Azərbaycan Respublikasında Dayanıqlı Dövlət Satınalmaları və eko-etiketləmə mövzusunda giriş seminarı

1. Farid Yaker
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramının
Dayanıqlı Dövlət Satınalmaları üzrə Proqram Meneceri
.
YUNEP-in DDS Yanaşması
Azərbaycan Respublikasında Dayanıqlı Dövlət Satınalmaları və eko-etiketləmə mövzusunda
giriş seminarı
20 dekabr 2022-ci il

2. 2
Missiyamız
Dayanıqlı dövlət satınalmalarının
həyata keçirilməsində üzv
dövlətlərimizə dəstək verməklə və
DDS-nın fəaliyyət göstəricilərini
artırmaq üçün vasitə və həllər
hazırlamaqla dünyanın daha
Dayanıqlı İstehlak və İstehsal siyasət
və təcrübələrinə keçidini
sürətləndirmək

3. 3
Baxışımız
Dayanıqlı Satınalma faydalı
satınalmadır

4. 4
Biz kimlərlə
işləyirik?
• Hökumətlər
• Dövlət Satınalmaları üzrə
Orqanlar
• DDS
Məsləhətçiləri/ekspertləri
• Akademik qurumlar
• Özəl sektor

5. DDS-nın həyata keçirilməsində yardımçı hökumətlər (2013-cü ildən bu günə
qədər)
Qvatemala
Şərqi Karib
Kosta Rika
Ekvador
Kolumbiya
Mərakeş
Seneqal
Braziliya
Vyetnam
Hindistan
Ukrayna
Qazaxıstan
Gürcüstan
Qırğızıstan
Özbəkistan
Çili
Uqanda

6. DİM 12.7 MİLLİ SİYASƏT VƏ PRİORİTETLƏRƏ
UYĞUN OLARAQ DAYANIQLI DÖVLƏT SATINALMA
TƏCRÜBƏLƏRİNİN TƏŞVİQİ
YOXSULLUĞA
SON
ACLIĞA
SON
SAĞLAMLIQ
VƏ RIFAH
KEYFİYYƏTLİ
TƏHSİL
GENDER
BƏRABƏRLİYI
TƏMİZ SU VƏ
SANITARİYA
SƏRFƏLİ VƏ
TƏMİZ ENERJİ
DÜZGÜN İŞ VƏ
İQTİSADİ ARTIM
SƏNAYE,
İNNOVASİYA VƏ
İNFRASTRUKTUR
AZALDILMIŞ
BƏRABƏRSİZ
LİKLƏR
DAYANIQLI
ŞƏHƏR VƏ
CƏMİYYƏTLƏR
MƏSUL
İSTEHLAK VƏ
İSTEHSAL
İQLİM
FƏALİYYƏTİ
SU ALTINDA
HƏYAT
QURUDA
HƏYAT
SÜLH,
ƏDALƏT VƏ
GÜCLÜ
QURUMLAR
QURUDA
HƏYAT
MƏQSƏDLƏR
NAMİNƏ
TƏRƏFDAŞLIQ

7. • Dayanıqlı istehlak və istehsal modellərini
təmin etmək
• Hədəf 12.7: Milli siyasətlərə və prioritetlərə
uyğun olaraq dayanıqlı dövlət satınalma
təcrübələrini təşviq etmək
• Göstərici 12.7.1: Dayanıqlı dövlət
satınalmaları siyasətini və fəaliyyət planlarını
həyata keçirən ölkələrin sayı
Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (DİM) 12

8. Mənbələr: ÜTT, 2015; Eurostat, 2017; Avropa Komissiyası 2018
Nə üçün Dayanıqlı Dövlət Satınalmaları?
Qrafik: Aşağı gəlirli, aşağı orta gəlirli, yuxarı orta gəlirli və yüksək gəlirli ölkələrdə ÜDM-in % kimi satınalma (Dünya Bankı 2016)
İƏİT ölkələrində
ÜDM-in 13%-i
(2015)
ÜDM-in 10-15%-i
dünya üzrə orta
göstərici hesab
olunur (2015)
Aİ-də ÜDM-in
16%-i (2017)
ÜDM-in %-i kimi satınalma
Aşağı gəlir Yuxarı orta gəlir Aşağı orta gəlir Yüksək gəlir

9. Milli hökumətlərdə satınalma faizi
Aİ: 2 trilyon avro
ABŞ: 1,7 trilyon ABŞ
dolları
Dünya: 11 trilyon ABŞ
dolları
Aİ
ABŞ
Cənubi Afrika
Hindistan
Mauritus
Braziliya
Çili
Vyetnam
Qana Respublikası
Çin
BƏƏ
İsveçrə
Timor-Leste, Sierra Leone, Uqanda
ÜDM-in FAİZİ KİMİ SATINALMA GÖSTƏRİCİSİ (TƏQRİBİ)

10. DS-nın Tərifi
Dayanıqlı Satınalma (DS)
… təşkilatların ətraf mühitə dəyən ziyanı minimuma
endirməklə və mümkün olan hallarda qarşısını
almaqla mallara, xidmətlərə, işlərə və kommunal
xidmətlərə olan ehtiyaclarını təkcə təşkilatın özünə
deyil, eləcə də cəmiyyət və iqtisadiyyata fayda
vermək baxımından “vəsaitlərin ömür boyu
səmərəli istifadəsi”nə nail olacaq şəkildə ödəməsi
prosesidir.
,

11. YDS-nın tərifi
Yaşıl Dövlət Satınalmaları (YDS)
“Dövlət orqanlarının, bir qayda olaraq satın alınacaq
eyni əsas funksiyalı mallar, xidmətlər və işlərlə
müqayisədə həyat dövrü ərzində ətraf mühitə daha
az təsir göstərən mallar, xidmətlər və işləri satın
alması prosesidir”.
Avropa Komissiyası tərəfindən qəbul edilmiş tərif

12. Bütün həyat dövrü xərcləri və
təsirləri
Monetizasiya olunmuş Həyat
dövrü xərcləri (HDX)
Ümumi mülkiyyət
dəyəri (ÜMD)
Qiyməti
Təşkilat Cəmiyyət
Alınması, istifadəsi və
xidmət sonu xərcləri
Xarici təsirlərin dəyəri
ekoloji/sosial
Monetizasiya olunmayan
xarici təsirlər
Alış Qiyməti
+
+
+
Mənbə: BMT Ətraf Mühit / ISO 20400
Həyat Dövrünün Qiymətləndirilməsi

13. Dayanıqlı satınalma daha yaxşı şirkətlərdən
daha yaxşı məhsullar almaq deməkdir
Qiymət, Performans və Yararlılıq

14. • Təkrar emal oluna bilir
• Təkrar emal edilmiş məzmuna malikdir
• Enerji baxımından səmərəlidir
• Emissiya miqdarını azaldır
• Yenidən istifadə oluna bilir
• Bioloji parçalana bilir
• Üzvidir
‘Yaşıl’ məhsul nədir?

15. Loqodan istifadə etmək haqqı yalnız ən yaxşı məhsullara verilir; İstehlakçılar bu
cür məhsulları tam əminliklə satın ala bilərlər.
1-ci tip eko-etiketləmə
Almaniya Kanada Yaponiya Tayvan
Skandi-
naviya ABŞ Çin
Koreya Aİ Sinqapur Filippin İndoneziya
Tayland Avstraliya
Hindistan Çexiya
Respublikası Ukrayna Kolumbiya
Patentləşdirilmiş Loqo

16. Təchizat zəncirlərinin yaşıllaşdırılması

17. Mənbə: SPLC-nin 2014-cü ildə Vaşinqtonda keçirilən Sammitindəki nitqi
"Mal və xidmətləri aldıqda binalar və
donanmamızdan doqquz dəfə çox karbon
izinə səbəb oluruq."
Dan Tangherlini
Müdir
ABŞ Ümumi Xidmətlər İdarəsi

18. 8
Əməliyyatlar daxilində
Təchizat Zənciri daxilində
Source:
SPLC
Dayanıqlılıq Təsirləri və İmkanları

19. Özəl və ya dövlət satınalmaları ilə yanaşı,
institusional satınalmalar

20. 20
$ 10.1
trilyon
67%
Məişət əşyaları İxrac
İnstitusional Satınalmalar
$ 2.4
trilyon
16%
$ 1.9
trilyon
12%
Mənbə: SPLC
Son istehlak üzrə ABŞ ÜDM-nin payı

21. • …mallar və xidmətlərin əsas və ikinci
dərəcəli təsirləri ilə bağlı şəffaflıq tələb
etmək üçün unikal mövqeyə malikdir.
• …dayanıqlılıq meyarlarını satınalma
qərarları ilə birləşdirmək və
transformativ ola biləcək səviyyədə
bazara ardıcıl siqnallar göndərmək
qabiliyyətinə malikdir.
1
Mənbə: SPLC
Satınalma təşkilatları

22. YUNEP-in DDS üzrə Təlimatları

23. MİLLİ DDS SİYASƏTLƏRİ VƏ FƏALİYYƏT PLANLARININ HAZIRLANMASI VƏ
TƏTBİQ EDİLMƏSİNDƏ ÖLKƏLƏRƏ RƏHBƏRLİK ETMƏK.
Yanaşmanın Məqsədləri
Siyasi Çərçivə
Fəaliyyət Planı
Fəaliyyətləri
qanuniləşdirir
Bazara məlumat
verir
Öhdəlikləri
müəyyənləşdirir
İcra mərhələlərini
müəyyən edir

24. DDS yanaşmasının nəticələri
DAYANIQLI İNKİŞAF
MEYARLARI
VƏZİYYƏTİN
QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ
Hüquqi baxış
Dövlət Satınalmaları
üzrə baxış
Maraqlı Tərəflərin
Təhlili
DDS PROQRAM BƏYANATI VƏ FƏALİYYƏT PLANI
İCRASI
Potensialın
Artırılması Planı
Ünsiyyət
Strategiyası
Monitorinq
Sistemi
Büdcə
Dayanıqlı
Satınalma
Təlimatları
Pilot
Tenderləri
Dayanıqlılıq Meyarlı
Prioritet Məhsullar
Prioritetləşdirmə Bazarın
Təhlili

25. Yanaşmanın xülasəsi
• Prosesdə davam edən təlim
• Layihənin tətbiqi milli kontekstə uyğunlaşdırılmışdır
DDS Siyasəti və Fəaliyyət Planı
DDS Təlimatları
Vəziyyətin Qiymətləndirilməsi, Hüquqi Baxış, Prioritetləşdirmə, Bazarın Təhlili
Layihənin başlanması və hökumət strukturu
Təlim
Təlim
Təlim
Təlim

26. Ətraflı məlumat
› YUNEP-in DDS üzrə Portalı
https://www.unep.org/explore-topics/resource-efficiency/what-we-do/sustainable-
public-procurement
› Layihələrin Nəticələri

27. Ölkə Prioritet məhsullar
Ukrayna
Moldova
Vyetnam
Monqolustan
Mərakeş
Çili
Kosta Rika
Kolumbiya
Braziliya
Ekvador
Makriki
Yuyucu vasitələr / təmizləyici məhsullar, boyalar və laklar, izolyasiya materialı
Ekoloji cəhətdən səmərəli qapı və pəncərələr, üzvi meyvə və tərəvəzlər
Kağız, fərdi kompüterlər, qazanlar / qazanxana, küçə işıqlandırması
Ofis üçün kserks kağızları, kompakt floresan lampalar (KFL)
Ofis üçün A4 kserks kağızları, toner kartricləri, yüngül beton bloklar
Təkrar emal edilə bilən kağız, İKT avadanlıqları, nəqliyyat vasitələri
Kağız, iaşə xidmətləri, kompüterlər
İnşaat materialları, süd məhsulları, meyvə və tərəvəzlər, balıq, yaşayış
xidmətləri (otellər) və iaşə xidmətləri
*Dayanıqlılıq meyarlarına malik 15 texniki məhsul vərəqi və istənilən dövlət orqanı Xəzinədarlıq
Nazirliyi tərəfindən dərc olunan bu vərəqlərdən istənilən vaxt istifadə edə bilər.
Dayanıqlılıq meyarlarına malik 43 texniki məhsul vərəqi və istənilən dövlət orqanı Ətraf Mühit
Nazirliyi tərəfindən dərc olunan bu vərəqlərdən istənilən vaxt istifadə edə bilər.
Taxta mebel, Çap kağızı, təmizlik və gigiyena məhsulları
Təmizlik xidmətləri (bəzi təmizlik məhsulları ilə), təhlükəsizlik / nəzarət
xidmətləri, çap kağızı, taxta mebel
Təmizlik xidmətləri (bəzi təmizlik məhsulları ilə), iaşə xidmətləri, tekstil, taxta
mebel
Təmizlik xidmətləri (bəzi təmizlik məhsulları ilə), süd məhsulları, tekstil, taxta
mebel

28. Farid Yaker
farid.yaker@un.org
Təşəkkür edirik!
www.unep.org