Οι σημειώσεις της παρουσίασης του 22ου κεφαλαίου της Γεωγραφίας της Ε' τάξης Περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση και την ανάπτυξη του κεφαλαίου στην ιστοσελίδα της "Σχολικής Αποθήκης" στο link: http://educationalstorageegeo.weebly.com/22-eta-chilambdaomegarho943deltaalpha-kappaalphaiota-eta-pialphanu943deltaalpha-tauetasigmaf-epsilonlambdalambda940deltaalphasigmaf.html

1. Χλωρίδα, πανίδα &
οικοσυστήματα
7ος Κύκλος

2. Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
Κεφάλαια Κύκλου
● Η χλωρίδα και η πανίδα της Ελλάδας
● Η βλάστηση της Ελλάδας
● Χαρακτηριστικά οικοσυστήματα της
Ελλάδας
Το video να προβληθεί δυο φορές, την πρώτη χωρίς και την δεύτερη με τους
υπότιτλους. Ενδιάμεσα να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Ποια είναι τα θέματα αυτού του κύκλου (χλωρίδα και πανίδα, βλάστηση και
οικοσυστήματα)
● Τι είναι η χλωρίδα και τι η πανίδα;
● Τι είναι οικοσύστημα: Ξέρετε κάποιο να πείτε;
● Από τι αποτελείται ένα οικοσύστημα;
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν μετά την πρώτη προβολή επαναλαμβάνονται μετά
την δεύτερη
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα κεφάλαια του κύκλου

3. 22ο Κεφάλαιο: Η χλωρίδα
και η πανίδα της Ελλάδας
Σε αυτό το κεφάλαιο θα μάθετε:
● Τι είναι η χλωρίδα και η πανίδα
● Για τα φυτά και τα ζώα που
συναντάμε στη χώρα μας
● Για τη σχέση που υπάρχει
ανάμεσα στα φυτά και τα ζώα
μιας περιοχής
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
Το video να προβληθεί δυο φορές, την πρώτη χωρίς και την δεύτερη με τους
υπότιτλους. Ενδιάμεσα να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Ποια είναι τα θέματα αυτού του κεφαλαίου; (φυτά και ζώα)
● Τι περιοχή είναι αυτή που εμφανίζεται στην οθόνη (δασική)
● Τί είδους ζώα θα υπάρχουν εδώ;
● Τι είδους φυτά θα υπάρχουν εδώ;
● Αυτά τα ζώα που ζουν εδώ υπάρχουν σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας;
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν μετά την πρώτη προβολή επαναλαμβάνονται μετά
την δεύτερη
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα θέματα του κεφαλαίου
Το link οδηγεί σε εφαρμογή πολυχάρτη για εκτύπωση

4. Εικόνα 22.1α: Λύκος στη Φλώρινα Εικόνα 22.1β: Από τη χλωρίδα του τόπου μας
Εντοπίστε στις παραπάνω φωτογραφίες φυτά και ζώα της πατρίδας
μας. Ονομάστε όσα γνωρίζετε. Ορισμένα από αυτά δεν ζουν στον
τόπο σας. Γιατί άραγε;
Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 6.000 είδη φυτών, από τα
οποία περίπου 780 είναι ενδημικά, δηλαδή τα συναντάμε μόνο σε
ορισμένες περιοχές και 263 τα θεωρούμε σπάνια και απειλούμενα.
Ας συζητήσουμε μαζί ποιοι
μπορεί να είναι οι ειδικοί
τοπικοί παράγοντες που
διαμορφώνουν σε μια περιοχή
κατάλληλες συνθήκες, για να
μπορούν να ζουν μόνο εκεί
σπάνια είδη φυτών.
`Όπως ήδη γνωρίζουμε, η Ελλάδα
παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία
κλίματος λόγω του πολύμορφου
ανάγλυφού της. Οι διαφορετικοί
αυτοί κλιματικοί τύποι σε
συνδυασμό με το μεγάλο μήκος
των ακτών και τα πολυάριθμα
νησιά συμβάλλουν στην ύπαρξη
ποικίλων φυτικών οργανισμών στη
χώρα μας. Δηλαδή, η χλωρίδα
της Ελλάδας διαθέτει πολυάριθμα
είδη φυτών.
Συζητήστε μεταξύ σας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει η χλωρίδα ενός ελληνικού
νησιού (όπως η Σαντορίνη) και η χλωρίδα μιας ορεινής περιοχής (όπως το Καρπενήσι).
Φωτογραφίες
Στις φωτογραφίες του βιβλίου βλέπουμε ένα λύκο, φρύγανα πεύκα, οξιές, κέδρους,
πουρνάρια κ.ά. Δε συναντάμε σε όλα τα μέρη της πατρίδας μας αυτά τα είδη φυτών
και ζώων γιατί δεν επικρατούν παντού οι ίδιες φυσικές και κλιματολογικές συνθήκες
(έδαφος, κλίμα, βροχοπτώσεις, υψόμετρο κ.ά.) που καθορίζουν τη χλωρίδα και την
πανίδα σε μια περιοχή.
Το link οδηγεί σε σχετική με τα ενδημικά φυτά της χώρας παρουσίαση του
Φωτόδεντρου
Ειδικοί τοπικοί παράγοντες
Το είδος των φυτών μιας περιοχής εξαρτάται από τους ειδικούς τοπικούς παράγοντες
που επικρατούν εκεί. Για να μπορέσουν να αναπτυχθούν σε μια περιοχή κάποια
σπάνια είδη φυτών, χρειάζεται να συνδυαστούν οι κατάλληλες συνθήκες που
αφορούν στο έδαφος, το νερό, το κλίμα, την ηλιοφάνεια, το υψόμετρο, τις
βροχοπτώσεις, την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής, τις ανθρώπινες επεμβάσεις
σ’ εκείνη την περιοχή, την υπερβόσκηση κ.ά.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Η χλωρίδα ενός ελληνικού νησιού θα έχει άμεση εξάρτηση με το κλίμα που
επικρατεί εκεί. Έτσι, το μεσογειακό κλίμα με τους ήπιους χειμώνες, τα ξηρά
καλοκαίρια και τις μέτριες βροχοπτώσεις, καθώς και το χαμηλό υψόμετρο ευνοούν τα
φυτά με σκληρό φλοιό και μικρά φύλλα, που δε χάνουν το νερό τους (π.χ. Πουρνάρια,
φρύγανα κ.ά.) Επίσης κοντά στις ακτές αναπτύσσονται ορισμένα αλόφυτα, (φυτά

5. ανθεκτικά στο αλάτι) όπως τα ρείκια
Αντίθετα, η χλωρίδα μιας ορεινής περιοχής, περιοχής δηλαδή όπου οι
χειμώνες είναι ψυχροί και τα καλοκαίρια δροσερά, σημειώνονται βροχοπτώσεις σε
όλες τις εποχές και έχει μεγάλο υψόμετρο, αποτελείται από δάση οξιάς, καστανιές,
έλατα κ.ά.

6. Εικόνα 22.2α: Aργυροπελεκάνοι Εικόνα 22.2β: Αιγιόγλαυρος
Εικόνα 22.2γ: Καρέτα-Καρέτα
Η μεγάλη ποικιλία χλωρίδας που
παρουσιάζει η Ελλάδα, η πλεονεκτική
γεωγραφική της θέση (είναι το
σταυροδρόμι τριών ηπείρων) και το
πολύμορφο ανάγλυφό της είναι οι
κυριότεροι λόγοι για την ύπαρξη πολλών
ζώων στη χώρα μας.
Έχουν καταγραφεί περισσότερα
από 1.200 διαφορετικά είδη, από τα
οποία τα 47 είναι ενδημικά. Η ελληνική
πανίδα επομένως είναι πλούσια. Στη
χώρα μας ζουν περισσότερα από 422
είδη πουλιών, πολλά από τα οποία
μεταναστεύουν σε άλλες χώρες.
Φώκια Μονάχους - Μονάχους

7. Εικόνα 22.3: Γυπαετός
Ας συζητήσουμε
γιατί η γεωγραφική
θέση της χώρας μας
συμβάλλει στην
αύξηση της
πανίδας.
Η χλωρίδα και η πανίδα της
χώρας μας τα τελευταία χρόνια
αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα.
Πολλοί φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί
εξαφανίστηκαν και άλλοι είναι υπό
εξαφάνιση, γιατί ο άνθρωπος δεν
διαχειρίστηκε με σύνεση τον τόπο
τους. Σήμερα η πολιτεία, στην
προσπάθειά της να διασώσει αυτούς
τους οργανισμούς, έχει καταγράψει
700 είδη ζώων και 900 είδη φυτών
ως προστατευόμενα, έτσι ώστε να
συνεχίσουν να ζουν μακριά από την
ανθρώπινη απειλή.
Οι εικόνες 22.2α, 22.2β, 22.2γ και
22.3 παρουσιάζουν ορισμένα
απειλούμενα είδη της χώρας μας.
Ας συζητήσουμε ποια μέτρα
πρέπει να λάβουμε, για να
προστατεύσουμε την πανίδα μας.
Γεωγραφικό γλωσσάριο
Ενδημικά φυτά: τα φυτά που φυτρώνουν σε μια
περιοχή λόγω του κλίματος και απαντώνται μόνο
στην περιοχή αυτή
Πανίδα: το σύνολο των ζωικών οργανισμών που
ζουν σε μια περιοχή
Χλωρίδα: το σύνολο των φυτικών οργανισμών
που ζουν σε μια περιοχή.
Oμαδική δραστηριότητα (προαιρετική)
Χωρισμένοι σε δύο ομάδες βρίσκουμε τα φυτά
που καλλιεργούν οι άνθρωποι και τα κατοικίδια
ζώα που υπάρχουν στην περιοχή μας. Επίσης
καταγράφουμε τα προϊόντα που παράγονται από
αυτά.
Θέση της Ελλάδας
Η γεωγραφική θέση της χώρας μας είναι ιδιαίτερη και χαρακτηρίζεται ως σταυροδρόμι
τριών ηπείρων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα από την Ελλάδα να περνούν πολλά
μεταναστευτικά πουλιά κινούμενε προς το Νότο το χειμώνα και το Βορρά το
καλοκαίρι. Για παράδειγμα το Δέλτα του Έβρου, ένας υγροβιότοτοπος που
προστατεύεται από τη διεθνή συνθήκη Ραμσάρ, χρησιμεύει ως σταθμός διαχείμασης
ή ενδιάμεσος σταθμός μεταναστευτικών πουλιών. Έτσι, η ελληνική πανίδα
εμπλουτίζεται με νέα είδη και η αύξησή της αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη
γεωγραφική θέση της χώρας μας.
Το link οδηγεί στο Φωτόδεντρο και σε διαδραστικό χάρτη σχετικό με τα απειλούμενα
είδη χλωρίδας της χώρας μας
Απειλούμενα είδη και μέτρα
Διάφορα μέτρα που πρέπει να λάβουμε για να προστατεύσουμε τα απειλούμενα είδη
της πανίδας της χώρας μες είναι τα εξής:
● Απαγόρευση κυνηγιού και νομοθεσία που προστατεύει τους τόπους
αναπαραγωγής των ειδών αυτών.
● Ευαισθητοποίηση των κατοίκων των περιοχών που ενδημούν τα είδη αυτά
● Απαγόρευση του τουρισμού στις περιοχές όπου ζουν απειλούμενα είδη όπως
για παράδειγμα οι παραλίες όπου αναπαράγονται οι χελώνες Καρέτα - Καρέτα
● Δημιουργία οικολογικών δρυμών και θαλάσσιων πάρκων

8. ● Βιολογικός καθαρισμός των περιοχών όπου ζουν τα είδη αυτά και έχουν
ρυπανθεί από ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. πετρελαιοκηλίδες)
Ομαδική εργασία
Ανάλογα με την περιοχή που ζουν οι μαθητές θα πρέπει να συναντήσουν τα
παρακάτω:
Χλωρίδα: πεύκα, έλατα, οξιές, κέδρα, βελανιδιές, αμυγδαλιές, καστανιές, πουρνάρια,
θυμάρι, κουμαριές, μουριές, κυπαρίσσια, πορτοκαλιές, λεμονιές, καπνό, καλαμπόκι,
βαμβάκι, τεύτλα, λεύκες, πλατάνια, κυκλάμινα, ελιές, ευκάλυπτοι, ρίγανη, χαμομήλι κ.
ά.
Πανίδα: Χελιδόνια, σπουργίτια, αετοί, πελεκάνοι, πέρδικες, αράχνες, φίδια,
κουνούπια, μύγες, μέλισσες, ποντίκια, βατράχια, αρκούδες, αλεπούδες, λύκοι, ελάφια,
ζαρκάδια, σκίουροι, κατσίκια, πρόβατα, αγελάδες, γουρούνια, άλογα, σκαντζόχοιροι,
νυφίτσες, τσακάλια, τσίχλες, γάτες, σκύλοι, κάμπιες, πεταλούδες κ.ά.
Αγροτικά προϊόντα που παράγονται από τα φυτά και τα ζώα της περιοχής θα είναι:
σιτάρι, καλαμπόκι, ρύζι, πατάτες, ντομάτες, σταφύλια, εσπεριδοειδή, μήλα, ροδάκινα,
ελιές, λάδι, βαμβάκι, καπνό, κρέας, γάλα, αυτά, τυρί κ.ά.

9. Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό...
Σπάνια και προστατευόμενα είδη
Ανάμεσα στα προστατευόμενα είδη είναι η μεσογειακή χελώνα Καρέτα-Καρέτα και η φώκια Μονάχους-
Μονάχους. Η τελευταία φιλοξενείται στα ύδατα της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς, ενώ η πρώτη συναντάται στα
ύδατα του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους.
Τα πυκνά δάση και κυρίως το Δάσος της Δαδιάς, ανεβαίνοντας τον Έβρο ποταμό στη Θράκη, είναι
καταφύγιο για τη μεγαλύτερη ποικιλία κυνηγετικών πουλιών στην Ευρώπη. Η Μικρή Πρέσπα στη Μακεδονία έχει
την πλουσιότερη αποικία ψαροφάγων πουλιών στην Ευρώπη, ενώ μπορούμε επίσης να συναντήσουμε
κορμοράνους, νερόκοτες, σταχτόχηνες και χηνοπρίστες.
Η καφέ αρκούδα (το μεγαλύτερο θηλαστικό της Ευρώπης) επιβιώνει στα βουνά της Πίνδου και στα βουνά
των συνόρων με την Αλβανία, τη Π.Γ.Δ.Μ. και τη Βουλγαρία. Τα βόρεια δάση προσφέρουν καταφύγιο στην
αγριόγατα, το σαμούρι και τον αίγαγρο και περιστασιακά σε λύκους και λύγκες, ενώ ευρωπαϊκοί αίγαγροι και
σκαντζόχοιροι ζουν στο νότο.
Ιστοσελίδα της Ελληνικής Προεδρίας της Ε.Ε., eu2003.gr
Το πρώτο link οδηγεί σε διαδραστική παρουσίαση του Φωτόδεντρου σχετική με
απειλούμενα είδη πανίδας της χώρας μας.
Το δεύτερο link οδηγεί σε video από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ με τίτλο: “ΛΙΓΟ
ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ” και αναφέρεται στα απειλούμενα είδη της ελληνικής
πανίδας

10. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 1η
Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο
α) Ενδημικά λέγονται τα φυτά που φύονται σε μια περιοχή λόγω του κλίματος
και απαντώνται μόνο στην περιοχή αυτή
β) Η μεγάλη ποικιλία της πανίδας στη χώρα μας οφείλεται στο εύκρατο κλίμα
της
γ) Η πανίδα μιας περιοχής εξαρτάται από τη χλωρίδα που αναπτύσσεται στην
περιοχή αυτή
δ) Πολλά είδη φυτών και ζώων είναι υπό εξαφάνιση,επειδή ο άνθρωπος
εκμεταλλεύτηκε ασυλλόγιστα τον χώρο ανάπτυξης και ζωής τους
ε) Χλωρίδα είναι το σύνολο των φυτών και των ζώων που απαντώνται σε μια
περιοχή
Σ
Σ
Σ
Λ
Λ

11. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 2η
Ο αιγαιόγλαρος, η λαγγόνα, ο βασιλαετός, ο γυπαετός, το κιρκινέζι είναι μερικά απειλούμενα είδη
πουλιών, τα οποία τέθηκαν κάτω από την προστασία της πολιτείας. Σε συνεργασία με τους
συμμαθητές σου βρες φωτογραφίες των πουλιών αυτών και συγκέντρωσε πληροφορίες για τη ζωή
τους.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας
(www.ornithologiki.gr) μπορούμε να βρούμε πληροφορίες για τη ζωή και φωτογραφίες
για τα απειλούμενα είδη πουλιών της χώρας μας.

12. Ώρα για διάβασμα.
Καλή
συνέχεια!!!
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος