SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 26
Агуулга 
▪ 1. Оршил 
▪ 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн 
▪ 3. Жижиг ус халаах зуухны туршилт, үр дүн 
▪ 4. Гэрийн ба халаалтын зуухны үр ашгийг дээшлүүлэх арга зам 
▪ 5. Санал, дүгнэлт
Оршил 
▪ Улаанбаатар хот Монгол орны физик газар зүйн мужлалаар Хангай- 
Хэнтийн уулархаг их мужийн хэсэгт, тухайлбал: Хэнтийн уулархаг 
мужийн баруун өмнөд шувтарга үзүүрт Туул голын өргөн хөндий, ай сав 
цутгал голуудын бэлчирт байрлах ба 9 дүүрэг, 132 хороо, нутаг 
дэвсгэрийн хэмжээ 4.7 мян.км2, хүн амын нягтшил (1кВ.км-т ногдох хүн) 
219.4 байна. 
▪ Агаарын бохирдлын гол эх үүсвэрүүд нь 177 мянган гэр хорооллын айл 
өрхийн хэрэглэж буй зуух (60.0 %), Дулааны цахилгаан станцууд (6.0 %), 
190 гаруй мянган авто тээврийн хэрэгсэл (20.0 %) болон 1400 гаруй бага 
болон дунд оврын нам даралтын халаалтын зуух (10.0 %), бусад эх 
үүсвэр шороон зам, баригдаж буй барилга байгууламж гэх мэт эх үүсвэр 
(14 % ) эзэлж байгаа тооцоо судалгааг Нийслэлийн агаарын чанарын 
албанаас гаргасан байна.
▪ Дулааны цахилгаан станцууд, ус халаах жижиг зуухнууд, айл өрх, 
аж ахуйн нэгж, байгууллагууд жилдээ 5.9 орчим сая тонн түүхий 
нүүрс, 237195.8 м3 мод шатааж агаарт 260.0 мянган тонн хорт 
бодисыг цацаж байгаа нь хотын нэг оршин суугчид 343.6 кг хорт 
бодис ноогдож байгаа гэсэн үг юм. 
▪ 177 мянган гэр хорооллын айл өрх 
▪ 120 гаруй халаалтын зуухны газруудад
▪ Дулааны цахилгаан станцууд, ус халаах жижиг зуухнууд, айл өрх, аж ахуйн нэгж, 
байгууллагууд жилдээ 5.9 орчим сая тонн түүхий нүүрс, 237195.8 м3 мод шатааж 
агаарт 260.0 мянган тонн хорт бодисыг цацаж байгаа нь хотын нэг оршин суугчид 
343.6 кг хорт бодис ноогдож байгаа гэсэн үг юм. 
▪ Улаанбаатар хотод 177 мянга орчим айл өрх байгаа ба нийт 600 мянга орчим тонн 
нүүрс түлшиндээ хэрэглэж жилдээ дундажаар 578384 тонн хүлэмжийн хий, 
304414 тонн нүүрстөрөгчийн исэл, 3095,7 тонн дэгдэмхий үнс хаягдаж агаар 
болон газрын хөрсийг бохирдуулж байна. 
▪ Нэг өрхөд жилд дунджаар 4…6 тн нүүрс, 3…4 шоо метр модыг түлшиндээ 
зарцуулдаг гээд бодоход агаарын бохирдлыг арилгахад ихээхэн бэрхшээлтэй 
байна. 
▪ 2006-2010 онд нийслэлийн гэр хорооллын өрхийн тоо жилд 10.0 гаруй мянган 
өрхөөр нэмэгдэж байсан бол сүүлийн жилүүдэд 5.0-7.0 мянга болж буух хандлага 
ажиглагдаж байна.
2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн 
▪ Монгол улсын засгийн газар нь Нийслэлийн агаарын бохирдлыг 
бууруулах зорилгоор Дэлхийн банкнаас хөнгөлөлттэй зээл авсан бөгөөд 
Нийслэлийн засаг даргын тамгын газрын (НЗДТГ) харьяа Төслийг 
удирдах нэгж (ТУН) нь “Улаанбаатар-Цэвэр агаар” (УБЦАТ) төслийг 
хэрэгжүүлж байна. Aзийн хөгжлийн банкны тусламжтай байгуулагдсан 
Зуухны сорилын лаборатор байгуулагдаж эхэлснээсээ хойш 360 гаруй 
туршилтыг хийсэн. Сорилын зорилго нь бэлэн зуухыг туршихаас гадна 
боловсруулсан нүүрс, асаагчуудыг туршснаас гадна зуухыг зохион бүтээх 
явцад өөрчлөлт гарсныг дахин туршсан болно. Түлшний хувьд 
Багануурын уурхайгаас тохиолдлоор авсан нүүрсийг ашигласан.
Туршилт хийж буй байдал
ОЧ-2 НҮҮДЭЛЧИН ЧИН-1
Гэрийн зуухны туршилтаар дараахь зүйлүүдийг тодорхойлно. Үүнд: 
•Чадал ба түлшний зарцуулалт 
•Шаталтын үр ашиг ба ялгарах утааны хий 
•Утааны хийтэй хаягдах хатуу хэсэг 
•Нийт гүйцэтгэлийн тооцооны хүснэгт 
•Нарийвчилсан туршилтын мэдээлэл 
Зуухны туршилт судалгааны лабораторит туршилт явуулсанаар дараах үр 
дүн гарна. 
•Шаталтын АҮК 
•Утаан дахь нийт бохирдуулах хаягдлууд 
•Тасалгаанд ялгаруулах СО-г тодорхойлно.
▪ Дараахь хүснэгтээр сорилын үр дүн зарим гол үзүүлэлтийг харуулав. 
Гол үзүүлэлтээр зуухны АҮК, нэгж ялгаруулсан дулаанд ноогдох 
тоосонцорын болон угаарын хийн ялгарал, СО/CO2, мөн дундаж 
чадлыг үзүүлэв. Энд зуухны бохирдлын гол үзүүлэлт болгон зуухны 
гаргаж буй нэгж дулаанд харгалзах РМ 2,5 болон СО хэмжээг сонгон 
авсн бөгөөд энэ нь өөр өөр түлш хэрэглэсэн үед зуухны бохирдлын 
үзүүлэлтийг жиших, зуухны жинхэнэ гаргаж байгаа нэгж дулаанд 
харгалзах ялгарах бохирдлыг зуухны үзүүлэлт болгон авсан.
Гэрийн зуухнуудын туршилтын үр дүн, 2012 он 
# 
Зуухны 
Төрөл 
Зуух Үйлдвэрлэгч, 
Нийлүүлэгч 
Хүчин 
чадал 
Тоосонцорын 
ялгарал 
CO-ийн ялгарал 
Дулаан 
ы АҮК 
Туршилтын 
Үр дүн 
MNS5216-1:2011 Стандарт 3-7 кВт 285 14 70% 
Төслийн Зууханд тавигдах параметрүүдийн 
шаардлага 
≥ 3 кВт ≤ 70 мг/МДж 
≤ 7 гр/МДж буюу 
уламжлалт зуухны 
үзүүлэлтээс 50%- 
аар буурсан байх 
≥ 70% 
1 183 Уламжлалт - 14 1475 14 76% 
2 178 Хас 
Сэлэнгэ констракшен 
ХХК 
12 176 5 69% Тэнцээгүй 
3 180 Өлзий 7 64 5 76% Тэнцсэн 
4 181 Гэрийн Зуух 10 188 6 75% Тэнцээгүй 
5 184 Том Дөл 
Роял Оушен ХХК 
11 4 3 73% Тэнцсэн 
6 185 Миний Дөл 5 68 10 75% Тэнцээгүй 
7 187 Талст Элмеко ХХК 9 27 6 81% Тэнцсэн 
8 188 Том Хорол Том Хорол ХХК 13 45 13 78% Тэнцээгүй 
12 192 ASE-7 
Анард ХХК 
11 14235 23 76% Тэнцээгүй 
13 193 ASE-7 9 2016 20 69% Тэнцээгүй 
14 194 Дулаан Бурханы гал ХХК 6 349 6 80% Тэнцээгүй 
15 195 Хоссевен 9006 EM SI JI BI ХХК 4 463 14 60% Тэнцээгүй
# 
Туршилтын 
дугаар 
Зуухны 
загвар 
Зуух 
үйлдвэрлэг 
ч, 
нийлүүлэгч 
Зуухны 
хүчин 
чадал 
Тоосонцры 
н хэмжээ 
Нүүрс 
төрөгчийн 
дутуу исэл 
Ашигт 
үйлийн 
коэффициен 
т 
MNS5216-1:2011 Стандарт 3-7 кВт 285 14 70% ҮР ДҮН 
Төслийн шалгуур үзүүлэлт 
3 кВт-аас 
дээш 
Хамгийн 
ихдээ 70 
мг/МДж -аас 
хүртэл 
Хамгийн 
ихдээ 7 
г/МДж -аас 
хүртэл 
70%-аас 
дээш 
3 291 Голомт Рояал Өүшн 
ХХК 
6,6 59,7 3,4 75,8 Тэнцсэн 
4 308 Жижиг Дөл 3,5 7,3 3,9 74,3 Тэнцсэн 
5 297 ТХ-1 
Том хорол 
ХХК 
3,2 52,2 17,7 69,4 Тэнцээгүй 
6 333 Чин-1 6.3 64.2 4.3 72.7 Тэнцсэн 
7 298 ХЗ-14 Асаагүй Асаагүй 
12 328 Номин 
Хан Баян 
ХХК 
6,0 29,7 2,7 85,6 Тэнцсэн 
13 330 Дулаан 
Бурхны гал 
ХХК 
4.3 413 11.6 65.8 Тэнцээгүй 
17 300 Нүүдэлчин-2 
“Эко Ресурс” 
ХХК 
2,7 188,5 2,7 69,8 Тэнцээгүй 
18 302 Нүүдэлчин-3 8,5 451,3 15,0 75,8 Тэнцээгүй 
19 314 Нүүдэлчин-4 8,6 782,7 6,8 79,0 Тэнцээгүй 
20 313 Нүүдэлчин-5 7,1 622,1 9,1 75,6 Тэнцээгүй
2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн 2012 он 
195 … 
194 DULAAN 
193 ASE-7 
192 ASE-7 
191 NOMIN 
190 BEKAS-107 
189 AND ZUUH 
188 TOM … 
187 TALST 
185 MINI DUL 
184 LARGE DUL 
181 GERIIN … 
180 ULZII 
183 … 
0 70 140 210 280 350 
178 KHAS 
PM 2.5 мг/МДж(цэвэр)
266.5 
64.2 
59.7 
7.3 
52.2 
217.9 
231.1 
295.2 
72.7 
29.7 
413 
212.4 
24.7 
188.5 
451.3 
782.7 
622.1 
214.5 
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 
MD30K 
YS-2002 
YS-3001 
Нүүдэлчин-5 
Нүүдэлчин-4 
Нүүдэлчин-3 
Нүүдэлчин-2 
Оч-2 
Сабах Тулга 
Дулаан 
Номин 
Векас-310 
Векас-903 
Векас-801 
Векас-137 
Чин-1 
ТХ-1 
Жижиг Дөл 
Голомт 
Хас 
Дугуй Өлзий 
PM2.5 мг/МДж 
Тоосонцрын хэмжээ PM2.5 мг/МДж, 2014 он 
Тоосонцрын хэмжээ
Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл, CO, г/МДж, 
2012 он 
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 
195 Hosseven9006 
194 Dulaan 
193 ASE-7 
192 ASE-7 
191 Nomin 
190 Bekas-107 
189 And Zuuh 
188 Tom Khorol 
187 Talst 
185 Mini Dul 
184 Large Dul 
181 Geriin stove 
180 Ulzii 
178 Khas 
183 Traditional 
CO гр/МДж(цэвэр)
6.5 
13.1 
3.9 
2.8 
3.4 
17.7 
4.3 
5.9 
3.3 
9.8 
2.7 
11.6 
16.6 
4.5 
2.7 
15 
6.8 
8.6 
9.1 
10.8 
19.9 
0 5 10 15 20 25 
MD30K 
YS-2002 
YS-3001 
Нүүдэлчин-5 
Нүүдэлчин-4 
Нүүдэлчин-3 
Нүүдэлчин-2 
Оч-2 
Сабах Тулга 
Дулаан 
Номин 
Векас-310 
Векас-903 
Векас-801 
Векас-137 
Чин-1 
ТХ-1 
Жижиг Дөл 
Голомт 
Хас 
Дугуй Өлзий 
CO, г/МДж 
Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл, CO, г/МДж, 2014 он
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 
MD30K 
YS-2002 
YS-3001 
Нүүдэлчин-5 
Нүүдэлчин-4 
Нүүдэлчин-3 
Нүүдэлчин-2 
Оч-2 
Сабах Тулга 
Дулаан 
Номин 
Векас-310 
Векас-903 
Векас-801 
Векас-137 
Чин-1 
ТХ-1 
Жижиг Дөл 
Голомт 
Хас 
Дугуй Өлзий 
N, кВт 
Зуухны хүчин чадал, N кВт 
Зуухны хүчин чадал
Уламжлалт зуухтай харьцуулахад шаталтаас 
ялгарах тоосонцор PM2.5-ын хэмжээ 
Туршилтын 
дугаар 
зуух 
туршилтаар гарсан 
үзүүлэлт 
Уламжлалт зуухтай харьцуулсан 
183 Уламжлалт 1124.80 
291 Голомт 54.6 20.6 д.б 
292 Оч-2 24.7 45.5 д.б 
294 Хас 1471 0.8 д.и 
295 Бекас-137 231 4.9 д.б 
334 Бекас -801 295 3.8 д.б 
297 TX-1 52.2 21.5 д.б 
333 Чин-1 64.2 17.5 д.б 
300 Нүүдэлчин-2 189 6.0 д.б 
307 YS2002 218 5.2 д.б 
308 Мини дөл 7.3 154.1 д.б 
309 Тулга 212 5.3 д.б 
310 MD30K 4326 3.84 д.и 
312 Бекас-310 5683 5.05 д.и 
320 Бекас 97.5 11.5 д.б 
335 Дугуй өлзий 267 4.2 д.б 
328 Номин 29.7 37.9 д.б 
330 Дулаан 413 2.7 д.б 
332 YS3001 215 5.2 д.б
3. Жижиг ус халаах зуухны туршилт, үр 
дүн 
Мянганы сорилын сангаас боловсруулсан шалгуурын дагуу 
туршилтанд оруулахаар санал болгосон 30 айл өрхөөс 7 айлын нам 
даралтын зуухыг сонгон авч Налайхын нүүрс, хагас коксжуулсан 
нүүрсний шахмал болон үртсэн шахмал түлш хэрэглэн туршилтыг 
явуулж, түлшний хэрэглээ, АҮК, түлшний шаталтаас үүсч агаар 
мандалд хаягдаж байгаа бохирдуулах бодисуудын хэмжээг 
тодорхойлж, хооронд харьцуулалт хийсэн. 
2014 оны хавар гэр хороололын айлуудад ашиглаж буй олон 
төрлийн ус халаах жижиг зуухнуудаас зах зээлд хамгийн түгээмэл 
хэрэглэж байгаа зуухны төрлийг сонгох судалгаанд Улаанбаатар 
хотын 6 дүүргийн санамсаргүй сонгогдсон усан халаалттай зуухтай 
111 айлыг хамруулсан байна.
Тоосонцор, СО-ийн ялгаралт ба Монгол 
Улсын үндэсний стандартын харьцуулалт 
Зуухны нэр 
Стандарт 
CО, г/МЖ 
Стандарт 
тоос, г/МЖ 
(г/кг) 
Түлшний нэр 
Налайхын нүүрс Хагас коксжуулсан 
CO % PM, % CO % PM, % 
Акропол НДЗ 
10 0.18 (3) 
52.9 -82.78 2.56 дахин -88.67 
Хятад НДЗ 2.18 дахин 21.06 -13.4 -89.28 
Хятад CF НДЗ -46.9 -43.00 -19.2 -57.33 
Канад -0.70 -62.06 2.6 дахин -84.39 
Турк НДЗ 62.4 -79.28 61.4 -90.28 
Уламжлалт НДЗ 4.93 -39.50 68.5 -72.06
Хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал (тоосонцор, СО 
болон түлш зарцуулалтын өөрчлөлт) 
Д/д 
Зуухны 
төрөл 
Утаан дахь 
тоосонцрын 
дундаж өөрчлөлт 
(%) 
Утаан дахь 
СО-ийн дундаж 
өөрчлөлт (%) 
Түлш 
зарцуулалты 
н өөрчлөлт, 
(%) 
Үр ашгийн 
өөрчлөлт 
(%) 
1 Хятад НДЗ -82.24 -51.5 -29.4 14.2 
2 Турк НДЗ -83.94 -9.66 -49.0 2.45 
3 
Хятад CF 
НДЗ 
-29.47 -54.8 -34.1 15.6 
4 Акропол НДЗ -81.22 43.09 -35.3 -0.09 
5 Канад НДЗ -74.22 47.4 -44.0 -5.48 
6 
Уламжлалт 
НДЗ 
-53.83 0.33 -20.5 -2.35 
Д/д 
Зуухны 
төрөл 
Утаан дахь 
тоосонцрын 
дундаж өөрчлөлт 
(%) 
Утаан дахь 
СО-ийн дундаж 
өөрчлөлт (%) 
Түлш 
зарцуулалты 
н өөрчлөлт, 
(%) 
Үр ашгийн 
өөрчлөлт 
(%) 
1 Хятад НДЗ -82.24 -51.5 -29.4 14.2 
2 Турк НДЗ -83.94 -9.66 -49.0 2.45 
3 
Хятад CF 
НДЗ 
-29.47 -54.8 -34.1 15.6 
4 Акропол НДЗ -81.22 43.09 -35.3 -0.09 
5 Канад НДЗ -74.22 47.4 -44.0 -5.48 
6 
Уламжлалт 
НДЗ 
-53.83 0.33 -20.5 -2.35
Ус халаалтын зуухны туршилтын үр дүн дүгнэлт 
▪ Хятад НДЗ, Хятад CF НДЗ болон SO-55 НДЗ-д хагас коксжуулсан нүүрсний 
шахмал түлэхэд ялгарах СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас (13.4%, 
19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан ба бусад зуухнуудаасаа үндэсний 
стандартад илүү нийцэж байсан. 
▪ Үндэсний стандартад нийцсэн хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал болон 
Налайхын нүүрсийг сонгосон НДЗ-нд түлэхэд (Монгол SO-55 НДЗ, Хятад 
НДЗ, Хятад CF НДЗ) хамгийн сайн үзүүлэлттэй гарч байв. НДЗ-ны дотор 
хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал түлшийг хэрхэн зөв байрлуулах 
мэргэжлийн зааврыг хэрэглэгчдэд өгснөөр агаарын бохирдлыг бууруулж, 
зардал хэмнэх боломжтой. Мөн Канад ба Хятад CF НДЗ-ны галын хотол 
харьцангуй бага байна. 
▪ Түлшний зарцуулалт болон хорт хаягдлын хэмжээ нь хэрэглэх дадлаас 
ихээхэн хамаарч байна.
4. Гэрийн ба халаалтын зуухны үр ашгийг 
дээшлүүлэх арга зам 
▪ Гэрийн зуухны туршилтуудын үр дүнгээс харахад улсын стандартын 
болон төслийн шалгуур үзүүлэлтүүдийг хангаж байгаа сайжруулсан 
зуух болон түлшээр гэр хорооллын хэрэглэгчдийг хангавал хотын 
агаарын бохирдлыг 30 орчим хувиар бууруулах боломжтой байгаа 
боловч жил бүр хөдөө орон нутгаас 10000 орчим айл өрх орж ирж 
байгаа нь сөргөөр нөлөөлсөөр байна. Иймд засаг захиргааны 
байгууллагаас энэ талаар тодорхой арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх 
шаардлагатай болж байна. Гэр хорооллын гэрийн зуухны 
ашиглалтаас үүдэлтэй агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд түлш, 
зуухыг сайжруулахын зэрэгцээ монгол гэрийн дулааны алдагдлыг 
бууруулж түлшний хэрэглээг багасгах шаардлагатай юм.
▪ Ус халаах жижиг зуухнуудын туршилтын үр дүнгээс харахад 
туршилтанд хамрагдсан зуухнуудад хагас коксжсон нүүрсний шахмал 
түлш түлэхэд тоосонцор ба хүхрийн исэл үүсэлт “MNS 5216-1: 2011” 
стандартад заасан утгаас бага байгаа боловч Хятад, Хятад CF болон 
SO-55 маягийн ус халаах жижиг зуухнуудын СО-ийн хэмжээ үндэсний 
стандартаас (13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан нь 
үндэсний стандартад бусад зуухнуудаас илүү нийцэж байсан. 
▪ Зах зээлд тулгуурласан аргын хүрээнд зорьсон хэмжээнд хүртэл 
бохирдуулах бодис ялгаруулалтыг багасгахын тулд гэр хороололд 
хэрэглэх зуух, түлшний стандартыг шинэчлэх шаардлагатай. 
Түлшний хэрэглээг бууруулж, үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн 
түлш, зуух, хэрэгслүүдийн загварууд нь гэр доторх СО түвшинд 
нөлөөлөхгүй байхаар шинэ стандарт болон стандартыг мөрдүүлэх 
арга хэмжээнүүдийг баталгаажуулж өгөх хэрэгтэй.
5. Санал, дүгнэлт 
▪ Ус халаах жижиг зуухнуудын туршилтын үр дүнгээс харахад турилтанд хамрагдсан 
зуухнуудад хагас коксжсон нүүрсний шахмал түлш түлэхэд тоосонцор ба хүхрийн исэл 
үүсэлт “MNS 5216-1: 2011” стандартад заасан утгаас бага байгаа боловч Хятад, Хятад CF 
болон SO-55 маягийн ус халаах жижиг зуухнуудын СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас 
(13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан нь үндэсний стандартад бусад зуухнуудаас 
илүү нийцэж байсан. 
▪ Үндэсний үйлдвэрлэгчид хэрэглэгчийн онцлог, зуух суурилуулах өрөө тасалгаа, дулааны 
шугамын угсралтаас хамааруулан холболт болон хийцийг нь өөрчлөх боломжтой, 
ашиглахад энгийн бат бөх хийцтэй, хоол унд бэлдэх, барилга халаах үүргүүдийг давхар 
бүрдүүлэхийн зэрэгцээ ашиглалтын үед гарсан гэмтлийг засварлах зөвлөлгөө өгөх 
боломжтой зэрэг давуу талтай байна. 
▪ Импортоор орж ирж буй зуухнууд зориулалтын үйлдвэрүүдэд үйлдвэрлэгдсэн учир олон 
жил энэ чиглэлээр ажилласан туршлагатай үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн байх учраас зуухыг 
хамгийн оновчтой хувилбараар бүтээсэн байдаг давуу талтай боловч үйлдвэрлэгчтэй 
эргэж харьцах боломжгүй учир хэрэглэгч өөрийн онцлогт тохируулан хийцэд өөрчлөлт 
оруулах боломжгүйн зэрэгцээ зарим нэг эд анги гэмтсэн тохиолдолд түүнийг солих 
засварлахад хүндрэлтэй, зардал чирэгдэл их байдаг дутагдалтай.
5. Санал, дүгнэлт 
▪ Ус халаах жижиг зуухны түлшний зарцуулалт болон ялгаруулах бохирдуулах 
хорт хаягдлын хэмжээ нь түлшний бүтэц, шинж чанар, зуухны хийцээс гадна 
ашиглагчдын чадвар дадлаас ихээхэн хамаарч байна. 
▪ Гэрийн ба ус халаах жижиг зуухны эдийн засгийн ба экологийн үр ашиг 
түлшний зарцуулалт, шаталтын үр ашиг, ялгаруулах бохирдуулах бодисуудын 
хэмжээнээс хамаарах тул эдийн засгийн ба экологийн үр ашиг дээшлүүлэх 
бодлогыг боловсруулахдаа гэр болон барилгын дулааны алдагдлыг 
бууруулах, түлш, зуухыг сайжруулах асуудлуудыг иж бүрнээр авч үзэж 
шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлох шаардлагатай.
АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАН 
ТАНЬД БАЯРЛАЛАА 
E-mail: seetlab.ub@gmail.com, jagaa.iteie@gmail.com 
Утас: 99040598, 91110465, 91119036

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцааэрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
Anaro Nyamdorj
 
станцууд бие даалт№2.
станцууд бие даалт№2.станцууд бие даалт№2.
станцууд бие даалт№2.
М. Сэргэлэн
 
10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik
NTsets
 
рентген цацраг
рентген цацрагрентген цацраг
рентген цацраг
Bud Ochirbat
 
атомын загвар ба бүтэц
атомын загвар ба бүтэцатомын загвар ба бүтэц
атомын загвар ба бүтэц
onjoo_od
 
эрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүд
эрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүдэрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүд
эрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүд
saikhanaa.o
 
Аж үйлдвэр
Аж үйлдвэрАж үйлдвэр
Аж үйлдвэр
surenee
 
2ТЭ116ум илчит тэрэгний тоормосын системийн схем
2ТЭ116ум илчит тэрэгний  тоормосын системийн  схем 2ТЭ116ум илчит тэрэгний  тоормосын системийн  схем
2ТЭ116ум илчит тэрэгний тоормосын системийн схем
Vandandorj Delgersuuri
 
гурвалжин ба түүний чанар
гурвалжин ба түүний чанаргурвалжин ба түүний чанар
гурвалжин ба түүний чанар
Khishighuu Myanganbuu
 

Was ist angesagt? (20)

1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
 
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцааэрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
эрх зүйн хэм хэмжээ ба эрх зүйн харилцаа
 
станцууд бие даалт№2.
станцууд бие даалт№2.станцууд бие даалт№2.
станцууд бие даалт№2.
 
10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik
 
Атомын цахилгаан станц
Атомын цахилгаан станцАтомын цахилгаан станц
Атомын цахилгаан станц
 
инфляци
инфляциинфляци
инфляци
 
Дамжуулах хоолойн тээвэр
Дамжуулах хоолойн тээвэрДамжуулах хоолойн тээвэр
Дамжуулах хоолойн тээвэр
 
Нано Ухаалаг материалууд
Нано Ухаалаг материалуудНано Ухаалаг материалууд
Нано Ухаалаг материалууд
 
зээлийн хүүгийн түвшин
зээлийн хүүгийн түвшин зээлийн хүүгийн түвшин
зээлийн хүүгийн түвшин
 
дадлагын тайлан 1
дадлагын тайлан 1дадлагын тайлан 1
дадлагын тайлан 1
 
рентген цацраг
рентген цацрагрентген цацраг
рентген цацраг
 
Нийгэмшилт
НийгэмшилтНийгэмшилт
Нийгэмшилт
 
Lecture 6
Lecture 6Lecture 6
Lecture 6
 
атомын загвар ба бүтэц
атомын загвар ба бүтэцатомын загвар ба бүтэц
атомын загвар ба бүтэц
 
10 r angi awiyas duunii dolgion duu awia
10 r angi awiyas duunii dolgion duu awia10 r angi awiyas duunii dolgion duu awia
10 r angi awiyas duunii dolgion duu awia
 
эрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүд
эрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүдэрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүд
эрчим хүчний эх үүсвэр, тэдгээрийн төрлүүд
 
Аж үйлдвэр
Аж үйлдвэрАж үйлдвэр
Аж үйлдвэр
 
2ТЭ116ум илчит тэрэгний тоормосын системийн схем
2ТЭ116ум илчит тэрэгний  тоормосын системийн  схем 2ТЭ116ум илчит тэрэгний  тоормосын системийн  схем
2ТЭ116ум илчит тэрэгний тоормосын системийн схем
 
гурвалжин ба түүний чанар
гурвалжин ба түүний чанаргурвалжин ба түүний чанар
гурвалжин ба түүний чанар
 
Даяаршлын үеийн монголын нийгэм ба хөгжлийн асуудал
Даяаршлын үеийн монголын нийгэм ба хөгжлийн асуудалДаяаршлын үеийн монголын нийгэм ба хөгжлийн асуудал
Даяаршлын үеийн монголын нийгэм ба хөгжлийн асуудал
 

Andere mochten auch

сэргээгдэх эрчим хүч
сэргээгдэх эрчим хүчсэргээгдэх эрчим хүч
сэргээгдэх эрчим хүч
saikhanaa.o
 
БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...
БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...
БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...
NCRAPM
 
цэвэр түлш
цэвэр түлшцэвэр түлш
цэвэр түлш
NCRAPM
 
МУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлого
МУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлогоМУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлого
МУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлого
SAINBAYAR Bayarsaikhan
 
Chemistry presentation 2
Chemistry presentation 2Chemistry presentation 2
Chemistry presentation 2
Nerguieee
 
Баярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцоо
Баярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцооБаярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцоо
Баярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцоо
batnasanb
 

Andere mochten auch (16)

Гэр хорооллын айлын цахилгаан халаалт
Гэр хорооллын айлын цахилгаан халаалтГэр хорооллын айлын цахилгаан халаалт
Гэр хорооллын айлын цахилгаан халаалт
 
Барилгын дулааны алдагдалд хийсэн шинжилгээ, агаарын бохирдлыг бууруулах боломж
Барилгын дулааны алдагдалд хийсэн шинжилгээ, агаарын бохирдлыг бууруулах боломжБарилгын дулааны алдагдалд хийсэн шинжилгээ, агаарын бохирдлыг бууруулах боломж
Барилгын дулааны алдагдалд хийсэн шинжилгээ, агаарын бохирдлыг бууруулах боломж
 
сэргээгдэх эрчим хүч
сэргээгдэх эрчим хүчсэргээгдэх эрчим хүч
сэргээгдэх эрчим хүч
 
БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...
БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...
БАГА ЧАДЛЫН ДУЛААНЫ ЭХ ҮҮСВЭРИЙН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛСНЭЭР АГААРЫН БОХИРДОЛЫГ Б...
 
BCM NewsWire Issue 443
BCM NewsWire Issue 443BCM NewsWire Issue 443
BCM NewsWire Issue 443
 
Best energy saving llc
Best energy saving llcBest energy saving llc
Best energy saving llc
 
ЦЭВЭР ТҮЛШНИЙ ТЕХНОЛОГИЙН АСУУДЛУУД
ЦЭВЭР ТҮЛШНИЙ ТЕХНОЛОГИЙН АСУУДЛУУДЦЭВЭР ТҮЛШНИЙ ТЕХНОЛОГИЙН АСУУДЛУУД
ЦЭВЭР ТҮЛШНИЙ ТЕХНОЛОГИЙН АСУУДЛУУД
 
цэвэр түлш
цэвэр түлшцэвэр түлш
цэвэр түлш
 
МУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлого
МУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлогоМУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлого
МУ-ын хөгжлийн дунд хугацааны бодлого
 
Нарны цахилгаан станц барих төсөл
Нарны цахилгаан станц барих төсөл Нарны цахилгаан станц барих төсөл
Нарны цахилгаан станц барих төсөл
 
Ч.Саранжав "Түлш, Эрчим хүчний салбарын өнөөгийн байдал цаашдын чиг хандлага
Ч.Саранжав "Түлш, Эрчим хүчний салбарын өнөөгийн байдал цаашдын чиг хандлага Ч.Саранжав "Түлш, Эрчим хүчний салбарын өнөөгийн байдал цаашдын чиг хандлага
Ч.Саранжав "Түлш, Эрчим хүчний салбарын өнөөгийн байдал цаашдын чиг хандлага
 
нүүрс ба түүний нунтаглал
нүүрс ба түүний нунтаглалнүүрс ба түүний нунтаглал
нүүрс ба түүний нунтаглал
 
нүүрсний тухай товч мэдээлэл
нүүрсний тухай товч мэдээлэлнүүрсний тухай товч мэдээлэл
нүүрсний тухай товч мэдээлэл
 
эрчим хүч
эрчим хүчэрчим хүч
эрчим хүч
 
Chemistry presentation 2
Chemistry presentation 2Chemistry presentation 2
Chemistry presentation 2
 
Баярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцоо
Баярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцооБаярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцоо
Баярмаа - Дулааны хэмнэлттэй тоноглолын үр ашгийн тооцоо
 

Ähnlich wie Гэрийн ба халаалтын зуух

Esde last vertion
Esde last vertionEsde last vertion
Esde last vertion
Enkh Orgil
 
тарааж өгөх материал
тарааж өгөх материалтарааж өгөх материал
тарааж өгөх материал
moogii102
 
Хийн диэлектрик материалууд
Хийн диэлектрик материалуудХийн диэлектрик материалууд
Хийн диэлектрик материалууд
zaluu_medleg
 
тарааж өгөх материал
тарааж өгөх материалтарааж өгөх материал
тарааж өгөх материал
lhamjargal
 

Ähnlich wie Гэрийн ба халаалтын зуух (19)

Clean fuel report 11-27
Clean fuel report 11-27Clean fuel report 11-27
Clean fuel report 11-27
 
нүүрс боловсруулах, утаагүй шахмал түлш үйлдвэрлэх үйлдвэрийн төсөл
нүүрс боловсруулах, утаагүй шахмал түлш үйлдвэрлэх үйлдвэрийн төсөлнүүрс боловсруулах, утаагүй шахмал түлш үйлдвэрлэх үйлдвэрийн төсөл
нүүрс боловсруулах, утаагүй шахмал түлш үйлдвэрлэх үйлдвэрийн төсөл
 
ИМПОРТЫН МАХАНД ХАРТУГАЛГА ТОДОРХОЙЛСОН ДҮНГЭЭС
ИМПОРТЫН МАХАНД ХАРТУГАЛГА ТОДОРХОЙЛСОН  ДҮНГЭЭСИМПОРТЫН МАХАНД ХАРТУГАЛГА ТОДОРХОЙЛСОН  ДҮНГЭЭС
ИМПОРТЫН МАХАНД ХАРТУГАЛГА ТОДОРХОЙЛСОН ДҮНГЭЭС
 
esde_group
esde_groupesde_group
esde_group
 
Хийн түлшний хэрэглээг Дархан-Уул аймагт нэмэгдүүлж метан хийнээс цахилгаан, ...
Хийн түлшний хэрэглээг Дархан-Уул аймагт нэмэгдүүлж метан хийнээс цахилгаан, ...Хийн түлшний хэрэглээг Дархан-Уул аймагт нэмэгдүүлж метан хийнээс цахилгаан, ...
Хийн түлшний хэрэглээг Дархан-Уул аймагт нэмэгдүүлж метан хийнээс цахилгаан, ...
 
2014.02.20 Шатдаг занарыг ашиглах боломж, Ц. Ганцог
2014.02.20 Шатдаг занарыг ашиглах боломж, Ц. Ганцог2014.02.20 Шатдаг занарыг ашиглах боломж, Ц. Ганцог
2014.02.20 Шатдаг занарыг ашиглах боломж, Ц. Ганцог
 
2014.02.20 Нүүрс хийжүүлэх, шингэрүүлэх цогцолбор парк төслийн товч танилцуул...
2014.02.20 Нүүрс хийжүүлэх, шингэрүүлэх цогцолбор парк төслийн товч танилцуул...2014.02.20 Нүүрс хийжүүлэх, шингэрүүлэх цогцолбор парк төслийн товч танилцуул...
2014.02.20 Нүүрс хийжүүлэх, шингэрүүлэх цогцолбор парк төслийн товч танилцуул...
 
Дарханы ДЦС-ын дотоод хэрэгцээний цахилгаан эрчмийн судалгаа
Дарханы ДЦС-ын дотоод хэрэгцээний цахилгаан эрчмийн судалгааДарханы ДЦС-ын дотоод хэрэгцээний цахилгаан эрчмийн судалгаа
Дарханы ДЦС-ын дотоод хэрэгцээний цахилгаан эрчмийн судалгаа
 
Монгол улсын Эрчим хүчний салбарын статистик үзүүлэлтүүд 2020 он
Монгол улсын Эрчим хүчний салбарын статистик үзүүлэлтүүд 2020 онМонгол улсын Эрчим хүчний салбарын статистик үзүүлэлтүүд 2020 он
Монгол улсын Эрчим хүчний салбарын статистик үзүүлэлтүүд 2020 он
 
Esde last vertion
Esde last vertionEsde last vertion
Esde last vertion
 
тарааж өгөх материал
тарааж өгөх материалтарааж өгөх материал
тарааж өгөх материал
 
Хийн диэлектрик материалууд
Хийн диэлектрик материалуудХийн диэлектрик материалууд
Хийн диэлектрик материалууд
 
тарааж өгөх материал
тарааж өгөх материалтарааж өгөх материал
тарааж өгөх материал
 
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинарТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
 
2013.09.06 Шатдаг 3анар: эрчим хүчний эх үүсвэр, Ц. Ганцог
2013.09.06 Шатдаг 3анар: эрчим хүчний эх үүсвэр, Ц. Ганцог2013.09.06 Шатдаг 3анар: эрчим хүчний эх үүсвэр, Ц. Ганцог
2013.09.06 Шатдаг 3анар: эрчим хүчний эх үүсвэр, Ц. Ганцог
 
3 iltgel 2014.11.27
3 iltgel 2014.11.273 iltgel 2014.11.27
3 iltgel 2014.11.27
 
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинарТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
 
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинарТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
ТЭЗҮ боловсруулагчдын уулзалт семинар
 
МАТЕРИАЛЫН ХЭРЭГЦЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ
МАТЕРИАЛЫН ХЭРЭГЦЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХМАТЕРИАЛЫН ХЭРЭГЦЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ
МАТЕРИАЛЫН ХЭРЭГЦЭЭГ ТОДОРХОЙЛОХ
 

Гэрийн ба халаалтын зуух

  • 1. Агуулга ▪ 1. Оршил ▪ 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн ▪ 3. Жижиг ус халаах зуухны туршилт, үр дүн ▪ 4. Гэрийн ба халаалтын зуухны үр ашгийг дээшлүүлэх арга зам ▪ 5. Санал, дүгнэлт
  • 2. Оршил ▪ Улаанбаатар хот Монгол орны физик газар зүйн мужлалаар Хангай- Хэнтийн уулархаг их мужийн хэсэгт, тухайлбал: Хэнтийн уулархаг мужийн баруун өмнөд шувтарга үзүүрт Туул голын өргөн хөндий, ай сав цутгал голуудын бэлчирт байрлах ба 9 дүүрэг, 132 хороо, нутаг дэвсгэрийн хэмжээ 4.7 мян.км2, хүн амын нягтшил (1кВ.км-т ногдох хүн) 219.4 байна. ▪ Агаарын бохирдлын гол эх үүсвэрүүд нь 177 мянган гэр хорооллын айл өрхийн хэрэглэж буй зуух (60.0 %), Дулааны цахилгаан станцууд (6.0 %), 190 гаруй мянган авто тээврийн хэрэгсэл (20.0 %) болон 1400 гаруй бага болон дунд оврын нам даралтын халаалтын зуух (10.0 %), бусад эх үүсвэр шороон зам, баригдаж буй барилга байгууламж гэх мэт эх үүсвэр (14 % ) эзэлж байгаа тооцоо судалгааг Нийслэлийн агаарын чанарын албанаас гаргасан байна.
  • 3. ▪ Дулааны цахилгаан станцууд, ус халаах жижиг зуухнууд, айл өрх, аж ахуйн нэгж, байгууллагууд жилдээ 5.9 орчим сая тонн түүхий нүүрс, 237195.8 м3 мод шатааж агаарт 260.0 мянган тонн хорт бодисыг цацаж байгаа нь хотын нэг оршин суугчид 343.6 кг хорт бодис ноогдож байгаа гэсэн үг юм. ▪ 177 мянган гэр хорооллын айл өрх ▪ 120 гаруй халаалтын зуухны газруудад
  • 4. ▪ Дулааны цахилгаан станцууд, ус халаах жижиг зуухнууд, айл өрх, аж ахуйн нэгж, байгууллагууд жилдээ 5.9 орчим сая тонн түүхий нүүрс, 237195.8 м3 мод шатааж агаарт 260.0 мянган тонн хорт бодисыг цацаж байгаа нь хотын нэг оршин суугчид 343.6 кг хорт бодис ноогдож байгаа гэсэн үг юм. ▪ Улаанбаатар хотод 177 мянга орчим айл өрх байгаа ба нийт 600 мянга орчим тонн нүүрс түлшиндээ хэрэглэж жилдээ дундажаар 578384 тонн хүлэмжийн хий, 304414 тонн нүүрстөрөгчийн исэл, 3095,7 тонн дэгдэмхий үнс хаягдаж агаар болон газрын хөрсийг бохирдуулж байна. ▪ Нэг өрхөд жилд дунджаар 4…6 тн нүүрс, 3…4 шоо метр модыг түлшиндээ зарцуулдаг гээд бодоход агаарын бохирдлыг арилгахад ихээхэн бэрхшээлтэй байна. ▪ 2006-2010 онд нийслэлийн гэр хорооллын өрхийн тоо жилд 10.0 гаруй мянган өрхөөр нэмэгдэж байсан бол сүүлийн жилүүдэд 5.0-7.0 мянга болж буух хандлага ажиглагдаж байна.
  • 5. 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн ▪ Монгол улсын засгийн газар нь Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор Дэлхийн банкнаас хөнгөлөлттэй зээл авсан бөгөөд Нийслэлийн засаг даргын тамгын газрын (НЗДТГ) харьяа Төслийг удирдах нэгж (ТУН) нь “Улаанбаатар-Цэвэр агаар” (УБЦАТ) төслийг хэрэгжүүлж байна. Aзийн хөгжлийн банкны тусламжтай байгуулагдсан Зуухны сорилын лаборатор байгуулагдаж эхэлснээсээ хойш 360 гаруй туршилтыг хийсэн. Сорилын зорилго нь бэлэн зуухыг туршихаас гадна боловсруулсан нүүрс, асаагчуудыг туршснаас гадна зуухыг зохион бүтээх явцад өөрчлөлт гарсныг дахин туршсан болно. Түлшний хувьд Багануурын уурхайгаас тохиолдлоор авсан нүүрсийг ашигласан.
  • 8. Гэрийн зуухны туршилтаар дараахь зүйлүүдийг тодорхойлно. Үүнд: •Чадал ба түлшний зарцуулалт •Шаталтын үр ашиг ба ялгарах утааны хий •Утааны хийтэй хаягдах хатуу хэсэг •Нийт гүйцэтгэлийн тооцооны хүснэгт •Нарийвчилсан туршилтын мэдээлэл Зуухны туршилт судалгааны лабораторит туршилт явуулсанаар дараах үр дүн гарна. •Шаталтын АҮК •Утаан дахь нийт бохирдуулах хаягдлууд •Тасалгаанд ялгаруулах СО-г тодорхойлно.
  • 9. ▪ Дараахь хүснэгтээр сорилын үр дүн зарим гол үзүүлэлтийг харуулав. Гол үзүүлэлтээр зуухны АҮК, нэгж ялгаруулсан дулаанд ноогдох тоосонцорын болон угаарын хийн ялгарал, СО/CO2, мөн дундаж чадлыг үзүүлэв. Энд зуухны бохирдлын гол үзүүлэлт болгон зуухны гаргаж буй нэгж дулаанд харгалзах РМ 2,5 болон СО хэмжээг сонгон авсн бөгөөд энэ нь өөр өөр түлш хэрэглэсэн үед зуухны бохирдлын үзүүлэлтийг жиших, зуухны жинхэнэ гаргаж байгаа нэгж дулаанд харгалзах ялгарах бохирдлыг зуухны үзүүлэлт болгон авсан.
  • 10. Гэрийн зуухнуудын туршилтын үр дүн, 2012 он # Зуухны Төрөл Зуух Үйлдвэрлэгч, Нийлүүлэгч Хүчин чадал Тоосонцорын ялгарал CO-ийн ялгарал Дулаан ы АҮК Туршилтын Үр дүн MNS5216-1:2011 Стандарт 3-7 кВт 285 14 70% Төслийн Зууханд тавигдах параметрүүдийн шаардлага ≥ 3 кВт ≤ 70 мг/МДж ≤ 7 гр/МДж буюу уламжлалт зуухны үзүүлэлтээс 50%- аар буурсан байх ≥ 70% 1 183 Уламжлалт - 14 1475 14 76% 2 178 Хас Сэлэнгэ констракшен ХХК 12 176 5 69% Тэнцээгүй 3 180 Өлзий 7 64 5 76% Тэнцсэн 4 181 Гэрийн Зуух 10 188 6 75% Тэнцээгүй 5 184 Том Дөл Роял Оушен ХХК 11 4 3 73% Тэнцсэн 6 185 Миний Дөл 5 68 10 75% Тэнцээгүй 7 187 Талст Элмеко ХХК 9 27 6 81% Тэнцсэн 8 188 Том Хорол Том Хорол ХХК 13 45 13 78% Тэнцээгүй 12 192 ASE-7 Анард ХХК 11 14235 23 76% Тэнцээгүй 13 193 ASE-7 9 2016 20 69% Тэнцээгүй 14 194 Дулаан Бурханы гал ХХК 6 349 6 80% Тэнцээгүй 15 195 Хоссевен 9006 EM SI JI BI ХХК 4 463 14 60% Тэнцээгүй
  • 11. # Туршилтын дугаар Зуухны загвар Зуух үйлдвэрлэг ч, нийлүүлэгч Зуухны хүчин чадал Тоосонцры н хэмжээ Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл Ашигт үйлийн коэффициен т MNS5216-1:2011 Стандарт 3-7 кВт 285 14 70% ҮР ДҮН Төслийн шалгуур үзүүлэлт 3 кВт-аас дээш Хамгийн ихдээ 70 мг/МДж -аас хүртэл Хамгийн ихдээ 7 г/МДж -аас хүртэл 70%-аас дээш 3 291 Голомт Рояал Өүшн ХХК 6,6 59,7 3,4 75,8 Тэнцсэн 4 308 Жижиг Дөл 3,5 7,3 3,9 74,3 Тэнцсэн 5 297 ТХ-1 Том хорол ХХК 3,2 52,2 17,7 69,4 Тэнцээгүй 6 333 Чин-1 6.3 64.2 4.3 72.7 Тэнцсэн 7 298 ХЗ-14 Асаагүй Асаагүй 12 328 Номин Хан Баян ХХК 6,0 29,7 2,7 85,6 Тэнцсэн 13 330 Дулаан Бурхны гал ХХК 4.3 413 11.6 65.8 Тэнцээгүй 17 300 Нүүдэлчин-2 “Эко Ресурс” ХХК 2,7 188,5 2,7 69,8 Тэнцээгүй 18 302 Нүүдэлчин-3 8,5 451,3 15,0 75,8 Тэнцээгүй 19 314 Нүүдэлчин-4 8,6 782,7 6,8 79,0 Тэнцээгүй 20 313 Нүүдэлчин-5 7,1 622,1 9,1 75,6 Тэнцээгүй
  • 12. 2. Гэрийн зуухны туршилт, үр дүн 2012 он 195 … 194 DULAAN 193 ASE-7 192 ASE-7 191 NOMIN 190 BEKAS-107 189 AND ZUUH 188 TOM … 187 TALST 185 MINI DUL 184 LARGE DUL 181 GERIIN … 180 ULZII 183 … 0 70 140 210 280 350 178 KHAS PM 2.5 мг/МДж(цэвэр)
  • 13. 266.5 64.2 59.7 7.3 52.2 217.9 231.1 295.2 72.7 29.7 413 212.4 24.7 188.5 451.3 782.7 622.1 214.5 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750 800 850 MD30K YS-2002 YS-3001 Нүүдэлчин-5 Нүүдэлчин-4 Нүүдэлчин-3 Нүүдэлчин-2 Оч-2 Сабах Тулга Дулаан Номин Векас-310 Векас-903 Векас-801 Векас-137 Чин-1 ТХ-1 Жижиг Дөл Голомт Хас Дугуй Өлзий PM2.5 мг/МДж Тоосонцрын хэмжээ PM2.5 мг/МДж, 2014 он Тоосонцрын хэмжээ
  • 14. Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл, CO, г/МДж, 2012 он 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 195 Hosseven9006 194 Dulaan 193 ASE-7 192 ASE-7 191 Nomin 190 Bekas-107 189 And Zuuh 188 Tom Khorol 187 Talst 185 Mini Dul 184 Large Dul 181 Geriin stove 180 Ulzii 178 Khas 183 Traditional CO гр/МДж(цэвэр)
  • 15. 6.5 13.1 3.9 2.8 3.4 17.7 4.3 5.9 3.3 9.8 2.7 11.6 16.6 4.5 2.7 15 6.8 8.6 9.1 10.8 19.9 0 5 10 15 20 25 MD30K YS-2002 YS-3001 Нүүдэлчин-5 Нүүдэлчин-4 Нүүдэлчин-3 Нүүдэлчин-2 Оч-2 Сабах Тулга Дулаан Номин Векас-310 Векас-903 Векас-801 Векас-137 Чин-1 ТХ-1 Жижиг Дөл Голомт Хас Дугуй Өлзий CO, г/МДж Нүүрс төрөгчийн дутуу исэл, CO, г/МДж, 2014 он
  • 16. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MD30K YS-2002 YS-3001 Нүүдэлчин-5 Нүүдэлчин-4 Нүүдэлчин-3 Нүүдэлчин-2 Оч-2 Сабах Тулга Дулаан Номин Векас-310 Векас-903 Векас-801 Векас-137 Чин-1 ТХ-1 Жижиг Дөл Голомт Хас Дугуй Өлзий N, кВт Зуухны хүчин чадал, N кВт Зуухны хүчин чадал
  • 17. Уламжлалт зуухтай харьцуулахад шаталтаас ялгарах тоосонцор PM2.5-ын хэмжээ Туршилтын дугаар зуух туршилтаар гарсан үзүүлэлт Уламжлалт зуухтай харьцуулсан 183 Уламжлалт 1124.80 291 Голомт 54.6 20.6 д.б 292 Оч-2 24.7 45.5 д.б 294 Хас 1471 0.8 д.и 295 Бекас-137 231 4.9 д.б 334 Бекас -801 295 3.8 д.б 297 TX-1 52.2 21.5 д.б 333 Чин-1 64.2 17.5 д.б 300 Нүүдэлчин-2 189 6.0 д.б 307 YS2002 218 5.2 д.б 308 Мини дөл 7.3 154.1 д.б 309 Тулга 212 5.3 д.б 310 MD30K 4326 3.84 д.и 312 Бекас-310 5683 5.05 д.и 320 Бекас 97.5 11.5 д.б 335 Дугуй өлзий 267 4.2 д.б 328 Номин 29.7 37.9 д.б 330 Дулаан 413 2.7 д.б 332 YS3001 215 5.2 д.б
  • 18. 3. Жижиг ус халаах зуухны туршилт, үр дүн Мянганы сорилын сангаас боловсруулсан шалгуурын дагуу туршилтанд оруулахаар санал болгосон 30 айл өрхөөс 7 айлын нам даралтын зуухыг сонгон авч Налайхын нүүрс, хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал болон үртсэн шахмал түлш хэрэглэн туршилтыг явуулж, түлшний хэрэглээ, АҮК, түлшний шаталтаас үүсч агаар мандалд хаягдаж байгаа бохирдуулах бодисуудын хэмжээг тодорхойлж, хооронд харьцуулалт хийсэн. 2014 оны хавар гэр хороололын айлуудад ашиглаж буй олон төрлийн ус халаах жижиг зуухнуудаас зах зээлд хамгийн түгээмэл хэрэглэж байгаа зуухны төрлийг сонгох судалгаанд Улаанбаатар хотын 6 дүүргийн санамсаргүй сонгогдсон усан халаалттай зуухтай 111 айлыг хамруулсан байна.
  • 19. Тоосонцор, СО-ийн ялгаралт ба Монгол Улсын үндэсний стандартын харьцуулалт Зуухны нэр Стандарт CО, г/МЖ Стандарт тоос, г/МЖ (г/кг) Түлшний нэр Налайхын нүүрс Хагас коксжуулсан CO % PM, % CO % PM, % Акропол НДЗ 10 0.18 (3) 52.9 -82.78 2.56 дахин -88.67 Хятад НДЗ 2.18 дахин 21.06 -13.4 -89.28 Хятад CF НДЗ -46.9 -43.00 -19.2 -57.33 Канад -0.70 -62.06 2.6 дахин -84.39 Турк НДЗ 62.4 -79.28 61.4 -90.28 Уламжлалт НДЗ 4.93 -39.50 68.5 -72.06
  • 20. Хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал (тоосонцор, СО болон түлш зарцуулалтын өөрчлөлт) Д/д Зуухны төрөл Утаан дахь тоосонцрын дундаж өөрчлөлт (%) Утаан дахь СО-ийн дундаж өөрчлөлт (%) Түлш зарцуулалты н өөрчлөлт, (%) Үр ашгийн өөрчлөлт (%) 1 Хятад НДЗ -82.24 -51.5 -29.4 14.2 2 Турк НДЗ -83.94 -9.66 -49.0 2.45 3 Хятад CF НДЗ -29.47 -54.8 -34.1 15.6 4 Акропол НДЗ -81.22 43.09 -35.3 -0.09 5 Канад НДЗ -74.22 47.4 -44.0 -5.48 6 Уламжлалт НДЗ -53.83 0.33 -20.5 -2.35 Д/д Зуухны төрөл Утаан дахь тоосонцрын дундаж өөрчлөлт (%) Утаан дахь СО-ийн дундаж өөрчлөлт (%) Түлш зарцуулалты н өөрчлөлт, (%) Үр ашгийн өөрчлөлт (%) 1 Хятад НДЗ -82.24 -51.5 -29.4 14.2 2 Турк НДЗ -83.94 -9.66 -49.0 2.45 3 Хятад CF НДЗ -29.47 -54.8 -34.1 15.6 4 Акропол НДЗ -81.22 43.09 -35.3 -0.09 5 Канад НДЗ -74.22 47.4 -44.0 -5.48 6 Уламжлалт НДЗ -53.83 0.33 -20.5 -2.35
  • 21. Ус халаалтын зуухны туршилтын үр дүн дүгнэлт ▪ Хятад НДЗ, Хятад CF НДЗ болон SO-55 НДЗ-д хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал түлэхэд ялгарах СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас (13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан ба бусад зуухнуудаасаа үндэсний стандартад илүү нийцэж байсан. ▪ Үндэсний стандартад нийцсэн хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал болон Налайхын нүүрсийг сонгосон НДЗ-нд түлэхэд (Монгол SO-55 НДЗ, Хятад НДЗ, Хятад CF НДЗ) хамгийн сайн үзүүлэлттэй гарч байв. НДЗ-ны дотор хагас коксжуулсан нүүрсний шахмал түлшийг хэрхэн зөв байрлуулах мэргэжлийн зааврыг хэрэглэгчдэд өгснөөр агаарын бохирдлыг бууруулж, зардал хэмнэх боломжтой. Мөн Канад ба Хятад CF НДЗ-ны галын хотол харьцангуй бага байна. ▪ Түлшний зарцуулалт болон хорт хаягдлын хэмжээ нь хэрэглэх дадлаас ихээхэн хамаарч байна.
  • 22. 4. Гэрийн ба халаалтын зуухны үр ашгийг дээшлүүлэх арга зам ▪ Гэрийн зуухны туршилтуудын үр дүнгээс харахад улсын стандартын болон төслийн шалгуур үзүүлэлтүүдийг хангаж байгаа сайжруулсан зуух болон түлшээр гэр хорооллын хэрэглэгчдийг хангавал хотын агаарын бохирдлыг 30 орчим хувиар бууруулах боломжтой байгаа боловч жил бүр хөдөө орон нутгаас 10000 орчим айл өрх орж ирж байгаа нь сөргөөр нөлөөлсөөр байна. Иймд засаг захиргааны байгууллагаас энэ талаар тодорхой арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай болж байна. Гэр хорооллын гэрийн зуухны ашиглалтаас үүдэлтэй агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд түлш, зуухыг сайжруулахын зэрэгцээ монгол гэрийн дулааны алдагдлыг бууруулж түлшний хэрэглээг багасгах шаардлагатай юм.
  • 23. ▪ Ус халаах жижиг зуухнуудын туршилтын үр дүнгээс харахад туршилтанд хамрагдсан зуухнуудад хагас коксжсон нүүрсний шахмал түлш түлэхэд тоосонцор ба хүхрийн исэл үүсэлт “MNS 5216-1: 2011” стандартад заасан утгаас бага байгаа боловч Хятад, Хятад CF болон SO-55 маягийн ус халаах жижиг зуухнуудын СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас (13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан нь үндэсний стандартад бусад зуухнуудаас илүү нийцэж байсан. ▪ Зах зээлд тулгуурласан аргын хүрээнд зорьсон хэмжээнд хүртэл бохирдуулах бодис ялгаруулалтыг багасгахын тулд гэр хороололд хэрэглэх зуух, түлшний стандартыг шинэчлэх шаардлагатай. Түлшний хэрэглээг бууруулж, үр ашгийг нэмэгдүүлэхэд чиглэгдсэн түлш, зуух, хэрэгслүүдийн загварууд нь гэр доторх СО түвшинд нөлөөлөхгүй байхаар шинэ стандарт болон стандартыг мөрдүүлэх арга хэмжээнүүдийг баталгаажуулж өгөх хэрэгтэй.
  • 24. 5. Санал, дүгнэлт ▪ Ус халаах жижиг зуухнуудын туршилтын үр дүнгээс харахад турилтанд хамрагдсан зуухнуудад хагас коксжсон нүүрсний шахмал түлш түлэхэд тоосонцор ба хүхрийн исэл үүсэлт “MNS 5216-1: 2011” стандартад заасан утгаас бага байгаа боловч Хятад, Хятад CF болон SO-55 маягийн ус халаах жижиг зуухнуудын СО-ийн хэмжээ үндэсний стандартаас (13.4%, 19.2%, 6.1%-аар тус тус) бага байсан нь үндэсний стандартад бусад зуухнуудаас илүү нийцэж байсан. ▪ Үндэсний үйлдвэрлэгчид хэрэглэгчийн онцлог, зуух суурилуулах өрөө тасалгаа, дулааны шугамын угсралтаас хамааруулан холболт болон хийцийг нь өөрчлөх боломжтой, ашиглахад энгийн бат бөх хийцтэй, хоол унд бэлдэх, барилга халаах үүргүүдийг давхар бүрдүүлэхийн зэрэгцээ ашиглалтын үед гарсан гэмтлийг засварлах зөвлөлгөө өгөх боломжтой зэрэг давуу талтай байна. ▪ Импортоор орж ирж буй зуухнууд зориулалтын үйлдвэрүүдэд үйлдвэрлэгдсэн учир олон жил энэ чиглэлээр ажилласан туршлагатай үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн байх учраас зуухыг хамгийн оновчтой хувилбараар бүтээсэн байдаг давуу талтай боловч үйлдвэрлэгчтэй эргэж харьцах боломжгүй учир хэрэглэгч өөрийн онцлогт тохируулан хийцэд өөрчлөлт оруулах боломжгүйн зэрэгцээ зарим нэг эд анги гэмтсэн тохиолдолд түүнийг солих засварлахад хүндрэлтэй, зардал чирэгдэл их байдаг дутагдалтай.
  • 25. 5. Санал, дүгнэлт ▪ Ус халаах жижиг зуухны түлшний зарцуулалт болон ялгаруулах бохирдуулах хорт хаягдлын хэмжээ нь түлшний бүтэц, шинж чанар, зуухны хийцээс гадна ашиглагчдын чадвар дадлаас ихээхэн хамаарч байна. ▪ Гэрийн ба ус халаах жижиг зуухны эдийн засгийн ба экологийн үр ашиг түлшний зарцуулалт, шаталтын үр ашиг, ялгаруулах бохирдуулах бодисуудын хэмжээнээс хамаарах тул эдийн засгийн ба экологийн үр ашиг дээшлүүлэх бодлогыг боловсруулахдаа гэр болон барилгын дулааны алдагдлыг бууруулах, түлш, зуухыг сайжруулах асуудлуудыг иж бүрнээр авч үзэж шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлох шаардлагатай.
  • 26. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАН ТАНЬД БАЯРЛАЛАА E-mail: seetlab.ub@gmail.com, jagaa.iteie@gmail.com Утас: 99040598, 91110465, 91119036