3. dorpsweide
inhoudsopgave
4 inleiding
6 opbouw van de dorpsweide
8 zonering en plekken van de dorpsweide
11 overzicht van de projecten
12 project 12 herstellen groene veld
14 project 13 aanpassen padenstelsel
16 project 14 kunst op de dorpsweide
18 meubilair in de openbare ruimte, follies
en kleine gebouwen
20 project 15 water op de dorpsweide
gemeenschappelijk hart op de dorpsweide
22 project 16 muziekkoepel
project 17 film op de dorpsweide
project 18 buitenruimte bij het MFC
project 19 opwaarderen sportveld
24 referentieprojecten voor het
gemeenschappelijke hart
26 project 20 aanlegplek kano’s en kleine bootjes
E. Dorpsweide maakt onderdeel uit van een aantal
themakaternen en een Masterplankaart opgezet door
het Ontwerplab Nagele, in opdracht van Gemeente
Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus.
Deze katernen met projecten en randvoorwaarden
voor projecten vormen een handvat voor toekomstige
ontwikkelingen van het dorp Nagele, een monument
van de moderne tijd.
Andere katernen zijn:
A. Het Nieuwe Nagele
B. Spelregels voor Het Nieuwe Nagele
C. Dorpsentrees
D. Park Nagele
E. Dorpsweide
F. Kerngebied
G. Wonen en werken in het bedrijvenpark
H. Verkeer en parkeren
I. Injecties
J. Gerstehof + Lucernehof
K. Vlashof + Klaverhof
L. Koolzaadhof
M. Karwijhof
-3-
4. inleiding
Wat is de dorpsweide?
De dorpsweide vormt het hart, het open centrum van
Nagele. De dorpsweide is bijzonder vanwege haar
ongekende maten, te weten 236 x 420 m. Het open,
lege karakter vormt een ruimtelijke tegenhanger van
de dichte, hoge windsingel. Op de dorpsweide staan
collectieve gebouwen. Historisch gezien waren dit
de kerken, scholen en het wijksportgebouw. Nu staat
daar ook het museum Nagele en komt binnenkort het
nieuwe multifunctionele centrum. Het is voorstelbaar
dat ook andere culturele functies op deze dorpsweide
een plek kunnen vinden. Randvoorwaarden hiervoor
zijn te vinden in katern B, Spelregels voor Het Nieuwe
Nagele. Functies op de dorpsweide hebben een
collectief karakter.
Park Nagele
De dorpsweide vormt een essentieel onderdeel van
een groter groensysteem dat we Park Nagele hebben
genoemd. Het park is opgebouwd uit windsingels
en de weide met daartussen bomenstroken (die we
vizieren hebben genoemd) die deze onderdelen met
elkaar verbinden. De dorpsweide is een grasweide
met daarin de uitlopers van de bomenstroken en met
her en der bomenrijen, als echo van de vizieren. De
paden over de dorpsweide sluiten aan op de paden in
de vizieren en de windsingel waarmee een doorlopend
groensysteem is aangelegd. Dwars door het veld loopt
in bajonetvorm de poldervaart die vanaf de Ring
uitzicht naar de polder biedt. (zie ook katern D, Park
Nagele)
-4-
5. het groene veld, met op de achtergrond het museum het groene veld
hunnebed groen tot aan de gevel bij school van Aldo van Eyck
kerk van Bakema schoolplein
-5-
6. opbouw van de dorpsweide
1. 2 3.
de weide water de routes
-6-
8. zonering en plekken van de dorpsweide
Zonering
De Dorpsweide is op te delen in 3 zones:
1. de bomenrijen, deze strook vormt de
(transparante) afscheiding met het kerngebied.
De bomenstrook is de overgangszone tussen
het meest publieke deel van het dorp en het
collectieve deel van het dorp (de Dorpsweide)
2. de strook met collectieve gebouwen met een
specifiek doel, zoals kerken en scholen, bomenrijen
3. het hart van de dorpsweide, een zone voor
gemeenschappelijke ontmoetingsplekken. Als
enige gebouw ligt hierin ligt het MFC. De plekken
zijn ontmoetingsplekken in het groen. Dit is als
het ware de huiskamer van het dorp.
4. water, een duidelijk aanwezig element in de
dorpsweide die als kwaliteit aanwezig is. Deze
kwaliteit zou nog meer uitgebuit kunnen worden
voor recreatie. De mocca kleur van het water zal
hierbij een rol kunnen spelen.
Verschillende plekken in het gemeenschappelijke
hart van de dorpsweide
1. de sportkamer; door groen omzoomd buitensport collectieve gebouwen
gebied, bij uitstek ontmoetingsplek voor jongeren
en grotere kinderen. Deze plek kan nog verder
worden uitgebuit en meer bieden aan jongeren
om hier een goede tijd te hebben.
2. Een groen plein rondom een kruising van
wegen, nu alleen een rotonde met een paar
bankjes. Deze plek heeft de potentie om een
openluchtplein te worden voor culturele
evenementen, theater- en muziekuitvoeringen.
Hier zou een muziekkapelletje of een mobiel
koffiepunt een plek kunnen krijgen.
3. MFC, in dit geval een gebouw met daarbij een
terras aan het water.
4. brug, die de verschillende plekken verbindt en als de huidige rotonde midden op de dorpsweide
verblijfsplek zou moeten worden vormgegeven.
water over de dorpsweide
-8-
9. bomenrijen
strook met collectieve
gebouwen
hart van de dorpsweide
water
verschillende zones op de dorpsweide
sportkamer
MFC
groen plein
brug
verschillende plekken in het gemeenschappelijke hart van de dorpsweide
-9-
10. legenda
12 herstellen groene veld
13 aanpassen padenstelsel
14 kunst op de dorpsweide
15 water
16 muziekkoepel
17 film op de dorpsweide
18 buitenruimte bij het MFC
19 opwaarderen sportveld
20 aanlegplek kano’s en kleine bootjes
- 10 -
12. project 12
herstellen groene veld
herstellen groene veld veld staan. Op sommige plekken zijn in de loop
De open groene ruimte is een unieke kwaliteit in der tijd afzettingen en heggen ontstaan, deze
Nagele, Door de prachtige bomen, die er nu staan, doen afbreuk aan de kwaliteit van dit open
ontstaat een beschutting van verschillende plekken groene veld. Voorstel is om daar waar mogelijk
waardoor deze kwaliteit nog wordt benadrukt. Om de begroeiingen en afzettingen rond de gevels
deze kwaliteiten te versterken zijn een aantal ingrepen verwijderen en het gras weer tot aan de gevel
nodig: laten doorlopen.
1. dichte begroeiing verwijderen. Op sommige 3. herstellen van de randen, Aan de raden van
plekken is de dorpsweide dicht begroeid geraakt. het veld is op een aantal plekken “geknabbeld”
Om het open karakter van de het groene veld te Dit maakt de grens van het veld onhelder en
herstellen, stellen wij voor om de overbegroeiing onduidelijk. Stoepen en parkeerplaatsen zijn
te verwijderen. Bomen waar onderdoor gekeken hier debet aan. Voorstel is om deze randen te
kan worden kunnen blijven staan. Rondom de herstellen. Als er paden nodig zijn, dan dienen
speelpleinen van scholen geven de bossages deze als “losse” paden op het veld te liggen,
beschutting. Hier zijn deze passend en kunnen dus niet aan de rand. Parkeren wordt in het
blijven staan. Belangrijk is de vormgeving van de straatprofiel opgelost.
overgangen hierbij. Zoals bijvoorbeeld tussen het
museum en de naastgelegen school. (zie hiervoor ook deel D, Park Nagele en deel H,
2. gevels weer vrij in de ruimte laten staan. Een verkeer en parkeren.)
belangrijke kwaliteit van de gebouwen op de
dorpsweide is dat het gebouwen zijn die op dit
- 12 -
13. dichtgegroeide rand bij een van de basisscholen dichte bossages op de dorpsweide
open groene ruimte op de dorpsweide
- 13 -
14. project 13
aanpassen padenstelsel
Het huidige padenstelsel is op veel plekken verworden
tot een recht-toe-recht-aan pad, met onduidelijke
knooppunten. Op deze manier wordt de beleving
die beoogd is met deze routes teniet gedaan. In de
historische plannen is een padenstructuur te vinden
met geknikte paden die de wandelaar steeds een
nieuw perspectief op de ruimte geven en zo een
dynamischer beleving van het veld. Dit is een herstel wandelen over de dorpsweide
van de historische waarde van deze routes. De
bereikbaarheid van de verschillende delen van het
dorp is vergelijkbaar of wordt beter.
Wij stellen voor het padenstelsel zo aan te passen
zodat het enerzijds een heldere ontsluiting blijft en
anderzijds de beleving van deze prachtige ruimte
verrijkt.
De rotonde verdwijnt en maakt plaats voor een
groen ontmoetingsplein (zie project 16 e.v.) De paden
worden verbeterd en zodanig bestraat dat deze ook
voor ouderen makkelijk begaanbaar blijven.
pad ligt op het groene veld
de huidige rotonde midden op de dorpsweide
pad ligt op het groene veld
- 14 -
15. padenstelsel, padenstelsel, padenstelsel, huidige toestand
definitief ontwerp 1954 beplantingplan, Mien Ruys, 1955
pad
zichtlijn
padenstelsel, aanpassingvoorstel
- 15 -
16. project 14
kunst op de dorpsweide
De gebouwen op de dorpsweide zijn kunstwerken,
die het waard zijn bezichtigd te worden. De open
groene ruimte waarin deze gebouwen staan leent zich
uitstekend voor een prachtig beeldenpark met een
museale kwaliteit. Het is een kans om deze bijzondere
openbare ruimte te gaan gebruiken als expositieruimte
voor permanente en tijdelijke tentoonstellingen,
voor manifestaties en theater en bijzondere
kunstprojecten. Langs de routes in de windsingel kan monsieur Jaques, Kröller Muller
deze tentoonstelling zich ook uitbreiden.
Op deze manier wordt deze ruimte nog aantrekkelijker
voor bewoners en buitenstaanders. En het biedt
mogelijkheden voor een nieuw elan in het dorp.
locatietheater
referentie voor kunst op de dorpsweide
gemeentemuseum Arnhem, kunst in het water
- 16 -
18. meubilair in de openbare ruimte,
follies en kleine gebouwen
Tussen de kunstwerken en de schaal van de gebouwen
op de dorpsweide zit nog de schaal van de kleine
gebouwtjes en meubels. Elementen die qua schaal
tussen het kunstwerk en gebouw in zitten.
Op de dorpsweide is ruimte voor elementen in deze
categorie. Maar ook op het dorpsplein en in de
windsingel is ruimte voor deze elementen, hiernaast
een serie voorbeelden.
Het kunnen meubelelementen zijn om samen op
te zitten, een kiosk of de bushalte. Of het zijn kleine
gebouwtjes zoals een kiosk, een muziekkoepel, een
mobiel koffiepunt of een drijvend paviljoentje in het
water en de bushokjes of hele grote kunstwerken.
Voor al deze elementen betekent dat er zorgvuldig
moet worden nagedacht waar deze komen en hoe
ze eruit zien. Het zijn elementen in de stijl van het
historische Nagele of ‘kunstwerken’ van deze tijd.
Allen met een bijzondere kwaliteit. follie, Tschumi
bar, atelier van Lieshout
kiosk, John Körmeling bar, atelier van Lieshout
- 18 -
19. bushalte, Rietveld kiosk, Dudok
zitelement voor meerdere personen
- 19 -
20. project 15
water op de dorpsweide
Water is een unieke kwaliteit in de polder, over de
dorpsweide stroomt de vaart in bajonetvormige
bocht.
Het stuk poldervaart in deze bocht leent zich goed
om zich hier volgens de historische plannen te laten
verbreden als verbijzondering. Op deze manier krijgt
het water een nieuwe kwaliteit en wordt een duidelijk
zichtbaar element in de dorpsweide, meer dan alleen
een tocht. Hiermee versterkt het de parkachtige
kwaliteit van het gebied.
Het water wordt zichtbaarder, aantrekkelijker en nodigt definitief ontwerp, 1954 beplantingsplan, 1955
uit om er iets mee te doen. De spiegelende werking van
een groter wateroppervlak geeft een nieuwe dimensie
aan de beleving van dit water. Hierbij valt te denken
aan een drijvend paviljoen of drijvende muziekkoepel,
recreëren etc.
Het water heeft een mokka-achtige kleur, wat iets is
waar in kunstwerken gebruik kan worden gemaakt.
de poldervaart met de flauw lopende taluds aan beide zijden.
in de sneeuw
- 20 -
21. vaart voor de verbreding
vaart na de verbreding
- 21 -
22. gemeenschappelijk hart op de dorpsweide
projecten 16, 17, 18 en 19
Het midden van het midden van het dorp. Hier wordt project 16
op korte termijn een nieuw multifunctioneel centrum muziekkoepel
gerealiseerd. Rondom dit nieuwe centrum in het In dit hart is ruimte voor een muziekpaviljoen, altijd al
hart van de weide, ligt een uitgelezen kans om een gepland en nog nooit gerealiseerd, met bankjes voor
ontmoetingsplek te realiseren voor alle leeftijden. Op mensen om te zitten. Hier is een plek voor bewoners
deze plek liggen een brug, die binnenkort vernieuwd en mensen uit de omgeving voor concerten, theater,
gaat worden, een beetje vreemde rotonde, een en gewoon om elkaar te ontmoeten op een mooie dag.
speelveld voor oudere kinderen. Al met al een kans Een ruimte voor spontane en geplande voorstellingen.
om hier een gemeenschappelijke ontmoetingsplek te Dit gebouwtje wordt een klein kunstwerk op de
creëren in de openlucht. In dit kader hiervan zijn de dorpsweide. Op korte termijn kan een er al een
volgende projecten te onderscheiden: drijvende muziekkoepel in de vaart komen liggen.
project 17
film op de dorpsweide
Nagele heeft een geschiedenis met Louis van Gasteren
en daarmee met film. In Nagele hoort een plek voor
film in de openlucht, die zou kunnen op de buitenwand
van het MFC, waardoor vanaf de overkant van het
water hierheen gekeken zou kunnen worden, op het
muziekpaviljoen of gewoon zelfstandig in de ruimte in
de buurt van dit centrale hart.
project 18
buitenruimte bij het MFC
Een terras bij het binnenkort te realiseren MFC in
relatie met het water en de andere plekken in de
buurt ligt voor de hand. Dit leent zich het best langs
het water zodat ook een zichtrelatie met de overkant
van het water ontstaat.
project 19
opwaarderen sportveld
Het huidige sportveld is bij uitstek de plek voor
jongeren en de wat oudere kinderen om elkaar te
ontmoeten. Het is belangrijk dat deze ruimte een
goede relatie heeft met het nieuwe MFC, zodat het
niet lijkt alsof deze erachter ligt. Op dit veldje is het
mooi oom een tribune te bouwen en met jongeren in
overleg te gaan wat zij hier zouden willen. Inderdaad
sporten, maar mogelijk zijn ook een skatebaan of
andere sportfunctie.
brug op de dorpsweide (zie project 11 in deel D)
Op de dorpsweide is een nieuwe brug gepland.
Wij stellen voor hier een brug van te maken die
past bij de uitstraling van het park. Een brug met
verblijfskwaliteiten, zodat deze als ontmoetingsplek
kan gaan functioneren.
- 22 -
24. referenties voor het gemeenschappelijke hart
muziekkoepel Haarlemmerhout, Haarlem muziekkoepel Haarlemmerhout, Haarlem
zitelement wat uitnodigt tot ontmoetingen
- 24 -
26. project 20
aanlegplek kano’s en kleine bootjes
Op de dorpsweide is plek voor kano’s en kleine bootjes
om aan te leggen. Vanuit het dorp is het mogelijk om
naar Schokland te varen over de poldertocht. Vanuit
deze tocht kan je via diverse sloten verder varen. In het
dorp of in de buurt van de loswal zou een kanoverhuur
(mogelijk in combinatie met een fietsen- verhuur) een
plek kunnen krijgen.
- 26 -
28. colofon
deze uitgave is gemaakt door Ontwerplab Nagele in opdracht van
Gemeente Noordoostpolder en woningbouwvereniging Mercatus,
Emmeloord d.d. 30 juni 2010
- 28 -
