Weitere ähnliche Inhalte
Ähnlich wie Гэрийн ба халаалтын зуух (19)
Гэрийн ба халаалтын зуух
- 1. Агуулга
▪ 1. Оршил
▪ 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн
▪ 3. Жижиг ус халаах зуухны туршилт, үр дүн
▪ 4. Гэрийн ба халаалтын зуухны үр ашгийг дээшлүүлэх арга зам
▪ 5. Санал, дүгнэлт
- 2. Оршил
▪ Улаанбаатар хот Монгол орны физик газар зүйн мужлалаар Хангай-
Хэнтийн уулархаг их мужийн хэсэгт, тухайлбал: Хэнтийн уулархаг
мужийн баруун өмнөд шувтарга үзүүрт Туул голын өргөн хөндий, ай сав
цутгал голуудын бэлчирт байрлах ба 9 дүүрэг, 132 хороо, нутаг
дэвсгэрийн хэмжээ 4.7 мян.км2, хүн амын нягтшил (1кВ.км-т ногдох хүн)
219.4 байна.
▪ Агаарын бохирдлын гол эх үүсвэрүүд нь 177 мянган гэр хорооллын айл
өрхийн хэрэглэж буй зуух (60.0 %), Дулааны цахилгаан станцууд (6.0 %),
190 гаруй мянган авто тээврийн хэрэгсэл (20.0 %) болон 1400 гаруй бага
болон дунд оврын нам даралтын халаалтын зуух (10.0 %), бусад эх
үүсвэр шороон зам, баригдаж буй барилга байгууламж гэх мэт эх үүсвэр
(14 % ) эзэлж байгаа тооцоо судалгааг Нийслэлийн агаарын чанарын
албанаас гаргасан байна.
- 3. ▪ Дулааны цахилгаан станцууд, ус халаах жижиг зуухнууд, айл өрх,
аж ахуйн нэгж, байгууллагууд жилдээ 5.9 орчим сая тонн түүхий
нүүрс, 237195.8 м3 мод шатааж агаарт 260.0 мянган тонн хорт
бодисыг цацаж байгаа нь хотын нэг оршин суугчид 343.6 кг хорт
бодис ноогдож байгаа гэсэн үг юм.
▪ 177 мянган гэр хорооллын айл өрх
▪ 120 гаруй халаалтын зуухны газруудад
- 4. ▪ Дулааны цахилгаан станцууд, ус халаах жижиг зуухнууд, айл өрх, аж ахуйн нэгж,
байгууллагууд жилдээ 5.9 орчим сая тонн түүхий нүүрс, 237195.8 м3 мод шатааж
агаарт 260.0 мянган тонн хорт бодисыг цацаж байгаа нь хотын нэг оршин суугчид
343.6 кг хорт бодис ноогдож байгаа гэсэн үг юм.
▪ Улаанбаатар хотод 177 мянга орчим айл өрх байгаа ба нийт 600 мянга орчим тонн
нүүрс түлшиндээ хэрэглэж жилдээ дундажаар 578384 тонн хүлэмжийн хий,
304414 тонн нүүрстөрөгчийн исэл, 3095,7 тонн дэгдэмхий үнс хаягдаж агаар
болон газрын хөрсийг бохирдуулж байна.
▪ Нэг өрхөд жилд дунджаар 4…6 тн нүүрс, 3…4 шоо метр модыг түлшиндээ
зарцуулдаг гээд бодоход агаарын бохирдлыг арилгахад ихээхэн бэрхшээлтэй
байна.
▪ 2006-2010 онд нийслэлийн гэр хорооллын өрхийн тоо жилд 10.0 гаруй мянган
өрхөөр нэмэгдэж байсан бол сүүлийн жилүүдэд 5.0-7.0 мянга болж буух хандлага
ажиглагдаж байна.
- 5. 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн
▪ Монгол улсын засгийн газар нь Нийслэлийн агаарын бохирдлыг
бууруулах зорилгоор Дэлхийн банкнаас хөнгөлөлттэй зээл авсан бөгөөд
Нийслэлийн засаг даргын тамгын газрын (НЗДТГ) харьяа Төслийг
удирдах нэгж (ТУН) нь “Улаанбаатар-Цэвэр агаар” (УБЦАТ) төслийг
хэрэгжүүлж байна. Aзийн хөгжлийн банкны тусламжтай байгуулагдсан
Зуухны сорилын лаборатор байгуулагдаж эхэлснээсээ хойш 360 гаруй
туршилтыг хийсэн. Сорилын зорилго нь бэлэн зуухыг туршихаас гадна
боловсруулсан нүүрс, асаагчуудыг туршснаас гадна зуухыг зохион бүтээх
явцад өөрчлөлт гарсныг дахин туршсан болно. Түлшний хувьд
Багануурын уурхайгаас тохиолдлоор авсан нүүрсийг ашигласан.
- 8. Гэрийн зуухны туршилтаар дараахь зүйлүүдийг тодорхойлно. Үүнд:
•Чадал ба түлшний зарцуулалт
•Шаталтын үр ашиг ба ялгарах утааны хий
•Утааны хийтэй хаягдах хатуу хэсэг
•Нийт гүйцэтгэлийн тооцооны хүснэгт
•Нарийвчилсан туршилтын мэдээлэл
Зуухны туршилт судалгааны лабораторит туршилт явуулсанаар дараах үр
дүн гарна.
•Шаталтын АҮК
•Утаан дахь нийт бохирдуулах хаягдлууд
•Тасалгаанд ялгаруулах СО-г тодорхойлно.
- 9. ▪ Дараахь хүснэгтээр сорилын үр дүн зарим гол үзүүлэлтийг харуулав.
Гол үзүүлэлтээр зуухны АҮК, нэгж ялгаруулсан дулаанд ноогдох
тоосонцорын болон угаарын хийн ялгарал, СО/CO2, мөн дундаж
чадлыг үзүүлэв. Энд зуухны бохирдлын гол үзүүлэлт болгон зуухны
гаргаж буй нэгж дулаанд харгалзах РМ 2,5 болон СО хэмжээг сонгон
авсн бөгөөд энэ нь өөр өөр түлш хэрэглэсэн үед зуухны бохирдлын
үзүүлэлтийг жиших, зуухны жинхэнэ гаргаж байгаа нэгж дулаанд
харгалзах ялгарах бохирдлыг зуухны үзүүлэлт болгон авсан.
- 10. Гэрийн зуухнуудын туршилтын үр дүн, 2012 он
#
Зуухны
Төрөл
Зуух Үйлдвэрлэгч,
Нийлүүлэгч
Хүчин
чадал
Тоосонцорын
ялгарал
CO-ийн ялгарал
Дулаан
ы АҮК
Туршилтын
Үр дүн
MNS5216-1:2011 Стандарт 3-7 кВт 285 14 70%
Төслийн Зууханд тавигдах параметрүүдийн
шаардлага
≥ 3 кВт ≤ 70 мг/МДж
≤ 7 гр/МДж буюу
уламжлалт зуухны
үзүүлэлтээс 50%-
аар буурсан байх
≥ 70%
1 183 Уламжлалт - 14 1475 14 76%
2 178 Хас
Сэлэнгэ констракшен
ХХК
12 176 5 69% Тэнцээгүй
3 180 Өлзий 7 64 5 76% Тэнцсэн
4 181 Гэрийн Зуух 10 188 6 75% Тэнцээгүй
5 184 Том Дөл
Роял Оушен ХХК
11 4 3 73% Тэнцсэн
6 185 Миний Дөл 5 68 10 75% Тэнцээгүй
7 187 Талст Элмеко ХХК 9 27 6 81% Тэнцсэн
8 188 Том Хорол Том Хорол ХХК 13 45 13 78% Тэнцээгүй
12 192 ASE-7
Анард ХХК
11 14235 23 76% Тэнцээгүй
13 193 ASE-7 9 2016 20 69% Тэнцээгүй
14 194 Дулаан Бурханы гал ХХК 6 349 6 80% Тэнцээгүй
15 195 Хоссевен 9006 EM SI JI BI ХХК 4 463 14 60% Тэнцээгүй
- 11. #
Туршилтын
дугаар
Зуухны
загвар
Зуух
үйлдвэрлэг
ч,
нийлүүлэгч
Зуухны
хүчин
чадал
Тоосонцры
н хэмжээ
Нүүрс
төрөгчийн
дутуу исэл
Ашигт
үйлийн
коэффициен
т
MNS5216-1:2011 Стандарт 3-7 кВт 285 14 70% ҮР ДҮН
Төслийн шалгуур үзүүлэлт
3 кВт-аас
дээш
Хамгийн
ихдээ 70
мг/МДж -аас
хүртэл
Хамгийн
ихдээ 7
г/МДж -аас
хүртэл
70%-аас
дээш
3 291 Голомт Рояал Өүшн
ХХК
6,6 59,7 3,4 75,8 Тэнцсэн
4 308 Жижиг Дөл 3,5 7,3 3,9 74,3 Тэнцсэн
5 297 ТХ-1
Том хорол
ХХК
3,2 52,2 17,7 69,4 Тэнцээгүй
6 333 Чин-1 6.3 64.2 4.3 72.7 Тэнцсэн
7 298 ХЗ-14 Асаагүй Асаагүй
12 328 Номин
Хан Баян
ХХК
6,0 29,7 2,7 85,6 Тэнцсэн
13 330 Дулаан
Бурхны гал
ХХК
4.3 413 11.6 65.8 Тэнцээгүй
17 300 Нүүдэлчин-2
“Эко Ресурс”
ХХК
2,7 188,5 2,7 69,8 Тэнцээгүй
18 302 Нүүдэлчин-3 8,5 451,3 15,0 75,8 Тэнцээгүй
19 314 Нүүдэлчин-4 8,6 782,7 6,8 79,0 Тэнцээгүй
20 313 Нүүдэлчин-5 7,1 622,1 9,1 75,6 Тэнцээгүй
- 12. 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн 2012 он
195 …
194 DULAAN
193 ASE-7
192 ASE-7
191 NOMIN
190 BEKAS-107
189 AND ZUUH
188 TOM …
187 TALST
185 MINI DUL
184 LARGE DUL
181 GERIIN …
180 ULZII
183 …
0 70 140 210 280 350
178 KHAS
PM 2.5 мг/МДж(цэвэр)
- 13. 266.5
64.2
59.7
7.3
52.2
217.9
231.1
295.2
72.7
29.7
413
212.4
24.7
188.5
451.3
782.7
622.1
214.5
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850
MD30K
YS-2002
YS-3001
Нүүдэлчин-5
Нүүдэлчин-4
Нүүдэлчин-3
Нүүдэлчин-2
Оч-2
Сабах Тулга
Дулаан
Номин
Векас-310
Векас-903
Векас-801
Векас-137
Чин-1
ТХ-1
Жижиг Дөл
Голомт
Хас
Дугуй Өлзий
PM2.5 мг/МДж
Тоосонцрын хэмжээ PM2.5 мг/МДж, 2014 он
Тоосонцрын хэмжээ
- 14. Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл, CO, г/МДж,
2012 он
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
195 Hosseven9006
194 Dulaan
193 ASE-7
192 ASE-7
191 Nomin
190 Bekas-107
189 And Zuuh
188 Tom Khorol
187 Talst
185 Mini Dul
184 Large Dul
181 Geriin stove
180 Ulzii
178 Khas
183 Traditional
CO гр/МДж(цэвэр)
- 15. 6.5
13.1
3.9
2.8
3.4
17.7
4.3
5.9
3.3
9.8
2.7
11.6
16.6
4.5
2.7
15
6.8
8.6
9.1
10.8
19.9
0 5 10 15 20 25
MD30K
YS-2002
YS-3001
Нүүдэлчин-5
Нүүдэлчин-4
Нүүдэлчин-3
Нүүдэлчин-2
Оч-2
Сабах Тулга
Дулаан
Номин
Векас-310
Векас-903
Векас-801
Векас-137
Чин-1
ТХ-1
Жижиг Дөл
Голомт
Хас
Дугуй Өлзий
CO, г/МДж
Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл, CO, г/МДж, 2014 он
- 16. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
MD30K
YS-2002
YS-3001
Нүүдэлчин-5
Нүүдэлчин-4
Нүүдэлчин-3
Нүүдэлчин-2
Оч-2
Сабах Тулга
Дулаан
Номин
Векас-310
Векас-903
Векас-801
Векас-137
Чин-1
ТХ-1
Жижиг Дөл
Голомт
Хас
Дугуй Өлзий
N, кВт
Зуухны хүчин чадал, N кВт
Зуухны хүчин чадал
- 17. Уламжлалт зуухтай харьцуулахад шаталтаас
ялгарах тоосонцор PM2.5-ын хэмжээ
Туршилтын
дугаар
зуух
туршилтаар гарсан
үзүүлэлт
Уламжлалт зуухтай харьцуулсан
183 Уламжлалт 1124.80
291 Голомт 54.6 20.6 д.б
292 Оч-2 24.7 45.5 д.б
294 Хас 1471 0.8 д.и
295 Бекас-137 231 4.9 д.б
334 Бекас -801 295 3.8 д.б
297 TX-1 52.2 21.5 д.б
333 Чин-1 64.2 17.5 д.б
300 Нүүдэлчин-2 189 6.0 д.б
307 YS2002 218 5.2 д.б
308 Мини дөл 7.3 154.1 д.б
309 Тулга 212 5.3 д.б
310 MD30K 4326 3.84 д.и
312 Бекас-310 5683 5.05 д.и
320 Бекас 97.5 11.5 д.б
335 Дугуй өлзий 267 4.2 д.б
328 Номин 29.7 37.9 д.б
330 Дулаан 413 2.7 д.б
332 YS3001 215 5.2 д.б
- 18. 3. Жижиг ус халаах зуухны туршилт, үр
дүн
Мянганы сорилын сангаас боловсруулсан шалгуурын дагуу
туршилтанд оруулахаар санал болгосон 30 айл өрхөөс 7 айлын нам
даралтын зуухыг сонгон авч Налайхын нүүрс, хагас коксжуулсан
нүүрсний шахмал болон үртсэн шахмал түлш хэрэглэн туршилтыг
явуулж, түлшний хэрэглээ, АҮК, түлшний шаталтаас үүсч агаар
мандалд хаягдаж байгаа бохирдуулах бодисуудын хэмжээг
тодорхойлж, хооронд харьцуулалт хийсэн.
2014 оны хавар гэр хороололын айлуудад ашиглаж буй олон
төрлийн ус халаах жижиг зуухнуудаас зах зээлд хамгийн түгээмэл
хэрэглэж байгаа зуухны төрлийг сонгох судалгаанд Улаанбаатар
хотын 6 дүүргийн санамсаргүй сонгогдсон усан халаалттай зуухтай
111 айлыг хамруулсан байна.
- 19. Тоосонцор, СО-ийн ялгаралт ба Монгол
Улсын үндэсний стандартын харьцуулалт
Зуухны нэр
Стандарт
CО, г/МЖ
Стандарт
тоос, г/МЖ
(г/кг)
Түлшний нэр
Налайхын нүүрс Хагас коксжуулсан
CO % PM, % CO % PM, %
Акропол НДЗ
10 0.18 (3)
52.9 -82.78 2.56 дахин -88.67
Хятад НДЗ 2.18 дахин 21.06 -13.4 -89.28
Хятад CF НДЗ -46.9 -43.00 -19.2 -57.33
Канад -0.70 -62.06 2.6 дахин -84.39
Турк НДЗ 62.4 -79.28 61.4 -90.28
Уламжлалт НДЗ 4.93 -39.50 68.5 -72.06
- 20. Хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал (тоосонцор, СО
болон түлш зарцуулалтын өөрчлөлт)
Д/д
Зуухны
төрөл
Утаан дахь
тоосонцрын
дундаж өөрчлөлт
(%)
Утаан дахь
СО-ийн дундаж
өөрчлөлт (%)
Түлш
зарцуулалты
н өөрчлөлт,
(%)
Үр ашгийн
өөрчлөлт
(%)
1 Хятад НДЗ -82.24 -51.5 -29.4 14.2
2 Турк НДЗ -83.94 -9.66 -49.0 2.45
3
Хятад CF
НДЗ
-29.47 -54.8 -34.1 15.6
4 Акропол НДЗ -81.22 43.09 -35.3 -0.09
5 Канад НДЗ -74.22 47.4 -44.0 -5.48
6
Уламжлалт
НДЗ
-53.83 0.33 -20.5 -2.35
Д/д
Зуухны
төрөл
Утаан дахь
тоосонцрын
дундаж өөрчлөлт
(%)
Утаан дахь
СО-ийн дундаж
өөрчлөлт (%)
Түлш
зарцуулалты
н өөрчлөлт,
(%)
Үр ашгийн
өөрчлөлт
(%)
1 Хятад НДЗ -82.24 -51.5 -29.4 14.2
2 Турк НДЗ -83.94 -9.66 -49.0 2.45
3
Хятад CF
НДЗ
-29.47 -54.8 -34.1 15.6
4 Акропол НДЗ -81.22 43.09 -35.3 -0.09
5 Канад НДЗ -74.22 47.4 -44.0 -5.48
6
Уламжлалт
НДЗ
-53.83 0.33 -20.5 -2.35
- 21. Ус халаалтын зуухны туршилтын үр дүн дүгнэлт
▪ Хятад НДЗ, Хятад CF НДЗ болон SO-55 НДЗ-д хагас коксжуулсан нүүрсний
шахмал түлэхэд ялгарах СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас (13.4%,
19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан ба бусад зуухнуудаасаа үндэсний
стандартад илүү нийцэж байсан.
▪ Үндэсний стандартад нийцсэн хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал болон
Налайхын нүүрсийг сонгосон НДЗ-нд түлэхэд (Монгол SO-55 НДЗ, Хятад
НДЗ, Хятад CF НДЗ) хамгийн сайн үзүүлэлттэй гарч байв. НДЗ-ны дотор
хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал түлшийг хэрхэн зөв байрлуулах
мэргэжлийн зааврыг хэрэглэгчдэд өгснөөр агаарын бохирдлыг бууруулж,
зардал хэмнэх боломжтой. Мөн Канад ба Хятад CF НДЗ-ны галын хотол
харьцангуй бага байна.
▪ Түлшний зарцуулалт болон хорт хаягдлын хэмжээ нь хэрэглэх дадлаас
ихээхэн хамаарч байна.
- 22. 4. Гэрийн ба халаалтын зуухны үр ашгийг
дээшлүүлэх арга зам
▪ Гэрийн зуухны туршилтуудын үр дүнгээс харахад улсын стандартын
болон төслийн шалгуур үзүүлэлтүүдийг хангаж байгаа сайжруулсан
зуух болон түлшээр гэр хорооллын хэрэглэгчдийг хангавал хотын
агаарын бохирдлыг 30 орчим хувиар бууруулах боломжтой байгаа
боловч жил бүр хөдөө орон нутгаас 10000 орчим айл өрх орж ирж
байгаа нь сөргөөр нөлөөлсөөр байна. Иймд засаг захиргааны
байгууллагаас энэ талаар тодорхой арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх
шаардлагатай болж байна. Гэр хорооллын гэрийн зуухны
ашиглалтаас үүдэлтэй агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд түлш,
зуухыг сайжруулахын зэрэгцээ монгол гэрийн дулааны алдагдлыг
бууруулж түлшний хэрэглээг багасгах шаардлагатай юм.
- 23. ▪ Ус халаах жижиг зуухнуудын туршилтын үр дүнгээс харахад
туршилтанд хамрагдсан зуухнуудад хагас коксжсон нүүрсний шахмал
түлш түлэхэд тоосонцор ба хүхрийн исэл үүсэлт “MNS 5216-1: 2011”
стандартад заасан утгаас бага байгаа боловч Хятад, Хятад CF болон
SO-55 маягийн ус халаах жижиг зуухнуудын СО-ийн хэмжээ үндэсний
стандартаас (13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан нь
үндэсний стандартад бусад зуухнуудаас илүү нийцэж байсан.
▪ Зах зээлд тулгуурласан аргын хүрээнд зорьсон хэмжээнд хүртэл
бохирдуулах бодис ялгаруулалтыг багасгахын тулд гэр хороололд
хэрэглэх зуух, түлшний стандартыг шинэчлэх шаардлагатай.
Түлшний хэрэглээг бууруулж, үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн
түлш, зуух, хэрэгслүүдийн загварууд нь гэр доторх СО түвшинд
нөлөөлөхгүй байхаар шинэ стандарт болон стандартыг мөрдүүлэх
арга хэмжээнүүдийг баталгаажуулж өгөх хэрэгтэй.
- 24. 5. Санал, дүгнэлт
▪ Ус халаах жижиг зуухнуудын туршилтын үр дүнгээс харахад турилтанд хамрагдсан
зуухнуудад хагас коксжсон нүүрсний шахмал түлш түлэхэд тоосонцор ба хүхрийн исэл
үүсэлт “MNS 5216-1: 2011” стандартад заасан утгаас бага байгаа боловч Хятад, Хятад CF
болон SO-55 маягийн ус халаах жижиг зуухнуудын СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас
(13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан нь үндэсний стандартад бусад зуухнуудаас
илүү нийцэж байсан.
▪ Үндэсний үйлдвэрлэгчид хэрэглэгчийн онцлог, зуух суурилуулах өрөө тасалгаа, дулааны
шугамын угсралтаас хамааруулан холболт болон хийцийг нь өөрчлөх боломжтой,
ашиглахад энгийн бат бөх хийцтэй, хоол унд бэлдэх, барилга халаах үүргүүдийг давхар
бүрдүүлэхийн зэрэгцээ ашиглалтын үед гарсан гэмтлийг засварлах зөвлөлгөө өгөх
боломжтой зэрэг давуу талтай байна.
▪ Импортоор орж ирж буй зуухнууд зориулалтын үйлдвэрүүдэд үйлдвэрлэгдсэн учир олон
жил энэ чиглэлээр ажилласан туршлагатай үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн байх учраас зуухыг
хамгийн оновчтой хувилбараар бүтээсэн байдаг давуу талтай боловч үйлдвэрлэгчтэй
эргэж харьцах боломжгүй учир хэрэглэгч өөрийн онцлогт тохируулан хийцэд өөрчлөлт
оруулах боломжгүйн зэрэгцээ зарим нэг эд анги гэмтсэн тохиолдолд түүнийг солих
засварлахад хүндрэлтэй, зардал чирэгдэл их байдаг дутагдалтай.
- 25. 5. Санал, дүгнэлт
▪ Ус халаах жижиг зуухны түлшний зарцуулалт болон ялгаруулах бохирдуулах
хорт хаягдлын хэмжээ нь түлшний бүтэц, шинж чанар, зуухны хийцээс гадна
ашиглагчдын чадвар дадлаас ихээхэн хамаарч байна.
▪ Гэрийн ба ус халаах жижиг зуухны эдийн засгийн ба экологийн үр ашиг
түлшний зарцуулалт, шаталтын үр ашиг, ялгаруулах бохирдуулах бодисуудын
хэмжээнээс хамаарах тул эдийн засгийн ба экологийн үр ашиг дээшлүүлэх
бодлогыг боловсруулахдаа гэр болон барилгын дулааны алдагдлыг
бууруулах, түлш, зуухыг сайжруулах асуудлуудыг иж бүрнээр авч үзэж
шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлох шаардлагатай.
- 26. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАН
ТАНЬД БАЯРЛАЛАА
E-mail: seetlab.ub@gmail.com, jagaa.iteie@gmail.com
Утас: 99040598, 91110465, 91119036