a

1. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ- Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT
Δρ Τριανταφυλλιά Νικολούδη, Σχολική Σύμβουλος 7ης
Περιφέρειας Π.Α.
 Ορισμός:
Ως μέθοδος Project ορίζεται, σύμφωνα με το Χρυσαφίδη, «μια μορφή διδακτικής
διαδικασίας που έχει ως αφετηρία κάποιους προβληματισμούς μεμονωμένων ατόμων ή
του συνόλου της διδακτικής ομάδας. Ο σχεδιασμός του μαθήματος γίνεται με ευθύνη της
ομάδας και στοχεύει κυρίως στην ολοκλήρωση κάποιου έργου που οδηγεί στη λύση ενός
προβλήματος, που τις περισσότερες φορές έχει τη μορφή κάποιας κατασκευής».
Σύμφωνα με τις Katz και Chard project ονομάζεται «μια εκτεταμένη μελέτη, μια σε βάθος
έρευνα ενός θέματος που συνήθως αναλαμβάνει μία ολόκληρη τάξη, σπανιότερα μια μικρή
ομάδα μέσα στην τάξη και περιστασιακά ένα μεμονωμένο παιδί.
Τα σχέδια εργασίας μπορούν να εφαρμοστούν από τις πρώτες εβδομάδες της σχολικής
χρονιάς. Μπορεί να αποτελούν μικρό ή μεγάλο μέρος του προγράμματος, προκειμένου να
συμπληρώσουν αυτά που μαθαίνουν τα παιδιά με άλλους τρόπους διδασκαλίας. Τα υλικά
τα οποία απαιτούνται για ένα σχέδιο εργασίας προέρχονται τόσο από πρωτογενείς πηγές
(ανθρώπους, τόπους, πραγματικά αντικείμενα, εκπαιδευτικούς περιπάτους, γεγονότα και
διαδικασίες) όσο και από δευτερογενείς (βιβλία, αφίσες, περιοδικά, βιντεοταινίες,
υπολογιστές και διαδίκτυο, βιβλιοθήκες και μουσεία) και μπορεί να υπάρχουν στα σχολεία
ή να τα φέρουν τα παιδιά από το σπίτι τους, από μια επίσκεψη ή ένα ταξίδι τους κ.λ.π.
 Στόχοι της μεθόδου Project
- Να αναπτυχθούν ολόπλευρα (νοητικά, γλωσσικά, συναισθηματικά και κινητικά).
- Να αποκτήσουν νέες γνώσεις και δεξιότητες νοητικές, κοινωνικές και κινητικές,
όπως να επιλύουν προβλήματα, να εκφράζονται με διάφορους τρόπους, να
περιμένουν τη σειρά τους, να συνεργάζονται και να επιλύουν τις διαφορές τους. Με
τη μέθοδο αυτή δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα διαπροσωπικών σχέσεων.
Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν να αξιολογούν τον εαυτό τους και τους άλλους, να ακούν
τις απόψεις τους κ.λ.π.
- Να συνδέσουν τις νέες γνώσεις που απέκτησαν με προηγούμενες εμπειρίες τους.
- Να αναπτύξουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.
- Να κάνουν επιλογές (με τι θα ασχοληθούν, πότε, που, με ποιους κ.λ.π.), έτσι ώστε
να μάθουν να λειτουργούν αυτόνομα.
- Να αισθάνονται υπεύθυνα αλλά και να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους
και στους άλλους.
- Να αισθανθούν ικανοποίηση για τη συμβολή τους σε ένα κοινό έργο.
 Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μεθόδου Project
- Στηρίζεται στα άμεσα ενδιαφέροντα της ομάδας.
- Βασίζεται στην αρχή της διαθεματικής προσέγγισης, που οδηγεί σε μια σφαιρική
εξέταση και αντίληψη των περιεχομένων της μάθησης.

2. - Επιβάλλει μια ευέλικτη αντιμετώπιση του Αναλυτικού Προγράμματος.
- Μεταβιβάζει στα παιδιά και τον εκπαιδευτικό την πρωτοβουλία για αναζήτηση του
θέματος, το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση της δράσης.
- Ενισχύει την επικοινωνία στο πλαίσιο μιας ισότιμης επικοινωνιακής σχέσης που
αποβλέπει στην αλληλοκατανόηση και σύσφιξη των δεσμών ανάμεσα στα μέλη της
ομάδας.
- Θέτει τη διδακτέα ύλη στην υπηρεσία των ενδιαφερόντων της ομάδας.
- Ενισχύει την ομαδικότητα και τη συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας.
- Τονίζει τη μορφωτική αξία της χειρωνακτικής εργασίας.
- Λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες ικανότητες και κλίσεις των μαθητών και τις ενισχύει
χωρίς να ιεραρχεί και αξιολογεί ωφελιμιστικά.
 Διδακτικές στρατηγικές της μεθόδου project
- Συζήτηση
- Εργασία πεδίου (δραστηριότητα που πραγματοποιείται εκτός τάξης)
- Αναπαράσταση (θεατρικό παιχνίδι, το σχέδιο, τις κατασκευές)
- Διερεύνηση (προσεκτική παρατήρηση, συνεντεύξεις των ειδικών, δευτερεύουσες
πηγές πληροφοριών όπως βιβλία, διαδίκτυο, βιντεοταινίες, εκθέματα μουσείων
- Παρουσίαση (Πίνακες ανακοινώσεων, οι τοίχοι των τάξεων, ράφια και τραπέζια)
 Φάσεις Ανάπτυξης ενός σχεδίου εργασίας:
Α΄ Φάση : Αναζήτηση – Διερεύνηση του θέματος
Κατά την πρώτη φάση, η ομάδα θα πρέπει να βρει το θέμα που την ενδιαφέρει να
ασχοληθεί. Η αναζήτηση του θέματος γίνεται από τον/την εκπαιδευτικό και τα παιδιά. Η
παρατήρηση των παιδιών κατά τη διάρκεια του ελεύθερου παιχνιδιού ή του θεατρικού
παιχνιδιού προσφέρει πολλές πληροφορίες στον/στην εκπαιδευτικό για το τι ενδιαφέρει
και για το τι απασχολεί τα παιδιά . Με τις κατάλληλες ερωτήσεις που θα τους θέσει θα
μπορέσει να οδηγήσει την ομάδα σε μια κοινή απόφαση για το τι θα ήθελαν να
ασχοληθούν Τα μέλη της ομάδας συναποφασίζουν για το θέμα εκείνο που τους ενδιαφέρει.
Η συναποφάσιση γίνεται με ισότιμη επικοινωνιακή σχέση μεταξύ των παιδιών ,αλλά και
μεταξύ των παιδιών και του/της εκπαιδευτικού. Μετά την ανεύρεση του θέματος, ο/η
εκπαιδευτικός πρέπει να εντοπίσει το επίπεδο των γνώσεων των παιδιών της για το θέμα.
Τα ρωτάει «τι ξέρουν» γι αυτό με το οποίο αποφάσισαν να ασχοληθούν και καταγράφει τις
απαντήσεις τους. Στη συνέχεια τα ρωτάει «τι θέλουν να μάθουν» και καταγράφει σε μορφή
ιστογράμματος τις απαντήσεις τους.
Β ΄Φάση: Σχεδιασμός της δράσης
Τα παιδιά μαζί με τον/την εκπαιδευτικό, συνεχίζοντας τη δουλειά που έκαναν στην
προηγούμενη φάση, απαντάνε στο ερώτημα «τι κάνουμε για να το μάθουμε» και
προτείνουν δραστηριότητες. Όλοι μαζί κατηγοριοποιούν τις απαντήσεις και αν
συμφωνήσουν, βάζουν ένα τίτλο σε κάθε κατηγορία. Τα παιδιά, με την προτροπή του/της
εκπαιδευτικού και ανάλογα με ποια κατηγορία δραστηριοτήτων θα ήθελαν να
ασχοληθούν, χωρίζονται σε μικρότερες ομάδες. Στη συνέχεια γίνεται ενημέρωση γονέων
και από τα παιδιά και από τον/την εκπαιδευτικό, για όσα σκοπεύουν να κάνουν και τους
ζητείται η βοήθειά τους και η συμμετοχή τους.

3. Γ ΄Φάση: Υλοποίηση του σχεδιασμού
Ο/Η εκπαιδευτικός, πριν ξεκινήσει η υλοποίηση των προγραμματισμένων δραστηριοτήτων,
επιχειρεί να τις εντάξει σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο. Δηλαδή εξετάζει και καταγράφει ποιοι
στόχοι από το αναλυτικό πρόγραμμα επιτυγχάνονται με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες
και σε ποιο τομέα ανήκουν. Έχει το δικαίωμα να τροποποιήσει να αφαιρέσει ή να
προσθέσει κάποια δραστηριότητα, αν κρίνει ότι είναι πολύ δύσκολη ή επικίνδυνη για την
ομάδα του, ή δεν μπορεί να υλοποιηθεί.
Η κάθε ομάδα έχει την ευθύνη για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων, τις οποίες έχει
επιλέξει. Προετοιμάζεται, εφοδιάζεται με βοηθητικά εργαλεία, αν είναι απαραίτητα,
φτιάχνει τις ερωτήσεις που έχει αναλάβει να κάνει κ.α. Πραγματοποιείται η υλοποίηση,
στην οποία συμμετέχουν όλα τα παιδιά. Την παρουσίαση και την ανάλυση των στοιχείων
που συγκεντρώθηκαν από τις δραστηριότητες τις κάνει η υπεύθυνη ομάδα.
Δ΄Φάση: Αξιολόγηση
Γίνεται από κοινού μία αξιολόγηση της όλης δράσης. Τα παιδιά αξιολογούν και αυτό –
αξιολογούνται.
 Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού κατά τη διάρκεια υλοποίησης σχεδίων εργασίας
Ο/Η εκπαιδευτικός πρέπει να έχει διαμορφώσει το κατάλληλο και πλούσιο σε
ερεθίσματα περιβάλλον, ώστε να εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για μάθηση.
Οργανώνει ελκυστικές εμπειρίες. Καλλιεργεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης,
ενθάρρυνσης, αποδοχής, συνεργατικότητας. Υποστηρίζει την προσέγγιση της
γνώσης μέσα από παιγνιώδεις καταστάσεις, αναζήτηση πηγών ,από διερεύνηση των
παιδιών και προσωπικής τους ανακάλυψης. Αξιοποιεί τα ήδη υπάρχοντα βιώματα
των παιδιών, ως αφετηρία για την απόκτηση περισσότερων γνώσεων.
Ποικιλία στο ρόλο του/της: Καθοδηγητικός, υποστηρικτικός, διαμεσολαβητικός,
συμμετοχικός. Άλλοτε παρατηρεί, άλλοτε συμμετέχει, άλλοτε καθορίζει, άλλοτε
βοηθάει. Έχει το δικαίωμα, αφού γίνει ο αρχικός σχεδιασμός των δραστηριοτήτων
μαζί με τα παιδιά, να τις αναπροσαρμόσει ….και να επαναπροσδιορίσει τους
στόχους, εντάσσοντας σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο.
 Θεματική της διαθεματικής προσέγγισης
Ο κόσμος του παιδιού (οικογένειες, σπίτια, τροφή, παιχνίδια).Η τοπική
κοινωνία (άνθρωποι, καταστήματα, κτίρια, μέσα μεταφοράς,
νοσοκομεία).Τοπικά συμβάντα και επικαιρότητα (τοπικές γιορτές, τοπικά
ήθη και έθιμα, εθνικές επέτειοι).Ο χώρος (γειτονιά, δρόμοι, αξιοθέατα
μέρη).Ο χρόνος (ρολόγια, εποχές, ημερολόγιο, γιορτές, ιστορικά
γεγονότα).Φυσικά φαινόμενα (καιρός, νερό, άνεμος, φυτά, ζώα, θάλασσα).
Γενική γνώση (έρημοι, καράβια, διάστημα, εφευρέσεις).Διάφορα θέματα
(εβδομάδα βιβλίου, κούκλες κουκλοθεάτρου, καπέλα κ.λ.π.).

4. Επίσης, η Noddings ομαδοποιεί θέματα που ανταποκρίνονται στα
ενδιαφέροντα των παιδιών στις ακόλουθες κατηγορίες (Ματσαγγούρας, 2002) :
Ο εαυτός μας (υγεία επάγγελμα, ελεύθερος χρόνος κ.λ.π.).Το φυσικό
περιβάλλον (φυτά, ζώα κ.λ.π.). Κοινωνικές σχέσεις (οικογένεια, φίλοι, συγγενείς
κ.λ.π.). Οι μακρινοί άλλοι (διαφορετικές χώρες, διαφορετικοί λαοί και
πολιτισμοί κ.λ.π).
 Η μέθοδος project μπορεί να αποτελέσει τρόπο οργάνωσης του αναλυτικού
προγράμματος ή μέθοδο διεξαγωγής της διδασκαλίας στο πλαίσιο του
αναλυτικού προγράμματος.
 Τα σχέδια εργασίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε ως πλαίσιο
εφαρμογής όσων διδάχθηκαν με τους πιο παραδοσιακούς τρόπους είτε ως
κυρίαρχο πλαίσιο διδασκαλίας νέων γνώσεων. Σε καμία περίπτωση η
βιωματική προσέγγιση της μάθησης δεν αποτελεί αναλυτικό πρόγραμμα,
ούτε καλύπτει την απαιτούμενη ύλη των διαφόρων γνωστικών
αντικειμένων του αναλυτικού προγράμματος που πρέπει να κατακτήσουν τα
παιδιά.
 Αντίθετα, τα θέματα επιλέγονται προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα
ενδιαφέροντα και οι ανάγκες των παιδιών και –μέσα από αυτά- οι στόχοι
του προγράμματος
 Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1. Frey, K. (1986). Η μέθοδος project. Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο
σχολείο ως θεωρία και πράξη. (Μετ.: Κλ. Μάλλιου). Θεσσαλονίκη: Αφοί
Κυριακίδη.
2. Helm, H., Katz, L., (2002). Μέθοδος project και προσχολική εκπαίδευση.
Μικροί ερευνητές. (Εισαγωγή- Επιμ. : Κώστας Χρυσαφίδης, Ευγενία
Κουτσουβάνου, Μετ.: Α. Βεργιοπούλου). Αθήνα: Μεταίχμιο.
3. Katz,L., Chard, S.(2004),Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT:Η ανάπτυξη της κριτικής
σκέψης και της δημιουργικότητας των παιδιών της προσχολικής
ηλικίας.Αθήνα: Ατραπός.
4. Ματσαγγούρας, Η. (2002). Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση.
Εννοιοκεντρική αναπλαισίωση και σχολική γνώση. Αθήνα: Γρηγόρης.
5. Ματσαγγούρας,Η.(2000).Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση.
Αθήνα: Γρηγόρης.
6. Σφυρόερα, Μ.(2007), Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική, στο Κλειδιά Και
Αντικλείδια, Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, Πανεπιστήμιο Αθηνών.
7. Χρυσαφίδης, Κ. (1994). Βιωματική – επικοινωνιακή διδασκαλία. Η εισαγωγή
της μεθόδου project στο σχολείο. Αθήνα: Gutenberg.