2. GAGNE’NIN
ÖĞRETIM
MODELI
Modele göre öğretimin düzenlenmesinde sırasıyla şu adımlar
atılmalıdır:
1- Dikkati çekme
2- Öğrenciyi dersin hedeflerinden haberdar etme
3- Ön bilgilerin hatırlatılması
4- Uyarıcı materyalin sunulması
5- Öğrenciye yol gösterme(rehberlik etme)
6- Davranışı ortaya çıkarma
7- Dönüt-Düzeltme verme
8- Değerlendirme
9- Öğrenilenlerin kalıcılığının ve transferinin sağlanması
3. 1.Dikkati çekme
Öğrenmenin en iyi şekilde gerçekleşmesi için öğrencinin
dikkatini çekecek materyaller tasarlanmalıdır. Öğretmen bu
hedef doğrultusunda görsel(resim, film vb) ve sözel(fıkra vb)
unsurlardan yararlanabilir. İnsanların çoğu biranda tek bir
konuya odaklanabilmektedir. Bundan dolayı öğrencinin tüm
dikkati öğretilecek konu üzerine yoğunlaştırılmalıdır. Bunuda
öğrencinin dikkatini çekecek yeni materyaller kullanarak
yapabilir. Öğrenciler hakkında bilgiler edinip onların dikkatinin
dağılmaması için onların ilgisini çekecek sorular yöneltilmeli ve
onlarında konuya ortak edip soru ve görüşlerini dile getirmesi
sağlanmalıdır. Böylece öğrenme en iyi şekilde
gerçekleşecektir.
4. 2.öğrenciyi dersin hedeflerinden haberdar etme
Öğretmenin öğretime başlamadan önce öğrencilere dersin
içeriği hakkında genel bir bilgi verilmelidir. Böylece öğrenci
ne öğrenmesi gerektiği hakkında güdülenmiş olur ve konu
dışına çıkmaktan kurtulur. Derste neyin öğrenilmesi
gerektiği hakkında az çok bilgi edinmiş olur ve ona göre
kendini odaklar. Böylece dersi kavram çatışmasına
düşmeden daha kısa zamanda öğrenir. Hedefin önceden
duyulması, yönetim mekanizmasını harekete geçirir ve
beklentilerin oluşmasına yardımcı olur. Öğrencinin derste
ulaşacağı hedefleri bilmesi bu hedeflere ulaşmak için hangi
yöntem ve teknikleri uygulayacağını kafasında tasarlar.
5. 3. Ön bilgilerin hatırlatılması
Öğretilen konuların kısa süreli bellekteki bilgilerin uzun süreli
belleğe anlamlı bir şekilde kodlanabilmesi için önbilgilerle
anlamlandırılması gerekir. Bunun için öğrenciye bilgi
verilmeden önce ön bilgilerin ortaya çıkarılması sağlanmalıdır.
Böylece öğrenci daha kolay neden sonuç ilişkisi kurabilir.
Öğretmen, öğrencilerin daha önce kazanmış oldukları
bilgileri soru sorarak, açıklama yaptırarak, tartışarak ortaya
çıkarabilir. Bu yöntemle öğrenme daha hızlı ve kolay
gerçekleşir.
6. 4. Uyarıcı materyalin sunulması
Dersin içeriğini sunarken daha etkili ve
daha verimli bir öğretim sağlamak için
stratejilerin kullanılması gerekir. Öğrenciyi
hedefe ulaştıracak materyaller doğru
seçilmelidir. Bu materyaller öğrenmeyi
kolaylaştıracak cinste olmalıdır.
Öğrenci böylelikle sunulan önbilgilerle
karşılaştırır, anlamlandırır ve uzun süreli
belleğe kodlamaya çalışır. Materyalin
düzenlenmesinde öğrenci grubunun gelişim
özellikleri ve sınıf düzeyleri çok etkili bir rol
oynar. “sınıf düzeyi” denilen kavram uyarıcı
durumlarının düzenlenmesinde dikkate
alınması gereken ölçütlerden biridir.
Bu Fotoğraf, Bilinmeyen Yazar, CC BY-NC-ND altında lisanslanmıştır
7. 5. Öğrenciye yol gösterme(rehberlik etme)
Öğrenciye yol gösterme öğrenme açısından
oldukça önemlidir. Öğrenme ortamında
öğrencilerin yanlış davranışlar kazanmaması ve
başarılı olmalarının sağlanması için onlara
rehberlik edilmesi gerekir.
Bunun için öğrenciye neyi nerede ne zaman ne
şekilde yapılacağı nasıl kodlama yapılması
gerektiği yeni bilgilerin hangi ön öğrenmelere
birleştirileceği konularında ipuçları verilmelidir.
En iyi yol gösterme stratejisi, her adımda biraz
yardım vererek ilerlemedir. Bu suretle, her
öğrenci ihtiyacı kadar destek alma imkanına
sahip olur. Hızlı öğrenene bir tek, yavaş
öğrenene ise birkaç örnek yeterli olabilir.
Öğrenciye ipuçları verilerek öğrencinin bilgiyi
kendisinin bulması sağlanmalıdır. Böylece
öğrenme kalıcı olacaktır.
8. 6. Davranışı ortaya çıkarma
Öğrenciye yeni davranışlar öğretildikten
sonra bu davranışın ne derece
kazandıklarının yoklanması
gerekmektedir. Öğrenciye yazılı sözlü
sorular sorarak davranışı test edilmelidir.
Konuyu kavradığı hissedilen öğrenciye
yap, çiz, söyle gibi ifadelerle öğrendiği
davranışa dönüştürülmesi istenir.
Böylece öğrencinin kendisini de görmesi
sağlanmış olur.Öğrencilerde
kazandırılmak istenen davranış
gözlenmese öğretim ortamı
zenginleştirilmeli öğrenciye yeni ipuçları
verilmelidir.
9. 7. Dönüt-Düzeltme verme
Bu aşamada öğrencinin kazanması
gereken davranış ne ise onu yapması
beklenir. Öğrenci gösterdiği davranışın
doğruluğu hakkında bilgi almak ister.
Öğrenci gösterdiği davranışın doğru
olduğunu öğrenirse davranışı pekiştirir
ve öğrenmeye karşı güdüsü artar.
Davranışın yanlış olduğunu öğrenirse
hatasını düzeltir ve o davranışı bir
daha tekrarlamamaya özen
gösterir. Öğrencinin kazanması
gereken davranış ne ise onu yapması
beklenir.
10. 8. Değerlendirme
Öğrenmenin sonunda her bir öğrencinin
istendik davranışı ne derecede
kazandığının belirlenmesi gerekir.
Öğretimsel olayların verimliliğini
değerlendirmek için beklenen hedeflerin
gerçekleşip gerçekleşmediği sınanmalıdır.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda
öğrenmenin ne derece gerçekleştiği
gözlenir ve öğrenciler sonuçlar hakkında
bilgi verilerek gerekirse tamamlama eğitimi
yapılır. Değerlendirme öğrencilerin
düşünme, anlama, sorgulama, ilişki
kurma, analiz-sentez yapma becerilerini
geliştirme düzeyini ölçmek için
yapılmaktadır. Değerlendirme sonunda
öğrenciler arasında karşılaştırma
yapılmamalıdır.
11. 9. Öğrenilenlerin kalıcılığının ve
transferinin sağlanması
Bir konuda uzmanlığı geliştirmek için
yeni bilgilerin başka alanlara da
uygulanması gerekir. Öğrenmenin ilk
oluşumundan hemen sonra, öğrenciye
öğrenmeyi güçleştirici
nitelikte alıştırma, örneklendirme, proje
vb. ödevler verilmelidir. Öğrenilen
davranışların aralıklı olarak tekrar
edilmesi kalıcılığı büyük oranda etkiler.
Öğrenilenlerin başka alanlara geçişini
sağlamak için öğrenilenlerin yeni
durumlarda kullanılması, öğrencilerin
problemlerle karşı karşıya bırakılması
yararlı olur.
12. SONUÇ
Gagne’ye göre öğretim basitten karmaşığa doğru aşamalı bir sırada
yapılmalıdır. Burada önemli olan öğretim sonunda ulaşılması gereken
hedefi belirlemek ve öğretim etkinliklerini ona göre düzenlemektir. Bu
görüşe göre en sonunda ulaşılması istenen amacı en başa ve ona
ulaşmak için diğer alt amaçları hiyerarşik bir şekilde basitten karmaşığa
doğru sıralamak en önemli noktadır.
Gagne’ye göre okul öğrenmelerinde en çok kullanılan öğrenme türleri
ayırt ederek
öğrenme, kavram öğrenme, kural öğrenme ve problem çözmedir.
Öğretmenler ders içi etkinliklerini planlarken önce konu ile ilgili temel
amacı belirlemeli, konuyu alt amaçlara ayırmalı ve öğrencilerin bu sekizli
hiyerarşideki yerini belirleyerek öğretimi buna göre planlamalıdır.
Gagne’ye göre öğretimin amacı, öğrencilerin problem çözme
becerilerinin üst seviyeye çıkartılmasıdır.
Gagne’ye göre öğrenme, dışsal uyaranların bilişsel süreçlerle
yapılandırılmasına bağlı bir işlemdir.
Öğrenme, öğretim materyali, pekiştirme, tekrar gibi iç faktörlerin
etkileşimine bağlıdır. Ancak bilişsel stratejiler içinde bireyin duygusal
özelliklerini tanımlayan ilgi, beklenti, tutum ve değerlerde önemli bir
etkendir.
Bundan dolayı Gagne’nin yaklaşımı bilişsel öğrenme kuramlarının
kendine özgü bir değerlendirmesi olarak ele alınabilir.
