หน่วยที่ 1 งานสี.ppt
- 5. 1.1 ความปลอดภัยในการปฏิบัติงานสี
ความปลอดภัย ในการปฏิบัติงานใดก็ตาม สิ่งที่ต้องคาสึงถึงไว้เป็ น
ป ร ะ ก า ร แ ร ก ก็ คื อ
ความปลอดภัย ถ้าขาดความระมัดระวังแล้วมักจะเกิดอุบัติเหตุขึ้นได้ หรือการ
ทางานโดยไม่มีความรู้
1.1.1 ลักษณะความปลอดภัย แยกเป็ นประเภทได้ 5 ประเภท คือ
1) ความปลอดภัยที่เกี่ยวกับสุขภาพร่างกาย
2) ความปลอดภัยที่เกี่ยวกับการใช้เครื่องมือ
3) ความปลอดภัยเกี่ยวกับไฟ
4) ความปลอดภัยจากสถานที่ทางาน
5) ความปลอดภัยในการใช้เครื่องดับเพลิง
- 7. หน้ากาก หน้ากากเป็ นอุปกรณ์ป้ องกันอีกอย่างที่จาเป็ นในการ
ปฏิบัติงานสีที่ต้องเจอกับฝุ่นละอองในการขัดสีโป๊ ว สีรองพื้น (ขัดแบบแห้ง)
แ ล ะ ล ะ อ อ ง สี ที่ เ กิ ด จ า ก ก า ร พ่ น สี อี ก ทั้ ง ก ลิ่ น ใ น ตั ว สี
และทินเนอร์
หน้ากากมีอยู่หลากหลายรูปแบบ การนามาใช้งานจาเป็ นต้องเลือกให้
ตรงกับประเภทของงานแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ หน้ากากที่ใช้ในขั้นตอนการ
เตรียมงานสี อีกส่วนหนึ่งใช้ในงานพ่นสีโดยเฉพาะ
หน้ากากป้ องกันฝุ่นละออง ใช้ในส่วนของการเตรียมงานสี
ตัวอย่างลักษณะของหน้ากากป้ องกันฝุ่น
ละออง
- 11. 1.2 ความหมายของการพ่นสี
การพ่นสี หมายถึง กระบวนการใช้ของเหลวชนิดหนึ่ง ซึ่งเรียกกันว่า
สี ทาการเคลือบเป็ นฟิล์มบาง ๆ เมื่อแห้งแล้วจะมีลักษณะเป็ นชั้นของสีที่แข็ง
เกาะติดอยู่บนผิวงานนั้น ๆ
1.3 ประโยชน์ของสี
สีเป็ นวัสดุสิ้นเปลือง มีสมบัติแตกต่างกันตามชนิดและลักษณะของ
การใช้งาน ซึ่งมีอิทธิพลต่อชีวิตประจาวันของคนเราเป็ นอย่างมาก
สีทาให้เกิดความรู้สึกอบอุ่น การเร่งเร ้า และระมัดระวัง เมื่อทาหรือ
แสดงไว้ ณ จุดใดจะเป็ นที่รับรู้และเข้าใจกันโดยทั่วไป
- 12. 1.3.1 ประโยชน์ของสีมีหลากหลายประการดังต่อไปนี้
1) ทาให้เกิดความสวยงาม สะอาดเรียบร ้อย และทาความสะอาดดูแล
ได้ง่าย
2) เพื่อป้ องกันการกัดกร่อน (สาหรับโลหะ) และป้ องกันการทาลาย
ของเชื้อรา (สาหรับไม้)
3) ใช้รองพื้นเพื่อพ่นทับชั้นต่อไป
4) ใช้อุดรอยขีดข่วน หรือหลุมลึกบนผิวงาน
5) ป้องกันความชื้นในเนื้อวัสดุ
6) ใช้ตกแต่งผิวงานขั้นสุดท้าย
7) บอกเอกลักษณ์ของงาน เช่น รถดับเพลิงต้องมีสีแดง เป็ นต้น
- 13. 1.3.2 สมบัติที่ดีของสี
1) ง่ายต่อการพ่นหรือทาและการใช้งานลักษณะอื่น ๆ
2) ต้องแห้งตัวดี และต้องไม่ใช้เวลานานจนเกินไป
3) ต้องเกาะตัวอยู่กับชิ้นงานดี ไม่ล่อนหรือหลุดลอกออกมาได้
โดยง่าย
4) มีความทนทานต่อสภาวะแวดล้อมตามวัตถุประสงค์ของการใช้
งาน เช่น
- ใช้ทาท้องเรือส่วนที่อยู่ใต้น้า ซึ่งสีชนิดนี้ต้องป้ องกันสนิม
และเพรียงในทะเลได้
- ใช้ทาอาคาร สีชนิดนี้ต้องป้ องกันเชื้อรา และการสึกกร่อน
ได้
- ใช้ทาเครื่องจักร สีชนิดนี้ต้องป้ องกันสนิม และทนต่อ
สารเคมีได้
- 14. 1.4 อิทธิพลของสี
1.4.1 อิทธิพลของสีต่อจิตใจและอารมณ์
สีมีอิทธิพลในการดาเนินชีวิตประจาวันของคนทุกคน และธรรมชาติ
ได้สร้างโลกให้มีสีสันที่แตกต่างกันออกไปมากมาย ในขณะเดียวกันมนุษย์ก็
ได้ผลิตสีให้มากยิ่งขึ้นไปอีก ทาให้มีสีสันเพิ่มมากขึ้น
การแต่งกายด้วยอาภรณ์ก็ดี การตกแต่งอาคารหรือการตกแต่ง
รถยนต์ก็ดี สิ่งเหล่านี้ทาให้เกิดอิทธิพลต่อผู้พบเห็น ซึ่งสามารถบ่งบอกถึง
รสนิยมของแต่ละบุคคลได้ด้วย
ได้มีการนาสีมาใช้ในชีวิตประจาวันมาก จนกระทั่งคนส่วนมากไม่
คิดว่ามันเป็ นเรื่องสาคัญมนุษย์ได้รับประโยชน์จากการใช้สีนานัปการ ดังนั้น
การเลือกใช้สีจึงมีความจาเป็ นมาก ถ้าเลือกใช้ได้ถูกต้องและดีก็จะเกิดคุณ
อนันต์
การที่จะใช้สีอะไรทาสิ่งใด เช่น การแต่งกาย การตกแต่งบ้าน และ
อื่นๆ จาเป็นต้องให้นักศึกษาเป็นกรณี ๆ ไป
- 15. 1.4.2 อิทธิพลของสีที่เป็ นประโยชน์ในการใช้สี
1) สีอ่อนจะทาให้มองดูกว้างและใหญ่ขึ้น
2) สีน้าเงินหรือสีหนักไปทางน้าเงิน เช่น สีเขียวหรือสีของต้นไม้จะ
ทาให้รู้สึกเยือกเย็น
3) สีแดง สีส้ม สีเหลือง และสีม่วงแดง เป็นสีที่เร้าอารมณ์ ตื่นเต้น
4) การใช้สีที่ตัดกันทาให้แลดูเห็นเด่นชัดยิ่งขึ้น เช่น สีแดงกับสีขาว
5) การใช้สี ต้องคานึงถึงวัสดุอื่นตามธรรมชาติ หรือสถานที่ที่จะใช้
6) ก่อนใช้สีต้องคิดสักนิดว่า สีเหล่านี้แต่ละสีมีความหมายอย่างไร
เพื่อจะได้ใช้เป็นแนวทางในการเลือกสี เช่น
6.1) สีเขียว เป็นสีที่งดงามตามธรรมชาติ ทาให้อารมณ์เยือก
เย็น
6.2) สีแดง เป็นสีที่ฉูดฉาด และเร้าใจผู้พบเห็น
6.3) สีชมพู เป็นสีอ่อนช้อย งดงาม
6.4) สีเหลือง มองดูแล้วรู้สึกอบอุ่น แต่ก็งดงามตามสภาวะ
- 18. 2) เรซิน (Resins)
เรซินมีลักษณะเป็ นของเหลวใสจะนามาผสมรวมกับสีผง ซึ่งเป็ น
ส่ ว น ป ร ะ ก อ บ ห ลั ก ข อ ง ก า ร
ทาให้เกิดชั้นของสี มีลักษณะเหนียวใส ทาหน้าที่เป็ นกาวเกาะติดเป็ นชั้น แบ่ง
ออกเป็น 2 ชนิด ดังนี้
2.1) เรซินที่สกัดจากธรรมชาติ เรซินธรรมชาติสกัดมาจาก
ต้นไม้
2.2) เรซินสังเคราะห์ เป็ นเรซินที่ได้มาจากการทาปฏิกิริยา
เคมี ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้
2.2.1) เรซินประเภทเทอร์โมพลาสติก
2.2.2) เรซินประเภทเทอร์โมเซตติง
3) สารทาให้เหลวหรือตัวละลาย (Solvent)
เป็ นตัวทาละลายมีลักษณะเป็ นน้าใสทาหน้าที่เป็ นเนื้อสีและเรซิน
ของเหลวที่ช่วยผสมกับสีที่นาออกมาจากกระป๋ อง เพื่อให้สีเจือจาง
- 19. 1.6 สมบัติของตัวทาละลาย
1.6.1 ตัวทาละลาย (Solvent)
บางครั้งเรียกว่า น้ามันผสมสี (Vehicle) ตัวทาละลายนี้มีสมบัติช่วย
ละลายเนื้อสีที่เข้มข้นให้เหลวหรือเจือจางลง
1.6.2 สมบัติของตัวทาละลาย
ตัวทาละลายที่ดีหรือไม่ดีนั้น มีสมบัติที่แตกต่างกัน 2 ข้อใหญ่ คือ
1) อัตราความเร็วในการระเหย (Evaporation Rate)
2) ความสามารถในการทาให้กาวเจือจาง (Ability to Dissolve and
Thin the Binder in the Paint)
1.6.3 อัตราความเร็วในการระเหย
ตัวทาละลายที่ดีและไม่ดีนั้นมีอัตราการระเหยที่แตกต่างกัน เช่น สีแลก
เกอร์
1.6.4 ความสามารถในการทาให้กาวเจือจางของตัวทาละลาย
ตัวทาละลายที่ดีนั้น ต้องสามารถละลายกาวในเนื้อสีให้เจือจางได้อย่าง
รวดเร็ว และผสมรวมตัวกันได้เป็นอย่างดี
- 21. 1.8 สมบัติของสีจริง
1.8.1 สีจริง
สีจริงหรือสีทับหน้า เป็ นสีที่พ่นหรือทาบนชิ้นงานหรือสิ่งต่าง ๆ
เ พื่ อ ใ ห้ เ กิ ด ค ว า ม ส ว ย ง า ม
และเพื่อความคงทน แบ่งออกเป็น 2 ประเภท
1) สีแห้งเร็ว หรือสีแลกเกอร์ (Lacqure)
สีแลกเกอร์มีส่วนผสมที่สาคัญเหมือนสีทั่ว ๆ ไปแต่เพิ่มไนโตร
เซลลูโลสขึ้นมาเพื่อเป็นตัวทาให้สีแลกเกอร์แห้งเร็ว
สีแลกเกอร์แห้งโดยการที่ Solvent หรือทินเนอร์ระเหยออกไปจน
หมดคลเหลือแต่สีซึ่งมีส่วนผสมของเนื้อสีและกาวติดอยู่ที่ผิวงาน ตัวละลาย
แลกเกอร์เรียกว่า แลกเกอร์ทินเนอร์
- 23. 2) สีแห้งช้าหรือสีอีนาเมล (Enamel)
เป็ นสีที่แห้งแล้วมีเงามัน โดยไม่ต้องขัดเงาซึ่งบางทีเรียกสีชนิดนี้ว่า
ซิ น เ ท ทิ ค อี น า เ ม ล เ พ ร า ะ
คาว่า ซินเททิค คือ Binder ซึ่งผลิตภัณฑ์จากวิธีการทางเคมี สีอีนาเมลจึง
แห้งช้า ตัวละลายของสีอีนาเมล เรียกว่า อีนาเมลรีดิ้วเซอร์
การแห้งของสีแลกเกอร์โดยการระเหยของแลก
เกอร์ทินเนอร์
- 26. 1.9 สมบัติของสีพื้น
1.9.1 สีพื้น (Under Coat)
คือ สีที่ทาหน้าที่ครั้งแรกกับโลหะงานหรือชิ้นงาน เกิดการจับโลหะ
ได้ดี ซึ่งเป็ นพื้นเพื่อให้การเกาะตัวสาหรับสีทับหน้า (Top Coat) แน่นและ
ทนนาน
1) สีพื้นอย่างใส (Primer)
2) สีพื้นอย่างข้น (Primer Serfacer)
3) ซิลเลอร์ (Sealers)
4) สีพื้นรวมซิลเลอร์ (Sealers)
5) สีโป๊วแห้งเร็วอย่างใส (Glaying Putty)
6) สีโป๊วอย่างข้น (Spot Putty)
7) สีพื้นชนิดพิเศษ (Special Purpose Primer)
- 28. 1.9.2 สีพื้นอย่างใส (Primer)
เป็ นสีพื้นที่ออกแบบและปรับปรุงคุณภาพในการเกาะตัว และทาขึ้น
เพื่อสมบัติในการเกาะตัวกับผิวโลหะ และมีความทนทานก่อการกะเทาะ ปกติ
จะใช้สีพื้นใสพ่นกับชิ้นโลหะเปลือย (Bare Metal)
แสดงลักษณะการยึดเกาะของสีรองพื้นอย่างใสซึ่งอยู่
ระหว่างสีจริงและเนื้องาน
- 29. 1.9.3 สีพื้นอย่างข้น (Primer Surfacer)
สีพื้นอย่างข้นอยู่ในประเภทสีพื้น ซึ่งมีสมบัติในการเกาะตัวดีคล้ายกับ
สีพื้นอย่างใส แต่ในเวลาเดียวกันก็มีสมบัติในการเติมรอยขีดข่วนเล็ก ๆ น้อย
ๆ ได้
แสดงสีรองพื้นอย่างข้นช่วยเติมรอยขีดข่วน หรือรอยชารุด
ตื้น ๆ ให้เรียบได้ระดับ
ซึ่งมีผลทาให้สีทับหน้าเรียบด้วย
- 30. 1.9.4 ซิลเลอร์หรือสีกันซึม (Sealer)
ซิลเลอร์หรือสีกันซึม ปกติจะจัดอยู่ในประเภทของสีพื้นชนิดแลก
เกอร์ซึ่งจะแบ่งออกเป็ น 2 ชนิดคือ แบบกันซึม (Bleedlen Sealer)และ
แบบไม่กันซึม (Non Bleedlen)
1) แบบกันซึม (Bleedlen Sealer) ทาหน้าที่ป้ องกันการซึมของสี
เดิมบางสีที่เกิดการซึม
2) แบบไม่กันซึม (Non Bleedlen) ซิลเลอร์แบบนี้จะเพิ่มคุณภาพ
ของสีทับหน้าให้สดใสเพิ่มการเกาะตัวของสีดี เพิ่มความเงา
1.9.5 สีพื้นรวมซิลเลอร์ (Primer Sealer)
สีพื้นรวมซิลเลอร์ เป็ นการรวมสีพื้นและซิลเลอร์เข้าในตัวเดียวกัน
เ พ ร า ะ ซิ ล เ ล อ ร์ ธ ร ร ม ด า
เกาะตัวดีบนสีพื้น และเพื่อความสะดวกจึงรวมสีพื้นและซิลเลอร์เข้าด้วยกัน
- 32. 1.10 สมบัติของสีโป
๊ ว
1.10.1 สีโป๊ วแห้งเร็วอย่างใส (Glaying Putty)
สีโป๊ วอย่างใสจัดอยู่ในประเภทของสีพื้นทาหน้าที่เติมรอยขีดข่วนตื้น
ๆ หรือพื้นผิวที่ไม่เรียบ
แสดงลักษณะของการโป๊วสีพุตตี้ลงบนชิ้นงานโดยโป๊วลงบนสีรอง
พื้นเนื่องจากการเตรียมพื้นไม่ดี
- 33. 1.10.2 สีโป๊ วอย่างข้น (Spot Putty)
สีโป๊ วอย่างข้นหน้าที่เติมรอยขีดข่วนตื้น ๆ หรือที่ไม่เรียบ มีสมบัติ
การโป๊วง่าย เติมรอยขีดข่วนได้ดีไม่มีการยุบตัว
แสดงเกรียงโป๊วสีอันใหญ่และอันเล็ก
- 34. 1.10.3 สีพื้นชนิดพิเศษ (Special Purpose Primer)
สีพื้นชนิดพิเศษ เป็ นสีพื้นที่ใช้พ่นกับโลหะงานบางชนิด เช่น งาน
อะลูมิเนียม การพ่นงานนี้จะต้องใช้สีพื้นพิเศษ เพราะถ้าใช้สีพื้นอย่างใสและ
อย่างข้นแล้ว การเกาะตัวของสีพื้นไม่ดีพอ
1.10.4 สีและวัสดุที่ใช้ทาสี
สีที่ใช้ทาบ้าน หรือระบายรูปภาพมีหลายสีต่าง ๆ กันมากมายสีเหล่านี้
สามารถผสมขึ้นมา
สีขั้นที่ 1 เป็ นสีหลักซึ่งมีเพียง 3 สี เราเรียกว่า แม่สี และจะเป็ น
รากฐานของการผสมสีอื่นต่อไป คือ สีเหลือง สีแดง และสีน้าเงิน
- 37. สีตัดกัน (Contrast) หรือสีคู่กัน คือสีที่จับคู่กันระหว่างแม่สีกับสีขั้น
ที่ 2 ตรงกันข้ามซึ่งสีแต่ละคู่จะทาหน้าที่เพิ่มความเข้มให้กันและกัน เมื่อใดที่
น า สี ต ร ง ข้ า ม ม า ผ ส ม ใ น อั ต ร า ส่ ว น ที่ เ ท่ า กั น จ ะ ไ ด้
สีโคลนหรือสีเทา
แสดงสีคู่ตรงข้าม
- 40. 1.10.6 สีที่ใช้ในงานอุตสาหกรรม สีในงานอุตสาหกรรม และงานทั่วไป แบ่ง
ออกเป็น 3 ประเภท
1) สีแห้งเร็ว (Lacquer Paint)
2) สีแห้งช้า (Enamel Paint)
3) สีน้าพลาสติก (Emulsion Paint)
1.10.7 การโป๊ วสี คาว่าการโป๊ วสีในที่นี้หมายถึงการทาผิวหน้างานให้เรียบ
ก่อนที่จะทาการพ่นสี ดังนั้นการโป๊ วสีจึงรวมถึงวัสดุอื่น ๆ ที่ไม่ใช่สี ซึ่งส่วน
ใหญ่แล้วมักจะเป็นการโป๊วตัวถังรถยนต์ และส่วนต่าง ๆ ของรถยนต์ ดังนี้
1) การโป๊วด้วยพลาสติก ฟิลเลอร์ (Plastic Filler)
2) สีโป๊วโพลีเอสเตอร์พลาสติก (Polyester Plastic)
- 42. 4) ข้อดีของการใช้พลาสติกฟิลเลอร์ (Advantage of Plastic
Filler)
4.1) พลาสติกฟิลเลอร์ ง่ายต่อการใช้ แห้งตัวเร็วมีการยึด
เหนี่ยวในตัวเองและชิ้นงานได้ดี
4.2) พลาสติกฟิลเลอร์ สามารถทาให้เรียบง่ายและสะดวกต่อ
การใช้
5) ข้อเสียพลาสติกฟิลเลอร์ (Disadvantage of Plastic Filler)
5.1) การโป๊ ว ถ้าโป๊ วหนาเกินกว่า 1/4 นิ้ว ทาให้พลาสติก
ฟิลเลอร์เกิดรอยร้าวหรือตกได้ง่ายหลังจากทาการโป๊วแล้ว 2 - 3 เดือน
5.2) หากผิวชิ้นงานไม่เรียบและไม่สะอาดพอ เมื่อโป๊ วหนา
พลาสติกฟิลเลอร์จะไม่เกาะกับผิวโลหะชิ้นงาน
5.3) เมื่อทาการขัดสีโป๊ วฝุ่นของสีโป๊ วจะฟุ้ งกระจายไปทั่ว
โรงงาน ฝุ่นเหล่านี้เป็ นศัตรูตัวสาคัญของงานสี ต้องหาทางควบคุมหรือกาจัด
ฝุ่นเหล่านี้เสีย
