Lunch talk about the Wikiproject Verzetskranten at the NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies in Amsterdam on 12-05-2015. This Wikiproject is about describing and interlinking Dutch illegal, underground, resistance newspapers of WW2 on Wikipedia and Wikidata. - https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten Slides also available on Wikimedia Commons: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:LunchLezingNIOD_Verzetskranten_12052015_OJ_GK.pdf

1. Verzetskranten op Wikipedia
Lunchlezing NIOD, 12-05-2015
Olaf Janssen (Koninklijke Bibliotheek) & Gerard Kuys (Wikimedia Nederland)
olaf.janssen@kb.nl - gkuys@xs4all.nl

2. Wat wij willen vertellen vanmiddag…
Beschrijving verzetskranten op Wikipedia
• Achtergrond & meerwaarde
• Aanpak
• Huidige status
slideshare.net/OlafJanssenNL

3. http://www.4en5meiamsterdam.nl/attachment/47454

4. Tijdens WO2 zijn
± 1.200 verzetsbladen(titels)
uitgegeven
In allerlei soorten en maten…
http://www.4en5meiamsterdam.nl/attachment/47454

5. http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010436323 http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010442948
http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010447825 http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010450508
Van de grote bekende
titels
(o.a. Parool, Vrij Nederland, Trouw, de Waarheid)

6. tot hele kleine onbekende eenmalige
uitgaven… (pamfletten, 1-2 velletjes)

7. Jullie hebben er zoveel mogelijk
bewaard
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Verzetskrant_in_archiefdozen_bij_het_NIOD.jpg – CC-BY-SA - OlafJanssen

8. http://2.bp.blogspot.com/_BWzuYwiS6-I/TMgeRsFd3mI/AAAAAAAAElw/3cvgbZSPWcs/s1600/doctor+macro+judy+scared.jpg

9. http://2.bp.blogspot.com/_BWzuYwiS6-I/TMgeRsFd3mI/AAAAAAAAElw/3cvgbZSPWcs/s1600/doctor+macro+judy+scared.jpg

10. http://2.bp.blogspot.com/_BWzuYwiS6-I/TMgeRsFd3mI/AAAAAAAAElw/3cvgbZSPWcs/s1600/doctor+macro+judy+scared.jpg
1. Metadata
2. Content (full-text)
3. Context (achtergrondinfo)
4. Relaties
van/tussen deze bladen zijn op dit moment nog
verspreid over verschillende (ongekoppelde) bronnen

11. Metadata (catalogus NIOD, KB)
(bijna) alle 1200 titels
http://opac-gonext.oclc.org:8180/DB=8/XMLPRS=Y/PPN?PPN=107123223

12. Full-text content (Delpher)
(bijna) alle 1200 titels

13. Bv. De Geus onder studenten
http://www.delpher.nl/nl/kranten/results?coll=dddtitel&cql[]=ppn+any+(107123223)

14. Op Delpher kun je deze krant
lezen en full-text doorzoeken…

15. Maar stel, ik wil meer over deze krant weten
• Wat voor soort verzetskrant was De Geus?
• Wat is de geschiedenis van deze krant?
• Wie zaten er achter?
• Waar werd deze krant gedrukt?
• Hoe werd De Geus verspreid?
• Waren er relaties met andere verzetskranten/groepen?
• Etc…
Misschien onder “Details”?

16. OK, een paar metagegevens…
Maar ik wil méér weten….

17. Gebrek in Delpher (en catalogus):
Héél weinig contextuele informatie
over de kranten(titels)
https://thejungleisneutral.files.wordpress.com/2013/11/lost.jpg

18. Waar zouden veel mensen die meer over
De Geus willen weten eerst gaan kijken?
Wikipedia zeer vermoedelijk! (via Google)

19. Waar zouden veel mensen die meer over
De Geus willen weten eerst gaan kijken?
Wikipedia zeer vermoedelijk! (via Google)
http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Geus_onder_studenten_(verzetsblad)

20. http://www.oorlogsbronnen.nl/gebruikersonderzoek2015, mei 2015

21. Veel van ons gebruiken internet om informatie
op te zoeken. [..]. Vaak noemen wij Wikipedia…

22. Alles staat natuurlijk op Wikipedia. Je hoeft maar een
naam in te voeren en krijgt gelijk hele verhandelingen

23. Ruim de helft van ons vindt dat Wikipedia en Google
bijdragen aan onze kennis van geschiedenis
Wanneer wij buiten de klas moeten zoeken naar
informatie over WO2 richten wij ons volledig op digitale
bronnen zoals Google en Wikipedia.

24. http://www.delpher.nl/nl/kranten/results?coll=dddtitel
&cql[]=ppn+any+(107123223)
http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Geus_onder_studenten_(verzetsblad)
staat in
Context over
De Geus onder studenten

25. http://www.delpher.nl/nl/kranten/results?coll=dddtitel
&cql[]=ppn+any+(037009184)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ons_Volk_(verzetskrant)
staat in
Context over
Ons Volk: den vanderlant ghetrouwe

26. Kortom:
Wikipedia kan Delpher helpen met
contextualisering van ondergrondse kranten …
Dat is makkelijk vanwege
- Wikipedia API http://nl.wikipedia.org/wiki/Speciaal:APIZandbak#action=query
- CC-licentie op Wikipedia-teksten

27. In de zoekresultatenlijst..

28. De Geus (volledig De Geus onder studenten) was een verzetsblad,dat
vanaf 4 oktober 1940 .. Lees verder op Wikipedia
Snippets
uit Wikipedia
De Geus (volledig De Geus onder studenten) was een verzetsblad,dat
vanaf 4 oktober 1940 .. Lees verder op Wikipedia
Voorbeeld API call
http://nl.wikipedia.org/w/api.php?action=query&prop
=extracts&format=xml&exchars=105&exintro=&titles=
De_Geus_onder_studenten_(verzetsblad)
In de zoekresultatenlijst..

29. Over De Geus onder
studenten
De Geus (volledig De Geus onder
studenten) was een verzetsblad,
dat vanaf 4 oktober 1940 tot 13 juli
1945 werd uitgegeven door Jan
Drion en Huib Drion, twee Leidse
studenten. Het blad was de
spreekbuis van de Raad van
Negen die het studentenverzet
leidde. Het blad keerde zich fel
tegen de Nederlandse Unie en
was een belangrijk instrument bij
het verzet tegen de door de Duitse
bezetter geëiste
loyaliteitsverklaring, de
studentenstaking en de
tewerkstelling van Nederlandse
studenten in Duitsland. …
Lees verder op Wikipedia
Voorbeeld API call
http://nl.wikipedia.org/w/api.php?action=query&prop=extracts&format=xml
&exintro=&titles=De_Geus_onder_studenten_(verzetsblad)
Of in de objectpresentatie

31. https://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Illegale_pers_in_de_Tweede_Wereldoorlog
De gebruikte voorbeelden zijn uitzonderingen
1. Er zijn maar weinig ondergrondse
kranten met een eigen WP-artikel
2. De overzichten van deze kranten op
Wikipedia zijn verre van compleet

32. Maar daar kunnen we wat aan doen!
KB + partners kunnen
Wikipedia helpen …

33. Wikiproject Verzetskranten
“het systematisch en uniform beschrijven en koppelen van
alle ± 1200 Nederlandse verzetskranten die tijdens WO2 zijn
uitgegeven op Wikipedia”
tinyurl.com/verzetskranten

34. • http://www.wikimedia.nl/project/de-tweede-wereldoorlog
• https://nl.wikimedia.org/wiki/De_Tweede_Wereldoorlog
Onderdeel van overkoepelend project over WO2 door
Wikimedia Nederland

35. 1. Complementeren overzichten verzetskranten op WP
Van 18  1200 artikelen

36. 1. Complementeren overzichten verzetskranten op WP

37. 2. Relevante bronnen vrijkrijgen, structureren en koppelen
t.b.v. Wikipedia-artikelen
De Ondergrondse Pers 1940-1945 ,
Lydia E. Winkel, H. de Vries , 1989,
ISBN 9021837463,
Veen Uitgevers
Dit boek (“de Winkel”)
bevat beschrijvingen
van vrijwel alle ±
1.200 ondergrondse
kranten uit WO2

38. De Ondergrondse Pers 1940-1945 ,
Lydia E. Winkel, H. de Vries , 1989,
ISBN 9021837463,
Veen Uitgevers
Dit boek (“de Winkel”)
bevat beschrijvingen
van vrijwel alle ±
1.200 ondergrondse
kranten uit WO2
1200 titels??
1500 titels!
André de Rijck is NL grootste
privéverzamelaar van verzetskranten

39. Lydia Winkel
Wikipedia-artikel over De ondergrondse Pers 1940-1945
http://nl.wikipedia.org/wiki/De_ondergrondse_pers_1940-1945

40. Lydia Winkel
Wikipedia-artikel over Lydia Winkel
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lydia_Winkel

41. “De Winkel”
De Ondergrondse Pers 1940-1945 ,
Lydia E. Winkel, H. de Vries , 1989,
ISBN 9021837463,
Veen Uitgevers
Puike bron voor
Wikipedia-artikelen!

42. Elke lemma heeft een
uniek ID (“Winkel-ID”)
Voorbeeldlemma – Winkel 199

43. Elke lemma heeft metadata
• Titel, ondertitel, leus
• Plaats van uitgave
• Periode van uitgave (eerste t/m laatste nr)
• Frequentie (dagelijks, wekelijks, 2-3 keer per
week, onregelmatig, eenmalig etc.)
• Vorm (bv stencil, druk, getypt, handgeschreven)
• Inhoud (opinie, artikelen, gedichten, illustraties,
satire, humor etc.)
• Oplage (min – max)
• Aanwezigheid in NIOD-collectie
Metadata
deels niet in catalogus en
Delpher!
Voorbeeldlemma – Winkel 199

44. Contextuele
informatie
Voorbeeldlemma – Winkel 199

45. Bij deze krant
betrokken personen
Voorbeeldlemma – Winkel 199

46. Voorbeeldlemma – Winkel 199
Relaties met andere verzetskranten
• 106 = Cereales Vadeness (studentenverzetsblad, Wageningen)
• 360 = Leidsche Brief (studentenverzetsblad, Leiden)
• 748 = Sol Justitiae (studentenverzetsblad, Utrecht)
 semantiek, linked data!

47. Ook in Winkel: registers
• Plaatsen van uitgave
• Personen - (hoofd)redacteurs, illustratoren, drukkers, koeriers,
financiers etc.
Registers in De Winkel

48. Ook in Winkel: registers
• Plaatsen van uitgave
• Personen - (hoofd)redacteurs, illustratoren, drukkers, koeriers,
financiers etc.
Registers in De Winkel

49. Ook in Winkel: registers
• Plaatsen van uitgave
• Personen - (hoofd)redacteurs, illustratoren, drukkers, koeriers,
financiers etc.
Registers in De Winkel
Relaties tussen
personen en verzetskranten
 semantiek, linked data!

50. “De Winkel”
De Ondergrondse Pers 1940-1945 ,
Lydia E. Winkel, H. de Vries , 1989,
ISBN 9021837463,
Veen Uitgevers
C
Helaas heeft niet elke
Wikipedia-schrijver De
Winkel in de kast staan….
Dus het is handig als het
online komt te staan , bij
voorkeur als linked data

51. “De Winkel”
De Ondergrondse Pers 1940-1945 ,
Lydia E. Winkel, H. de Vries , 1989,
ISBN 9021837463,
Veen Uitgevers
C
Goed nieuws!
De KB mag de Winkel digitaliseren en online zetten!
(overeenkomst NIOD-KB, sept 2010)

52. 2. Relevante bronnen selecteren en vrijkrijgen
De Ondergrondse Pers 1940-1945 ,
Lydia E. Winkel, H. de Vries , 1989,
ISBN 9021837463,
Veen Uitgevers
Elke beschrijving heeft een
uniek ID (“Winkel-ID”)
Beter nieuws!!
15-8-2014 : NIOD geeft Winkel vrij onder CC-BY-SA
http://www.niod.nl/nl/de-ondergrondse-pers-1940-1945
Doorzoekbare PDF
met prima OCR

53. Ook op Wikimedia Commons & Wikipedia

54. Ook op Wikimedia Commons & Wikipedia

55. Samenvattend
De Winkel is dus
• online beschikbaar (PDF)
• onder vrije licentie (CC-BY-SA)
maar nog niet in gestructureerde en
linked-data vorm!

56. Maak een verzetskrantendatabase!
• Koppel Winkel aan catalogus en Delpher
m.b.v. PPN (Excel, Olaf)
• Converteer naar LOD-triplestore
• Koppel aan andere LOD-bronnen
(Gerard)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/97/TankshermanM4.jpg

58. Winkel-ID

59. http://opac-gonext.oclc.org:8180/DB=8/XMLPRS=Y/PPN?PPN=107123223
PPN/catalogus
PPN/Delpher

60. http://opac-gonext.oclc.org:8180/DB=8/XMLPRS=Y/PPN?PPN=107123223
Titel / Wikipedia-titel

61. Metadata

62. • Contextuele info
• Persoonsnamen
• Relaties tussen kranten

63. • Hoe je van een boek Linked Open Data kunt maken
• Door een ‘gelinkt’ boek te koppelen aan andere ‘linkbare’
boeken verrijk je informatie
LOD-triplestore - Kernideeën

64. DBpedia

65. • DBpedia is software, die machineleesbare data extraheert uit Wikipedia
• Elk lemma in Wikipedia wordt omgezet naar een datastructuur (een ‘graaf’) met de
juiste verknopingen
• Dit leidt tot een database die dient als gemeenschappelijk referentiepunt voor tal van
domeinspecifieke dataverzamelingen
DBpedia

66. Lydia Winkel
Lydia Winkel - Wikipedia

67. Lydia Winkel als Linked Open Data

68. Lydia Winkel
De Ondergrondse Pers 1940-1945 - Wikipedia

69. De Ondergrondse Pers 1940-1945 als Linked Open Data

70. De Ondergrondse Pers als Linked Open Data

71. Het illegale blad: Het Dagblad (Zwijndrecht) – Winkel nr. 126

72. Het Dagblad
(Zwijndrecht)
Het Dagblad (Zwijndrecht) als Linked Open Data

73. Het Dagblad
(Zwijndrecht)
Het Dagblad (Zwijndrecht) als Linked Open Data

74. Het Dagblad
(Zwijndrecht)
Trouw Vrij Nederlandt) Het Parool
(Amsterdam)
Hier is Londen) Enzovoort)
<<bron
Alle bladen in ‘Winkel’ als Linked Open Data

75. • Datamodel van Library of Congress
– Voor boeken en periodieken
• Bedoeld om aan te sluiten op Linked Open Data
Het BibFrame vocabulaire (http://bibframe.org)

76. • Datamodel van Library of Congress
– Voor boeken en periodieken
• Bedoeld om aan te sluiten op Linked Open Data
Het BibFrame vocabulaire (http://bibframe.org)

77. Het linken van een illegaal blad als Linked Open Data

78. Het linken van een illegaal blad als Linked Open Data

79. • Met de ‘Zie ook’-s in de beschrijvingen van Winkel laat zich voor illegale bladen
een bladen-stamboom en/of affiliatieketen construeren
• Maar daarmee is over de ‘kleur’ van het illegale blad niet genoeg gezegd
• Victor de Boer heeft bij het NIOD een project gedaan waarbij ‘Het Koninkrijk…’ in
Linked-Data formaat is gezet: het ‘Verrijkt Koninkrijk’
• Aandachtspunt daarbij was de verzuiling
• Als we de data van het KB-project koppelen aan die van het ‘Verrijkt Koninkrijk’-
project, krijgen we misschien betere gegevens over de ‘kleur’ van veel illegale
bladen
De eerstvolgende uitdaging?

80. OK, we bouwen dus een LOD-database met
verzetskranteninformatie
M.b.v. een artikelsjabloon kunnen we vervolgens uniforme
en onderling gekoppelde WP-stubs gaan genereren
https://c1.staticflickr.com/9/8281/7699231918_11a7356c38_b.jpg

81. https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Geus_onder_studenten_(verzetsblad)
3. Artikelsjabloon maken

82. https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Geus_onder_studenten_(verzetsblad)
3. Artikelsjabloon maken
Titels  uit de database

83. 3. Artikelsjabloon maken
Metadata  uit de database

84. 3. Artikelsjabloon maken
Betrokken personen
 uit de database

85. 3. Artikelsjabloon maken
Gerelateerde kranten
 uit de database

86. 3. Artikelsjabloon maken
Link naar full-text
krantenafleveringen op Delpher
 uit de database
http://www.delpher.nl/nl/kranten/results?coll=dddtitel&cql[]=
ppn+any+(107123223)

87. 3. Artikelsjabloon maken
Link naar KB-catalogusrecord
 uit de database
http://opc4.kb.nl/PPN?PPN=107123223

88. 3. Artikelsjabloon maken
Vaste WP-categorie

89. 4. Van stub naar volwaardig artikel = mensenwerk
“Vrije ruimte” voor WP-schrijvers

90. Wikipedia-stubs over verzetskranten uitbreiden
• Primaire doelgroep: Wikipedianen
• Daarnaast: OB-leden, historische
verenigingen, klanten regionale archieven,
Documentatiegroep 40-45 ed.
• Schrijfdagen/weken, wedstrijden ed.
• I.s.m. NIOD, Wikimedia NL, Delpher-partners
(mn. krantenarchieven), krantenuitgevers etc.
Media-aandacht via nog bestaande
ex-verzetskranten:
4. Van stub naar volwaardig artikel = mensenwerk
http://digitalassets.lib.berkeley.edu/calheritage/ucb/jvac/figures/j12EG-783A.jpg

91. Huidige status
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten#Actuele_status.2Flogboek_activiteiten
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Planning_tank_operations,_Siege_of_Tobruk_cph.3b18203.jpg

92. Huidige status
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikiproject/Verzetskranten#Actuele_status.2Flogboek_activiteiten
Stapsgewijze aanpak
Januari - nu
• Olaf vult Excel pluk voor pluk
• Gerard vult triplestore pluk voor pluk
• Petra Dreiskämper maakt sjabloon - 1e iteratie o.b.v. testsetje
van 23 titels
Z.s.m.
• Wikipedianen er bij betrekken
• Grote titels aparte subprojecten (VN, Parool, Trouw, Waarheid)
• Plukje voor plukje meer stubs genereren
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Planning_tank_operations,_Siege_of_Tobruk_cph.3b18203.jpg

93. Vragen?
olaf.janssen@kb.nl - @ookgezellig
gkuys@xs4all.nl
tinyurl.com/verzetskranten