1. «Әлемтану» пәні оқу бағдарламасы
(12 жылдық білім беру мазмұнын жаңарту аясында)
Бастауыш мектеп (1-5 сынып)
Ақпан 2014 ж.

2. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
2
Бұл бағдарламаны «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ
Ы.Алтынсарин атындағы ҰБА мен бастауыш сынып мұғалімдері бірге құрастырған

3. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
3
Мазмұны
1. «Әлемтану» пәнінің маңыздылығы 4
2. «Әлемтану» пәнінің мақсаты 6
3. Үштұғырлы тiл саясатын жүзеге асыру 8
4. «Әлемтану» пәнін оқытуды ұйымдастыруға қойылатын талаптар 9
5. «Әлемтану» пәнін оқытуда қолданылатын педагогикалық әдіс-тәсілдер 10
6. Түрлі мәдениеттер мен көзқарастарға құрмет сезімін қалыптастыру 12
7. Сандық технологияларды «Әлемтану» пәнінде қолдану құзыреттiлiгі 13
8. Оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту 15
9. «Әлемтану» пәнін оқып үйренудің нәтижелерін бағалаудың тәсілдері 17
10. «Әлемтану» пәні бағдарламасының мазмұны, оның ұйымдастырылуы және
реттілігі 19

4. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
4
1. «Әлемтану» пәнінің маңыздылығы
«Әлемтану» пәні оқушылардың қызығушылығын тудырып, олардың: біз
кімбіз? қайдан келдік? қайда тұрып жатырмыз?, бізді не қоршап тұр?, біздің
келешегіміз қандай?- деген сұрақтарға жауап іздеуіне мүмкіндік береді.
«Әлемтану» пәнінің бағдарламасы Қазақстан халқының әлеуметтік, моральдік,
шығармашылық және коммуникативтік өмір тәжірибесі жөнінде кеңінен мағлұмат
береді. Оқушылар өзі, өз үйі мен отбасы туралы ой қозғаудан бастап, қоршаған
ортаның, әлемнің сырларын да түсіне бастайды.
«Әлемтану» пәнін оқи отырып, оқушылар:
 оқушыларда өзіндік қоғамдық және ұлттық сана мен отансүйгіштік қасиет
қалыптастырады;
 оқушыларға қоршаған ортасы туралы ғылыми негіздерді меңгере отырып,
тарихи, географиялық тұрғыдан ойлауын дамытып, өзіндік шешім қабылдай
алуына көмектеседі;
 Қазақстандық қоғам және өзін қоршаған ортаның барлық деңгейі: өз үйі,
отбасы, жергілікті қоғамдастық туралы білімді меңгереді;
 Қазақстанның географиясы, оның ландшафты және ауа-райы туралы біледі;
 тарихи және қазіргі оқиғалардың бүгінгі Қазақстанның қалыптасуына және
оның болашағына ықпал ету мүмкіндігі туралы біледі;
 өткен замандағы және қазіргі тарихи оқиғалардың әлемнің өткені мен
болашағының қалыптасуына тигізетін әсері туралы түсінеді;
 адамның тіршілік әрекетінің қоршаған ортаға тигізетін әсері туралы біліп, оның
тұрақты болашақтың дамуына қажеттілігін түсінеді;
 өз халқының және өзге халықтың мәдениеті, діни сенімдеріндегі
ерекшеліктерін сыйлай білу, сонымен қатар демократиялық және адами
құндылықтар арасындағы айырмашылықтардың өзара байланысын түсіне
білу қалыптасады;
 қоғамдық тәртіп нормаларын түсініп, әлеуметтік ортадағы тәртіп ережелерін
сақтай білумен танысады;
 адамгершілік қасиеттерді қалыптастырады;

5. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
5
«Әлемтану» пәні бағдарламасы «отбасы, демократия, көші-қон,
елдімекендер, климат, ландшафт, дін, тартыстар, қоғамдастық, және ұлт» сияқты
негізгі ұғымдарды қамтитын оқуды ұйымдастырудың, топтастырылған құрылымын
пайдаланатын, кіріктірілген және сабақтастық принциптеріне негізделген.
«Әлемтану» пәнінің негізін тарих, география, қоғамтану пәндері құрайды. Бұл
оқушыларға пән мазмұнын меңгеруде ойлау қабілеттерін дамыта отырып, нақты
білімдерінің неге негізделгенін түсінуіне, дәлелденген, тиянақты қорытындылар
жасау мақсатында өз зерттеулерін жүргізуіне мүмкіндік береді.
Бағдарлама пән мазмұнын меңгеру және қажетті (зерттеу, коммуникативтік,
өмірлік) дағдыларын қалыптастыруды қатар жүзеге асыра отырып құрылған.

6. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
6
2. «Әлемтану» пәні бағдарламасының мақсаты
«Әлемтану» пәні оқушылардың жеке тұлғасын дамытуға, отбасында,
жергілікті, аймақтық, ұлттық, жаһандық ауқымда алатын өзіндік орнын түсінуге
мүмкіндік береді.
«Әлемтану» пәні бойынша бағдарлама қоршаған ортада болып жатқан
тарихи, географиялық және әлеуметтік процестерді түсінудің маңызды элементі
болып табылатын айқындалған нақты білім мазмұнын дамытуға бағытталған.
Тарих бағдарламаның уақыттық шегін белгілейді – уақытты сезіну, география –
кеңістікті тани білу сұрағына жауап береді – кеңістіктегі орынды сезіну, қоғамтану -
көзқарастар ұсынады – қоғамдық ортаны сезіну.
«Әлемтану» пәні бағдарламасы оқушылардың тану, зерттеу,
дәлелдемелерді қарау және мәселелерді шешу арқылы пайда болатын сыни
тұрғыдан ойлай білу дағдыларын дамытады, сонымен қатар жеке және топпен
жұмыс істеу дағдыларының қалыптасуына жағдай жасауға бағытталған.
Оқу бағдарламасы оқушылардың төмендегідей дағдыларын дамытуға
бағытталған:
 сұрақ қою, оған жауап таба білу; зерттеу жүргізе отырып тарихи,
географиялық және әлеуметтік ғылымдарға байланысты сұрақтарға жауап бере
білуді;
 зерттеулерге қатысып, тарихи, географиялық және әлеуметтік
ғылымдардың әдістеріне және басқа қолжетімді ресурстарға сүйеніп, сұрақтарға
жауап беру үшін эксперименттер жүргізуді;
 жекелеген ұғымдардың хронологиялық реттілігін түсініп, талдау жасай
отырып тарих, география және әлеуметтік ғылымдар туралы дағдыларын
жетілдіруді;
 әртүрлі пікірлерді, дәлелдемелерді қалай қарастыру керектігін, дауласу,
пікірсайысқа қатысу, мәлімдеу, тыңдау, түсіну, әңгіме, таныстырулар жүргізу
арқылы сөйлеу дағдыларының спектірлерін толық дамыту;
 интернет, сәйкес сандық ақпараттық құралдарды және коммуникациялық
технологияларды (АКТ) пайдалана отырып ақпараттар іздеуді, оны таңдауды,
қолдану, салыстыру, талдау, жүйелеу, түсіндіру және өңдеуді;
 алынған ақпаратты ұсыну және талқылауды;

7. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
7
 алған білімдерін ой-пікірлер, болжаулар, теорияларды тексеруде қолдана
отырып, негізделген қорытындылар мен алынған мәліметтерді дәлелдеу;
 Қазақстанның және бүкіл әлемнің өткені мен болашағын түсінуде
өзгерістердің себептерін, сабақтастықты, ұқсастықтар мен айырмашылықтарды
ұғынуды;
«Әлемтану» пәнін меңгеру барысында оқушылардың оқу сапасын арттыру
мақсатында, ой - пікірлерімен алмасу, дамыту, сонымен қатар тиімді жұмыс атқару
үшін оқушылар өзара бірлесе жұмыс істеуді.
Оқушылар біледі:
 негізгі тәртіп ережелерін сақтауды;
 сыныпта, мектепте және қоғамдық орындарда жалпыадамзаттық
құндылықтар мен тәртіп дағдыларын дамытуды; (шыдамдылықты, сыпайылықты,
көңіл бөлуді, сыйлай білуді, әдеп сақтауды дағдыға айналдыруды);
 жұпта және топта бірлесіп жұмыс істеуді, ұжымда тиімді жұмыс істеуді;
 сезімі және эмоциясының басқа адамдарға әсерін зерделей түсіне отырып
өзін дамытуды;
 әлеуметтік ортада өз көзқарасын білдіру және қолдауды, тыңдау,
талқылау, диалогтар мен дебаттарға қатысу, сөйлеу дағдыларын дамытуды.

8. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
8
3. Үштұғырлы тiл саясатын жүзеге асыру
Қазақстан Республикасының Білім беру ұйымдары оқушылардың
функционалдық сауаттылығын қалыптастыру мақсатымен коммуникативтік
құзыреттіліктің негізін қалыптастырады.
Қазақстан Республикасының Білім беру ұйымдары үштілділік саясатын 1-
сыныптан қазақ, орыс және ағылшын тілдерін оқыту арқылы жүзеге асырады.
Үш тілді оқыту сөйлеу әрекетінің төрт түрін (тындалым, айтылым, оқылым және
жазылым) дамыту арқылы коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға
бағытталған.
«Әлемтану» пәні мектептің білім беру тілінде оқытылады. Мектептердің
үштілділік саясаты тілдерді оқыту әдіс-тәсілдерін, тілдік пәндердің және өзге пән
мұғалімдерінің рөлдерін анықтайды.
Үштілділік саясатының жүзеге асырылуы «Әлемтану» пәні бағдарламасының
келесі бөлімдерінде көрсетілген:
«Әлемтану» пәнін оқытуда қолданылатын педагогикалық әдіс-тәсілдер»
бөлімінде (5-бөлім), мұғалімнің, пәнді меңгертуге қажетті тілдік білім мен дағдыларды
қалай жетілдіретіндігі анықталған .
«Оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту» бөлімінде (8-бөлім),
мұғалімдердің, пән арқылы тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым
дағдыларын жоғары деңгейде қалай дамытатыны сипатталған.
«Әлемтану» пәнін оқып үйренудің нәтижелерін бағалаудың тәсілдері»
бөлімінде (9-бөлім) бағалау тілі белгіленген.

9. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
9
4. «Әлемтану» пәнін оқытуды ұйымдастыруға қойылатын талаптар
Оқу жүктемелерінің сыныптар бойынша бөлінуі:
Сынып Апталық жүктеме Жылдық сағат саны
1 1 сағат 33 сағат
2 1 сағат 34 сағат
3 1 сағат 34 сағат
4 1 сағат 34 сағат
5 1 сағат 34 сағат
Сынып бөлмесі оқушылармен жұмыстың әртүрлі формасын: жеке, жұппен,
топпен жұмыс және әртүрлі жұмыс түрлерін: ойын әдісі, сабаққа белсенді қарым-
қатынас әдіс-тәсілдерін қолдану кезінде парталардың орнын ауыстыруға ыңғайлы
болуы керек.
«Әлемтану» пәнін оқыту үшін қажетті арнайы жабдықтар, ресурстар мен
материалдар:
 қабырғадағы бос орындар, демонстрациялық құрал-жабдықтар (стендтер) ,
 интернет желісінің қосылуы: компьютерлер/планшеттер;
 бейнежабдықтар ТВ, VCR, DVD-плейер, деректерді қорғау, проекциялық экран
және аудиоколонкалар;
 бейне және аудиоресурстар: тақырыптар бойынша бейнематериалдар
жиынтығы;
 баспа материалдары (кітаптар, энциклопедиялар мен анықтамалықтар);
 оқу көрнекі құралдар: қағаз және интерактивті карталар, тарихи тұлғалардың
портреттері, коллаждар, тақырыптық графиктер мен кестелер, слайдты
альбомдар, тарихи жәдігерлер мен заттар немесе олардың көшірмелері;
Пәнді оқуға және зерттеуге сүйеу болатын сыныптан тыс орналасқан ресурстар:
 кітапхана ресурстары (кітаптар мен анықтамалық материалдар);
 электрондық және мультимедиаресурстар;
 желілік файлдар, интернет (тарих, география, әлеуметтік ғылымдар бойынша
негізгі анықтамалық сайттар каталогі, әлемдік қолжетімді электрондық
ресурстар)

10. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
10
5. «Әлемтану» пәнін оқытуда қолданылатын педагогикалық
әдіс-тәсілдер
Жалпы білім беретін мектептер оқу үдерісінде білім алуды қалай үйрену
керектігін білетін, дербес, ынталы, қызығушылығы жоғары, сенімді, жауапты, талдау
жасай алатын оқушы тәрбиелейтін қағиданы ұстанады. Мұғалімдер оқушылардың
бойында бұл қасиеттерді әр түрлі оқыту стратегиялары арқылы қалыптастырады
және дамытады деп күтілуде. Олардың ішіне мыналар кіреді:
 оқушының жеке пікірін тыңдау, олардың бұрын меңгерген білімдері мен
түсініктерін қолданудың маңыздылығын түсіну;
 оқушыларды мұқият іріктелген тапсырмалар мен іс-әрекет түрлерінің көмегімен
ынталандыру және дамыта оқыту;
 модельдеу және таныстыру стратегияларының проблемаларын оқушыларға
түсінікті жолмен шешу;
 оқытуды оқушылардың білімдерін бағалау арқылы қолдау;
 оқушылардың зерттеу әдіс-тәсілдеріне негізделген белсенді оқуын марапаттау;
 оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын дамыту;
 бүкіл сынып қызметін, жеке және бірлескен жұмыс істеуді үйлестіріп қолдану.
 жеке және топтық іс-әрекет арқылы барлық сынып оқушыларының жұмысын
ұйымдастыру;
«Әлемтану» пәнін оқыту процесінде төмендегідей стратегияларды қолдану
ұсынылады:
 оқушылардың қызығушылығын тудыратын, өзара қарым-қатынас дағдыларының
қалыптасуына негізделетін, дәлелдеу, өзіндік пікір, оқу және зерттеу
нәтижесінде шешілетін проблемалық сұрақтар арқылы мотивациясын дамыту;
 оқушылар және оқушы мен мұғалім арасында сенім қалыптастыру;
 оқушының жеке қабілеті және қызығушылығын есепке ала отырып сараланған
тапсырмаларды пайдалану;
 нақты тақырып бойынша миға шабуыл ұйымдастыру (проблеманы анықтайды,
жеке пікірін ұсынады, пікірді сыныпта талдап, талқылап, шешімнің дұрыс
нұсқасын қабылдайды); сахналық қойылымдар, рольдік ойындар арқылы

11. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
11
белсенді оқыту;
 оқушылардың білімін, түсінігін дамыту және пайдалану үшін ақпараттық
құралдарды (бейне және т.б. көру) қолдану; сабақ үстінде барлық оқушылардың
белсенді қатысуы талап етілетін проблемалық сұрақтар мен мәселелерді
талқылау және пікірталастыру;
 берілген критерийлерге сәйкес оқушылардың оқу процесіне қатысуын, өзара
және өзін-өзі бағалауын қолдану;
 пәндік-тақырыптық сұрақтарды, күрделі тарихи оқиғаларды немесе тұлғаларды
зерттеу үшін жеке және топтық жұмыстар ұйымдастыру
Оқушылардың тілдік дағдыларын дамытуда үштілділік саясатын қолдау
Жалпы білім беретін мектептердің мұғалімдері оқушылардың тілдік дағдыларын
дамытуына көмектесе отырып, үштілділік саясатының енгізілуін қолдауы қажет
Пәнді меңгерту мақсатында мұғалімдер белгіленген пәнге сай оқушылардың
«ғылыми тілін» дамытады. Бұл өз кезегінде әр сабаққа арналған тілдік мақсаттарды
қамтиды. Мысалы:оқушыларҚазақстанның ауа райының ерекшеліктерін сипаттай
алады. Пән мұғалімдері оқушылардың ғылыми тілді қолдануына назар аударуы және
олардың тілді меңгерудегі жетістіктерін бағалауына көмек көрсетуі тиіс.
Оқушылардың ғылыми тілін қалыптастыру мақсатында диалогті және жазба
тілде тіркестерді тиімді қолдана білу жүйелі ұйымдастырылған мұғалімнен тілдік
қолдау көрсету.

12. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
12
6. Түрлі мәдениеттер мен көзқарастарға құрмет сезімін
қалыптастыру
Түрлі мәдениеттер мен көзқарастарға құрмет сезімін қалыптастыру жеке
тұлғалық, тұлғааралық және мәдениетаралық құзыреттіліктерді қажет етеді. Бұл
құзыреттіліктер оқушылардың әлеуметтік және кәсіби орталарда, көпмәдениетті
қоғамда тиімді әрі конструктивті әрекет етуіне мүмкіндік береді.
Әлемтану бағдарламасында оған:
 тұлғааралық құзыреттілікті дамытуға мүмкіндік беретін өзара ынтымақтастық
пен тыңдауға бағытталған жұптық, топтық жұмыстарды қолдану;
 түрлі ұлт өкілдері оқушыларынан тұратын топтар, жұптар құру. (қазақтілді
және орыстілді оқушылар);
 өзге адамның пікіріне, дәлелдеулеріне назар аудару және құрметтей білу;
 «Әлемтану» пәні тақырыптарына сәйкес сұрақтарды талқылау және диалог
құру;

13. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
13
7. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға
құзыреттiлiк
Сандық технологияларды қолдану құзыреттілігі оқушылардың жұмыс
барысында, бос уақыттарында және коммуникацияда сенімді және
шығармашылықпен қолдана білуін қамтамасыз етеді. Бұл құзыреттілік АКТ-ның
негізгі дағдылары арқылы қалыптасады.
Оқушылар өздерінің АКТ-ны қолдану дағдыларын барлық пәндерге арналған
білім беру бағдарламаларын меңгеру барысында дамытады. Яғни, АКТ-ны
пайдалана отырып ақпаратты табу, құру, мәліметтер мен ой түйіндерімен бөлісе
және алмаса отырып құрал-жабдықтар мен қосымшалардың кең ауқымын
пайдалану арқылы өз жұмысын бағалайды және жетілдіреді .
Бұл «Әлемтану» пәні бағдарламасында төмендегідей жұмыс түрлері арқылы
жүзеге асырылады:
 БАҚ және мультимедиялық құралдарды пайдалану;
 дерекқордан және интернеттен ақпаратты іздеу;
 сандық интернет жүйелері арқылы алынған ақпараттарды таңдап, өңдеу және
оның нақтылығын, сенімділігін, құндылығын бағалай алу;
 сандық, мәтіндік және визуалдық ақпаратпен және дерекқормен, оның ішінде
гиперсілтемелерді, электрондық кестелерді,графикалық және басқа
қосымшаларды пайдаланып жұмыс істеу арқылы мәліметті жүйелеу; қолдану;
заңдылықтар мен тенденцияларды зерттеу; модельдер мен модельдеуді
пайдалану мүмкіндіктерін зерделеу, сонымен қатар жылжымайтын және
қозғалыстағы бейнелерді, дыбыстарды және мәтіндерді мультимедиалық
таныстырылымдар құру үшін біріктіру;
 басқа нұсқаларды зерделеуде, нақтылауда және нәтижелерді жақсартуда
сандық ақпараттың икемділігін толығымен пайдалану;
 электрондық байланысқа, он-лайн форумдарға, виртуалдық оқыту
орталарына қатысу арқылы, басқа оқушылармен және мұғалімдермен әртүрлі
байланыс арнасы бойынша ынтымақтастықта болып қарым-қатынас жасау
және ақпарат алмасу;,
 интерактивті тақтаны белсенді оқытуға техникалық қолдау көрсету
мақсатында қолдану;

14. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
14
 аяқталған жұмысты мектеп шеңберінде және өзге орталарда мультимедиялық
таныстыру.

15. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
15
8. Оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту
Жалпы білім беретін мектептердің Білім беру бағдарламалары
мақсаттарының бірі түрлі әлеуметтік топтармен тиімді тіл табысуға қабілетті
азаматтарды тәрбиелеу. Бұл мақсатқа жету үшін қажетті дағдылардың дамытылуы
- түрлі формадағы қарым-қатынасты бағалайтын әрі қолдайтын, оқушының өз пікірі
мен көзқарасын сенімді түрде білдіре алатын ортаның көмегі мен ынталандыруы
арқылы жүзеге асырылады.
Оқу үрдісінде оқушылардың коммуникативтік, сыныптастарымен,
мұғалімдермен және көпшілікпен ауызша және жазбаша қарым- қатынаста әртүрлі
ақпарат құралдарын пайдалана отырып, пәндік ғылыми тілді сауатты түрде
қолдана білу дағдылары дамытылады.
Ауызша сөйлеуді() дамыту мақсатында жұппен үлкен және кіші топтарда
сыныппен жұмыста қарым- қатынас жасаудың құралы ретінде диалог талқылау,
пікірталас өз пікірін айту
«Әлемтану» пәнінде оқушылардың айтылым және тыңдалым
дағдыларын дамытуға мүмкіндік беретін тапсырмалар:
 «Менің Отаным» тақырыбы бойынша пікірталасқа қатысу: сұрақтарды
зерделеу, өз пікірін айту, басқалардың пікірін тыңдау, сұрақ-жауап, гипотеза
ұсыну, қорытынды жасау және қорытындыларымен таныстыру;
 рөлдік ойындарға, диалогқа, талқылауға және пікірталас пен қойылымдарға
қатысу;
 жұппен, шағын топтарда мәселелерді шешу тапсырмалары барысында
тарихи, географиялық және әлеуметтік ғылымдар бойынша дереккөздермен
диалог құру және талқылау;
 өз ой-пікір қорытындыларын сыныпта, топта таныстыру, аудитория алдында
сенімді түрде сөйлей білу қабілетін дамытады.

16. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
16
«Әлемтану» пәнінде оқушылардың оқылым дағдыларын дамытуға
мүмкіндік беретін тапсырмалар:
 дереккөздермен жұмыс істеу, мысалы: нақты тарихи тақырыптар бойынша
ақпарат жинау;
 пән бойынша қойылған сұраққа жауап беру үшін әдебиетпен
жұмыс;(әңгімелер, ертегілер, аңыздар, өлең-тақпақтар, пьесалар,
публицистика мен повестер );
 сұрақтарға жауап іздеу үшін интернет-ресурстарымен және бұқаралық ақпарат
құралдарымен жұмыс істеу;
 берілген тақырып бойынша түсінігі мен білімін тереңдету үшін күрделі және
қиын мәтіндермен қалай жұмыс істеу керектігін үйрену;
 дереккөздердің қорытындылар алудағы маңыздылығын бағалау үшін олардың
 шығу тектерін және сенімділігін айқындау критерийлерін қолдану.
«Әлемтану» пәнінде оқушылардың жазылым дағдыларын дамытуға
мүмкіндік беретін тапсырмалар:
Жеке және бірлескен модельдеу, таныстырулар барысында көркем немесе
ғылыми-танымдық жанрды меңгеру және қолдану;
 жазба жұмыстарына қойылатын талаптарды қолдану;
 нақты жанр шеңберіндегі жазбаша жұмыстың түпкілікті нұсқасын көркем және
ғылыми-танымдық, көпшілік жанрлардың төмендегі көрсетілген кең спектріне
сүйене отырып әзірлеу:
 хикаялар;
 әңгімелер;
 есеп берулер;
 баяндамалар;
 эссе
 өлең
Бұл жанрлар мультимодальдық және мультимедиалық түрде орындалып,
көпшілікке ұсынуға болады.

17. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
17
9. «Әлемтану» пәнін оқып үйренудің нәтижелерін
бағалаудың тәсілдері
«Әлемтану» пәнін оқып үйренудің нәтижелерін бағалау критериалды
бағалау жүйесін қолданумен жүзеге асырылады.
Критериалды бағалау – оқу бағдарламаларындағы күтілетін нәтижелерге
жету мақсатында оқушылардың білім алудағы жеке даму жолына түзетулер
енгізуге мүмкіндік беретін оқушының оқу жетістігін алдын-ала нақты анықталған
бағалау критерийлерімен сәйкестігін бағалау болып табылады.
Критериалды бағалау білім беру, оқыту және бағалаумен тығыз
байланысқа негізделген. Оның нәтижелері білім беру үрдісін тиімді
ұйымдастыру үшін пайдаланылады.
Критериалды бағалау жүйесі бағалаудың бірнеше түрін қамтиды:
қалыптастырушы бағалау (ҚБ), ішкі жиынтық бағалау (ІЖБ) және сыртқы
жиынтық бағалау (ЖБ).
Әр сыныптағы пәндер бойынша оқу бағдарламасының мазмұны
бағалаудың барлық түрлеріне арналған ақпараттарды қамтиды.
Бастауыш мектептегі «Әлемтану» пәні бойынша оқушылардың оқу
жетістіктерін жылы бойы бағалау үшін бағалаудың барлық үш түрі
қолданылады:
Қалыптастырушы бағалау (ҚБ) - білім беру мен оқытудың бір бөлігі ретінде
оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарына сәйкес жүргізетін мұғалімнің
ағымдағы бағалауы. Оқушылардың оқу үлгерімі мен оқудағы жетістіктері оқыту
мақсаттарына «талпынды» немесе «жетті» деген белгілермен
тұжырымдалады.
Ішкі жиынтық бағалау (ІЖБ) – мектеп мұғалімдерімен жүргізілетін тоқсан
соңындағы оқу ақпаратының бөлімін аяқтағаннан кейінгі білім және оқу
дағдысының қалыптасқан деңгейін анықтайтын бағалау. Бағалаудың нәтижелері
балл және баға түрінде тұжырымдалады.
Сыртқы жиынтық бағалау (ЖБ) – тәуелсіз ұйымдардың бағалауы арқылы
жүргізілетін бағалау. Ол негізгі және жоғары мектепті аяқтаған кездегі білім мен
оқу дағдысының қалыптасқан деңгейін Кіріктірілген білім беру бағдарламасына
сәйкестігін анықтайды. Бағалаудың нәтижелері балл және баға түрінде
тұжырымдалады.

18. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
18
Оқушылардың оқу нәтижелері төмендегідей түрде ұсынылады:
 Тоқсандық баға – қалыптастырушы және тоқсандық ішкі жиынтық
бағалаудың нәтижелері белгілі бір пайыздық көрсеткіште енгізілген әр
тоқсанның соңындағы баға.
 Қорытынды баға – қалыптастырушы және төрт тоқсандағы ішкі жиынтық
бағалау нәтижелері білгілі бір пайыздық көрсеткіште енгізілген оқу
жылының соңындағы баға.
Бағалау түрінің аралық үлес салмағы:
Бағалау тілі оқыту тілі болып саналады.
Бағалау
көрсеткіштері
Қалыптастырушы
бағалау
Ішкі жиынтық
бағалау
Тоқсандық баға 30% 70%
Қорытынды баға 30% 70%

19. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
19
10. «Әлемтану» пәні бағдарламасының мазмұны, оның
ұйымдастырылуы және реттілігі
Бағдарламаның бұл бөлімі пән бойынша білім беру мақсаттары мен
олардың жүзеге асырылу бірізділігін қамтиды. Пәндік білімді меңгеру оқу
бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері әрі қарай жинақталған
білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыру мақсаттарын көздейтін
бөлімшелерден тұрады. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде сабақтастықты
айқындайды. Мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой
бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.
№ Тарау Бөлім
1 Ойлау
дағдылары
Дереккөздермен жұмыс
Түсіндіру және талдау
Кеңістікте бағдарлау (орны)
Уақытта бағдарлау (хронология)
Әлеуметтік бағдарлау (қоғам )
2 Тарихты білу
және түсіну
Тарихқа дейінгі кезең
Ертедегі өркениеттердің тарихы
Қазақстанның тарихи тамырлары
Қазақстан тарихындағы маңызды оқиғалар
Атақты тарихи тұлғалар мен өнер қайраткерлері
Тәуелсіз Қазақстан тарихы
Қазақстанның халықаралық қоғамдастықтағы орны мен
рөлі
3 Географияны
білу және
түсіну
Бағдарлау әдістері
Қазақстанның географиялық рельефі
Климат және ауа райы

20. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
20
Минералды ресурстар
Туризм
Табиғи апаттар
4 Қоғамды білу
және түсіну
Үй және отбасы
Мектеп және мектеп қоғамдастығы
Менің өлкем
Денсаулық және қауіпсіздік
Мерекелер
Құқық, жауапкершілік және міндеттер
Келесі кестенің мазмұны мынадай бөлімшелерден тұрады:
 Оқытылатын тақырыптар: 2-4 тараулар мазмұнның құрылымын, білімі
мен түсінік аясын суреттейді.
 Тақырыптардың қысқаша мазмұны: бағдарламада қарастырылуы
мүмкін таңдауға ұсынылған мазмұнның мысалдар тізімі.тақырыпты терең
және ауқымды меңгеру үшін пайдаланылатын қосымша материалдар тізімі.
 Оқушылар білуі тиіс: әр бөлім бойынша жетістіктерді көрсететін оқу
мақсаттары мұғалімдерге оқу процесін жоспарлауға және бағалауға
мүмкіндік береді.
«Әлемтану» пәні бойынша бағдарлама тарихи, географиялық және
әлеуметтану ғылымдары бойынша оқушылардың білімдері мен түсініктерін
кеңейту үшін олардың ойлау дағдыларын (әдістерін, тұжырымдамаларын)
дамытуға ықпал етеді.

21. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
21
Пән бойынша бағдарламаның оқу мақсаттары
«Әлемтану» пәні
1. Пән бойынша ойлау дағдылары
Оқушылар білуі тиіс
1-сынып 2-сынып 3-сынып 4-сынып 5-сынып
Дереккөздермен
жұмыс
Дереккөздермен
жұмысты мұғалімнің
көмегіне сүйене отырып
орындау
Дереккөздерден
қажетті ақпаратты өз
бетінше таба білу
Тапсырманы орындау
барысында
дереккөздердің бірнеше
түрін пайдалану
Бір немесе
бірнеше
дереккөздерге
сұйене отырып
тақырыпқа өзіндік
қорытынды жасай
білу
Зерттеу
жұмыстарына
қажетті
дереккөздерді
пайдалана білу
Дереккөздерге
қарапайым сұрақтар
қоя білу.
Мұғалім сұрағына
байланысты, қажетті
ақпаратты
дереккөздерден таба
білу.
Дереккөздерді(кітаптар,
фильмдер,ақпараттық
басылымдар) басшылыққа
ала отырып тақырыпты
аша білу.
Алгоритмдік
реттілікке сүйене
отырып
дереккөздерге
талдау жасау.
Дереккөздерге
сүйене отырып
дәлелдемелі
қорытынды жасай
білу
Бақылаулар жүргізу.
Заттық дереккөздерге
сипаттама жасау
Бақылау нәтижесін
белгілеу
Ақпарат көздері туралы
түсінігін дамыту
Бақылауды
дәлелдеу,
дереккөздерге
сипаттама жасау
Жұмыстың,
тапсырманың
түрлеріне сәйкес
әртүрлі
дереккөздерді
пайдалана білу

22. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
22
Дереккөздерді
пайдалана отырып
әртүрлі оқиғалар
туралы (кейіпкер)
қарапайым әңгіме
құрастыру
Дереккөздер негізінде
болжам жасау
Жазбааша дереккөздердің
мазмұнын айта білу.
Бақылауды
жетілдіре отырып
дереккөздерге
толық сипаттама
беру.
Жұмыс түріне және
тапсырмаға сәйкес
дереккөздердің әр
түрін пайдалану.
Әртүрлі дереккөздерді
білу (карта, жоспар,
суреттер, фотолар,
баяндамалар,
әңгімелер, фильмдер,
ойындар, әндер,
аңыздар, фольклор,
миф, поэзия, хроника
және жазбалар)
Қарапайым оқу
тапсырмаларын өз
бетінше шешу үшін
бірнеше дереккөздер
арасынан қажетті
материалды алу
Бірнеше дереккөздерден
алынған ақпараттарды
салыстыра отырып
зерттеу жүргізу
Дереккөздер
ақпаратын
салыстыра отырып
дәлелденген
қорытынды жасау
Бірнеше
дереккөздерден
ақпараттарды
жинақтау
Түсіндіру және
талдау
Кейбір нақты білімдері
мен түсініктерін көрсету
Ақпараттың ішінен
негізгіні ажырата білу.
Тарихи тұлғалардың,
кейіпкерлердің іс-
әрекеттерін түсіндіре білу.
Адамдардың,
оқиғалардың
қоғамдағы
ерекшелігін нақты
суреттеу
Алған білімдерін
пайдаланып
ертедегі және
қазіргі қоғамдық
оқиғаларға талдау
жасай алу
Өткен және қазіргі
заманғы оқиғалар
туралы тарихи
әңгімелерден
үзінділерді білу және
мазмұндау
Өткен және қазіргі
заманғы оқиғалар
туралы тарихи
әңгімелерден
үзінділерді білу,
сәйкес лексика мен
терминдерді қолдана
отырып мазмұндау
тарих және әңгімелердегі
ақпаратты таңдау, жазу
және жүйелеу
Кейбір оқиғалар
мен жағдаяттарды,
өткен тақырыптар
арасындағы
өзгерістерді
байланыстыру
Оқиғалар мен
өзгерістердің
адамдар өміріндегі
маңыздылығын
түсіну

23. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
23
Ақпаратқа сүйеніп,
танысқан оқиғалар мен
адамдар туралы өз
көзқарасын білдіру
Алған білімдеріне
сүйене отырып
танысқан
оқиғалардағы
географиялық, тарихи
және әлеуметтік
сұрақтарға жауап беру
География, тарих,
әлеуметтану бойынша
ұсынылған ақпараттарға
өз көзқарастарын білдіру
География, тарих,
әлеуметтану
бойынша
ұсынылған
ақпараттарды
қолданып эссе,
шығарма жазу
География, тарих,
әлеуметтік
сипаттағы
ақпараттарды
пайдалана отырып,
қоршаған ортадағы
өзгерістердің
себебін түсіну
Пәндік-мазмұндық
(нақты) ұғымдарды
пайдалана бастау
Түсінгендігін әр түрлі
формалар мен
модельдерде көрсету;
(визуалдық,
символикалық/жазбаш
а, ауызша және
қойылымдық)
Пәнге тән түсініктер мен
жұмыс істеу: себеп,
өзгеріс, салдар,
дәлелдеме, орын және
хронология
Нәтижелерді ұсыну
және
қорытындыны
талқылап,
түсіндіруде пәнге
тән мазмұндық
ұғымдарды
пайдалана білу
Зерттеу жүргізу,
түсіндіру және
тақырыпты
талдауда пәнге тән
мазмұндық
ұғымдарды
пайдалана білу
Уақытты бағдарлау
(хронология)
Әртүрлі уақыттағы
адамдардың өмірі
туралы түсінік болу
Өткен заманды
кезеңдерге бөлуге
болатынын білу
Тарихи кезеңдерді
белгілеріне қарап
ажырата білу
Бір кезең ішіндегі
оқиғаны
хронологиялық
реттілігін сақтап
орналастыра білу
Белгілі бір кезеңнің
түйінді оқиғаларын
анықтай білу
Уақытты білдіретін
қарапайым түсініктерді
пайдалану
Бірнеше оқиғаларды
хронологиялық
реттілікпен
орналастыру
Белгілі уақыт
аралығындағы тарихи
кезеңдер мен мезгілді
дұрыс белгілеу
Хронологиялық
кестеден оқиға мен
оқиға үдерісіндегі
байланысты табу
Зерттеу жүргізу
барысында
қауымдастық
кезеңдер
арасындағы
хронологиялық
байланысты табу.

24. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
24
Ақпараттарды
ұйымдастыру үшін
терминдер және
мезгілді қалай
пайдаланатынын білу
Уақыт өлшемдерінің
белгілерін түсіну:
секунд, минут, сағат,
тәулік, жыл
Кеңістікте бағдарлау
(орын)
Өзінің тұратын жерін
(қоршаған ортасын),
сонымен қатар өзінің
тұрған жерінен тыс
басқа жерлерді де білу
Әр түрлі мекендердің
ұқсастығы мен
айырмашылықтары
болатынын білу
Әлемнің әр түкпіріндегі
кейбір жерлердің өмір
сүру жағдайын салыстыру
Физикалық және
қоғамдық
процестердің
қандай да бір
тұрғылықты
жерлердің негізгі
сипаттамаларының
өзгеруіне тигізетін
әсерін түсіну
Тапсырмаларды
орындау
барысында
жергілікті жерден
бастап жаһандық
деңгейде өмір сүру
жағдайлары
туралы білімі мен
түсінігін қолдану
Қоршаған орта туралы
қарапайым түсініктер
болу
Жергілікті жердің
қарапайым сұлбасын
құру
Карта, сұлба бойынша
бағдарлау және өлшемін
(масштабын) анықтау
Физикалық және
қоғамдық
процестердің,қоғам
ның басқа
мүшелерінің
өміріне ықпалы
және өзгертуі
мүмкін екендігін
түсіне бастау
Кейбір жерлердің
басқа жерлермен
қандай жағдайда
(табиғи және
жасанды
объектілер)
байланыстылығы
болатыны туралы
өз түсіндіруін ұсыну
Мектептегі жекелеген
орындарды (жерлерді)
зерттеу
Адамдар, елді
мекендер, қоршаған
орта туралы өзінің
көзқарасын білдіру
Қызықты орындар туралы
деректер, ақпараттар
жинау
Аймақтық
(региондық)
ауқымдағы
өзгерістерді
зерттеу

25. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
25
Ұсынылған үлгі
бойынша сұлба құру
Жергілікті жердің
сұлбасын құру және
шартты белгілерді
сипаттау
Қандай да бір
мекендердің орналасуын
анықтау және сипаттау
Әртүрлі
мультимедиалық
құрылғыларды
пайдалана отырып
өзі тұрған жері
туралы ақпарат
жинау
Адамның әсері
арқылы қоршаған
ортаның зардап
шегу салдарын
саналылы түрде
түсіну
Белгілі орындарды
орналасқан жеріне сәйкес
ұқсастықтары мен
өзгешіліктерін көрсете
отырып салыстыру
Осы немесе басқа
жерлердің
қалыптасу
процесін түсіну
Оқушылардың
өздерінің
демалыста барған
жерлері жайлы
ақпаратты әртүрлі
дереккөзден
таңдап алуы және
салыстыру;
Презентациялар
жасау үшін түрлі
мультимедиалық
құрылғыларды, АКТ
қолдану
Әлеуметтік
бағдарлау (қоғам)
Өз көзқарасы мен
пікірін ойлау және
қарапайым түрде
білдіру
Оқушыларға және
достарына өзінің
көзқарасы мен пікірін
білдіру
Оқушылар мен
мұғалімдерге өз
көзқарасын түсіндіру
Басқа сыныптың
оқушылары мен
үлкендерге өз
көзқарасын
сенімділікпен
білдіру
Өзіндік ой-пікірін,
көзқарасын әртүрлі
мультимедиалық
құрылғыларды
қолдана отырып
таныстыра білу
Кейбір қарапайым
әлеуметтік сұрақтарды,
оқиғаларды және
тақырыптарды
мектепте және
жергілікті орындарда
қарастыру
Әлеуметтік
сұрақтарды,
оқиғаларды және
тақырыптарды
талқылау
Өз көзқарасын талқылап
және түсіндіре отырып
қорытындысын
сыныптастырына жеткізу
Басқа сыныптың
оқушылары мен
ересектерге
қорытындыларды
сенімділікпен айта
білу
Әртүрлі
мультимедиалық
құрылғыларды
қолдана отырып өз
қорытындысын
ұсыну

26. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
26
Өз іс-әрекетінің өзіне
қалай әсер етсе, басқа
адамдарға да тигізетін
әсерін түсіну
Өз іс-әрекеті өзіне
қалай әсер етсе,
басқа адамдарға да
солай әсер етінін
саналы түрде түсіну
Өзге адамдарды
құрметтей білу,
жауапкершілікті, төзімді
болу
Өз әрекеттеріне
қатысты басқа
адамдардың
сезімдерін түсіну
Өзіне-өзі жауапты болу.
Жеке басының
қауіпсіздігі үшін
жауапкершілікті сезіну
Әлеуметтік
жауапкершіліктің
маңыздылығын түсіну
Сыныпқа, мектепке және
қоршаған ортаға
жауапкершілікпен қарауды
білдіру
Достарына,
отбасына және
басқа адамдарға
түсіністікпен қарау
Қоғам мен
қоғамдастықта
(ұжым, топ)
жауапкершілік
қатынасты дамыту
Өзіне және өзінің
жетістіктеріне оң
көзқараспен қарау
Адамдардың өзіне
қарым- қатынасын
мойындау, түсіну және
бағалау
Басқа адамдардың жақсы
жақтарын бағалай білу
Қоғам мен елдің
жақсы жақтарын
бағалай білу
Оң пікір мен
жағымды қарым-
қатынас
адамдардың
қажеттіліктерін
қанағаттандыруға
көмектесетінін
түсіну
Елгезек, мейірімді,
ұқыпты болу және
әрқашан адамдарға
көмектесуге дайын
болу
Әр түрлі жағдайларды
басқа адамдар мен
оқушылардың
көзқарасымен
қарастыру
Басқа адамдардың
ойларын, пікірлерін және
сезімдерін түсіну
Басқа адамдардың
ойларын, уәждерін
және сезімдерін
сыйлау
Басқа адамдардың
ойлары, уәждері
және сезімдері
неліктен әртүрлі
болатындығын
түсіну

27. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
27
Өзінің рухани,
моралдық және
этикалық нанымдары
мен құндылықтары
туралы білу
Басқа адамдардың
рухани, моралдық
және этикалық
көзқарасы,
нанымдары мен
құндылықтары туралы
білу
Рухани, моралдық және
этикалық көзқарасы,
нанымдар мен
құндылықтарды қарастыру
Рухани, моралдық
және этикалық
көзқарасы,
нанымдар мен
құндылықтар
туралы өзінің
ойлары мен
сезімдерін
түсіндіру
Адамдардың
рухани, моралдық
және этикалық
көзқарастары,
нанымдар мен
құндылықтарының
әртүрлі болуын
түсіндіру
Таңдау жасауды, және
қалай таңдау жасау
керектігін түсіну
Шешімді қалай
қабылдау керектігін
түсіну, сонымен қатар
бастама жасап үйрену
Жасалған таңдау мен
қабылданған шешімнің
ықпалын зерделеу
Шешімдердің
әлеуметтік
салдары болуы
мүмкін екендігін
түсіну
Шешімдердің
неліктен әлеуметтік
салдары болуы
мүмкін екендігін
түсіну
Үйде, мектепте және қоғамда міндеттердің әртүрлі болатындығын, осы міндеттемелердің кейде бір-бірімен қарама-
қайшылықта келетіндігін түсіну
Үйдегі және мектептегі
ережелердің рөлін
түсіну
Қоғамдағы
ережелердің рөлін
түсіну
Күнделікті өмірде және
бірлеске жұмысты жүзеге
асыруда, ережелерді
сақтаудың маңыздылығын
мойындау
Қандай да бір
ережелердің
неліктен
құрастырылатынды
ғын және өмірге
енгізу себебін
түсіну
Түрлі жағдаяттарда
неліктен әртүрлі
ережелер керек
болатындығын
түсіну
Қарым-қатынастың
түрлерін білу;
Жанұя, мектеп, қоғам
өміріне қатысу;
Топтар мен сыныптың
қызметтеріне белсене
атсалысу
Жанұяда, мектепте,
қоғамда тиімді қарым-
қатынас дағдыларын
дамыту;
Топ немесе ұжым
мүшесі ретінде жұмыс
істеу қабілетін дамыту
Ашық және
демократиялық түрде
ұжымдық шешімді қалай
қабылдауға
болатындығын түсіну
Топта немесе
ұжымда
көшбасшылық
қасиеттерін
дамыту
Қоғамда
көшбасшылық
қасиеттерін дамыту

28. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
28
Жергілікті және
аймақтық
қоғамдастықтағы
адамдар өмірін түсіну
Басқа адамдардың
өмірін және жергілікті,
аймақтық
қоғамдастықтағы
қызметін сыйлау
Басқа жерлердегі
адамдардың әртүрлі
кезеңдердегі өмір сүру
ерекшеліктерін түсіну
Басқа жерлерде
тұрып жатқан
адамдардың өмірін
сыйлау
Неліктен
адамдардың
әртүрлі
құндылықтарға, ой-
сенімдерге,
дәстүрлерге ие
болатындығын
түсіну
Қазақстандағы әртүрлі
қоғамдастықтарды
мәдени, жергілікті,
аймақтық, ұлттық,
этникалық, діни контексте
білу
Қазақстандағы
әртүрлі
қоғамдастықтарды
мәдени, жергілікті,
аймақтық, ұлттық,
этникалық, діни
контексінде түсіну
Қазақстандағы
түрлі
қоғамдастықтардың
мәдени
дәстүрлерін
зерттеу

29. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
29
Адамдар арасындағы
әлеуметтік
айырмашылықтарды,
ұқсастықтарды және
тартыстарды білу
Әртүрлі көзқарастар
мен тәртіп үлгілері
бар екендігін түсіну
Әртүрлі көзқарастар мен
тәртіп үлгілерінің қалай
және неліктен
туындайтындығын түсіну.
Жеке келіспеушіліктер
мен тартыстарды шешу
Оқушылар
арасындағы
келіспеушіліктер
және тастырдарды
шешу жолдарын
табу
Келіспеушіліктер
мен тартыстардың
(даулардың)
бірқатар себептері
болатындығын,
соның ішінде
мәдени, этникалық,
нәсілдік,
конфессиялық
және діни
әртүрлілік,
гендерлік және
шектеулі
(физикалық
мүмкіндіктері
бойынша шектеу)
факторлар
бойынша
болатындығын
түсіну

30. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
30
Пән: Әлемтану
2. Тарихи білім мен түсінік
1-сынып 2-сынып 3-сынып 4-сынып 5-сынып
Оқылатын тақырыптар
Тарихқа
дейінгі
кезең
Алғашқы
қоғамдағы
адам. Алғашқы
адамдар
тайпалары
(тарихтан
бұрынғы қоғам).
Аңшы және
терімшілік дәуірі
Тас дәуірі. Қола дәуірі және
алғашқы көшпенділер.
Темір дәуірі
Біздің бабаларымыз –
сақтар.
Ғұндар
Халықтар көші-қоны.
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Адамның пайда
болуы және
дамуы;
Тарихқа дейінгі
кезеңдегі
қоғамның
дамуы;Адамдар
дың алғашқы
қауымдастығы:
тайпа, ру (сырт
келбеті, тұрмыс-
тіршілігі) Ұғым: (
өзіне
меншіктейтін
шаруашылық)
Еңбек қаруларын
дайындау үшін тасты,
сүйекті және ағашты
икемдеу.
Тас дәуірі: қонысы,
шаруашылық пен өмір
сүру салты.
Өнім өндіруші
шаруашылықтың
түрлері «жер өңдеу»
және «мал
шаруашылығы».
Терімші және аңшылық
кәсіптің айырмашылығы
Қола дәуірі түсінігі
(қалайы мен мыстың
қоспасы).
Метал мен тас
арасындағы
айырмашылық.
Көшпенділік -
шаруашылық тәсілі.
Көшпенділікке көшу
факторлары.
Өмір сүру салтының
өзгеруі.
«Темір дәуірі», «баба»,
«ұрпақ» ұғымдары.
Сақтар – Қазақстан жер
аумағында мекендеген
тайпа бірлестігі.
Тайпалар одағы дегеніміз
не?
Ғұндар және олардың
халықтардың көші-қонына
әсері. «Көші-қон» түсінігі.
Көне замандағы көші-қон
факторлары мен әсері.

31. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
31
Оқушылар білуі тиіс:
Адамдардың
алғашқы
қауымдастығы
туралы айтып
беру: тайпа, ру;
- дереккөздерге
сүйене отырып,
алғашқы
адамдардың
сырт келбетін
және қызметін
суреттеу
-Еңбек қаруларын
суреттеп айту: қазатын
таяқ, қашау, оларды
жасау тәсілдері;
-Меншіктену және
өндіру
шаруашылықтары
арасындағы
айырмашылықты
анықтау
-Қола дәуіріне
қарапайым анықтама
беру
Көшпенді өмір салтын
суреттеу
Неліктен қоршаған
ортаның өзгерісі
көшпенді өмірге
әкелгенін түсіндіру
Темір ғасырына
анықтама беру;
- темір ғасырының
неліктен осылай
аталатындығын
түсіндіру;
- өз сөзімен сақтар
тарихы, олардың өмірі,
қатысқан соғыстары
туралы айтып беру;
-
Ру және тайпа ұғымдары
арасындағы
айырмашылықтарды
айқындау (үлкен-кіші);
- қоныс аудару
факторларына қарапайым
талдау жасау;
- берілген тақырып
бойынша көрсетілген
дереккөздерден материал
іріктеп алу
Оқылатын тақырыптар
Ежелгі
өркениет
тарихы
Ертедегі
өркениеттер.
Тигр және Ефрат
құнарлы жерлері
Ботай қонысы Ежелгі Греция Майялар
Инктер
Ацтектер
Ежелгі Қытай
Оқылатын тақырыптың мазмұны
Тіршілік өзендері
(Тигр мен
Евфрат).
Алғашқы
қалалар қалай
пайда болды
(сауда, ауыл
шаруашылық)
Ботай- жылқы алғашқы
рет қолға үйреткен
қазақтың көне қонысы. :
Жылқыны қолға
үйретуге байланысты
адам өміріндегі
өзгерістер
Ежелгі Эллада
батырлары және
олардың ерліктері
Чичен-Ицаға саяхаты
Америка континентінде
орналасқан ең ежелгі
өркениет: инк, майя,
ацтектердің
мемлекеттері және
олардың мәдениеттер.
Ежелгі Қытай,
Ежелгі Қытайдың
жетістіктер мен
мәдениетінің ерекшеліктері

32. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
32
Қалалық
өркениетінің
қалыптасуы мен
дамуы;
Қала өмірі,
өнеркәсіп,сауда,
алғашқы
мемлекеттер.
Оқушылар білуі тиіс:
-
Месопотамияны
тарихи картадан
табу;
-адамдар өмір
сүріп, жұмыс
істеген ежелгі
қалалардың
қарапайым
жоспарын,
суретін салу
Ежелгі адамның
өміріндегі жылқының
маңызын өз сөзімен
айтып беру;
Ежелгі Ботай туралы
дереккөздерден алған
мағлұматтарын өз
сөзімен айтып беру
Аңызды өз сөзімен
айту;
-ежелгі аңыздардың
мазмұнына қарапайым
талдау жасау;
- ежелгі Грецияның
құдайлары мен атақты
батырларына өзіндік
талдау жасай алу;
Чичен – Ица туралы өз
сөзімен айтып беру;
- Египет және
Мексикадағы
пирамидалардың
ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын
табу;
-мая мәдениетінің
жетістіктерін суреттеу;
- Ежелгі Қытай мәдени
жетістіктерін атау: қағаз,
тұсбағдар, жібек мата,
оқдәрі және т. б.
- басқа бейнелер
арасындағы Кытай
мәдениетінің үлгісін тану;
- Дереккөздерден Ежелгі
Қытай туралы мәлімет алу;
Оқылатын тақырыптар
Қазақстан-
ның
тарихи
тамыры
Сақтар. Атилла және ғұндар. Ортағасырлық түрік
мемелекеті
Діннің пайда болуы.
Әлемдік дін атаулары
Қазақ халқының шығу тегі
Оқылатын тақырыптың мазмұны
Сақтар – қазақ
бабаларының
ежелгі
тайпалары.
Алтын адам
туралы аңыз.
Атилла ғұндар
қолбасшысы
Атилла бастаған ғұн
жорықтарынан кейін
әлемде не өзгерді?
«Жер – мемлекеттің
негізі» - Мөде туралы
аңыз.
Түрікт мемлекеттерінің
құрылуы және
олардың қазақ
Дін түсінігі Пұтқа
табынушылық діні және
бір құдайға табыну.
Әлемдік діндер
Қазақстандағы этника
«Қазақ» этнонимі
Үш жүздің шығу тарихы
Алаш хан туралы аңыз

33. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
33
халқына әсері
Арабтардың
басқыншылығы және
олардың қазақ
халқына әсері
аралық келісім
Оқушылар білуі тиіс:
«Ру» сөзіне
қарапайын
түсініктеме беру;
Ру, туыс, Отан
түсініктерінің
арасындағы
байланысты
анықтау
Алтын адам
туралы аңыздың
мазмұнын өз
сөздерімен
айтып беру;
Атилла туралы аңыздың
мазмұнын өз
сөздерімен айтып беру;
Жазба және
иллюстрацияланған
дереккөздерге сүйене
отырып, ғұн
жауынгерінің қарапайым
суреттемесін беру;
- Оқиғалар арасындағы
байланысты анықтау
(Атилла жорықтары мен
Римнің күйреуі)
Мөде туралы аңыз не
үйрететінін түсіндіру.
Түрік және
арабтардың кім
болғанын түсіндіру.
Ежелгі түріктер мен
қазақтың тарихи
байланысын анықтау.
Араб жаугершілігінің
біздің жерімізге әсері
Дін жайлы қарапайым
анықтама беру;
- пұтқа табынушылық
діні және бір құдайға
табыну арасындағы
айырмашылықтарды
анықтау;
- кең тараған діндерді
атау;
- діннің пайда болу
себептеріне күрделі
емес түсініктеме беру;
этника аралық
келісімнің
маңыздылығын түсіну
Үш жүздің (Ұлы жүз , Орта
жүз, Кіші жүз) шығу
тарихы мен Қазақстан
тарихында алатын орны
туралы таныстырылым
жазу
Қазақ елінің шығу тарихын
әртүрлі ақпарат көздерін
пайдалана отырып талдау
және қорытындылау
.
Оқылатын тақырыптар :
Қазақстан-
ның даму
тарихын-
дағы
маңызды
оқиғалар
Ежелгі тас
жазбалары және
олардың маңызы
Халық ауыз
әдебиетіндегі Отанға
деген махаббат
Жәнібек пен Керей
хандар – қазақ
хандығының іргесін
қалаушылар
Қазақ батырлары
еліміздің қорғаушылары
Ұлы Отан соғысы және
оның батырлары
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Қазақстан Батырлар, олардың Қазақ хандығының Қазақ батырлары және ҰОС Қазақстандық

34. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
34
аумағындағы
ортағасырлық
мемлекеттер
(түріктер)
Қазақстан
жерінен
табылған тас
ескерткіштер
жазбалары
(Күлтегін
ескерткіші)
өмірі, ерліктер, және
маңыздылығы.
Алпамыс батыр,
Қобланды батыр,
Ертарғын батыр
құрылу тарихы.
Жәнібек пен Керей хан
олардың жонғар
шапқыншылығына
қарсы күресі (Бөгенбау,
Қабанбай, Жәнібек,
Баян, Наурызбай)
батырлары:
Б. Момышұлы
Р. Қошқарбаев
А. Молдағұлова
М. Маметова
Қазақстандықтардың
фашистік Германияны
жеңуге қосқан үлесі
Оқушылар білуі тиіс:
Тас
ескерткіштерді
сипаттау;
Ежелгі
жазулардың
суретін сазға
немесе қағазға
салу
- Эпикалық
батырлардың келбетін,
оның ерліктерін
қысқаша сипаттау;
Қысқаша түрде
батырлық эпостарды
айту
Қазақ хандығы
қалыптасуының
хронологиялық
кезеңдерін сақтап айту
ХҮ және ХҮІІІ
ғасырдағы қазақ
хандығы жерінің карта
бойынша өзгеруін
бақылау
Қазақстан тарихындағы
батырларға өзіндік
бағалау жасау
ХҮІІІ ғасырдағы
батырларды жаңа
замандағы
батырлармен
(ғарышкерлер, спорт
шеберлері) салыстыру
ҚОС ардагерлеріне
арналған әртүрлі
шығармашылық
тапсырмалар орындау
ҰОС жылдарындағы
қазақстандық
жауынгерлердің
ерліктерінің мағынасын
түсіну
Оқылатын тақырыптар :
Атақты
тарихи
тұлғалар
мен
мәдениет
қайраткер
Томирис –
сақтардың
патшайымы
Әл-Фараби шығыстың
ұлы ғұламасы
Ұлы Абылай хан
Билер – Төле би,
Қазыбек би, Әйтеке
би.
Кенесары - өз халқының
азаттық күрескері.
Шоқан Уәлиханов –
қазақ халқының ұлы
ғалымы.
Абай Құнанбаев қазақтың
ұлы ойшылы
Ахмет Байтұрсынов білім
қайраткері

35. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
35
лері
Оқытылатын тақырыптардың мазмұны
Томирис –
қазақтардың
ежелгі бабалары
сақтардың
патшайымы.
Томиристің өмірі
мен ерліктері
Әл-Фараби –ұлы ғұлама Тарихи тұлғалар,
олардың өмірі мен
ерліктері
Көрнекті қайраткерлер,
олардың Қазақстан
тарихындағы орны,
маңызы
Көрнекті қайраткерлер,
олардың Қазақстан
тарихындағы орны,
маңызы .
Оқушылар білуі тиіс:
-Томирис пен сақ
халқының
басқыншылармен
күресін қарапайым
сипаттау
Қазақстан
тарихындағы Аль
Фарабидің рөлі туралы
қарапайым түрде
әңгімелеу
Абылай ханның
өмірінен белгілі
оқиғаларды таңдау
және сипаттау
Қазақ халқының
бірігуіне билердің
рөлін түсіну
Кенесары ханның
тәуелсіздік үшін күресін
сипаттау
Қазақ тарихындағы
Шоқаан Уәлихановтың
рөлі
Абай Құнанбаев және
Ахмет Байтұрсыновтың
өмірі мен еңбектері жайлы
әңгіме құрастыру
Абай Құнанбаев пен Ахмет
Байтұрсыновтың еліміздің
мәдениетіне сіңірген
еңбегін түсіну
Тәуелсіз
Қазақстан
тарихы:
мемлекетті-
лік және
отансүйгіш-
тік
Оқылатын тақырыптар
ҚР мемлекеттік
рәміздері: ту,
әнұран, елтаңба
Астана – жас
елорда
ҚР мемлекеттік рәміздері:
елтаңба, гимн, ту
ҚР Президенті
Еліміздің басты
мерекелері
Қазақстан бейбіт
мемлекет
Қазақстан көп ұлтты
мемлекет
Қазақстан Республикасын
мекендеген ұлттар.
Мемлекеттік тіл және
ұлтаралық қарым-қатынас
тілі
Қазақтанның мемлекеттік
құрылымы.
Дүниежүзілік қазақтардың
құрылтайы.
Ұлттық мақтаныш,
отансүйгіштік
Оқытылатын тақырыптардың мазмұны

36. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
36
«Астана» ұғымы,
астананың құрылу
тарихы; Астананың
көрікті орындары
ҚР мемлекеттік
рәміздерініің маңызы
ҚР Президенті
«Мемлкеттік тәуелсіздік»
ұғымы
ҚР Тәуелсіздііік күні
Ядролық полигонның
жабылуы, ядролық
қарудан бас тарту
Қазақстан халықтар
Ассамблеясы
Қазақстанды мекендейтін
негізгі халық(тар) және
оның тілі
Мемлекеттік тіл және
ұлтаралық қарым-қатынас
тіл мәртебесі.
Мемлекеттік құрылымы:
Президент, Үкімет,
Парламент.
«Құрылтай» түсінігі
Әлемдік құрыртайдың қазақ
мәдениетінің сақталуы және
өркендеуінің рөлі
Қазақ ұлтжандылығының
қалыптасуы
Оқушылар білуі тиіс:
Өз елінің
рәміздерін өзге
мемлекет
рәміздерінен
ажырата білу
Рәміздерді
қысқаша
сипаттау, мәнін
түсіну;
ҚР мемлекеттік
әнұранын
орындау
Қазақстан
картасынан
Астананы
көрсету;
Мемлекеттік
рәміздердін
семантикасын түсіну
Өз сөзімен Алғашқы
Президентіміз, оның
Қазақстандағы
тәуелсіздік алудағы рөлі
туралы әңгімелеу
Тәуелсіз
Мемлекетіміздің
мағызы жайында
қарапайым әңгімелеу
Еліміздің басты
мерекелерінің тарихи
мағызын түсіндіру
Әртүрлі дереккөздерді
пайдалана отырып
этностық мәдениет
туралы эссе жазу
Еліміздегі бейбітшілік
пен келісімнің маңызы
туралы білу
Мемлекеттік тілдін
маңыздылығы туралы
өзінің ой пікірін білдіру
Мемлекеттік құрылым
туралы қарапайым түсінік
беру
Президенттің, Үкіметтің,
Парламенттің жұмыстары
туралы әңгіме құрастыру
Әртүрлі дереккөздерді
пайдалана отырып
қазақтардың Дүниежүзі
қазақтары құрылтайы
туралы қысқаша
хабарлама дайындау.
-Өзінің біліміне сүйене
отырып қазақстандағы
ұлтжандылық туралы
өзіндік ой қорытынды
жасау.
Отбасылық оқиғаларды
елінің тарихын

37. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
37
Астананың
көрікті
орындарын
сипаттау.
өз Отанына деген
сүйіспеншілігін,
бабаларының батырлығын
мақтаныш сезіммен
қарапайым тілде жеткізу.
Қазақстан
Республика-
сының
халықара-
лық
қоғамдас-
тықтағы
орны мен
ролі
Оқылатын тақырыптар:
Біздің көрші
мемлекеттер.
Жібек жолы Әлемдегі жаңа Қазақстанның
рөлі
Оқылатын тақырыптардың мазмұны:
Қазақстанмен
шекаралас мемлекеттер
және олардың қарым—
қатынастары.
Қазақстан әлем
картасында.
Көрші мемлекеттермен
қарым-қатынас түрлері
«Жібек жолының» тарихи
рөлі.
«Жібек жолының»
жаңғыруы
Қазақстан Шығыс және
Батыстың көпірі;
Қазақстан халықаралық
қауымдастықтың
толыққанды мүшесі
Қазақстанның 2010 жылы
ЕҚЫҰ және 2011 ж. ИҚҰ-ға
төрағалық етуі
Оқушылар білуі тиіс:
. - Картадан Қазақстан
және шекаралас
елдерді көрсету;
-Қазақстанның
көршілес елдермен
қарым - қатынастары
туралы қарапайым
қорытынды жасау
- Ежелгі және қазіргі
замандағы Жібек
жолының мағынасы мен
рөлін түсіну;
Жібек жолымен саяхат
туралы әңгіме
құрастыру түсіну
Дерек көздерге сүйене
отырып Қазақстанның
- Қазақстанның қазіргі
уақыттағы халықаралық
байланыстарын сипаттау;
- Қазақстанның жер
бетіндегі бейбітшілік пен
келісімді орнатудағы рөлін
бағалау
- «Қазақстанның ЕҚЫҰ
және ИҚҰ-ға төрағалық
етуі еліміздің халықаралық

38. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
38
халықаралық
қатынастағы рөлін
көрсету
беделінің артуының
айғағы» туралы
таныстырылым дайындау

39. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
39
«Әлемтану» пәні
3. Географиялық білім мен түсінік
1 - сынып 2 - сынып 3 - сынып 4 - сынып 5 - сынып
Оқылатын тақырыптар
Жергілікті жерде
бағдарлау.
Бағдарлау түрлері.
Көкжиек
Тұсбағдар.
Әртүрлі
астрономиялы,
жергілікті белгілер
бойынша бағдарлау.
Жоспар және карта. Әлем. Қазақстан
әлем картасында.
Жергілікті жердің
сызбасы және
картасы
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Көкжиек тұстары:
«шығыс», «батыс»,
«солтүстік»,
«оңтүстік».
Көкжиек тұстарын
анықтауға арналған
аспап – тұсбағдар;
Тұсбағдармен жұмыс.
Күн, жұлдыз, ай,
құмырсқаның илеуі
және т.б. бойынша
жергілікті белгілерді
бағдарлау тәсілдері.
Тұсбағдармен
бағдарлау: оны
пайдалану
(тәжірибелік жұмыс)
Карта.
Карта түрлері.
Жергілікті жердің
жоспары.
Масштаб.
Жоспар мен
картаның шартты
белгілері.
Глобус – Жердің
кішірейтілген моделі.
Параллельдер мен
меридиандар.
Полюстар мен
экватор. Әлем
картасындағы
Қазақстанның орны.
Шекаралас
мемлекеттер.
Физикалық
карталарда жер бетін
бейнелеу тәсілдері
(рельеф, су
қоймалары);
Физикалық картадағы
шартты белгілері.
Контур картамен
жұмыс.
Жергілікті жердің,
кабинеттің,
пәтердің, мектептің
жоспарын шартты
белгілеулерді
пайдаланып салу
Оқушылар білуі тиіс:

40. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
40
Тұсбағдардағы
белгілерді түсіну (С,
О, Б, Ш)
Тұсбағдар көмегімен
көкжиек тұстарын
анықтау
Жергілікті белгілер
бойынша бағдарлау,
көкжиек тұстарын
тұсбағдармен
анықтау;
Көкжиек тұстарын
(СШ, СБ,ОШ; ОБ)
анықтау үшін
тұсбағдарды
қолдану
Карталар мен
жоспарлардың әр
түрлерін ажырату.
Шартты белгілер мен
шкала, бағдарлауды
қолданып
карталарда оқу
Глобуста және
карталарда
параллельдер мен
меридиандарды,
экваторды көрсету;
-Контур картада
Қазақстанның жер
аумағын белгілеу
Жергілікті жердің
жоспарын шартты
белгілерді
пайдаланып салу
Оқылатын тақырыптар:
Туған өлке
табиғаты. Рельеф.
Мұхиттар мен
материктер
Қазақстанның
құрлықтағы орны
Туған өлке
табиғатының
ерекшеліктері.
Қазақстанның табиғи
аймақтары. (орманды
дала, дала, шөл
және шөлейт
жерлер).
Адам мен
табиғаттың
Қазақстан
рельефінің
өзгеруіне әсері
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Мұхиттар мен
материктер туралы
түсінік.
Мұхиттар мен
материктер картада
Рельеф.
Таулар мен
жазықтықтар, өзен-
көлдер
Қазақстанның ірі
таулары мен
жазықтары, өзен-
көлдері
Табиғи аймақтардың
ерекшелік белгілері.
Қазақстанның Табиғи
аймақтарының
атаулары мен
ерекшелік белгілері
Адамның өсімдік-
жануарлардың,
жел мен
температураның
Қазақстан табиғи
ландшафтының
өзгеруіне ықпалы.
Өндіруші өнеркәсіп
және әсері туралы
сипаттама
Оқушылар білуі тиіс:
-Әлем картасынан
мұхиттар мен
материктерді
Фотосуреттер мен
суреттер бойынша
рельеф формаларын
Картадан немесе
глобустан табиғи
аймақтарды көрсету;
- Қазақстанның
табиғи ландшафты
бұзылуының

41. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
41
көрсету;
-Әлем картасынан
Қазақстанды табу.
анықтау (тау,
жазықтық);
- Картадан
Қазақстанның табиғи
аймақтарын көрсету
себептерін
анықтау.
Оқылатын тақырыптар тақырыптар:
Климат және ауа
райы
Жыл мезгілдері:
көктем, жаз, күз, қыс.
Маусымдық жұмыстар
Ауа райын бақылау.
Ауа райының
өзгермелілігі.
Ауа температурасын
анықтау. Термометр
Ауа, жел.
Бұлттар және жауын
шашын түрлері
Ауа райы болжамы.
Халық болжамдары.
Жаһандық жылыну
және климаттың
өзгеруі.
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Жыл мезгілдері және
олардың
ерекшеліктері
Ауа райы және оның
өзгермелілігі.
Термометрлер.
Ауа, жел, бұлт,
жауын-шашынның
маңызы.
Бұлт және жауын-
шашынның түрлері.
Ауа райының шартты
белгілері
Жауын-шашынның
маңызы және теріс
салдары.
Ауа райын болжау.
Ауа райының
халықтық болжамы.
Жел бағыты мен
күшін анықтауға
арналған құралдар
(флюгер /
анемометр).
Климат өзгеруі.
Жаһандық
жылыну.
Жаһандық
жылынудың
себептері мен
салдары.
Метеорологиялық
станциялардың
сипаттары мен
қолданылуы
Оқушылар білуі тиіс:
Жыл мезгілдерін
олардың белгілері
бойынша ажырату;
Жыл мезгілдерінің
ерекшеліктері мен
ұқсастықтарын
Ауа райына бақылау
жүргізу;
-Ауа
температурасын
термометр
- фотосуреттер мен
суреттер бойынша
және табиғатта
бұлттар мен жауын-
шашынның түрлерін
анықтау; -
Ауа райының
өзгерістерін халық
ырымдары және
ауа-райын
болжаудың қазіргі
заманғы әдістерін
- Жаһандық
жылынудың,
климаттың
өзгерусалдарын
болжай білу;
- Жаһандық

42. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
42
салыстыру көмегімен өлшеу Ауа райын күнделікке
шартты белгілердің
көмегімен түсіру
және түсіндіру.
бойынша болжау жылынудың және
ауа-райының
өзгеруінің
салдарын
талқылау және
пікірталасқа салу.
Оқылатын тақырыптар:
Тау жыныстары
және пайдалы
қазбалар
Қазақстанның
пайдалы қазбалары.
Өз өңіріңдегі
пайдалы қазбалар.
Картадан пайдалы
қазбалардың
орындарын
анықтау және
оларды контур
картада белгілеу
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Ірі кен орындарының
бассейндерінің
аттары.
Пайдалы қазбаларды
өмірде қолдану
Өз аймағындағы
пайдалы
қазбаларды
қолдану
Оқушылар білуі тиіс:
Карта бойынша
пайдалы
қазбалардың орнын
анықтау, шартты
белгілерді пайдалану
Контур картада
пайдалы
қазбалардың кен
орындарын
белгілеу;
-Табиғат және
өндіруші
салалардың
маңыздылығын

43. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
43
түсіну
Оқылатын тақырыптар:
Туризм
Туризм туралы
түсінік.
Туризм түрлері.
Оқушы
көзқарасында турист
болу деген не?
Турист деп кімді
атайды?
Қазақстанның
туристік нысандары.
Әлемнің жеті
кереметі
Туристер
Аймақтағы туристік
нысандар
Өз елді мекеніндегі
және елордадағы
туристік нысандар.
Оқылатын тақырыптардың мазмұны :
Туризм туралы
түсінік. Турист
пен туризмнің
маңыздылығы
Әлемде ең танымал
туристік нысандар
Қазақстандағы негізгі
туристік нысандар
Қазақстан
Астанасына саяхат
Оқушылар білуі тиіс:
Туристің
Қазақстандағы
туристік аймақты
қалай табатындығын
түсіндіру;
Қазақстан
картасында
орналасуын көрсету
- әлемдегі негізгі жеті
туристік аймақты
таңдау және атау;
Неге оларды
таңдағандығын
түсіндіру;
- туристік нысанның
бір немесе бірнеше
ерекшеліктерін
суреттеу.
- Қазақстандағы ең
қызықты туристік
нысандарды таңдау;
Қазақстандағы
туристік
нысандардың
туристер үшін
неліктен қызықты
болатындығын
түсіндіру
Интернетті және
қолда бар
ақпаратты
пайдаланып,
Қазақстан
Республикасының
Астанасы бойынша
туристік маршрут
құрастыру
Табиғи апаттар
Оқылатын тақырыптар:
Орман өрті,
құрғақшылық, су
Жер сілкінісі және
цунами.
Табиғи апаттар мен
олардың салдары:
Қазақстан
аумағында және өз

44. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
44
тасу. Қажетті
қауіпсіздік
шаралары
Жер сілкінісін
жануарларды
бақылау арқылы
болжау тәсілдері.
Жер сілкінісі мен
цунами кезінде өзіңді
қалай ұстау керек
көшкін, сел,
жанартаулар.
Көшкіндер мен
селдердің пайда
болу себептері.
Қауіпсіздік ережелері.
тұрғын жеріңде
кездесетін табиғи
апаттар
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Өрт, құрғақшылық,
су тасу белгілері.
Ықтимал себептер
мен салдары. Орман
өрттері, су тасу
кезіндегі негізгі
тәртіп ережелері
(халықты
хабарландыру
дабылдары,
жиналатын орын,
өзімен бірге нені алу
керек).
Жер сілкінісін болжау
тәсілдері.
Цунамидың
белгілері. Жер
сілкінісі, цунами
кезіндегі негізгі тәртіп
ережелері (халықты
хабарландыру
дабылдары,
жиналатын орын,
өзімен бірге нені алу
керек).
Көшкін, сел,
жанартаулар
атқылауының
себептері мен
салдары.
Көшкін, сел кезіндегі
негізгі тәртіп
ережелері.
Экстремалдық
жағдайларда тәртіп
ережелерін
сақтаудың өмір үшін
маңыздылығы;
Жедел қызметтердің
телефондары
101,102, 103, 104,
112.
Қазақстан
аймақтарының
табиғи апаттарға
географиялық
бейімділігі.
Өз аймағындағы
табиғи апаттардың
ықтимал түрлері.
Қауіпсіздік
шаралары
Оқушылар білуі тиіс:

45. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
45
- табиғи апаттарды
белгілері бойынша
анықтау: жер
сілкінісі, цунами;
- табиғи апаттар
орын алған
жағдайда тәртіп
ережелерін сақтау
- белгілері бойынша
табиғи апаттарды
анықтау: көшкін, сел,
жанартау;
- табиғи апаттар
орын алған жағдайда
тәртіп ережелерін
сақтау.
- табиғи апаттарды
алдын ала белгілері
бойынша анықтау;
- табиғи апаттар
орын алған жағдайда
тәртіп ережелерін
сақтау.
- өз аймағында
табиғи апаттардың
туындауының
ықтималдылығын
анықтау;
- табиғи апаттар
орын алған
жағдайда тәртіп
ережелерін сақтау.

46. 1-нұсқа
Ақпан 2014 ж.
46
Пән: Әлемтану
4. Қоғамдық білім және түсінік
1 – сынып 2 – сынып 3 – сынып 4 – сынып 5 – сынып
Оқылатын тақырыптар:
Үй мен жанұя. Менің отбасым.
Мен тұратын үй
Менің туыстарым.
Шежіре
Отбасылық және
жеке жайлылық.
Отбасылық бюджет
Жанұя – қоғамның бір
бөлігі.
Қоғамның
дамуындағы
жанұяның ролі.
Отбасылық
бюджетті
жоспарлау
Оқылатын тақырыптардың мазмұны
Үй мекен жайы
Үйдегі жайлылық, тазалық
және тәртіп
Қауіпсіздік ө жеке бас
гигиенасы
Отбасы
мүшелерінің аты-
жөні .
Әулет.
Жеті ата.
Жанұя ағашы.
Отбасының күтімі
Дене еңбегі мен
белсенді
демалыстын
отбасы үшін
пайдасы
Отбасылық
бюджет.
«Үнемдеу», «үнем»
сөздерінің
мағынасы
Отбасылық мүлікті
сақтау, оған
жауапкершілікпен
қарау
Жанұя – қоғамның
бөлігі
Бала тәрбиесі –
жанұяның басты
міндеті
Қоғамда әр
жанұяның рөлі .
Жеке кіріс және
шығыс
Жеке
шығындарды
жоспарлау
Отбасылық
бюджет
Оқушылар білуі тиіс: