1. Position paper
Democratie.nu als ethisch merk ?
Piet De Pauw
3 Aug 2012-08-03
Versie 0.1
De positionering van democratie.nu heeft een lange voorgeschiedenis:
a) De weg lobbygroep bij bestaande politieke partijen
In de geschiedenis van WIT, de voorloper van democratie nu, is het pleidooi voor BROV
(Bindend Referendum op Volksinitiatief) eerst voorgesteld als een oplossing die meer in
lijn is met wat de meerderheid van de mensen willen met als neveneffect - verhoging
sociaal kapitaal. Dit middel werd gezien als een aanvulling van de representatieve
democratie, toegepast in die gevallen waar diegenen die de macht uitmaken, beslissingen
nemen die al te veel afwijken van wat de grote meerderheid van de bevolking meent wat
dient te worden gedaan. M.a.w het referendum als ingaand tegen een beslissing van de
verkozenen. Bijkomend werd geprobeerd deze ideeen doorgang te doen vinden via de
wetgevende macht van de zogenaamd representatieve democratie.
In realiteit bleek , dat aangezien directe democratie beslissingsmacht afneemt van politici,
en dat het BROV door hen gezien wordt als een ongewenste motie van wantrouwen, dat
politici alleen in woorden directe democratie steunden, maar nooit in daden.
b) de weg via een nieuwe politieke partij.
De weg via politici faalde. Dus werd getracht de bevolking rechtstsreeks te overtuigen
door deelname aan de verkiezingen.
Een eerste poging gebeurde via Vivant. Vivant heeft drie programmapunten:
basisinkomen, verschuiving van belasting op arbeid naar consumptie, en invoering
BROV (Bindend Referendum op Volksinmitiatief)
Ook deze weg bleek zeer moeilijk, om twee redenenen:
- overtuigen van de bevolking bleek moeilijker dan gedacht
- het opwerpen van politieke partijen van belangrijke drempels: de kiesdrempel,
fincieringsdrempel voor politieke partijen, verbod op verkiezingsreklame in de
gemeenschappelijke ruimtes, terwijl verkiezingen precies gaan over die
gemeenschappelijke ruimtes.
- het programmapunt “directe democratie” conflicteert in de realiteit regelmatig met de
andere programma punten.
Daarom werd besloten dat als “directe democratie” via de weg van een politieke partij
zou worden bewandeld, dat dit diende te gebeuren door een partij met slechts 1
programmapunt: invoering BROV (Bindend Referendum op Volksinitiatief)

2. Hiertoe werd de politieke partij 3D opgericht. Gelijkaardige initiatieven ontstonden ook
in parallel (iCrowd, LijstLijst, Blanko,....). Dit is een aanduiding dat het idee een aantal
mensen aanspreekt, en dus mogelijkerwijze een goede strategie is voor deelnamen aan
verkiezingen.
Advies werd ingewonnen (o.a. bij Roland Duchatelet op 7 december 2011). Uit de
meeting met Roland Duchatelet bleek dat om in verkiezingen te kunnen winnen men over
voldoende vuurkracht diend te beschikken. Verkiezingen gaat over het verslaan van de
anderen, en is een frontale confrontatie tussen tegenstanders. Deze confrontatie kan
alleen overleven als men in staat de andere via de inzet van voldoende middelen te
verslaan.
Gezien de zeer beperkte middelen is het voor velen duidelijk dat op korte termijn niet aan
deze voorwaarde kan worden voldaan. Het inzetten van de schaarse middelen
(vrijwilligers) met dit doel heeft een groot gevaar dat de mensen snel opgebrand raken en
gedesillusioneerd, omwille van het uitblijven van resultaten. Aangezien de “vijand” in dit
geval zeer machtig is, is de kans reeel dat het alleen maar lijdt tot fristratie en opoffering
van de goodwill en energie van de medewerkers.
Om succes te hebben die je het wiel van succes in gang te zetten. Een doelstelling te
zetten die kan worden behaald, hieruit kan weer nieuwe energie geput worden om een
nieuwe doelstelling te halen,... enzovoort. Deze werkwijze wordt uiteengezet in het boek:
“Good to Great” van Jim Collins1. Maar hoe doe je dit?
Op 25 september 2010 werd de hulp ingeroepen van Wim Van Hees. Hij is expert in het
opzetten van succesvolle merken en vertelde dat er twee manieren zijn om democratie.nu
te verkopen, dwz en sterk merk te maken:
1) Verkopen als sterk merk door te wijzen op de voordelen.
m.a.w. een antwoord op de vraag: “What is in for me?”
2) Verkopen als een ethisch merk. Dwz als een ethische MUST
Dan wordt deze ethiek in frontale confrontatie voorgesteld tov de heersende ethiek.
Het verkopen van een organizatie als sterk merk, vraag de inzet van heel wat middelen
(promotiemateriaal, medewerkers,...). Die middelen zijn niet beschikbaar voor de
promotie van directe democratie. Een minimum voorwaarde om enige kans te hebben
bij verkiezingen is een positionering als sterk merk.
Helemaal anders wordt het wanneer je de organisatie kan verkopen als een ethisch merk.
Dan plant je je voet in de grond, en zeg je: “wij staan voor deze ethische waarde”. Die
waarde botst frontaal met de tot dan toe geldende ethiek. Door het planten van je voet op
dat punt, en elke confrontatie met ethische waarden te winnen, veroorzaak je dat de
wereld rond dit punt begint te draaien. Maar dan dien je natuurlijk een sterke ethisch
uitgangspunt te hebben.
De vraag is dan: wat is de ethische waarde onderliggend aan de ideeen van het BROV?
Dit was voor mij het begin van een lange zoektocht.
1
http://en.wikipedia.org/wiki/Good_to_Great

3. Laat ons eerst naar de bestaande ethische systemen kijken:
(1) Dictatuur
Elke mens van deze samenleving is slaaf van een slavenmeester. De slavenmeester is aan
de macht gekomen via een militaire coup, en blijft aan de macht zoalng hij/zij (meestal
een hij) deze acht kan behouden. Zolang als de slavenmeester een aantal regels volgt
(meestal het maken van een wet door de horigen van de organizatie waarvan de
slavenmeester het hoofd is), zijn er voor de slavenmeester weinig of geen beperkingen in
het nemen van het leven, vrijheid en eigendom van de onderworpen slaven.
(2) Representatieve Democratie.
De mens is slaaf van een slavenmeester. Een slavenmeester aangesteld voor een
bepaalde tijd, via een procedure die men “verkiezingen” noemt. Zolang als de
slavenmeester een aantal regels volgt (meestal het maken van een wet door de horigen
van de organizatie waarvan de slavenmeester meestal het hoofd is), zijn er voor de
slavenmeester weinig of geen beperkingen in het nemen van het leven, vrijheid en
eigendom van de onderworpen slaven.
In tegenstelling tot een dictatuur verloopt het maken van wetten in een representatieve
democratie moeilijker.
Immers er zijn volgende beperkingen:
- de aanstelling tot slavenmeester is voor een beperkte duur. De slavenmeester zal
meestal een nieuwe aanstelling tot slavenmeester ambieren, en is daardoor afhankelijk
van de goodwill van de verkozenen, en onrechtsreeks van de slaven die deze verkozenen
bij de volgende verkieizing aanstellen.
- de verkozenen kunnen de slavenmeester afzetten wanneer deze hen niet meer bevalt
en een andere slavenmeetser aanduiden.
Wat is nu voor een slaaf het verschil tussen dictatuur en representatieve democratie?
In een representatie democratie is dat de slavemeester meer afhankelijk van de
verkozenen., vermits hij/zij kan afgezet worden. Dit leidt ertoe dat wat minder geweld
kan worden gebruikt door de slavenmeester voor het nemen van vrijheid en eigendom
van de slaven. Vandaar dat Representieve democratie wordt aanzien als superieur boven
dictatuur.
In de meeste van de representatieve democratieeen worden ongeveer 100 000 bladzijden
nieuwe wetten gemaakt. Het geconsolideerde effect van deze wetten over een lange
periode is dat de individueen die in deze samenlevingen wonen (de slaven), steeds meer
van hun vrijheden en eigendom verliezen. Het systeem glijdt steeds langzaam maar zeker
af naar een totalitair systeem. In de realiteit zien we dat elke representatieve democratie
instabiel is. Op termijn leidt dit naar oorlog, of een finaciele ineenstorting. Voorbeelden
van dergelijke oorlogen zijn de tweede wereldoorlog , de Vietnam oorlog, de Golfoorlog,
de oorlog tegen drugs, en de oorlog tegen terrorisme. Sommigen nemen als maat voor
het tot slaaf maken van de mensen het beslag van de overheid op het BNP, en de grootte
van de overheidsschuld tov het BNP (het tot slaaf maken van de toekomstige generaties).

4. De als onvermijdelijk geachte evolutie van representatieve organisaties naar een
autoritaire organistaie, wordt de Ijzeren wet van Robert Michels genoemd. Het wordt
door velen aanzien als de eerste wet van de politicologie2.
Alhoewel het systeem van representatieve democratie als ethisch systeem hoger wordt
ingeschat dan het systeem van dictatuur, is dit niet het hoogste dat kan worden bereikt.
Als verbetering van het systeem Representatieve Democratie worden twee verschillende
ethische systemen naar voor geschoven:
(a) het ethische systeem dat elke mens slaaf is van alle andere mensen.
Beslissingen in dit ethische systeem worden genomen door een democratische stemming
onder alle mensen. Er zijn geen beperkingen over de onderwerpen. Een samenleving
gebaseerd op deze ethische norm zou men kunen noemen “Onbegrensde Directe
democratie”.
Onbegrensde Directe
Democratie
(b) het ethische systeem van Zelfbeschikking van elke mens. In dit systeem heeft de
mens zelfbeschikking over zijn leven, vrijheid en de producten van die vrijheid
(eigendom). De enige beperking die aan deze vrijheid wordt gesteld, is de vrijheid van
de andere mensen (4 regels voor het oplossen van conflicten: self ownership, first come
2
http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Michels

5. first owns, producer owns, acquisition through own production or through voluntary
exchange).
Het systeem van Zwitserland benadert dit van onbegrensde directe democratie. De
voordelen van het Zwitserse systeem tov het systeem van representatieve democratie
worden duidelijk als men een aantal key performance parameters van het systeem bekijkt
en vergelijkt met dit van de representatieve democratieeen.
Hoe doet Zwitserland het in vergelijking met de reperesentatieve systemen?
Er zijn volgende 8 observaties:
1) Zwitserland heeft een van de hoogste BNP per capita van alle landen in de
wereld.
2) Zwitserland heeft een zeer lage staatsschuld tov BNP
De Europese schuldenkrisis gaat aan Zwitserland voorbij.
Zie Tabel 1.
3) Zwitserland heeft een van de laagste belastingen in de wereld.
4) Zwitserland behoort tot die landen met het hoogste subjectief welzijn ter wereld.
5) Zwitserland is de meest competitieve natie ter wereld.
In 2010 heeft het World Economic Forum Zwitzerland als de meest competitieve
natie voorgesteld. http://www.finfacts.ie/irishfinancenews/article_1020536.shtml
Nochtans heeft Zwitserland een hele reeks competitieve handicaps:
Zeer weinig grondstoffen, hoge loonkost, sterke munt, chronisch tekort aan
arbeidskrachten.
6) Zwitserland werd door de Europese Unie uitgeroepen als veruit de meest
innovatieve natie.
http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/iu-scoreboard-2010_en.pdf
7) Zwitserland heeft een van de laagste moord ratios per hoofd van de bevolking
terwijl de bevolking oorlogswapens in huis heeft.
8) Zwitserland heeft een van de laagste cijfers verkrachtingen per hoofd van de
bevolking.
Tabel 1 geeft de grootte aan van de staatsschulden van 128 landen in de wereld.
Hoe komt het dat representatieve democratieen zo’n hoge schuldgraad hebben?

7. Vergelijking Belgie Zwitserland

8. In de de top 20 van de landen met de hoogste staatsschuld tov het bruto nationaal product
zijn veelal representatieve democratien en er zitten 10 Europese landen in deze top 20.

9. (a) heeft als kenmerk dat er ethische normen zijn tussen twee personen: het initieren van
geweld op een andere persoon is onethisch (bv diefstal, moord, verkrachting,....). Wordt
echter de beslissing in groep genomen ipv tussen twee personen, dan is er een omkering
van ethiek: initiatie van geweld is dan wel legitiem.
Dit is precies de ethische waarde die momenteel geldt in de meeste samenlevingen, en
ligt aan de oorsprong van veel zaken die fout gaan in die samenlevingen.
Dit wordt geillustreerd in onderstaande cartoon.

12. Elke samenwerking tussen mensen in samenleving (b) is gebaseerd op vrijwillige
samenwerking (ook contractuele samenleving genoemd) in tegenstelling tot de
gedwongen samenleving van (a). Verder houdt dit in kleine gemeenschappen. Een
individu kan kiezen tussen verschillende gemeenschappen waarbij hij/zij aansluit. (=
democratoie met kleine d). In gemeenschappen is er steeds iets gemeenschapelijk, zoniet
zou er geen sprake zijn van een gemeenschap. Beslissingen over het gemeenschappelijke
in die gemeenschappen gebueren door middel van een democratische stemming (=
Democratie met grote D). De onderwerpen van die stemmingen zijn begrensd tot wat op
voorhand is overeengekomen.
Een samenleving gebaseerd op deze ethische norm noemt men een Vrije Samenleving
of een Begrensde Directe Democatie.
Er zijn twee implementatievormen van dit systeem: het systeem van gemeentevrijheid, en
het systeem van Panarchie.
In het systeem van gemeentevrijheid bestaat de samenleving uit onafhankelijke
geografisch gesloten gemeenschappen, gemeenten, die samen op vrijwillige basis een
confederatie vormen. Vermits een dergelijke confederatie vrijwillig is, kan de
confederatie de gemeenten niets opleggen tegen hun wil. Het systeem van
gemeentevrijheid werd beschreven in 1947 door prof. A. Gasser, en voorgesteld als
ideaal model voor Europa3. 4
Gaan we nog een stap verder en laten we de eis tot geografisch gesloten gemeenschap
vallen, dan kan dit systeem worden beschreven als Panarchie. Dit systeem werd in 1860
voorgesteld door Paul-Emile de Puydt5. Een andere beschrijving van dit systeem wordt
gegeven door Bruno Frey als FOCJ (Functionally Overlapping and Competing
Jurisdictions)6. Op dit ogenblik bestaat er geen enkel systeem in de wereld dat volgens
deze ethische norm functioneert. Plannen zijn in voorbereiding voor het op zee lanceren
van dergelijke gemeenschappen o.a. door het Seasteading Institute opgericht door Patri
Friedman7.
Systeem (b) garandeert de hoogste mate van vrijheid. Vermits welvaart en welzijn een
hoge mate van correlatie hebben met vrijheid, wordt ethisch systeem (b) door vele naar
voor geschoven als het uiteindelijk doel. Systeem (a) belangrijke voordelen tov van het
bestaande systeem van representatieve democratie. Daarom kan systeem (a)
“onbegrensde directe democratie” kan worden gezien als een intermediaire stap.
3
A. Gasser, “Gemeindefreiheit als retuung Europas”, 1947
4
Merk op dat terwijl Zwitserland vroeger bestond uit onafhankelijke gemeenten die samen op vrijwillige
basis een confederatie vormden, dat dit Zwitserland nu niet meer bestaat. In het huidige zwitserland
vormen de gemeenten een federatie. Hierbij breekt de federale wetgeving de gemeentewetgeving. Daarom
kan Zwitserland niet aanzien worden als een vorm van ethische samenleving (b). Bovendien zijn in
Zwitserland de onerwerpen waarover kan worden gestemd ook niet begrensd.
5
http://www.panarchy.org/depuydt/1860.eng.html
6
http://en.wikipedia.org/wiki/FOCJ
7
http://en.wikipedia.org/wiki/Patri_Friedman

13. Besluit:
Voor de positionering als ethisch merk is een “ongelimiteerde directe democratie” weinig
of niet bruikbaar, vermits de verschillen tussen de ethiek van “ongelimiteerde
democratie” en “representatieve democratie” relatief gering zijn, en er zowel in het
systeem van “ongelimiteerde directe democratie” als in het systeem van “representatieve
democratie” een omkering is van ethiek voor groepen. Precies deze omkering van ethiek
is verantwoordelijk voor een aantal belangrijke uitwassen van het systeem.
Voor een ethisch merk is daarom m.i. alleen het model van een beperkte directe
democratie bruikbaar, vermits hier voor het eerst eenzelfde ethiek geld voor iedereen en
in alle situaties. Ik vermoed dat een vereniging die het idee propageert van een
samenleving die geen geweld initieert, samen met respect voor de zelfbeschikking van
het individu, en die dus deze laatste maar belangrijke vorm van slavernij afschaft, kan
zelfs als een sterk merk worden gepositioneerd en gepercipieerd.

14. Twee leden van democratie.nu confronteren slavenmeester in spe Bart De Wever met de
vraag naar Bindende Referenda. Deze vraag werd door Bart De Wever weggelachen.