Skuteczne aplikowanie do Directory of Open Access Journals – o jakości naukowego publikowania otwartego Dr Natalia Pamuła-Cieślak Instytut Badań Informacji i Komunikacji UMK Directory of Open Access Journals (editor) “Practical perspectives on scientific publishing”, 21.10.2019 Warsztat organizowany w ramach wydarzenia "Praktyczne perspektywy publikowania naukowego", 21.10.2019 http://pon.edu.pl/1000

1. Skuteczne aplikowanie do
Directory of Open Access
Journals – o jakości naukowego
publikowania otwartego
Dr Natalia Pamuła-Cieślak
Instytut Badań Informacji i Komunikacji UMK
Directory of Open Access Journals (editor)

2. Spis treści
1. DOAJ – dlaczego warto
2. Model recenzji ankiety
3. Standardy w DOAJ
4. Ankieta aplikacyjna
5. Kryterium minimum
6. Deklaracja otwartości wg BOAI
7. Jeszcze raz o standardach
8. DOAJ Seal
9. Studia przypadków i dobre praktyki
10. Dodatkowe porady
11. Polska w DOAJ!

3. DOAJ – dlaczego warto
• start: 2003 r.
• największy, powszechnie znany i zaufany katalog czasopism
otwartych
• obecnie w bazie zarejestrowano ponad 13 800 czasopism
• Polska na 6. miejscu pod względem liczby zaindeksowanych
czasopism
• obecnie przyjęte są znormalizowane zasady – dobre praktyki
publikowania naukowego, zasady prootwartościowe,
weryfikacja ISSN oraz trójstopniowy system recenzji
• ponad 80 ankiet tygodniowo zgłaszanych w serwisie.
.

4. Trójstopniowy model recenzji ankiety czasopisma w DOAJ

5. Standardy w DOAJ
• Zasady przejrzystości i dobrych praktyk publikowania naukowego:
• przyjęte w 2014 r. z inicjatywy:
• The Committee on Publication Ethics,
• The Directory of Open Access Journals (DOAJ),
• The Open Access Scholarly Publishers Association,
• The World Association of Medical Editors.
• Sktualna wersja zasad pochodzi z 2018 r.:
https://doaj.org/bestpractice - dostępne jest także polskie
tłumaczenie.

6. Zasady przejrzystości i najlepsze praktyki publikowania naukowego

7. Ankieta aplikacyjna
• ankieta czasopisma – 54 pytania:
– Podstawowe informacje o czasopiśmie – 35 pytań
– Jakość i przejrzystość procesu redakcyjnego – 8 pytań
– Jaką politykę open access stosuje czasopismo – 1 pytanie
– Licencjonowanie treści – 7 pytań
– Prawo autorskie i uprawnienia – 3 pytania
– Dane wypełniającego – dodatkowe 3 pola
• dostępna pod adresem: https://doaj.org/application/new
• dostępne jest tłumaczenie ankiety aplikacyjnej na język polski

8. Ankieta aplikacyjna

9. Kryteria minimum
• Czasopismo powinno być naukowe publikujące pełne teksty online (co
najmniej 5 rocznie).
• Czasopismo musi posiadać minimum jeden numer ISSN
zarejestrowany w bazie issn.org.
• Co najmniej jedna trzecia czasopisma powinna zawierać oryginalne
artykuły naukowe (badawcze).
• Całość treści poszczególnych numerów powinna być zamieszczona w
otwartym dostępie bez embarga czasowego (opłaty za dostęp mogą
dotyczyć wersji drukowanej).
• Od sierpnia 2016 r. czasopisma wymagające bezpłatnej rejestracji przy
dostępie do treści nie mogą być indeksowane w DOAJ.
• Czasopismo powinno posiadać dedykowaną stronę internetową (lub
witrynę na platformie wydawniczej/w serwisie dostawcy danych) z
zamieszczonymi wymaganymi przez DOAJ informacjami i dostępem do
pełnych tekstów.

10. Kryteria minimum
• Hipełącza podawane w ankiecie DOAJ powinny prowadzić do jednego,
dedykowanego czasopismu serwisu, a nie do wielu różnych (np. strony
czasopisma, platformy wydawcy, źródła zewnętrznego, repozytorium
czy biblioteki cyfrowej).
• Wymagane informacje na witrynie czasopisma to:
• założenia i zakres problematyki czasopisma,
• informacje o redakcji,
• wskazówki dla autorów,
• informacje o systemie kontroli jakości stosowanym w
czasopiśmie,
• deklaracja otwartości,
• informacje o polityce przeciwplagiatowej,
• informacje o licencjonowaniu treści.

11. Kryteria minimum
• Odsyłacze ze spisów treści powinny prowadzić do poszczególnych
artykułów, a nie całości treści.
• Czasopismo powinno mieć aktualną stronę o redakcji z informacją o
redaktorze naczelnym i pięciu członkach redakcji.
• Jedynie w przypadku czasopism A&H dopuszcza się podanie informacji
o dwóch redaktorach.
• Oprócz nazwisk wymagane jest także podanie informacji kontaktowych
(adresów e-mail) i/lub afiliacji.
• Czasopisma powinno mieć przejrzysty system oceny jakościowej
przyjmowanych tekstów (peer review) i informować o tym na stronie
internetowej (dostępne warianty to: peer review, blind peer review,
double blind peer review, open peer review).
• Jedynie w przypadku czasopism A&H dopuszczalna jest recenzja
redakcyjna (editorial review).

12. Kryteria minimum
• Informacja o opłatach za publikację lub przyjęcie tekstu (APC lub
subbmission charges) powinna być zamieszczona na stronie czasopisma,
zarówno w przypadku gdy czasopismo je pobiera, jak i w przypadku
niepobierania żadnych opłat.

13. Kryteria minimum

14. Kryteria minimum
Najczęstszą przyczyną niepowodzeń
polskich czasopism aplikujących do
DOAJ są problemy z właściwym
oznaczaniem otwartego dostępu i
licencjonowania treści.

15. Przyjęta w DOAJ definicja otwartego dostępu
• Budapesztańska deklaracja otwartego dostępu (BOAI):
http://www.budapestopenaccessinitiative.org/read
http://www.budapestopenaccessinitiative.org/boai-10-translations/polish
• wydawca zezwala odbiorcom na wolne i bezpłatne:
– czytanie,
– pobieranie,
– kopiowanie,
– rozpowszechnianie,
– drukowanie,
– przeszukiwanie,
– podłączanie (linkowanie),
– każdy użytek zgodny z przepisami prawa.

16. Zasady przejrzystości i najlepsze praktyki publikowania naukowego
• Powody usunięcia czasopism z DOAJ: 46,7 % - czasopismo nie stosuje zasad
zapisanych w dokumencie przyjętym przez COPE, DOAJ, OASPA i WAME:
• wydawca nie złożył reaplikacji na czas (1);
• ogólnie nie przestrzega dobrych praktyk (1418);
• stosuje zasadę odroczonego dostępu do artykułów (1);
• nie udostępnia informacji kontaktowych (1);
• niepoprawny i niezarejestrowany ISSN (9);
• brak informacji o licencjonowaniu i prawach autorskich (41);
• brak informacji o otwartym statusie publikowania czasopisma (13);
• brak kontaktu z wydawcą i redakcją (6);
• brak informacji o składzie i siedzibie redakcji (3);
• brak licencji na treści i informacji o otwartym statusie czasopisma (44); nie jest
czasopismem naukowym (1);
• nie uznaje definicji otwartego dostępu przyjętego przez BOAI (1);
• numer ISSN przekazany innej redakcji (1);
• wymaga rejestracji użytkownika i logowania przy próbie dostępu do tekstów (7),
• brak licencji na treść i nieadekwatny sposób recenzowania tekstów (4)

17. DOAJ Seal – nagroda za jakość otwartości
• Jakość otwartości czasopisma wg DOAJ jest mierzona i nagradzana.
• Warunki otwartości:
1. umowa na długoterminowe archiwizowanie treści z podmiotem
zewnętrznym;
2. stałe identyfikatory w publikowanych artykułach;
3. dostarczanie do DOAJ metadanych artykułów (nie później niż 3 miesiące
po zaakceptowaniu);
4. umieszczanie w metadanych artykułów odczytywanej maszynowo licencji
CC;
5. zezwalanie na użytkowanie i przetwarzanie treści zgodnie z licencjami CC
BY, CC BY-SA lub CC BY-NC ;
6. polityka deponowania zarejestrowana w katalogu rejestrującym zasady
archiwizacji;
7. zachowanie pełni praw autorskich przez autora (warunek nie obowiązywał
w pierwszej wersji wytycznych DOAJ Seal).

18. Podgląd rekordu czasopisma w DOAJ

19. Rejestracja polityki otwartego dostępu – studium przypadku
• Jaka jest polityka otwartościowa wydawcy? Odpowiedź na pytanie 51
ankiety aplikacyjnej – w jakim katalogu zdeponowano informację o
polityce depozytowej wydawcy.

20. Dodatkowe porady
• Dobre praktyki: uporządkowanie, brak chaosu!
• Dobre praktyki publikowania naukowego - chwal się każdą z nich!
• Ważne jest także przejrzyste rozplanowanie informacji na stronie
WWW oraz uporządkowane wersje językowe witryny i trzymanie się
jednej wersji w ankiecie.
• Dane kontaktowe (pola 10 i 11) – stałe dane kontaktowe redakcji w
odróżnieniu od stopki ankiety (aktualne dane wypełniającego). Adres
e-mail w tych polach powinien być związany z czasopismem i/lub
wydawcą, np..
– czasopismo@wydawca.pl
– redaktor@wydawca.pl
– redaktor@czasopismo.pl
– czasopismo@serwerpocztowy.com

21. Dodatkowe porady
• Słowa kluczowe (aktualnie pole 34 ankiety): mają wpływ na
przypisane czasopismu symbole klasyfikacji LCC w DOAJ. Nie mają tu
też sensu praktyki pozycjonerskie!
• Na stronie internetowej warto wydzielić strefy dla: numeru bieżącego,
archiwum, wyszukiwanie i dodatkowe indeksy, o czasopiśmie, kontakt.
• Czy dodawać metadane?

22. Polska w DOAJ
• Polski zespół recenzencki, kontakt i poradnictwo w języku polskim.
• Wskazówki wypełniania ankiety czasopisma w języku polskim:
https://doaj.org/translated
• Zapraszam bibliotekarzy i środowisko naukowe do współtworzenia DOAJ:
• dodawanie własnych czasopism do DOAJ;
• upowszechnianie katalogu w środowisku naukowym (nowe tytuły,
nowe redakcje);
• propagowanie dobrych praktyk w zakresie publikowania otwartego;
• współtworzenie polskiej grupy recenzenckiej (minimalne
zaangażowanie to godzina tygodniowo).

23. Dziękuję za uwagę!
Zapraszam do kontaktu:
napa@umk.pl