+≤ [~°QÆ_»O =Å¡ Wk H˘O`« `«yæ#ѨʘH© WOHÍ

17. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 15
ѨÓiÎQÍ `«∞_çzÃÑ@∞ì‰õΩ áÈÖË^Œ<Õk Hõiî#"≥∞ÿ# "åã¨Î=O. P„Ѷ≤HÍ
„Ѩ*ÏhHõO „Ѩ*ÏáÈ~å@O ^•fi~å `«=∞ Éèí∂™êfi=∞º ã¨=∂*Ïefl
„Ѩr™êfiq∞H©HõiOK«∞‰õΩ<Õ „Hõ=∞OÖ’<Õ W@∞=O˜ =¸_è®Kå~åÅ∞
‰õÄ_® áÈ`å~Ú. J~Ú`Õ Jk P’"Õ∞˜H±QÍ [~°QÆ^Œ∞ ‰õÄ_®.
ã¨OQÆO [<åÉèÏ J~Ú# ѨÙ~°∞+¨µÅ∞ JO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ ÖÁOQÆ~°∞.
JO^Œ∞‰õΩ „ã‘ÎÅ∂, Wk áÈ"åÅ<Õ K≥·`«#ºO á⁄Ok# ѨÙ~°∞+¨µÅ∂
ZO`À áÈ~å@O KÕÜ«∂eûO^Õ. JѨC_Õ ^•xH˜ JO`«O
ѨÅHõQÆÅ∞æ`å~°∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ K≥·<åÖ’ „ã‘ÎÅ áê^•efl JO^ŒO ¿Ñ~°∞`À
z#flѨC_Õ Hõ>Ëìã≤ "åà◊¡x âßâ◊fi`«OQÍ ‰õΩO˜"å~°∞QÍ =∂ˆ~Ûã≤#
PKå~°O ‰õÄ_® WÖψQ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO QÆ∞iOz# „Ѩ*ÏáÈ~åÏÅ
^•fi~å<Õ áÈ~ÚO^Œ<Õk QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀ=K«∞Û Hõ^•!. =∞#ÖÏO˜
"≥#Hõ|_ç# P„Ѷ≤HÍ, Pã≤Ü«∂, ÖϘ<£ J"≥∞iHÍ ^ÕâßÅ „ã‘ÎÅO^Œi
rq`åÅ∞ ÉÏQÆ∞Ѩ_®ÅO>Ë WÖÏO˜ ѨӺ_»Öò ã¨O㨯$ux
‰õÄÅ^ÀÜ«∞‰õΩO_® HÍ^Œ∞. h=Ù #QÆ~°OÖ’ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl=Ù. Hõ#Hõ
JHõ¯_ç ‰õΩà◊√¡ ã¨O㨯$u QÆ∞iOz <Õ~°∞QÍ J#∞Éèí="≥∞ÿ#O`«QÍ
„QÍ=∂Ö’¡ ¿Ñ^Œ „ã‘ÎÅ∞, =ÚYºOQÍ ^Œo`« „ã‘ÎÅ∞ Z^Œ∞~°∞¯<Õ
WÖÏO˜ ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz <Õ~°∞QÍ `≥b^Œ∞. D "Õã¨q â‹Å=Ö’¡
<å#=∞‡ "åo¡O˜ÔHo¡#ѨC_»∞ JHõ¯_» ˆH=ÅO QÆ_ç¿ÑÜ«∞_»O HÍHõ
K«∞@∞ìѨHõ¯Å Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ „ã‘ÎÅ rq`«O QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞HÀ_®xH˜
áê¡<£ KÕã¨∞HÀ. ©gÅ =ÚO^Œ∞ #∞O_ç |∞l˚h, ~åAh, q∞QÆ`å
Ñ≤Å¡HÍÜ«∞bfl ɡ·˜H˜ ÖÏy h`À fã¨∞‰õΩ"≥à◊√¡. g∞ J#∞Éèí"åxfl
<å‰õΩ ~å~Ú. h‰õΩ „QÆO^ä•ÅÜ«∞O PÜ«∞xfl áÈ~Ú#™êˆ~ ѨiK«Ü«∞O
KÕâßQÍ. K«Hõ¯QÍ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ∞ `≥K«∞Û‰õΩx QÀ^•i X_»∞¤‰õΩ áÈ~Ú
K«^Œ∞=ÙHÀO_ç, #kÖ’ ^Œ∂HõO_ç, K≥>ˇ¡Hõ¯O_ç, ѨiÔQuÎ, ÔQOu
P_»∞HÀO_ç, ©gʼnõΩ =∂„`«O J`«∞‰õΩ¯áÈ=^Œ∞Ì =ÚYºOQÍ.
WOˆHq∞˜? <Õ#∞ =zÛ#C_»∞ D ѨÙã¨ÎHõO h‰õΩ W™êÎ#∞. #=Ófi,
g∞ „ÃѶO_£û K«^Œ∞=Ù^Œ∞~°∞ ZѨÊÏ¡ˆQ.
=Ù`«Î~°O ~å~Ú q=~°OQÍ. g∞ „ÃѶO_£û JO^Œsfl QÆ∞~°∞ÎKÕâß#x
K≥ѨC.
„¿Ñ=∞`À
h
~ÀÇ‘Ï ●
^˘~°∞‰õΩKÀ@∞¡
#"À^ŒÜ«∞ |∞H±Ç¨Ï∫ãπ
P~°ºã¨=∂*ò Z^Œ∞~°∞QÍ
HÍzQÆ∂_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
kâ◊ ѨÙã¨ÎHõ ˆHO„^ŒO
zHõ¯_»Ñ¨e¡
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
`≥Å∞QÆ∞ ѨÙã¨ÎHõO
HÍzQÆ∂_»,
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
"≥∞ÿ„u |∞H± ǨÏ∫ãπ
=∞ã‘^Œ∞gkä,
HÍ~°Öò=∂~ü¯ û ~À_£
q[Ü«∞"å_»
=∞}˜ |∞H±™êìÖò
ã¨O_Õ =∂Ô~¯ò
<≥Å∂¡~°∞
Ѩ^Œ‡ |∞H±™êìÖò
HÍÖˇ*ò~À_£
J#O`«Ñ¨Ù~°O
ã≤.q.‰õΩ=∂~ü
<åà◊O "åi gkä
QÆOQÍ#=∞‡¿Ñ@
`≥<åe
‰õΩâ◊Å |∞H±™êìÖò
WO.<≥O.2–2–281/Z
ÉÏQ∑ JO|~ü¿Ñ@
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ã¨Ç¨ÏK«~° |∞H±=∂~ü¯
ÉÏQ∑eOQÆOѨe¡
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£

18. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 200816
JÅ"å@∞ „ѨHÍ~°O ã¨Or=~å=٠Ѩ~°Hõ_»∞ѨÙ<Õ HÍѶ‘ ã≤Ñπ KÕã¨∂Î,
k#Ѩ„uHõ#∞ u~°ˆQã¨∞Î<åfl_»∞. ã≤© Z_ç+¨<£Ö’ „ѨK«∞iOz# F
„ѨHõ@# K«∂ã≤ J`«#∞ x~å…O`«áÈÜÕ∞_»∞. ~ÀE ©.gÖ’#∂,
k#Ѩ„uHõÖ’¡#∂J<ÕHõѶ¨∞’~åÅ#∞K«∂ã‘,K«kg"≥Ú^Œ∞ÌÉÏiáÈ~Ú#
J`«#∞ ‰õÄ_® P „ѨHõ@#`À JkiáÈÜÕ∞_»∞.
Hõà◊√§ #∞Å∞=Ú‰õΩx P „ѨHõ@# =OHõ =∞~˘Hõ¯™êi K«∂¿ã_»∞.
J#∞=∂#O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Ö’ L#flk `«# á¶È’<Õ! J „ѨHõ@#
WzÛOk `«# ÉèÏ~°º x~°‡ÖË!!
'ÃÑ·á¶È’Ö’x<åÉèí~°Î–ã¨Or=~å=Ù,QÆ`«Ô~O_»∞ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ
HõxÑ≤OK«_»OÖË^Œ∞.=∞x+≤x=∞~À=∞x+≤^ÀK«∞‰õΩ<Õ^Œ∞+¨ìã¨=∂*Ïxfl
=∂ˆ~ÛѨxÖ’`«Å=Ú#HõÖˇ·LOÏ_»∞.„ã‘ÎѨÙ~°∞+¨µÅ¿ãflǨ#∞~åQÍÅ
g∞^Õ P^è•~°Ñ¨_ç ÃÑo¡à◊√¡ [~°QÍÅx PtOKÕ =∞x+≤. Jxfl ~°HÍÅ
Jã¨=∂#`åfiÖ∂ „ѨѨOK«O #∞O_ç âßâ◊fi`«OQÍ `˘eyáÈ"åÅx
J#∞x`«ºO „â◊q∞OKÕ =∞#ã¨∞#fl =∞x+≤. J`«x PK«∂H© `≥e¿ãÎ,
D „H˜Ok <≥O|~°∞‰õΩ á¶È<£ KÕÜ«∞QÆÅ~°x „áê~°ú# – x~°‡Å— J^Õ
„ѨHõ@#!
''x~°‡ÖÏ...x~°‡ÖÏ...!—— JO@∂ ã¨Or=~å=Ù ˆHHõÅ∞ ÃÑ_»∞`«∂
ÉÏůhÖ’H˜ =KÕÛ_»∞.
x~°‡Å Dr K≥~Ú~üÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx, ѨÙã¨ÎHõO K«^Œ∞=Ù‰õΩO@∂
„ѨâßO`«OQÍHõxÑ≤OzOk.P`«‡Q“~°=OHÍ~°}OQÍP"≥∞Ö’HõxÑ≤OKÕ
ǨïO^•`«<åxfl–`«#HõO>Ë P"≥∞ r`«O Z‰õΩ¯= HÍ=_»O`À =zÛ#
á⁄QÆ~°∞QÍ J`«#∞ Jáê~°úO KÕã¨∞‰õΩO@∂ LOÏ_»∞.
ã¨Or=~å=Ù ã≤© Z_ç+¨xfl P"≥∞ g∞kH˜ qã≤i ''~ÀA ~ÀAH©
h‰õΩ Ñ≤zÛ Z‰õΩ¯==Ù`ÀOk. UO© „ѨHõ@<å?—— JO@∂ JiKå_»∞.
x~°‡Åf~°∞|_çQÍP„ѨHõ@#=OHõK«∂ã≤''<år=#ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞
HõxÑ≤OK«HõáÈ`Õ, <Õ#∞ HÍHõ WOÔH=~°∞ Ѩ˜ìOK«∞‰õΩOÏ~°∂?—— JOk
J=∂Ü«∞HõOQÍ.
''WѨʘ =~°‰õÄ h‰õΩ á⁄QÆ~°∞ =∂„`«"Õ∞ Z‰õΩ¯= J#∞‰õΩ<Õ"å}˜‚.
h‰õΩÑ≤zÛ‰õÄ_®Z‰õΩ¯"Õ#xWѨÙÊ_»~°ú=∞=Ù`ÀOk.K≥@ìO`«"≥ÚQÆ∞}˜‚
Z^Œ∞~°∞QÍ ÃÑ@∞ì‰õΩx, HõxÑ≤OK«‰õΩO_®áÈÜÕ∞#OÏ"Õq∞©?——
J<åfl_»∞ qã¨∞QÍæ.
q∞ã≤ûOQ∑ˆHã¨∞
''h=Ù <å Éèí~°Îq HÍ=Ù. <å Éèí~°Î ~°∂ѨOÖ’ =zÛ# =∂Ü«∂qq!——
JOk x~°‡Å.
''D =∞^茺 h"Õ"≥∞ÿ<å áœ~å}˜Hõ <å@HÍÅ∞ K«∂™ê"å? h"Õ"≥∞ÿ<å
ã¨f`«∞Åã≤"å??<Õ<Õ=∞<åfl=∂Ü«∂*ÅO^èŒ~°∞_ç<å???...<å‰õį_®
FÑ≤Hõ #tOzáÈ~ÚOk. ˆ~¿Ñ g∞ J#flÜ«∞ºx WHõ¯_çH˜
Ñ≤eÑ≤Oz–`å_À ¿Ñ_À `ÕÖËÛ™êÎ#∞—— J<åfl_»∞.
''Wk =∞x^ŒÌi ã¨=∞㨺. nO’¡ =∞^茺=~°∞ÎÅ „Ѩ"Õ∞Ü«∞O
^ÕxH©? HÍ"åÅO>Ë h `«~°Ñ¨Ù =HÍÖÏΠѨÙK«∞ÛHÀÏxH˜ Z=i<≥·<å
`≥K«∞ÛHÀ!—— JOk x~°‡Å.
P"≥∞ =∂@Å∞–J`«x HÀáêxfl =∞iO`«QÍ [fieOѨ KÕ™ê~Ú.
– – –
P"Õâßxfl J}∞K«∞HÀÖËHõáÈ=_»O`À ã¨Or=~å=Ù K≥OѨÅ∞
Z„~°|_çáÈÜÕ∞~Ú. x~°‡Å =∂„`«O „ѨâßO`«OQÍ Ç¨Å∞Ö’ F
‰õΩsÛÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx LOk.
JHõ¯_ç "å`å=~°}OÖ’x L„kHõÎ`«x ZÖÏ ã¨_»eOKåÖ’
J~°úOHÍHõ,x~°‡ÅJ#fl"≥∂ǨÏ<£JÜ≥∂=∞Ü«∞O֒Ѩ_®¤_»∞.ZO`≥·<å
ã¨Or=~å=Ù, _ç„w =~°‰õÄ `«# HÍ¡ãπ"≥∞ò HÍ|˜ì, =ÚO^Œ∞ D
"≥·Ñ¨Ù #∞O_ç #~°∞‰õΩ¯x =¿ãÎ ÉÏ=ÙO@∞O^ŒxÑ≤OzO^Œ`«xH˜.
''ã¨Or"£! x~°‡Å ã¨OQÆu <åHõO>Ë, hˆH ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. `«<Õ^À
`«=∂ëêH˜ ¿ÑѨ~À¡ „ѨHõ@# W¿ãΖ^•xfl #∞qfiO`« ã‘iÜ«∞ãπQÍ
fã¨∞‰õΩO>Ë ZÖÏ K≥ѨC?...——
=∞^茺֒ x~°‡Å HõeÊOK«∞‰õΩO@∂ ''ÖË^Œ#flÜ«∂º! <Õ#∞
ã‘iÜ«∞ãπQÍ<Õ P „ѨHõ@# WKÕÛ#∞. <Õ#∞ „¿Ñq∞Oz ÃÑo¡ KÕã¨∞‰õΩ#fl
ã¨Or"£–QÆ`« Ô~O_Õà◊√§QÍ HõxÑ≤OK«‰õΩO_® áÈÜÕ∞_»∞. P ã¨Or"£
ZO`« Q˘Ñ¨Ê =∞x+≤! =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÅ =∞^茺 Ѷ¨∞~°¬}, qâ◊fi
Ѩi}Ï=∂xH©, r= Ѩi}Ï=∂xH©, ã¨=∂[ Ѩi}Ï=∂xH© ZÖÏ
^•i fã≤O^À QÆu`åi¯HõOQÍ <å‰õΩ q=iOz# ™ê=∂lHõ âß„ã¨Î"Õ`«Î!
`«# HÍÖËr K«^Œ∞=Ù#∞ ã¨Ç≤Ï`«O ÖˇHõ¯ KÕÜ«∞‰õΩO_® „QÍ=∂ʼnõΩ
`«~°e "≥o§# P^Œ~°≈ q^•ºiú!! JO`« =~°‰õÄ K≥`«Î ã≤x=∂Å∞
K«∂ã¨∂Î, ѨxH˜=∂e# #=ÅÅ#∞ K«k"Õ <å‰õΩ–™ê=∂lHõ K«Å#
Hõ^äŒ
Ü«∂à◊¡JK«∞Û`«~å=∞Ü«∞º

19. =∞Ç≤ÏàÏ=∂~°æO ❖ "Õ∞–E<£ 2008 17
ã¨∂„`åÅ#∞ âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ q=iOKÕ =∂i¯û[=∞<Õ =¸_ÀHõ#∞fl#∞
„Ѩ™êkOz# QÆ∞~°∞=Ù, ã¨Or"£!...—— JOk.
P"≥∞ PÖ’K«#ÅH˜ J_»∞¤Hõ@ì "ÕÜ«∞_®xH˜ ''=∞i... Jxfl `≥eã≤#
=ºˆHΖWѨC_çÖÏ=∂~å_»O>Ë,^•xH˜"≥#Hõã¨Ô~·<åHÍ~°}"Õ∞LO_»K«∞Û
Hõ^•!—— J<åfl_»∞ "≥∂ǨÏ<£.
''J#flÜ«∂º! JÖÏO˜ „ѨQÆujÅ "Õ∞^è•q`À, D iÜ«∞Öò
Z¿ãìò „É’Hõ~üx áÈÅÛ_»O U"≥∞ÿ<å <åºÜ«∞OQÍ LO^•? `≥ÖÏ¡i
ÖË¿ãÎ – HÍ~°∞Ö’ |Ü«∞ÖËÌi, _»É∞ƒ#fl áêsìʼnõΩ Z~°"Õã≤, "åà◊§H˜
ã¨÷ÖÏÅ∞ K«∂Ñ≤Oz, JO^Œ∞Ö’x Hõg∞+¨<£ HÀã¨O JOQÆÖÏ~°∞Û‰õΩ<Õ
W`«xflѨ@∞ì‰õΩx–<åÉèí~°Îã¨Or"£JxZÖÏJ#QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl"£?——
JOk.
P =∂@Å`À ã¨Or=~å=ÙH˜ a.Ñ≤. =∞iO`« ÃÑiyáÈ~ÚOk.
''"≥∂ǨÏ<£..K«∂¿ã"å, h K≥Öˇ¡e á⁄QÆ~°∞! Ö’HõO`ÀÉÏ@∞QÍ =∞#O
=∂~åe Hõ^•!! ã¨=∂[O...K«@∞ì |O_»Å∂ JO@∂–=∞#O áê`«
zO`«HÍÜ«∞ ѨK«Û_ç Hõ|∞~°∞¡ K≥ѨC‰õΩO>Ë–D ~ÀAÖ’¡ #_»=^Œ∞.
=∂i# "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =∂~°ÖËHõáÈ=_»O
=Å¡<Õ Hõ^•–JO`«˜ ÃÑ^ŒÌ r=ÙÅ∞ –~åHõ∆ã¨|Å∞¡Å∞ JO`«iOz
áÈÜÕ∞~Ú! =∞#"≥∞O`«?—— J<åfl_»∞.
''Ѩiã¨~åÅÖ’x =∂~°∞ÊʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ~°OQÆ∞Å∞
=∂~°∞Û‰õΩx–Tã¨~°"≥e¡ÖÏ |`«∞‰õΩ "≥à◊§n¿ãHõO>Ë, ~åHõ∆ã¨|Å∞¡ÖÏ¡
JO`«iOzáÈ=_»"Õ∞ #Ü«∞O Hõ^Œ∂!—— JOk x~°‡Å.
D"≥∞`À "åkOz ÖÏÉèíO ÖË^Œ#∞‰õΩx, ã¨Or=~å=Ù "≥∂ǨÏ<£`À
"≥Ú~°ÃÑ@∞ìHÀ=_»O „áê~°OaèOKÕ_»∞. ''~å„`«#HÍ,ѨQÆÅ#HÍ <Õ#∞
Hõ+¨ìѨ_çã¨OáêkOKÕk<åXHõ¯_çHÀã¨"Õ∞<å?`«#∂,`«#H˜Ñ¨Ù@ìÉ’ÜÕ∞
Ñ≤Å¡Å∂ J#∞ÉèíqOK«~å? =∂i# ã¨=∂[OÖ’ – _»|∞ƒÖËHõáÈ`Õ,
=∞#efl =∞#∞+¨µÅ∞QÍ QÆ∞iΙêÎ~å?—— J<åfl_»∞.
x~°‡Å J#fl"≥·Ñ¨Ù uiy ''ã¨=∂[O J`«xH˜ XHõ¯_çˆH =∂iO^•?
J#flÜ«∂º–=∞i#∞"≥fiO^Œ∞‰õΩ=∂~°ÖË^Œ∂?=∂~åÛeûOkã¨=∂*Ïxfl
Hõ^•? ã¨Or"£ JѨC_»∞ <å‰õΩ <ÕiÊOk J^Õ Hõ^•! ã¨=∂*Ïxfl
=∂ˆ~Û Ñ¨xx QÍeH˘kÖËã≤, ^ŒQÆ∞Öσl ã¨=∂*ÏxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
=∞#"Õ∞ =∂iáÈ`Õ ^•xfl U=∞<åe? W`«#∞ iÜ«∞Åì~üQÍ =∂i#
`«~åfi`« ã¨OáêkOz# ^Õxh <ÕxO`« =~°‰õÄ LѨÜ≥∂yOK«ÖË^Œ∞
PYiH˜ HÍ~°∞`À ã¨Ç¨! 'Z^Œ∞˜ =∞x+≤H˜ u#_®xH˜ ~˘>ˇì ÖË#ѨÙÊ_»∞,
ˆH‰õΩ u<Õ"å_»∞ <Õ~°ã¨∞Î_»∞— J<Õ Öˇx<£ ã¨∂H˜Îx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ QÆ∞~°∞Î
KÕ¿ã P ã¨Or"£ PHõeˆHHõÅ`À =∂~°∞"≥∂ˆQ D Ö’HõOÖ’, Ju
Ys^≥·# HÍ~°∞Ö’ +≤HÍ~°∞¡ H˘@ìQÆÅ_»x <Õ##∞HÀ#∞—— JOk.
ã¨Or=~å=ÙH˜ P"≥∞ „Ѩu =∂Ï QÆ∞iK«∂ã≤ H˘˜ì# `«∂ÏÖÏ
`«QÆ∞Å∞`ÀOk. ''"≥∂ǨÏ<£! P"≥∞`À "åkOKÕ FÑ≤HÍ, J=ã¨~°O
<å‰õΩ ÖË=Ù. =∂‰õΩ ÃÑà◊§~Ú J~Ú^Õà◊§=Ù`ÀOk. 'WѨʘˆH ÉÏQÍ
PÅ㨺O KÕ¿ãO. "≥O@<Õ Ñ≤Å¡efl HõO^•O!— JO>Ë, 㨿ãq∞~å
HÍ^ŒO’Ok g∞ K≥Öˇ¡Å∞. Ñ≤Å¡efl Hõ<Õ L^ÕÌâ◊O `«#H˜ ÖËHõáÈ`Õ,
P q+¨Ü«∞O ÃÑo¡H˜ =ÚO^Õ <å‰õΩ K≥Ñ≤Ê LO_®eûOk. ^•xfl
|˜ì<åx~°‚Ü«∞O=∂~°∞Û‰õΩ<Õ"å_ç<Õ"≥∂!FJÉσ~¸,J=∂‡~¸
ÃÑo¡ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°O>Ë "åà◊√§ `«Ñ¨ÊHõ Ñ≤Å¡efl HõOÏ~°x ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ
#=Ú‡`åO. =∞^茺֒ `«xÖÏ x~°‚Ü«∞O =∂~°∞Û‰õΩO@∞O^Œx <Õ#∞
TÇ≤ÏOK«ÖË#∞ Hõ^•!—— J<åfl_»∞.
D ™êi x~°‡Å u#flQÍ ã¨Or=~å=Ù "≥·¿Ñ uiy ''„Ѩã¨∞Î`«
ã¨=∂[OÖ’ Jhfl Jã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú Hõ^•! <Õ#ѨC_»∞
ã¨Or"£x ZO^Œ∞‰õΩ „¿Ñq∞OKå#∂? J`«x ÉèÏ"åÅ∞ #KÕÛ Hõ^•!
J`«xH˜ÖÏ kQÆ*ÏiáÈÜÕ∞ L^Õúâ◊ºO LO>Ë, ÃÑo¡H˜ =ÚO^Õ <å‰õΩ
K≥Ñ≤Ê LO_®eûOk. ^•xfl|˜ì <Õ<Õq∞ x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<Õ^•<Àfl?
JÉèí∞º^ŒÜ«∞ÉèÏ"åÅ∞Hõey#„ã‘ÎѨÙ~°∞+¨µe^ŒÌ~°∞ÃÑo¡KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°O>Ë
– JO`«HõO>Ë L#fl`« ÉèÏ"åÅ∞ U~°Ê~°K«∞HÀÖËHõ áÈ~Ú<å, J"Õ
ÉèÏ"åÅ`À H˘#™êQÆ∞`å~°x ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ #=Ú‡`åO. =∞^茺֒
WO`«˜ J^èŒóáê`åàÏxH˜ *ÏiáÈ`å~°x TÇ≤ÏOK«ÖË#∞ Hõ^•!——
JOk.
ã¨Or=~å=ÙHÀáêxfl|Å=O`«OQÍJ}∞K«∞‰õΩO@∂''K«∂¿ã"å
"≥∂ǨÏ<£... =∂@H˜ =∂@ JѨÊy™ÈÎOk. P ¿ÑѨ~°∞ „ѨHõ@#x
U^À ‰õΩ„~° KÕ+¨ìQÍ ÉèÏqOz, =kÖËÜü∞ HÍh–"≥O@<Õ Ñ≤Å¡efl
Hõ#_®xH˜ XѨC‰õΩO@∞O^À, ÖË^À XHõ¯ =∂@Ö’ K≥ѨÊ=∞#∞——
J<åfl_»∞.
x~°‡Å „ѨâßO`«OQÍ<Õ ''ÉèÏ= ™ê~°∂Ѩº`« Hõey# „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ
=∞^茺 zQÆ∞iOz# ¿ãflǨÏO, „¿Ñ=∞Å ã¨Ç¨Ï[ Ѩi}Ï=∞"Õ∞–Ñ≤Å¡Å∞.
ZѨC_≥·`Õ J`«#∞ ѨÓiÎQÍ _»|∞ƒ =∞x+≤QÍ =∂iáÈÜ«∂_À,
JѨʘ#∞O_ç W`«#∞ <å‰õΩ Ѩ~å~Ú =∞x+≤QÍ<Õ JxÑ≤ã¨∞Î<åfl_»∞.
P ~ÀA #∞O_ç <Õ#∞ =∂#ã≤HõOQÍ#∂, âßs~°HõOQÍ#∂ J`«xH˜
^Œ∂~°OQÍ LO@∞<åfl#∞. WѨC_»∞ W`«x`À Ñ≤Å¡efl Hõ#_»=∞O>Ë
–<Õ#∞ =ºaèK«iOz#>Ë¡! W`«xH˜ Ñ≤Å¡ÅÃÑ· „¿Ñ=∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞
ÖË^Œ∞. D =∞^茺֒ _»|∞ƒ J_»¤QÀÅ∞QÍ ã¨OáêkOK«_»O`À, `«#
Pã≤ÎH˜ "å~°ã¨∞Å∞ HÍ"åÅ#fl ^Œ∞QÆú „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk—— JOk.
ã¨Or=~å=ÙH˜ HÀѨO Hõ@ìÅ∞ `≥OK«∞‰õΩOk. ''`≥eq LOk
Hõ^•x, =„HõOQÍ PÖ’zOK«‰õΩ. UO =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl"À `≥e¿ã
=∂Ï¡_»∞`«∞<åfl"å?—— JO@∂ JiKÕ_»∞.