เล่าเรื่องชุดตรวจ Covid-19 ซึ่งมีทั้งการตรวจ antigen และตรวจ antibody, เล่าให้ฟังถึงความแตกต่างระหว่างการตรวจทั้งสองแบบ ลงรายละเอียดเบื้องต้นเล็กน้อยวิธีการตรวจทั้งสองแบบ, การตรวจ antigen ในห้อง lab ด้วยวิธี RT-PCR และการตรวจ antibody ด้วย rapid test kit ซึ่งอาจเป็น strip test, และอธิบายถึงข้อจำกัดในแง่ของ false positive และ false negative ต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นได้ เพราะ window period ในการตรวจไม่เหมาะสม, สุดท้าย พูดถึงสถานการณ์ของการพัฒนาวฺธีการตรวจและชุดตรวจของประเทศไทย

1. - 1 -
S &T, Me and You วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี มีให้ฉันและเธอ (4)
ชุดตรวจโควิด-19
 ชุดตรวจสาเร็จรูปอย่างรวดเร็ว (Rapid Test Kit) ที่รู้จักกว้างขวางที่สุด  ตรวจการตั้งครรภ์
 Rapid Test สาหรับ Covid-19 มี 2 แบบ (1) ตรวจเชื้อไวรัส หรือตรวจ Antigen (2) ตรวจภูมิ
(คุ้มกันของร่างกาย) หรือตรวจ Antibody
 การตรวจเชื้อ วิธีมาตรฐานในห้องแล็บ ก็คือ RT-PCR (Reverse Transcription Polymerase Chain
Reaction) เป็นการตรวจหาเชื้อโดยตรง
 PCR หรือ ปฏิกิริยาลูกโซ่โพลีเมอเรส ใช้เพิ่มปริมาณ DNA ที่เห็นในซีรีส์สืบสวนตระกูล CSI
จะเห็นเอาเลือดหรือเส้นผม หย่อนใส่หลอดพลาสติกใสขนาดเล็กกว่านิ้วก้อย หย่อนลงเครื่อง ก็คือทา
PCR แบบนี้เอง / หลักการ PCR คือ มี DNA ที่ต้องการเพิ่มจานวน สมมุติว่า DNA ที่มาจากคนร้าย
ถ้าเรามี DNA สายสั้นที่เราออกแบบให้จับกับ DNA เป้าหมายได้ ใส่ไปด้วย ก็จะเพิ่มความร้อน
ลดความร้อน ทาให้ DNA พวกนี้จับกัน มีเอนไซม์ (Enzyme)
หรือตัวเร่งปฏิกิริยาไปจับเพื่อเพิ่มจานวนเป็นรอบๆ ก็จะเพิ่มจานวนได้แบบทวีคูณ ฉะนั้น
เลือดหยดเดียวก็สามารถตรวจหา DNA คนร้ายได้แล้ว เพราะลาดับสารพันธุกรรมหรือการเรียงตัวของ
DNA ที่ได้ของแต่ละคนไม่เหมือนกัน
 กรณีของไวรัส ก็ทาแบบนี้ได้เหมือนกัน การตรวจแบบนี้รู้ผลในไม่กี่ชั่วโมง
 แต่ Coronavirus ต้นเหตุ Covid-19 มีสารพันธุกรรมเป็น RNA จะเริ่มต้นทา PCR เลยไม่ได้
ต้องเปลี่ยน RNA ให้เป็น DNA ก่อน ขั้นตอนนี้เองที่เติมคาว่า RT เข้ามาข้างหน้า เป็น RT-PCR, RT
ที่ว่า ก็คือ กระบวนการเปลี่ยน RNA ให้เป็น DNA / พอเป็น DNA แล้ว
คราวนี้ก็เพิ่มจานวนได้ตามปกติ
 เรื่องสาคัญคือ การตรวจเชื้อแบบนี้อาจจะให้ผลลบเทียม False Negative ได้ เช่น เพิ่งรับเชื้อมา 3-5
วัน เชื้อในร่างกายมีจานวนน้อย อาจจะตรวจไม่เจอ (sensitivity ไม่ถึง)
 ส่วนการตรวจภูมิ จะใช้ชุด Rapid Test แต่ผลก็ขึ้นกับเวลาเหมือนกัน ต้องติดไวรัส
และร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันแล้ว จึงจะตรวจพบ จึงให้ผล False Negative ได้ หากเพิ่งติดเชื้อมาใหม่ๆ
ยังไม่มีภูมิ การใช้ชุดตรวจแบบนี้ค้นหาว่า มีผู้ติดเชื้อมากเท่าใดแล้ว จึงมีข้อจากัดเช่นกัน
 ปกติภูมิคุ้มกันพวกนี้จะอยู่ในร่างกาย 6-12 เดือน บางทีเชื้อหายไปหมดแล้ว ตรวจเชื้อไม่เจอ
แต่ก็ตรวจภูมิเจอได้

2. - 2 -
 สาหรับประเทศไทย กรมวิทย์ฯ โดยได้ให้การรับรองชุดตรวจเชื้อ 2 ราย (จาก 5 ราย)
ชุดตรวจภูมิคุ้มกันนั้น รับรอง 13 ราย (จาก 17 ราย) ขั้นตอนหลังจากนี้
คือเข้าสู่การพิจารณาขององค์การอาหารและยา ก่อนจะนาออกจาหน่ายสู่ท้องตลาดทั่วไป