Powerpoint on the Plantation of Ireland as Gaeilge

2.  Ceard atá i gceist le plandáil?
 Cé a rinne iad?
 Cén fath?
 Cén chaoi
 Ceard tionchar a bhí aige ar an tír seo?
 An rud maith no dona a bhí ann?

3. Plandáil Chromail Uladh
(Connacht)
Laoise-Uíbh
Cuige Mumhan Fhailí

4. Éire in 1450
Talamh na hÉireannaigh
dúchasacha.
Talamh na Gaill-
Ghaelacha
An Pháil

6.  Modh a bhí anseo chun Éire a chuir faoi chois
agus a rialú. Bhí na Sasanaigh ag iarraidh na
Gaeil a ruaigeadh as a gcuid tailte agus coilinígh
dhilse ó Shasana a chuir ina n-áit.

7.  Duine a thagann ó thír eile chun cur faoi in áit
eile nach bhfuil aon bhaint acú leis. Rinne siad
é seo ar chupla chuis, (1) chun smacht a chuir ar
na daoine a bhí ann rompu, (2) chun cumhacht
agus tallamh a chuir faoina gcos agus (3) i gcas
na hÉireann, an Phrotastúnachas a chuir chun
cinn.

8.  Le linn an 6ú aois dheag, mhair thart air 750,00
– 800,000 sa tír seo. Is faoin tuath den chuid is
mó a mhair siad. Ní raibh morán bailte mhóra
ann mar gheall nar tháinig na Rómhanaigh go
dtí an tír seo. Bhí Rí Shasana ina Rí air an tír
seo ach i ndáiríre ní raibh morán cumhacht
aige ar an tír. Bhí córas eile i bhfeidhm ag an
am.

10.  An Pháil. Seo é an phiosa talún a bhí timpeall ar
Bhaile Átha Cliath, o Dún Dealgan go Deilginis. Bhí sé
go hiomlan faoi smacht na Sasanaigh. Mhair muintir
na háite seo faoi riail Shasana, lean siad nósanna na
Sasanaigh, lean siad dlí Shasana agus labhair siad
Béarla. Bhí clais mhór cuirte timpeall an pháil chun na
clanna Gaeil a choinneáil amach de bharr ionsaithe.
‘The Pale was a miniature England’

11.  Is clann clainne leis na Gall-Normannach (Anglo-
Normans) a rinne ionsaí air Éirinn sa dara haois dheag
(12th Century) a bhí iontú seo. Bhí orthú a bheith dilis
don choróin ach faoi 1450, bhí siad meascaithe leis na
Gaeil. Mar sin, is beag áird a chuir siad ar riail Shasana.
Ach, bhí an-chumhacht acú. Is iad na dream ba
chumhachtaí na,
Iarla Ormond (Na Buitléir)
Iarla Chill Dara (Mac Gearailt)
Iarla Desmond (Mac Gearailt)

15.  Aodh Ruadh Ó Domhnaill (Tír Chonaill)
 Aodh Mór Ó Néill (Tír Eoghain)
 MacCarthaigh (Corcaigh)

16. Aodh Mór Uí Neill
Bhí sé aitheanta mar
Rí na hÉireann ag an
am. Bhí an-mheas ag
daoine air, na
Sasanaigh ina measc.
Bhí an-chumhacht
aige i gCuige Uladh
ag an am.

17. Aodh Ruadh Ó Domhnaill
Rí Thir Chonaill a bhí
anseo. Le linn na
plandáilacha chuaigh
sé féin agus Uí Neill
le cheile chun a cuid
tailte a chosaint agus
an ruaig a chuir ar na
Gaill.

18. MacCarthaigh
Bhí sé laidir i
gContae Chorcaigh le
linn na hama sin.
Bhíodh sé féin agus
Iarla Desmond i
gcoinne a cheile go
minic ar phairc an
troda.

19.  Mar sin, is tír míshocair a bhí in Éirinn. Bhíodh na
Gaeil ag troid leis na Gaill. Chomh maith leis seo
bhíodh na Gaeil ag troid leis na Gaeil, faoi
thallamh agus beithígh. Chomh maith leis seo, bhí
faitíos ar Rí Shasana go ndéanfadh an Spainn nó an
Fhrainc ionsaí ar Shasana trí thallamh na
hÉireann. Mar sin, rinne said cineadh an tír a chuir
faoi smacht iomlan an Rí agus an t’aon bhealach
chun é seo a dhéanamh na trí Plandáil.

20. Bhí Anraí VIII agus na monarcaí a tháinig ina dhiadh
ag iarraidh an tír a phlandáil mar gheall,
* Sasana a chosaint
* An Protastúnachas a chuir i bhfeidhm sa tír,
* Cheap siad go raibh cultúr na hÉireann
barbartha agus bhí siad ag iarriadh deireadh a
chuir leis.

21. Anraí VIII

22. Laoise – Uíbh Fhailí,
1556

23. ‘Bloody Mary’
Banríon Mháire a haon

24. Ag tús an 6ú haois deag, b’iad muintir Uí Chonchuir a bhí i
gceannas ar na háiteanna ar a dtugtar Laoise agus Uíbh
Fhailí orthú anois. Chuir na Clainne Gaeil seo isteach go
mór air muintir an Pháil, na Sasanaigh ach go hairithe. Sa
bhliain 1528, ghabh siad Fear Ionaid an Rí agus choinnigh
siad faoi ghlas é ar feadh tamaill. Nios measa fós, sé bliana
ina dhiadh sin thug clan Uí Chonchúir tacaíocht d’Iarla
Chill Dara chun éirí amach i gcoinne an Rí.

25. Tar éis seo chuir sí Plandáil i bhfeidhm. Is iad na
haidhmeanna a bhí aicí leis an phlandáil seo ná,
 Dlí Shasana a bhunú mar priomh dlí na háite sin
 Chun an Pháil a chosaint
 Chun na hÉireannaigh dúchasacha a chuir faoí smacht

26. Mar sin, ghlac na Sasanaigh leis nach mbeadh aon
suaimhneas acu go dtí go mbeadh an ruaig cuirte ar na
Gaeil a bhí ag maireachtaíl le taobh agus thart timpeall air
Laoise agus Uíbh Fhailí. Leis sin, chuir an Bhanríon Mháire
(Bloody Mary) fórsa le cheile chun iad a chuir go hiomlan
faoi chois.

28. Plandáil Chromail Uladh
(Connacht)
Laoise-Uíbh
Cuige Mumhan Fhailí

30. 1586 ar aghaidh

31. Éire in 1450
Talamh na hÉireannaigh
dúchasacha.
Talamh na Gaill-
Ghaelacha
An Pháil

33.  Thrial an Bhanríon Éilis a haon nosanna Sasanach agus an
chreideamh Phrotastúnach a chuir chun cinn i gCuige Mumhan.
 Chuaigh na Gaill-Ghaelacha agus na hÉireannaigh dúchasacha
ina choinne.
 Tharla Éirí amach de bharr seo ach bhí an bua ag forsaí Éilis agus
bhí sí in ann an Cuige a phlandáil ansin.

34.  Thrial an Bhanríon Éilis a haon nosanna Sasanach agus an
chreideamh Phrotastúnach a chuir chun cinn i gCuige Mumhan.
 Chuaigh na Gaill-Ghaelacha agus na hÉireannaigh dúchasacha
ina choinne.
 Tharla Éirí amach de bharr seo ach bhí an bua ag forsaí Éilis agus
bhí sí in ann an Cuige a phlandáil ansin.

35.  Ordaithe ag an Bhanríon Eilís a haon
 Talamh tógtha ó Iarla Desmond.
(Fitzgerald)Corcaigh, Cill Chainnigh, Luimneach agus
Port Lairge.
 D’eirigh siad amach i gcoinne Eilís agus d’iar siad
cunamh ar Rí na Spainne. Namhaid Eilís.

36. Ceard a rinne sí sa phlandáil?
(1) Daoine a aistriú as Sasana.
(2) An Phrotastúnachas a scaipeadh ar fud na tire
(3) Bailte a thogáil
(4) Gan talamh a ligean ar chios do na
hÉireannaigh dúchasacha

37.  Cheap sí go dtiocfadh nios mó Sasanaigh ach níor thainig.
 Mar sin, bhí orthu talamh a ligean do na hÉireannaigh arís.
 Ní raibh na daoine a tháinig in ann a cuid estáit a chosaint
 Déanamh go leor ionsaithe ar na Sasanaigh le linn cogadh
na naoi mbliana.

39.  Ba iad na dtaoisigh Gaelacha na daoine a bhí i
gceannas i gcuige Uladh.
 Aodh Ó Néill
 Aodh Ruadh Ó Domhnaill

40. Aodh Mór Uí Neill
Bhí sé aitheanta mar
Rí na hÉireann ag an
am. Bhí an-mheas ag
daoine air, na
Sasanaigh ina measc.
Bhí an-chumhacht
aige i gCuige Uladh
ag an am.

41. Aodh Ruadh Ó Domhnaill
Rí Thir Chonaill a bhí
anseo. Le linn na
plandáilacha chuaigh
sé féin agus Uí Neill
le cheile chun a cuid
tailte a chosaint agus
an ruaig a chuir ar na
Gaill.

42.  Thrial an Bhanríon Eilís 1 nosanna Shasana agus dlí
Shasana a chuir i bhfeidhm sa gcuige ach theip uirthí.
 Toradh a bhí ar seo ná cogadh na naoi mbliana 0 1594 –
1603.
 An cath ba thabhachtaí na Cath an Átha buí. (Yellow ford)

45.  Roimh chogadh na naoi mbliana, ba é Cuige Uladh an
cuige ba Ghaelaigh in Éirinn. Ní raibh morán boithre
na báilte ann agus bhí go leor den chuige ina bhforaois.
Theip ar an iarracht a rinne Sasana an áit a phlandáil in
1570 mar gheall ar troid ina choinne ach de bharr
cogadh na naoi mbliana, faoin bhliain 1601, ní raibh
ach idir 25,000 go 40,ooo fear fásta fagtha in Uladh.

47.  Tuaisceart Éireann a shuaimniú agus a dhéanamh nios
sibhialta
 An chreideamh a athrú go dtí an Phrotastúnachas .
 Talamh na nIarlaí a thogáil.

48. Ard Mhacha An Chabhaín
Dún na nGall Fear Manach
Tir Eoghain