3. SOSYO-EKONOMİK YAPI
• Doğu Avrupa ülkesi
• Komşu devletleri
• Yüzölçümü; 312.679 km karedir.
• Avrupa’da 9., Dünya’da 69. büyük ülkesidir.
• Nüfusu yaklaşık 38 milyon, Dünya’da en kalabalık 33. ülkedir.
4. ANAYASAL ÇERÇEVE
• Avrupa yerel yönetimler özerklik şartına..
• Yerel yönetimler anayasanın 15. maddesine uygun olarak
desantralizasyon ilkesiyle tanımlanmıştır.
• Merkez- Yerel ilişkisi yasalar çerçevesiyle düzenlenmiştir.
• Anayasalarına göre Belediyeler temel yönetim birimi olarak
ele alınmıştır.
• Yerel yönetimlerde vatandaşlara büyük ayrıcalıklar
gösterilmiştir
-yerel meclislerin görevine son verme hakkı, referandumlarla
vatandaşlara verilmiştir.
5. SİYASAL YAPI
• Polonya III. Cumhuriyeti, parlamenter demokrasi çerçevesinde
üniter bir devlet yapısına sahiptir.
• Kuvvetler ayrılığı ilkesi benimsenmiştir.
• Yasama gücü ; Ulusal Parlamento
• Yürütme gücü ; Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu
• Yargı gücü ; Ulusal düzeyde mahkemelere.
6. YEREL YÖNETİM BİRİMLERİ
• Belediyeler; 3 tür belediyeden söz edilir.
• Belediye (Gminalar) ; Düz belediyelerdir.
• Bağlantısız Kent Belediyesi ; Nüfusu 100 bini geçen Voyvodalık
merkezleridir.
• Varşova Kenti Yönetimi ; Varşova merkezi ile ona bağlı 11 belediye
arasında zorunlu bir birlik oluşturulmuştur. 68 meclis üyesi doğrudan halk
tarafından seçilmektedir.
7. YEREL YÖNETİM BİRİMİ ORGANLARI
BELEDİYE (GMİNA)
MECLİS
• Belediyenin danışma ve karar organıdır.
• Üye sayıları belediyelerin nüfuslarına göre değişmektedir.
• Meclis seçimleri 4 yılda bir yapılır.
• Meclis üye sayısı en az 15 en çok 100 olabilir.
• Seçimlerde meclis üyesi aday sayısı 20 binin üstündeki
kentlerde beşten az olamaz.
• Belediye meclisi üyeleri herkese açıktır.
• Belediye meclisi kendi arasında 1 başkan ve 1-3 arasında
başkan yardımcısı seçmektedir.
8. BAŞKAN
• Başkan belediyedeki yürütme organının başıdır.
• 4 yılda bir halk tarafından seçilir.
• Belediye başkanı belediye tüzel kişiliğini temsil eder.
ENCÜMEN
• Belediyenin yürütmedeki karar organıdır.
• Encümen toplantısı belediye başkanı ve belediye başkan
yardımcıları başkanlığında toplanır.
• Encümen kentin nüfusuna göre 5-7 üyeden oluşur.
• Encümen üyeleri başkanın önerisiyle meclis tarafından seçilir.
9. Belediyenin Başlıca Görevleri
• Kamu sağlığı (Sağlık merkezleri ve yerel sağlık kurumları)
• Eğitim (Anaokulu, ilkokul, kolejler ve öğretmen maaşları)
• İçme suyu sağlama ve kanalizasyon
• Elektrik, ısınma ve gaz dağıtımı
• Evsel atıkların toplanması
• Yol yapımı
• İtfaiye hizmetleri
• Çevre düzenlemesi
• Mekansal planlama ve taşınmaz yönetimi.
10. POVYAT (POVİAT)
• Belediyeler dışında anayasaya göre 2. bir yerel yönetim
birimidir.
• Belediyelere göre daha büyük ölçekli kentlerdeki yönetime
verilen bir statüdür.
MECLİS
• Yerel yönetim biriminin danışma organıdır.
• Seçimler 4 yılda bir yenilenir.
• Povyat meclisleri, nüfusu 40 binin altındaki yerlerde 12,
üstündeki yerlerde ise nüfusa göre arttırılabilmektedir.
• Meclis kendi içinde 1 başkan ve 2 başkan yardımcısı seçer.
11. BAŞKAN
• Başkan yürütme organının başıdır.
• Halk tarafından seçilir.
• Povyat encümenine de başkanlık eder.
ENCÜMEN
• Yürütmedeki karar organıdır.
• Encümende başkan, başkan yardımcısı ve 2 ile 4 arasında
değişen üye vardır. Bu üyeler meclis tarafından seçilir.
Povyatların Temel Sorumlulukları
• Ekonomik etkinlik ve istihdam (iş bulma kurumları)
• Kamu sağlığı (kamu sağlığı kurumlarının yönetimi-hastane)
• Sivil savunma
• Tüketici hakları
12. VOYVODALIK (BÖLGELER)
• Bölgesel bir yönetim birimidir.
• Hem merkezi yönetim birimi, hem de bir yerel yönetim
kademesi olarak 2 işlevlidir.
MECLİS (DİET)
• Diğer yönetim birimlerinde uygulanan yöntemler uygulanır.
• Seçimlerde nispi seçim sistemi kullanılmaktadır.
BAŞKAN (MARŞAL)
• Meclis tarafından seçilmektedir.
• Bölge yönetiminin idari işlerinin başkanı ve yasal temsilcisidir.
13. ENCÜMEN
• Başkanın başkanlığında toplanır.
• Başkanla birlikte beş kişiden oluşur.
• Encümen üyeleri de meclis tarafından seçilir.
Voyvodalıkların Sorumlulukları
• Temel görevi; ekonomik kalkınma ve mekânsal planlama
aracılığıyla bölgesel kalkınmayı gerçekleştirmektir.
• Diğer sorumluluk alanları ise;
• Ekonomik gelişme
• Çevre düzenlemesi
• Yol yapımı
• Kamu sağlığı (uzmanlaşmış bölgesel hastaneler)
14. YEREL DEMOKRASİ
KATILIM
• Referandum.
• Vergi konulması ve seçilmiş organların görevden
uzaklaştırılması için referandum yapılır.
• Referanduma, o yerde yaşayanların 1/10’inin imzalı isteğiyle
gidilir ve en az %30 katılım şartı aranır.
ZORUNLU DANIŞMA
• Belediyeler yasaların gerektirdiği konularda ve kendi meclis
kararları çerçevesinde halkın görüşünü almak zorundadır.
• Seçmenler ve sivil toplum örgütleri belediye konseyi
toplantılarına katılıp öneride bulunabilir.
15. MECLİS ÜYELERİ
• Meclis üyeleri etik kurallara uymalıdır. Çıkarlarıyla ilgili mali
işler yapamazlar.
• Belirli bir ücretleri yoktur fakat günlük oturum ücreti alırlar.
• Meclis üyeliğine aday olanlar özel kurumlar tarafından yapılan
eğitimlerden geçmelidir.
YEREL YÖNETİMLER ARASINDA GÖREV PAYLAŞIMI
• Belediyelerin görevleri zorunlu görevler ve seçimlik görevler
olarak ikiye ayrılır.
• Başka bir yerel veya merkezi yönetime bırakılmamış görevler
meclis kararıyla belediye görevlerine dahil edilebilir.
• Aynı görevin birden fazla biriminin görev alanına girmesi
halinde genel kural olarak, ilgili yerel yönetim birimiyle görev
arasındaki ölçeğe bakılır.
16. YEREL YÖNETİMLER ARASINDA İŞBİRLİĞİ
• Polonya’da yerel yönetimler 2 şekilde işbirliğine gidebilirler.
• Yurt İçi: Yerel yönetim birimleri kendi aralarında belli amaçlar
için birlik kurabilirler. Tüzükleri ilgili yerel yönetim meclisince
kabul edilmelidir. Yerel yönetim bütçesinden pay alırlar.
• Sendika, anlaşma ve kendi aralarında birlik kurma yöntemleri.
• Yurt Dışı: Bölgesel yönetimlerin, yurt dışındaki bölgelerle birlik
kurması Dışişleri Bakanlığı’nın iznine bağlıdır.
KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ
• Yerel yönetimlerde kadın
erkek eşit temsili konusunda
bir yasal düzenleme yoktur.
0
20
40
60
80
100
Kadın
Erkek
17. YEREL YÖNETİMLERİN MALİ YAPISI
GELİRLER
• Öz Gelirleri: Belediyelerin halktan aldıkları vergilerden oluşur. Toplam
belediye gelirlerinin yarısını oluşturur. Yerel yönetimlerin yasalar
çerçevesinde vergi koyma yetkisi vardır.
• Gelir Paylaşımı: Merkezden alınan paylar. Belediyeler arası gelir
paylaşımında denkleştirme sistemi uygulanır. Örneğin eğitim hizmetleri
için yerel yönetimlere devlet bütçe gelirlerinden %12,8 pay aktarılır.
• Devlet Yardımları: Yerel yönetim birimlerine devlet bütçesinden genel ve
özel amaçlı fonlarla destek verilmektedir.
• Borçlanma: Yerel yönetimler bölgesel
denetim kurumlarından izin almak
şartıyla borçlanmaya gidebilirler.
Piyasaya bono ihraç ederek ya da
doğrudan doğruya kredi yolu ile
borçlanabilirler.
49
22
28
Gelir Oranları (2012)
Öz Gelirler
Gelir
Paylaşımı
Devlet
Yardımları
18. GİDERLER
• Yerel yönetimlerde bütçeden giderlere ayrılan paylar. (%)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Gmina
Povyat
Voyvodalık
19. YEREL YÖNETİMLERİN DENETİMİ
• Yerel yönetimlerin denetiminde iki türlü denetimden bahsedilir.
DIŞ DENETİM
• Başbakan, bölge valisi ve bölgesel denetim kurulları tarafından yapılır bu
denetim yasallık denetimidir.
• Yerel yönetimlerin görevini yerine getirmemesi durumunda başbakan
meclisin feshini isteyebilir, meclis yerine ise görev yapacak birini atayabilir.
İÇ DENETİM
• İç denetimde başlıca denetim organı yerel yönetim meclisleridir.
• Her yerel meclis kendi içinde denetim komisyonu kurarak denetim yapma
yetkisine sahiptir, bu komitede başkan ve yardımcısı görev alamaz.
20. YEREL YÖNETİMLERİN MALİ DENETİMİ
BÖLGESEL DENETİM KURUMLARI
• Başbakanın gözetimi altındadır, kurum başkanı başbakan tarafından atanır
ve görevine son verilebilir.
• Denetim Kurulu meclisinin yarısını başbakan diğer yarısını voyvodalıklar
atar.
• Yerel yönetimlerin tüm mali denetiminin denetimini kapsar.
• Denetim 4 yılda bir yapılır.
• Yerel yönetimlerin bütçe ve etkinliklerinin en az 3 aylık denetimini yapar.
• Yerel yönetimlerin bütçe yapmadığı takdir de o yerel yönetimin bütçelerini
hazırlarlar.
21. SAYIŞTAY
• Parlamentoya bağlı bir Ulusal Sayıştay vardır.
• Hem merkezi hem de yerel yönetimleri denetleme hakkı vardır.
• Bu denetim yasalara uygunluk denetimidir (mali, ekonomik, yönetsel ve
örgütsel)
• 2 türlü denetimi vardır
1-) Belli zamanlarda yapılan denetimler
2-) Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Ulusal Sayıştay’ın isteğe bağlı denetimidir,
bu denetim sonucu raporlanarak meclise duyurulur.
