Παρουσίαση της ενότητας Ομηρική εποχή (1100-750 π.Χ.) της Ιστορίας Α΄ Λυκείου

1. Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Από το 1100 ως το 323 π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
1

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ελληνική ιστορία ξεκινά μετά την κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου,
περίπου το 1100 π.Χ.
11ος-9ος αι. π.Χ.  μεταβατικό στάδιο αναστατώσεων
• Τα ελληνικά φύλα μετά από συνεχείς μετακινήσεις απέκτησαν τις μόνιμες εγκαταστάσεις
τους στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
• Ο τόπος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομική τους ανάπτυξη και την πολιτική τους
οργάνωση.
▫ το γεωγραφικό ελλαδικό ανάγλυφο εμπόδισε την ένωση
▫ η θάλασσα αποτέλεσε πηγή ζωής και παράγοντα ευνοϊκό για την εξάπλωση των
Ελλήνων
▫ άνοιξε νέους ορίζοντες, οδήγησε τους Έλληνες σε άλλες περιοχές εγκατάστασης,
άλλοτε μόνιμης και άλλοτε πρόσκαιρης.
• Οργανώνονται σε πόλεις-κράτη και έρχονται σε επαφές με άλλους λαούς
• Δημιουργείται ο ελληνικός πολιτισμός, το «ελληνικό θαύμα», όπως ονομάστηκε.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
2

3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ηιστορικήπορείατουελληνικούκόσμου
(οκτώαιώνεςαπότηνκαταστροφήτουμυκηναϊκούπολιτισμού1100
π.Χ.μέχρικαιτοθάνατοτουΜ.Αλεξάνδρου(323π.Χ.)
ομηρική εποχή
(1100-750 π.Χ.)
αρχαϊκή εποχή (750-
480 π.Χ.)
κλασική εποχή (480-
323 π.Χ.)
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
3

4. ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
1100-750 π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
4
Ο Όμηρος, ρωμαϊκό αντίγραφο.
(Γλυπτοθήκη Μονάχου)

5. ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Μετά την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων ακολούθησε
μια περίοδος αναστατώσεων που κρατά τρεις αιώνες περίπου.
Χαρακτηριστικά της μεταβατικής περιόδου
1. συνεχείς μετακινήσεις των ελληνικών φύλων
2. διαμόρφωση προϋποθέσεων ανασυγκρότησης των Ελλήνων μετά τη μόνιμη
εγκατάστασή τους
ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
• η αρχαιολογική έρευνα
• τα ομηρικά έπη (κύρια πηγή πληροφόρησης)
Ομηρική εποχή ή ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι ονομάζεται η περίοδος
από το 1100 π.Χ. έως το 750 π.Χ. όπου παρατηρούνται μετακινήσεις των ελληνικών
φύλων και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ανασυγκρότησης και οργάνωσής τους μετά τη
μόνιμη εγκατάστασή τους που έθεσαν τα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού.
Οι όροι ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι αποδίδονταν παλαιότερα για την εποχή από τους
μελετητές επειδή οι γνώσεις γι’ αυτήν ήταν περιορισμένες και θεωρούνταν εποχή παρακμής.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
5

6. 11ος – 9ος αιώνας
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
6

7. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
7
Προς ποιες κατευθύνσεις κινούνται οι πληθυσμοί; Γιατί
μετακινούνται;

8. ΑΙΤΙΑ ΠΑΡΑΚΜΗΣ
ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ
Μετά την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων ακολούθησε
1. Η γενικότερη αναστάτωση που επικρατεί την εποχή αυτή
2. Η οικονομική εξασθένιση των Μυκηναίων λόγω της υποχώρησης του εμπορίου
3. Οι εσωτερικές διενέξεις και συγκρούσεις ανάμεσα στα μυκηναϊκά κέντρα
4. Η κάθοδος των Δωριέων και η απουσία αντίστασης από τους αυτόχθονες κατοίκους
Στα τέλη του 12ου αιώνα παρατηρείται:
• αραίωση του πληθυσμού
• απουσία κοινωνικής και πολιτικής
συγκρότησης
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
8
Συνέπειες
 Ο μυκηναϊκός κόσμος καταρρέει.
 Ακολουθούν ανακατατάξεις των ελληνικών πληθυσμών μέσα στον ελλαδικό χώρο.
 Δημιουργείται ένα μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Μικρά Ασία.

9. • Οι Θεσσαλοί
μετακινήθηκαν
από τη
Θεσπρωτία στην
περιοχή που από
τότε φέρει το
όνομά τους.
• Οι Βοιωτοί
(παλαιότεροι
κάτοικοι της
περιοχής)
μετακινήθηκαν
νότια στο χώρο
γύρω από τη
Θήβα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
9
Πληροφορίες από τους
ιστορικούς του 5ου αι. π.Χ.,
Ηρόδοτο και Θουκυδίδη
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ

10. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
10
• Η κάθοδος των Δωριέων είχε
μεγαλύτερο αντίκτυπο και
ευρύτερες πληθυσμιακές
ανακατατάξεις.
• Πληθυσμοί διεισδύουν από
τη βορειοδυτική Ελλάδα
σταδιακά και κατά κύματα.
Εγκαθίστανται
• στην περιοχή της Πίνδου
• στη Φθιώτιδα
• στην περιοχή νότια του
Ολύμπου και της Όσσας
• Ομάδες Δωριέων από την
Πίνδο μετακινήθηκαν στην
Δωρίδα (πήρε το όνομα της
από αυτούς) και στη
συνέχεια μετακινήθηκαν
νότια προς την
Πελοπόννησο. Μια από τις
πιο ισχυρές ομάδες
εγκαταστάθηκε στη Λακωνία.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ

11. ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ
ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ
• Η είσοδος των Δωριέων στην Πελοπόννησο είχε χαρακτήρα στρατιωτικής
επιχείρησης με στόχο την υποταγή των αχαϊκών-μυκηναϊκών πληθυσμών.
 Οι Δωριείς ερμήνευσαν την είσοδο και την κυριαρχία τους στην Πελοπόννησο με το
μύθο της επανόδου των Ηρακλειδών δηλαδή των απογόνων του Ηρακλή που
επέστρεψαν στην αρχαία τους κοιτίδα.
 Νεότερες επιστημονικές μελέτες απορρίπτουν την είσοδο των Δωριέων από τη
βορειοδυτική Ελλάδα και υποστηρίζουν ότι οι Δωριείς ήταν ένα ελληνικό ποιμενικό φύλο
που κατοικούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και το οποίο με τη διάλυση του
μυκηναϊκού κόσμου βρήκε την ευκαιρία να κατέβει σε περιοχές πεδινές και να τις
καταλάβει.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
11

12. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΩΝ
ΔΩΡΙΕΩΝ
1. Η δημιουργία δημογραφικού προβλήματος
2. Αλυσιδωτές μετακινήσεις ελληνικών
πληθυσμών
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
12

13. μέσα 11ου – 9ος αιώνας π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
13

14. Ορισμός
Πρώτος ελληνικός αποικισμός ονομάζεται η
μετανάστευση ελληνικών φύλων από τα μέσα του
11ου αι. μέχρι και τον 9ο αι. π.Χ. στις δυτικές
ακτές της Μ. Ασίας, με γέφυρα τα νησιά του
Αιγαίου.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
14

15. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
15
Αιολείς
Ίωνες
Δωριείς

16. Αιολείς
• Ελληνικά φύλα που μιλούσαν την
αιολική διάλεκτο, μετακινήθηκαν από
τη Θεσσαλία, προς το
βορειοανατολικό Αιγαίο και
εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που
ονομάστηκε Αιολίς
▫ στα νησιά Τένεδο και Λέσβο
▫ στα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
16

17. Ίωνες
• Οι Ίωνες από τη βορειοανατολική Πελοπόννησο, την
Αττική, την Εύβοια συμπαρασύροντας και πολλά άλλα
φύλα όπως Δρύοπες, Μολοσσούς, Αρκάδες, Φωκείς,
Μάγνητες κ.α., με γέφυρα τις Κυκλάδες,
μετακινήθηκαν
▫ προς τη Σάμο
▫ τη Χίο
▫ τις απέναντι ακτές της Μ. Ασίας, όπου ίδρυσαν 12
νέες πόλεις
• Ίδρυσαν 12 νέες πόλεις που στη συνέχεια
συγκρότησαν θρησκευτική ένωση, το Πανιώνιο, με
κέντρο το ιερό του Ποσειδώνα, στο ακρωτήριο της
Μυκάλης.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
17
Η εξάπλωση των Ιώνων έγινε προοδευτικά σε βάρος άλλων φύλων, με αποτέλεσμα
ολόκληρη η δυτική ακτή της Μ. Ασίας να γίνει γνωστή με το όνομα Ιωνία.

18. Δωριείς
• Οι Δωριείς δεν μετακινήθηκαν ως προσφυγικές
ομάδες, πιεζόμενες από άλλα φύλα. Πρόκειται για τις
πρώτες δωρικές ομάδες που γνώρισαν την θάλασσα.
Αποχώρησαν από τη Λακωνία, την Επίδαυρο, την
Τροιζήνα και εγκαταστάθηκαν
▫ στη Μήλο
▫ στη Θήρα
▫ στην Κρήτη
▫ στη Ρόδο
▫ στην Κω
▫ στις νοτιοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας
• Οι πόλεις: Ιαλυσός, Κάμιρος και Λίνδος της Ρόδου, η
πόλη της Κω καθώς και η Κνίδος και η Αλικαρνασσός
στη Μ. Ασία συγκρότησαν θρησκευτική ένωση,
γνωστή ως δωρική εξάπολη, με κέντρο το ιερό του
Απόλλωνα, στο Τριόπιο ακρωτήριο της Κνίδου.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
18

19. Τα ελληνικά φύλα της Ιωνίας
• Όλα τα ελληνικά μεταναστευτικά φύλα γρήγορα
απέκτησαν μόνιμες εγκαταστάσεις στις νέες
περιοχές και προοδευτικά επεκτάθηκαν στην
ενδοχώρα.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις αναμείχθηκαν
μεταξύ τους αλλά και με τους γηγενείς
πληθυσμούς.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
19

20. Οικονομική, κοινωνική, πολιτική
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
20

21. Σύμφωνα με το παράθεμα ποιες είναι οι συνθήκες
ζωής που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι της εποχής;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
21
Η ζωή στην Ελλάδα μετά την πτώση του μυκηναϊκού κόσμου
Τότε δεν υπήρχε ούτε εμπόριο ούτε ασφάλεια στις χερσαίες και
θαλάσσιες μεταφορές και επικοινωνίες και οι κάτοικοι
καλλιεργούσαν τόση μόνο γη, όση τους ήταν απαραίτητη για να
ζουν. Δε δημιουργούσαν απόθεμα από χρήματα ούτε φύτευαν
δένδρα γιατί, μη έχοντας τείχη για προστασία, δεν ήξεραν ποτέ αν
και πότε θα εμφανιζόταν κάποιος να τους τα αρπάξει.
Θουκυδίδης, Ιστορία, Α, 2 (Μετ. Αγγ. Βλάχου)

22. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
22
Ο ομηρικός «οίκος»
Τι είναι ο οίκος; Η λέξη αποδίδεται πολλές φορές με τον όρο «οικογένεια». Όμως η απόδοση αυτή είναι
πολύ στενή και θα μπορούσε να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Ο οίκος, ακόμη και από την
άποψη του αριθμού των ανθρώπων, είναι κάτι πολύ περισσότερο από οικογένεια με τη σημερινή
σημασία της λέξης (δηλαδή, την ομάδα που αποτελείται από τους γονείς και τα παιδιά, την «πυρηνική»
οικογένεια)... Αλλά περιλαμβάνει επίσης όλα εκείνα τα άτομα - είτε πρόκειται για ελεύθερους είτε για
δούλους - τα οποία εξαρτώνται άμεσα από τον επικεφαλής του οίκου (όλους εκείνους τους υπηρέτες
στους οποίους έχουν ανατεθεί τα πολλά και διάφορα καθήκοντα που απαιτούνται από την οικονομική
ζωή του οίκου...). Με άλλα λόγια, ο οίκος με την καθαρά «ανθρώπινη» μορφή του δεν είναι ένας θεσμός
που βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στη συγγένεια.
Ωστόσο η έννοια του οίκου καλύπτει πολύ περισσότερα από μιαν απλή ομάδα ανθρώπων. Ο οίκος
περιλαμβάνει και περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους, τα οποία στην πράξη δεν μπορούν να χωριστούν
από την ανθρώπινη ομάδα, αφού εξασφαλίζουν την υλική της ύπαρξη. Επομένως η γη, τα κτίρια, τα
ζώα, τα κάθε είδους αποθέματα, ο εξοπλισμός και ούτω καθεξής αποτελούν όλα μέρος του οίκου.
Μ.Μ. Austin, P. Vidal-Naquet, Οικονομία και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα. μετ. Τ. Κουκουλιός, εκδ.
Δαίδαλος, σ. 67.

23. Η παραγωγή στηριζόταν σε μια μορφή κλειστής αγροτικής οικονομίας.
• Τα μέλη δηλαδή κάθε οικογένειας, μαζί με άλλα άτομα που εξαρτιόνταν από την
οικογένεια, συγκροτούσαν έναν οίκο και επιτελούσαν όλες τις παραγωγικές εργασίες.
• Δεν υπήρχε εργασιακή εξειδίκευση σε μεγάλη κλίμακα και άρα απουσιάζει η βιοτεχνική
ανάπτυξη.
• Όλα τα παραγόμενα αγαθά, κυρίως γεωργικά και κτηνοτροφικά, καταναλώνονταν στα
πλαίσια του οίκου.
• Η έλλειψη αγαθών αναπληρωνόταν με άλλους τρόπους όπως
▫ το περιορισμένο ανταλλακτικό εμπόριο μεταξύ των οίκων,
▫ με ανταλλαγή δώρων,
▫ με τον πόλεμο και
▫ με την πειρατεία
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
23
Οικονομία Κύρια πηγή οικονομικής ανάπτυξης είναι η γη.

24. • Μέτρο αναφοράς για
την αξιολόγηση των
ανταλλασσόμενων
αγαθών ήταν το βόδι
ή τα δέρματα ζώων,
τα μέταλλα κι ακόμα
και οι δούλοι.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
24
Οικονομία
• Το εξωτερικό εμπόριο κυρίως για την προμήθεια
μετάλλων και δούλων διεξαγόταν από τους Φοίνικες.

25. Κοινωνία ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
25
Άριστοι
Πλήθος
Δημιουργοί
Δούλοι
Μπορείτε να
σκεφτείτε το ρόλο
που έπαιζε κάθε
ομάδα στην
κοινωνία της
ομηρικής εποχής;

26. Κοινωνία ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
26
Άριστοι
• μέλη του οίκου
• συνδέονταν με συγγενικούς δεσμούς
• κάτοχοι της γης
• αποκτούσαν οικονομική ισχύ
Πλήθος
πολυάριθμη κοινωνική ομάδα χωρίς άμεσους συγγενικούς
δεσμούς με τους ευγενείς που εξαρτάται από τον οίκο.
Δημιουργοί
• με την εργασία τους καλύπτουν τις ανάγκες μιας
κοινότητας που περιλάβανε τους οίκους μιας περιοχής.
• ανεξάρτητοι από τον οίκο αλλά εξαρτημένοι οικονομικά
από τους οίκους μιας ευρύτερης περιοχής.
• έχουν κάποια εξειδίκευση, όπως ο ξυλουργός, ο
αγγειοπλάστης, ο χαλκουργός κ.α
Δούλοι
περιουσιακό στοιχείο του οίκου
είχαν αποκτηθεί από πολέμους ή πειρατεία

27. Πολιτική οργάνωση
• Κάθε φύλο, το οποίο διαρθρωνόταν σε φυλές, φ(ρ)ατρίες και γένη
με βάση τους συγγενικούς δεσμούς, μπορούσε να αποτελέσει ένα
κράτος.
• Φυλετικό κράτος μπορούσε να προκύψει από τη διάσπαση ενός
φύλου ή ακόμα και από την ένωση περισσοτέρων φυλών του ίδιου
φύλου.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
27
Οι πρώτες ελληνικές κοινωνίες
οργανώθηκαν με φυλετικά
κριτήρια, δηλαδή αποτέλεσαν
φυλετικά κράτη.

28. Εξέλιξη των φυλετικών κρατών
• Η ανάγκη για την
αντιμετώπιση των
προβλημάτων μέσα στα
φυλετικά κράτη θα οδηγήσει
προοδευτικά στην πολιτική
τους οργάνωση.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
28
οι φυλετικοί αρχηγοί
της εποχής των
μετακινήσεων
κληρονομικοί βασιλείς,
αφότου τα φύλα απέκτησαν
μόνιμες εγκαταστάσεις

29. Βασιλιάς
• ο αρχηγός του στρατού σε εποχή πολέμου
• ο κυβερνήτης με θρησκευτική και δικαστική εξουσία σε
περίοδο ειρήνης
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
29

30. Η βουλή των γερόντων
• Συμβούλιο δίπλα στο βασιλιά που αποτελούνταν από τους
αρχηγούς των ισχυρών γενών, οι οποίοι ονομάζονταν και
αυτοί βασιλείς.
• Το συμβούλιο αυτό βαθμιαία περιόρισε τη βασιλική
εξουσία.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
30

31. Η εκκλησία του δήμου
• Η συνέλευση του πλήθους.
• Τη συγκαλούσε ο βασιλιάς όταν έπαιρνε κάποια
σημαντική απόφαση για να ζητήσει τη γνώμη
του.
• Την αποτελούσαν κυρίως οι πολεμιστές.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
31

32. • Στις ομηρικές κοινωνίες διαμορφώθηκαν όλοι
εκείνοι οι θεσμοί που οδήγησαν από τα μέσα
του 8ου αιώνα π.Χ. στην πολιτική συγκρότηση
των ελληνικών κοινωνιών.
• Στην ομηρική εποχή συναντάμε το πρώτο στάδιο
πολιτικής οργάνωσης, που αργότερα θα
εξελιχθεί μέσα στο πλαίσιο των ελληνικών
πόλεων – κρατών.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
32

33. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
33

34. Γραφή
• Για τρεις περίπου αιώνες οι Έλληνες δε
χρησιμοποίησαν γραφή.
• Στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. ή στις
αρχές του 8ου αι. π.Χ. επανεμφανίζεται
η γραφή στον ελλαδικό χώρο.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
34
Λεπτομέρεια από την οινοχόη του Διπύλου που φέρει χαραγμένη
μία από τις αρχαιότερες ελληνικές επιγραφές (τρίτο τέταρτο του
8ου αι. π.Χ.).Μετά την πτώση των μυκηναϊκών
ανακτόρων, η δύσκολη Γραμμική Β’
γραφή λησμονήθηκε αφού μόνο λίγοι
γραφείς την γνώριζαν.
• Η ελληνική αλφαβητική γραφή προέκυψε ύστερα από αφομοίωση του
φοινικικού αλφαβήτου.
▫ Τα σύμβολα της γραφής δεν αποδίδουν πλέον συλλαβές αλλά φθόγγους.
▫ Οι Έλληνες προσάρμοσαν τα σύμβολα στις φωνητικές αξίες της
ελληνικής γλώσσας.
▫ Πρόσθεσαν τα φωνήεντα που έλειπαν από το φοινικικό αλφάβητο.
• Οι Έλληνες δημιούργησαν το πρώτο πραγματικό αλφάβητο.

35. Θρησκεία
• Δημιουργήθηκαν τα πρώτα ιερά, τα οποία
σταδιακά απέκτησαν πανελλήνιο χαρακτήρα.
• Παράλληλα με τις τοπικές λατρείες, παγιώθηκαν
οι θρησκευτικές αντιλήψεις που συγκρότησαν το
ολυμπιακό δωδεκάθεο.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
35
Χάλκινος λεβητοειδής τρίποδας (τέλη 8ου αι. π.Χ.). Ήταν
αφιέρωμα πιστού στο ιερό της Ολυμπίας, το οποίο είχε εξελιχθεί
σε χώρο πανελλήνιας λατρείας. (Μουσείο Ολυμπίας)

36. Τα γράμματα και η τέχνη
Στα πολιτιστικά επιτεύγματα της περιόδου
περιλαμβάνονται:
α) Η προφορική διαμόρφωση της πρώτης ελληνικής
ποίησης, της επικής ποίησης.
β) Τα έργα τέχνης, κυρίως της κεραμικής και της
μικροτεχνίας.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
36

37. Ομηρικά έπη
• Ήδη από την μυκηναϊκή εποχή πρέπει να είχαν
δημιουργηθεί στον ελλαδικό χώρο τραγούδια με
ηρωικό περιεχόμενο.
• Τα τραγούδια αυτά αποτέλεσαν το υπόβαθρο
για την μετέπειτα δημιουργία των ομηρικών
επών από τους Έλληνες της Μ. Ασίας.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
37

38. Ομηρικά έπη
• Οι ραψωδοί, οι ποιητές των ομηρικών
χρόνων
▫ γνώριζαν το περιεχόμενο των τραγουδιών
▫ τραγουδούσαν τα τραγούδια συχνά
προσθέτοντας πολλές φορές καινούρια
στοιχεία για να διασκεδάσουν το λαό στα
πανηγύρια ή τους ευγενείς στα μέγαρά
τους.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
38

39. Ομηρικά έπη
Η παράδοση θέλει ως
δημιουργό των δύο επών, τον
Όμηρο, ο οποίος κατά πάσα
πιθανότητα συνέθεσε
▫ την Ιλιάδα στην πρωταρχική
της μορφή στα μέσα περίπου
του 8ου αιώνα π.Χ.
▫ την Οδύσσεια στα τέλη του 8ου
αι. π.Χ. ή στις αρχές του 7ου αι.
π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
39

40. Παρατηρήστε τα κεραμικής και
μικροτεχνίας. Ποιο είναι το
χαρακτηριστικό τους στοιχείο;
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
40
Πυξίδα με ίππους στο πώμα
Κρατήρας με εκφορά νεκρού και πομπή
αρμάτων.
Οι μορφές παριστάνονται εντελώς σκοτεινές,
χωρίς λεπτομέρειες. (Αθήνα, Εθνικό
Αρχαιολογικό Μουσείο)
Επίθεση σκυλιών σε ελάφι.
Χάλκινο σύμπλεγμα
από την Ολυμπία 8ος αι. π.Χ.
Αντρική μορφή
που κρατούσε δόρυ στο δεξί
και χαλινάρια αλόγου
στο αριστερό χέρι.
Από την Ολυμπία.
Μεγάλο αγγείο με
χαρακτηριστικά σχέδια:
μαιάνδρους, σπείρες,
αγκυλωτό σταυρό.

41. Γεωμετρική τέχνη
• Η τέχνη των ομηρικών χρόνων ονομάστηκε
συμβατικά από τους ερευνητές γεωμετρική. Η
ονομασία αυτή συχνά χαρακτηρίζει και ολόκληρη
την εποχή (γεωμετρική εποχή), εξαιτίας των
γεωμετρικών σχεδίων που κυριάρχησαν
• στη διακόσμηση των αγγείων αλλά και
• στην κατασκευή των έργων της μικροτεχνίας.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
41