Presentatie over het project in de DDFK-gemeenten rondom de regierol van de gemeente bij schuldhulpverlening en bewindvoering. Dit is een project dat afgelopen maanden door Scope Onderzoek (nieuwe naam: Kurtosis) is uitgevoerd.

1. Gemeenten in de regierol bij
schuldhulpverlening en bewindvoering
Een voorbeeldaanpak van de DDFK-gemeenten

2. 2
Schuldenproblematiek: onderzocht
Rapport Berenschot: landelijke evaluatie van de schuldhulpverlening door gemeenten (2016):
• Kwaliteitsbodem schuldhulpverlening nog maar ten dele gelegd
• Verbetering mogelijk op gebied van sturing, toegang, transparantie in de prestaties,
communicatie/informatie en bieden gestandaardiseerd maatwerk
NIBUD: Kans op financiële problemen (2016):
• Niet de hoogte van inkomen is van invloed, maar de manier waarop mensen met geld omgaan
WRR: Eigen Schuld (2016):
• Er wordt te weinig rekening gehouden met de psychologie van de mens.
Ombudsman: Burgerperspectief op schuldhulpverlening (2016):
• Overheid gaat onterecht uit van zelfredzaamheid van burgers.

3. 3
Schuldenproblematiek: de aanpak
Diverse ondersteuningsprogramma’s en best practices beschikbaar:
• Subsidie voor aanpak van armoede, 8 miljoen (sluiting 28 februari 2018)
• Schouders eronder (Divosa, LCR, NVVK, Sociaal Werk Nederland en VNG)
• Vroegsignalering van schulden etc.
Nieuwe kabinet wil schulden aanpakken, door o.a.:
• Gemeenten: verbeteringen in toegang, samenwerking, innovatie, voorkomen
uithuisplaatsingen
• Er komt een speciale schuldenrechter
• Gemeenten krijgen adviesrecht bij gerechtelijke procedure schuldenbewind
• Meer vrijwilligersprojecten

4. 4
‘Weer meer mensen onder bewind’
(februari 2017, Raad voor de rechtspraak)
• Eind 2016: 326.100 meerderjarigen
• Veelal kwetsbare mensen
• Jaarlijks €11,2 miljoen tekort voor goed toezicht
• Grootste stijging in het aantal bewindvoeringstrajecten
• Hoge bewindvoeringskosten beïnvloeden de
maatschappelijk verantwoorde keuzes die gemeenten
maken bij de verdeling van het rijksbudget

5. 5
Belangrijke oorzaak van de toename in bewindvoeringstrajecten en de
toename in kosten van bewindvoering voor gemeenten
• Het takenpakket van bewindvoerders is
uitgebreid vanwege een wetswijziging;
• bewindvoerders mogen nu naast
beschermingsbewind ook
schuldhulpverlening bieden aan
bewoners
• Voor WSNP-trajecten betalen
gemeenten soms dubbel; zij
betalen zowel de bewindvoerder
als het traject SHV (b.v.
budgetbeheer)

6. 6
Wat kun je als
gemeente
doen?
Aanpassingen in het beleid
bijvoorbeeld strengere voorwaarden voor verstrekken van bijzondere
bijstand
Uitbreiden van de gemeentelijke schulddienstverlening
bijvoorbeeld het aanbieden van beschermingsbewind als voorliggende
voorziening
Ontwikkelen van nieuwe producten
bijvoorbeeld een lichtere vorm van beschermingsbewind
Onderzoek doen naar de oorzaken van en redenen voor de
toegenomen kosten, evenals mogelijkheden om hier invloed op uit
te oefenen in de toekomst.
bijvoorbeeld onderzoek naar waarom cliënten kiezen voor
bewindvoering en niet de gemeentelijke schulddienstverlening

7. 7
Situatie in de DDFK-gemeenten
(Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.)
1
Sterke stijging
aantal
bewindvoerders-
trajecten
2
Sterke stijging
kosten: afgelopen
4 jaar met 198%
gestegen tot meer
dan €500.000 per
jaar
3
Niet meer
beheersbaar
4
Ten koste van
andere
maatregelen in
bijzondere bijstand
5
Onderzoek onder
cliënten die onder
bewind staan

8. 8
Opzet van het project
• Startgesprek; verduidelijking van de opdracht
• Doorlichting van het cliëntenbestand
• Interviews met cliënten (330) die onder bewind staan in de DDFK-gemeenten
• Interviews met innovatieve gemeenten
• Interviews met bewindvoerderskantoren
Onderzoek: Advies: Veldwerk:

9. 9
Doorlichting van het cliëntenbestand
• Voor wie wordt bijzondere bijstand verstrekt?
• Wie heeft (nog) problematische schulden?
• Wie is inmiddels schuldenvrij?
• Woont de cliënt nog in de gemeente?
• Staat de cliënt nog onder bewind?

10. 10
Interviews met cliënten
De wijze van doorverwijzing van de cliënt en informatie over alternatieve voorzieningen
vanuit de DDFK-gemeenten
De tevredenheid van de cliënt over de beschikbare voorzieningen, de kwaliteit en de
doorlooptijd van de dienstverlening
De mate waarin men de dienstverlening toegankelijk vindt
• De oorzaken van de schulden, de benodigde duur van de ondersteuning
• En de mate waarin de cliënt zichzelf weer zelfredzaam acht op de
• korte termijn

11. 11
Top-3 opvallende uitkomsten
1. De meerderheid van de
cliënten heeft te maken met
tijdelijke problematiek;
kansrijk om op andere
manier geholpen te worden
2. Met de kennis van nu
zou 1 op de 3 cliënten eerst
contact opgenomen
hebben met de gemeente
voor zij contact zouden
hebben gezocht met een
bewindvoerder
3. Het maatschappelijk
middenveld en gemeenten
zelf zijn de grootste
doorverwijzer naar
professionele
bewindvoering

12. 12
Oorzaken van de schulden
Tijdelijke problematiek (80%)
 Persoonlijke omstandigheden
 Daling van het inkomen
 Administratieve fout
 Niet tijdig betalen van rekeningen
 Schuld veroorzaakt door iemand anders
Structurele problematiek (20%)
 ‘Ik kan niet zo goed met geld omgaan’
 Naast bewindvoering ook budgetcoaching
vereist
 Gedragsverandering vereist
 Kans op terugval het grootst

13. 13
Verwijzers
 Geen formele doorverwijsroutes in de DDFK-gemeenten
 43% van de cliënten heeft gehoord over bewindvoering via maatschappelijk werk, een
psychiatrische instelling of een (thuis)zorgorganisatie
 24% van de cliënten geeft aan dat zij naar bewindvoering zijn doorverwezen door de
gemeente

14. 14
Ervaringen met bewindvoering
Grootste deel van de cliënten is tevreden; bewindvoerders ontvangen gemiddeld een 7,7
41% van de cliënten ervaart geen enkel nadeel van bewindvoering
14% van de cliënten is zo ontevreden met de bewindvoering dat dringend naar een alternatieve
oplossing is gezocht
Slechts enkele cliënten ervaren dat hun bewindvoerder aanstuurt op tijdige uitstroom
Ongeveer een derde van de cliënten wil onder geen enkele omstandigheid uit het bewind
stromen

15. 15
Financiële effecten van het onderzoek
Het onderzoek heeft geleid tot besparingen binnen de gemeenten op de volgende
onderdelen:
 De cliënt is schuldenvrij; het beleid van de gemeenten is om alleen bijzondere bijstand te
verlenen voor cliënten die schulden hebben
 De cliënt kan uitstromen naar een budgetcoach of naar budgetbeheer
 Casussen die zijn doorgezet naar handhaving; de cliënt is niet te traceren en woont
mogelijk niet meer op het opgegeven adres.

16. 16
Onze visie
 Neem het eigen aanbod onder de loep
 Maak afspraken met het maatschappelijk middenveld over rolverdelingen in het
kader van financiële problematiek
 Investeer in de preventie van armoede, outreachend werken, vroegsignalering aan
de hand van betalingsachterstanden en nazorg.
 Houd een jaarlijks klanttevredenheidsonderzoek om dringende gevallen (zeer
ontevreden cliënten) te voorkomen
 Zie professionele bewindvoerders als gesprekspartner om samen de beste
oplossing te bieden aan bewoners
 Maak gebruik van vrijwilligers in het kader preventie, doorverwijzing, ‘vinger-aan-
de-pols-contact’ en nazorg

17. 17
Vragen en opmerkingen
Meer weten?
Onderzoek naar bewindvoering in de DDFK-gemeenten (2017)
Onderzoek: Advies: Veldwerk: