VNConstructeurs is the Dutch organization of registered concrete construction and design engineers. The organization has recently started to focus on the design and construction of more sustainable concrete structures. This is a lecture that I gave on 23 april 2014 in Amersfoort.

1. Stufib-Stutech Studiecel 61
State-of-the-art:
Duurzaamheid als ontwerpcriterium
voor beton
- toegespitst op de CO2 -

2. Stufib-Stutech studiecel 61
Pieter Lanser
Cement&BetonCentrum, Den Bosch

3. Stufib-Stutech studiecel 61
1. Aanleiding
2. Doelstelling
3. Werkwijze
4. Samenstelling
5. Verwachtingen
6. Resultaten

4. Stufib-Stutech studiecel 61 - deelnemers
Achternaam Voornaam initialen rol Bedrijf
1 Albers Rene R. lid Orcem
2 Arkel Tom van lid Royal HaskoningDHV
3 Bijl Mark lid Kijlstra
4 Dekker Leo lid Mebin B.V.
5 Dijkhuis Leendert lid ABT
6 Dingenouts Marno lid BASF
7 Dorrenboom Govert G.J. lid ABT
8 Fütterer Michael M.P. lid Heijmans Integrale Projecten
9 Gabriëls Frans lid Struyk Verwo Infra
10 Heusden, van Job J. lid Volker InfraDesign BV
11 Hol Gerard G.J. lid Bartels ingenieursburo
12 Lanser Pieter P.A. voorzitter Cement&Betoncentrum
13 Moel Maarten de M.R. lid BAM Infra
14 Mulders Sigrid S.G.C. lid Bartels ingenieursburo
15 Pero Dirk H.M.A. lid BAS Research & Technology
16 Pluis Math M.P.J. lid Spanbeton B.V.
17 Poel v/d Marie lid VOBN
18 Reen Rogier van lid Pieters Bouwtechniek Haarlem B.V.
19 Robbemont Arnold A.J. lid Zonneveld ingenieurs
20 Saraber Angelo A.J. secretaris Vliegasunie
21 Schoenmakers Dennis .C.M. lid Wagemaker
22 Schoutens Pieter P. lid Witteveen+Bos
23 Schuur Henk H.M.L. lid BFBN
24 Sloten Johan van lid Royal HaskoningDHV
25 Swinkels Maarten lid SGS Intron
26 Vergoossen Rob lid Royal HaskoningDHV
27 Vermeulen Edwin E.M.M. lid Van Nieuwpoort
28 Wijnen, van Paul lid Wagemaker ingenieursbureau
29 Wolf van der Mark M.R. mentor Stutech Ballast Nedam
30 Frenay Jeroen J.W. mentor Stufib ENCI Heidelberg

5. Stufib-Stutech studiecel 61
Opzet en beperkingen
CO2 numeriek beton (producten)
competenties actueel potentieel
Stutech/Stufib-leden toepasbaar toepasbaar
Life Cycle Approach

6. Stufib-Stutech studiecel 61
Numerieke benadering
materiaal beton betonproducten bouwmaterialen gebouwen
SC61
fase 1
SC61
fase 2
MRPI &
BREEAM
materialen
tool
BREEAM
e.a.
Nationale Milieudatabase

7. Stufib-Stutech studiecel 61
Studie
onderwerp uitvoerder
Duurzaamheid als ontwerpcriterium
voor beton, toegespitst op CO2
STUTECH/STUFIB
Green Deal Verduurzaming
Betonketen
MVO-NL
cement- en betonsector

8. Stufib-Stutech studiecel 61
Ontwikkeling
onderwerp uitvoerder
rekenregels en normen NEN, CEN, ISO
software INTRON, W/E, DGBC
database SBK, MRPI, bedrijven

9. Stufib-Stutech studiecel 61
Opleiding
onderwerp uitvoerder
Leergang “Rekenen aan
Duurzaamheid van beton”
Betonvereniging
Duurzaamheidsmodules
in cursussen betontechnologie
–constructies en –onderhoud
Betonvereniging
Getting started with CUR-tool VOBN+BFBN
Avondcursus VNConstructeurs

10. De CUR-tool
onderwerp uitvoerder
opdrachtgever SBRCURnet - Rotterdam
begeleiding Commissie B88
software SGS-INTRON
programmatuur Excel
informatie en registratie Hans van Hulst
hans.vanhulst@sbrcurnet.nl

11. Studiecel 61 vs Green Deal
onderwerp studiecel 61 Green Deal
tijdshorizon 2013 2020
maatregelen cases/varianten
(verbeteropties)
handelingsperspectieven
criteria CO2 en MKI CO2 en MKI
CO2-efficiency
CO2-potentieel
haalbaarheid
deelnemers betontechnologen
betonconstructeurs
hele keten
resultaat rapport afspraken

12. Resultaten Green Deal

13. Stufib-Stutech studiecel 61
werkwijze
definitie verbeteropties
definitie cases
dataverzameling
referentie-ontwerp
match cases – VO’s
berekening

14. Stufib-Stutech studiecel 61
infra
basisoptie/case
bejaarde
ntehuis woning kelder
parkeer
garage viaduct
straatstene
n
1 Verlengen gebruiksduur met behoud van functie.
2 Verlengen gebruiksduur met andere functie.
3 Ter plaatse gestort vervangen door prefab of vice versa.
4 Slankere kolommen toepassen (reductie hoeveelheid materiaal).
5 Toepassen slimme configuratie balken en platen (reductie materiaalhoeveelheid).
6 Reduceren van de lengte van de overspanning (reductie materiaalhoeveelheid).
7 Vervangen gewapend door voorgespannen beton of vice versa.
8 Verhogen betonsterkte.
9 Aanpassen samenstelling van het bindmiddel.
10 Verlagen van het bindmiddelgehalte.
11 Vervanging primair door secundair toeslagmateriaal.
12 Optimaliseren nabehandeling.
13 Verlengen ontkistingstijden.
14 Toepassen rekenwaarde sterkte na 56-91 dagen.
15 Toepassen betonkernactivering.
16 Verbeteren hergebruik na ontmanteling/sloop.
woningbouw utiliteitsbouw

15. Stufib-Stutech studiecel 61
casus projectleider
bejaardenhuis Gerard Hol
woning Leo Dekker
kelder Leendert Dijkhuis
parkeergarage Maarten Swinkels
viaduct Pieter Schoutens
betonstraatsteen Sigrid Mulders
kanaalplaatvloer VBI-IMd

16. Woningbouw
Betonmortel
- Koude en warme gietbouw
- Toepassing betongranulaat
- Attestbeton

17. Koude gietbouw
Mengsel WG1614 KG1614 WG4014 KG4014 WG4010 KG4010
CEM III 280 250 240 180 280
CEM I 80 400 160 80
Vliegas 50 120
Zand 775 770 810 750 772 775
Grind 1075 1040 1080 1030 1049 1080
Water 180 160 190 160 167 160
Hulpstof 2,5 2,5 2,5

18. Koude gietbouw

19. Koude gietbouw

20. Granulaatbeton

21. Parkeergarage
Varianten
Overspanning: 17 meter
A1a Kanaalplaat met gewapende druklaag.
A1b Als A1a, maar met HSB-kolommen.
A2 TT-platen met prefab kolommen.
Overspanning: 8,5 meter
B1 Breedplaat met verdikte balkstrook en in-situ
kolommen.
B2a Vlakke plaatvloer met VZA en in-situ kolommen.
B2b Als B2a, maar met 91 dagen ipv 28 dagen beton

22. Parkeergarage

23. Parkeergarage
Conclusies
Prefab vs ter plaatse gestort:
• Geen algemene conclusie mogelijk
• Fabrikagesnelheid gaat ten koste van het milieu, maar
kan worden gecompenseerd door uitgekiender ontwerp
Slankere (HSB-)kolommen:
• Leiden (hier) niet tot minder CO2
• Minder materiaal vs méér cement

24. Parkeergarage
Conclusies
Voorgespannen ipv gewapend beton:
• Geen algemene conclusie mogelijk
• De beste en de slechtste variant zijn voorgespannen
• Bij vergelijkbare constructies kan voorspanning beter
zijn
Verhoging betonsterkte:
• Leidt (hier) niet tot minder CO2.
• Minder materiaal vs méér cement

25. Parkeergarage
Conclusies
Rekenwaarde betondruksterkte op 56/91 dagen:
• Levert zinvolle milieuwinst op
Verbeteren hergebruik na ontmanteling/sloop:
• Hergebruik van prefab elementen leidt tot minder CO2
• Kwantificering is moeilijk
Halvering van de grootte van de overspanning
• De uitkomsten zijn veeleer afhankelijk van de bouwwijze

26. Stufib-Stutech studiecel 61
Nabeschouwing
• Handelingsperspectief is vandaag al aanwezig.
• Er kan goed aan worden gerekend.
• Gebruik en interpretatie vergen enige oefening.

27. Stufib-Stutech studiecel 61
Vooruitblik
Rekentools behoeven (altijd) verbetering.
Sustainability moet een vaste plaats krijgen
in:
- het reguliere, technische betononderwijs
- het opleidings- en cursusprogramma (van de BV).

28. Stufib-Stutech studiecel 61
In breder perspectief
1. Kwantificering is niet het eerste en laatste woord,
wel een goede basis voor analyse en discussie
2. Ook handelingsperspectieven kunnen worden
doorgerekend.
3. De betonsector is goed op streek en is al verder op weg
dan menige andere sector.