Η ανεπαρκής σωματική άσκηση έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο όλων των μη μεταδιδόμενων χρόνιων νοσημάτων συμπεριλαμβανομένων των ψυχικών διαταραχών και της άνοιας. Σε αυτή την παρουσίαση αποσαφηνίζεται ο ρόλος της σωματικής άσκησης στην διατήρηση της ευεξίας και της καλής ψυχικής υγείας. Επισημαίνονται επίσης τρόποι που χρησιμοποιείται η άσκηση για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη και το άγχος - πανικός.
Exercise mental health - Σωματική Άσκηση και Ψυχική Υγεία
1. ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Mens Sana in Corpore Sano
Πέτρος Σκαπινάκης– Καθηγητής Ψυχιατρικής
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – p.skapinakis@gmail.com
2. Ανεπαρκής Σωματική Δραστηριότητα
Ένα σημαντικό Πρόβλημα με πολλές προεκτάσεις
Η ανεπαρκής σωματική άσκηση έχει συσχετιστεί με αυξημένο
κίνδυνο όλων των μη μεταδιδόμενων χρόνιων νοσημάτων
συμπεριλαμβανομένων των ψυχικών διαταραχών και της
άνοιας
Οι οδηγίες του ΠΟΥ καθορίζουν ότι οι άνθρωποι χρειάζονται
τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας άσκησης ανά εβδομάδα ή 75
λεπτά πιο εντατικής άσκησης (ή οποιοδήποτε συνδυασμό
αυτών των 2)
3. Ποσοστό του πληθυσμού με ανεπαρκή άσκηση
κατά φύλο και επίπεδο ανάπτυξης
Worldwide trends in insufficient
physical activity from2001 to 2016: a
pooled analysis of 358 population-
based surveys with 1·9 million
participants. Guthold et al. Lancet
Glob Health 2018
WHOΜελέτη του
Στις αναπτυγμένες οικονομίες
το 42% των γυναικών και το
32% των ανδρών αναφέρουν
μειωμένη και ανεπαρκή
σωματική άσκηση. Για την
Ελλάδα υπολογίστηκαν σε
34% και 41% αντίστοιχα.
4. Η σχέση Σωματικής Άσκησης και Ψυχικής
Υγείας
Δοκιμάστε να τρέξετε με
μέτρια ένταση για 15 λεπτά
Πώς αισθάνεστε αμέσως μετά;
Πώς αισθάνεστε μετά από λίγες
ώρες;
Όλοι λίγο – πολύ έχουμε αντιληφθεί τις ευεργετικές επιδράσεις της
άσκησης στο επίπεδο της ευεξίας μας, είτε άμεσα (κατά τη διάρκεια ή
αμέσως μετά την άσκηση) είτε πιο μακροπρόθεσμα (μέσα στην ημέρα
ή τις επόμενες ημέρες).
Η άσκηση μας κάνει να νιώθουμε ευχαρίστηση και ικανοποίηση και οι
λόγοι είναι τόσο ψυχολογικοί όσο και νευροχημικοί – βιολογικοί.
5. Οι άνθρωποι που ασκούνται τακτικά είναι
Πιο Πιθανό να έχουν Λιγότερο Πιθανό
• Μεγαλύτερη Ευεξία
• Περισσότερη ενέργεια
• Καλύτερη συγκέντρωση
• Βελτιωμένο ύπνο
• Περισσότερη ηρεμία
• Καλύτερη ερωτική ζωή
• Καλύτερη κοινωνική ζωή
• Μεγαλύτερη αυτό-εκτίμηση
• Καλύτερη αυτό-εικόνα
• Να υποφέρουν από άγχος και
κατάθλιψη
• Να έχουν προβλήματα μνήμης ή
άνοια
• Να είναι εξαρτημένοι από το
κάπνισμα ή να χρησιμοποιούν
νικοτίνη, να καταναλώνουν
υπερβολικά αλκοόλ ή άλλες
εθιστικές ουσίες
Μεγαλύτερη Ευεξία Λιγότερο Stress
6. Σχέση σωματικής άσκησης και ψυχικής υγείας
Μέση μείωση % του ψυχικού
φορτίου σε εκείνους που
ασκούνται
Μέση τιμή του ψυχικού φορτίου
σε εκείνους που δεν ασκούνται
συγκριτικά με εκείνους που
ασκούνται
1,2 . 2011 and 2015 –Έρευνα σε εκ άτομα στις ΗΠΑ μεταξύ
Chekroud et al. Lancet 2018 – /Παν μιο Οξφόρδης
7. Διάρκεια της άσκησης για βέλτιστη ευεξία
Σχέση σωματικής άσκησης και ψυχικής υγείας
45 λεπτά
1,2 . 2011 and 2015 –Έρευνα σε εκ άτομα στις ΗΠΑ μεταξύ
Chekroud et al. Lancet 2018 – /Παν μιο Οξφόρδης
8. Βιολογικοί Μηχανισμοί
Σχέση σωματικής άσκησης και ψυχικής υγείας
• Η τακτική άσκηση μειώνει τα
επίπεδα των ορμονών του stress
(κορτιζόλης και αδρεναλίνης)
στον οργανισμό
• Διεγείρει την παραγωγή των
ενδορφινών, χημικών ουσιών
του εγκεφάλου με αναλγητικές
και ευφορικές ιδιότητες
• Η μέτρια άσκηση φαίνεται να
έχει πιο ευεργετική επίδραση
στην παραγωγή ενδορφινών σε
σχέση με την υψηλής έντασης
άσκηση
• H Τακτική άσκηση προάγει τη
νευρογένεση στον ιππόκαμπο
και άλλους σχηματισμούς του
εγκεφάλου και αυξάνει την
παραγωγή νευροτροφικών
παραγόντων όπως ο BDNF
[Saanijoki et al. 2017]
Ομ. Ελέγχου Περιβάλλον Άσκηση Α + ΠΕ
Ενδορφίνες στον εγκέφαλο
μετά από άσκηση
Νευρογένεση στον ιππόκαμπο [Mustroph et al. 2012]
9. Ψυχολογικοί Μηχανισμοί
Σχέση σωματικής άσκησης και ψυχικής υγείας
1. Ο φαύλος κύκλος της
αδράνειας οδηγεί σε μείωση
των ευχάριστων
δραστηριοτήτων και επίταση
της αρνητικής διάθεσης
2. Με την άσκηση έχουμε την
αντίληψη ότι έχουμε
ολοκληρώσει κάτι και αυτό
μας κάνει να νιώθουμε
χρήσιμοι και άξιοι
3. Η αυτο-εικόνα μας και ο
σεβασμός προς τον εαυτό μας
βελτιώνεται. Αυτό οδηγεί και
σε μεγαλύτερη κοινωνικότητα
10. Σωματική άσκηση και ψυχικές διαταραχές
Κατάθλιψη και Συμπεριφορική Ενεργοποίηση
Φαύλος Κύκλος Κατάθλιψης Θετικός Κύκλος Δραστηριότητας
11. Σωματική άσκηση και ψυχικές διαταραχές
Άγχος - Πανικός και Συμπεριφορική Έκθεση
Ερέθισμα
Εσωτερικό ή Εξωτερικό
Εκτίμηση
Κινδύνου
Άγχος
Σωματικά
Σ/τα Άγχους
Καταστροφική ερμηνεία
των σωματικών σ/των
άγχους
Συμπεριφορά Αποφυγής ή Προφύλαξης ή επιβεβαίωσης
Η άσκηση εξοικειώνει με
τα σωματικά
συμπτώματα του άγχους
και έχει ευεργετική
επίδραση τόσο στους
πανικούς όσο και στο
γενικευμένο άγχος
Η άσκηση εξοικειώνει με
τα σωματικά
συμπτώματα του άγχους
και έχει ευεργετική
επίδραση τόσο στους
πανικούς όσο και στο
γενικευμένο άγχος
12. Πώς να αποκτήσω τη συνήθεια της
άσκησης
• Απαντήστε στους μύθους που σας
αδρανοποιούν και πάρτε την
απόφαση να αυξήσετε τη σωματική
σας δραστηριότητα
• Επιλέξτε μια δραστηριότητα που σας
ταιριάζει
• Ορίστε ένα τακτικό πρόγραμμα
άσκησης και τηρήστε το με
ευλάβεια.
• Μια νέα συνήθεια για να
εγκατασταθεί θα πρέπει να γίνει
τουλάχιστον για 21 συνεχόμενες
φορές.
• Μην το παρακάνετε, πηγαίνετε με το
ρυθμό που σας επιβάλει το σώμα
σας.
• Εάν μπορείτε κάντε μια ομαδική
• Δεν είμαι φτιαγμένος
για άσκηση - δεν
αντέχω
• Είμαι μεγάλος
• Θα είναι πολύ
κουραστικό
• Δεν ξέρω που να πάω ή
πώς να αρχίσω
• Είναι ακριβό ή δεν έχω
τον χρόνο
Συχνοί Μύθοι:
13. ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Mens Sana in Corpore Sano
Πέτρος Σκαπινάκης– Καθηγητής Ψυχιατρικής
Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – p.skapinakis@gmail.com
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!