2013 yılında Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim bölümü doktora programı kapsamında Karşılaştırmalı Öğretmen Yetiştirme dersinde Karabük Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu öğretim elemanlarından Okt. Mustafa POLAT tarafından Japonya Eğitim Sistemi ile ilgili yapılan sunum dosyası. İletişim: mustafapolat@karabuk.edu.tr .İyi çalışmalar dilerim.

1. Japonya Eğitim Sistemi
Ülkenin Genel Görünümü
Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Öğretmen Yetiştirme

2. Ülkenin Genel Görünümü
Başkent: Tokyo
Yüzölçümü: 377.944km²
Nüfus: 128,057,352
Resmi Dil: Japonca
Para Birimi: Yen
Yönetim Biçimi: Parlementer Demokrasi + Anayasal Monarşi
Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar: Birleşmiş Milletler (BM),
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Uluslararası Para Fonu (IMF), Ekonomik
Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), G8. (T.C. Dışişleri Bakanlığı,
2014).
• Japonya, Büyük Okyanusta bulunan ve nüfusunun %97’si dört büyük adaya
dağılmış toplamda 3000den fazla adadan oluşmaktadır. Komşu ülkeleri: Güney
Kore, Kuzey Kore, Çin ve Rusya’dır. GSYH’ya göre ABD ve Çin’den sonra ekonomik
büyüklük sıralamasında 3. sıradadır.
• Merkezi bir idareye sahip Japonya’da 47 eyalet şehri vardır. Her Eyalet şehrinde
daha küçük yönetim birimleri olan belediyeler bulunmaktadır. Şehirlerin yöneticisi
valiler halk tarafından seçilmektedir.
• Devletin yasama, yürütme ve yargı organları ve yetkileri Anayasa’da
tanımlanmıştır. Yasama erki Alt Meclis (480üye) ve Üst Meclis (242üye)’den oluşan
Ulusal Meclistedir. Yürütme erki hükümet tarafından; yargı erki ise halk adına
bağımsız mahkemeler tarafından yürütülür. İmparator’un görev ve yetkileri
tamamen törensel nitelikte olup, yönetim erkinin başı Başbakan’dır.

3. Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
1947 yılında kabul edilen Temel Eğitim Kanunu
ile Japonya eğitim sistemi adem-i merkeziyetçi
bir yapıya bürünmüştür

4. Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
Merkezi Düzey
Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı
Temel misyonu: eğitim sistemini geliştirerek ve
hayat boyu öğrenmeyi teşvik ederek sıcakkanlı
ve yaratıcı insanlar yetiştirmek
Temel Sorumlulukları: Ulusal bütünlüğü
sağlamak amacıyla; Okulöncesi, ilköğretim,
ortaöğretim ve yükseköğretim ile ilgili genel
eğitim programlarının hazırlanması, kurumların
yönetimi, denetimi ve finansmanı ile ilgili ve
eğitimle ilgili yasa önerileri sunulmasında ve
eğitim politikalarının uygulanması

5. Üniversite Konseyi
Hayat Boyu Öğrenme Konseyi
Kitap Seçimi ve Araştırma Konseyi
Eğitim Personeli Yetiştirme Konseyi
Eğitim Programı Konseyi
Fen Bilimleri Konseyi
Mesleki Eğitim Konseyi
Ulusal Eğitim Politikaları Araştırma Enstitüsü
*Kurumlar Japonya Eğitim Sisteminin Yönetilmesi ve Denetlenmesinde
Bağımsız Danışma Organları Niteliğindedir
Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
Merkezi Düzey
Diğer Kurumlar

6. Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
Ülkede eğitim işlerinin yerinden yürütülmesinden
47 İl Eğitim Kurulu ile 3.000’in üzerinde
Belediye/Kasaba Eğitim Kurulu sorumludur. Bu
eğitim kurulları bulundukları il veya belediyede
yürütülmekte olan eğitim, kültür ve spor
faaliyetlerinin tamamının yönetiminden ve
denetiminden sorumludurlar.
Yerel Düzey

7. Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
Yerel Düzey
İl Eğitim Kurulları İl bünyesindeki
ortaöğretim ikinci kademe okulları, özel
eğitim okulları, müzeler halk kütüphaneleri,
hayat boyu öğrenme kurumları, eğitim
araştırma merkezleri ile yönetimi ve
denetlenmesi, sosyal eğitim, beden eğitimi
ve spor etkinliklerinin düzenlenmesi ve
yürütülmesi, kültürel etkinlikleri ve kültürel
öğelerin korunmasının teşvik edilmesi, il
bünyesinde kurulacak veya kapanacak
eğitim kurullarının onaylanması ve özel-
geçici öğretmen sertifikalandırılma
işlemlerinin gerçekleştirilmesinden
sorumludurlar.
Eyalet İl Eğitim Kurulları
5 üye 1 Başkan
4 yıl süre
Halk tarafından seçilmiş Vali
tarafından atanan
Bakan
Onayı

8. Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı
Yerel Düzey
Belediye eğitim kurullarının temel
görevleri; belediye bünyesindeki ilkokul,
ortaokul, halk eğitim kurumları, halk
kütüphaneleri gibi kurumları yönetmekte
ve denetlemektedir. Aynı zamanda ilkokul
ve ortaokul seviyesinde kullanılacak
kitapları kabul etmek, çeşitli eğitsel,
kültürel ve sportif faaliyetler düzenlemek
belediye eğitim kurullarının diğer
görevlerindendir.
Eyalet İl Eğitim Kurulları
5/3 üye 1 Başkan
4 yıl süre
Halk tarafından seçilmiş
Belediye Başkanı tarafından
atanan
Eyalet İl
Eğitim Kurulu
Onayı

9. Japonya’da eğitim kurumlarına ulusal bütçeden, yerel yönetim
bütçelerinden, özel kuruluş bütçelerinden (Kamu İktisadi
Teşebbüsleri) paylar ayrılmış, yalnızca zorunlu olmayan eğitimde
ailelerin katkısı sağlanmıştır. Devlet eğitim harcamalarının büyük
çoğunluğunu zorunlu eğitime kaydırmış, zorunlu olmayan eğitimin
tamamı paralı hale getirilmiştir. Ülkede Zorunlu eğitim düzeyi için
gerekli olan kitaplar da merkezi yönetim tarafından ücretsiz
verilmektedir.
Ulusal hükümet, yerel yönetimlere sağladığı genel
ekonomik desteğin yanı sıra, zorunlu eğitimde görevli olan
öğretmenlerin maaşlarının yarısını ödemektedir. Ayrıca Merkezi
Hükümet bölge ve yerel yönetimlere bağlı ilk ve ortaokulların eğitim
araçları giderlerini karşılamakta, okul inşaat giderlerinin büyük
kısmını vermekte ve ilkokulların %98’inde devletin finanse ettiği öğle
yemekleri verilmektedir.
Eğitim Sisteminin Yönetimi, Denetimi ve Finansmanı

10. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Zorunlu Eğitim- Temel Eğitim:
9 yıl (İlköğretim + Ortaöğretim I. Basamak)

11. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Okulöncesi
Japonya’da okulöncesi eğitimden 3-5 yaşları arasındaki bireyler
yararlanmaktadır. Okulöncesi eğitim zorunlu eğitim dahilinde
değildir ve çoğunlukla özel kuruluşlar tarafından işletilmektedir.
Ebeveynlerinin çalışan 3 yaş altındaki çocuklar ise gündüz
bakımevlerine gidebilirler. Okulöncesi eğitim kurumları Eğitim,
Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanlığının denetiminde iken
gündüz bakımevleri Sağlık, İş ve Kalkınma Bakanlığının denetimi
altındadır.
Yenilenen eğitim programına göre okulöncesi eğitim başta
beden ve ruh sağlığı, çocuklarla ve diğer insanlarla olan insan
ilişkileri, çevreyle ilişkileri, dil gelişimi olmak üzere çocuğun
bütün açılardan gelişimini sağlamayı amaçlamaktadır. Tüm
amaçların ve bu amaçlara yönelik olarak oluşturulan içeriklerin
oyun temelli öğrenme yoluyla kazandırılması hedeflenmektedir.

12. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
İlköğretim
İlköğretim okulları 9 yıllık zorunlu eğitimin ilk kademesini
oluşturan 6 yıllık eğitim kurumlarıdır. İlköğretim okulları
belediye eğitim kurullarının yönetimi ve denetimi
altındadırlar.
6 yaşında ilköğretim basamağına dahil olan çocuklar 12
yaşın sonuna kadar bu basamakta eğitim almaya devam
ederler. Öğrencilere yaşlarına uygun bedensel ve fiziksel
gelişimlerini sağlamak üzere giriş düzeyinde genel eğitim
sunan ilköğretim okullarında bir ders süresinin 45 dakikadır
ve okullardaki haftalık ders saatleri sınıflara göre 25 ile 28
arasında farklılık göstermektedir.
İlköğretim okullarında sınıf tekrarı yoktur ve mezun olan
bireylere bitirme sertifikası verilir. Öğrenciler bu
sertifikalarla sınavsız şekilde ortaokula kayıt yaptırırlar.

13. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
İlköğretim
Japonya’da 2012 yılından itibaren geçerli olan eğitim programına göre dersler
aşağıdaki tabloda görüldüğü şekliyle yeniden düzenlenmiştir:

14. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Ortaöğretim
Japonya’da ortaöğretim 3 yıllık birinci kademe ve 3 yıllık ikinci kademede
oluşmaktadır. 3 yıllık ikinci kademelerin yanında çalışan gençlere yönelik
yarım gün eğitim veren 4 yıllık liseler ve uzaktan eğitim veren 4 yıllık
liseler bulunmaktadır. Yarı zamanlık eğitim kurumları çoğunlukla
akşamları eğitim öğretim yapmaktadır.
Ortaöğretim birinci kademe 12-15 yaş arasındaki öğrencilerin zihinsel ve
bedensel düzeylerine uygun ilköğretimde aldıkları temel eğitimin üstüne
ortak bir eğitim vermeyi amaçlamaktadır. Ortaöğretim birinci kademe
zorunlu eğitim kapsamındadır. Bu eğitimi tamamlayan öğrencilere okul
bitirme sertifikaları verilmektedir. Ortaöğretim birinci kademeyi
tamamlayan tüm öğrenciler ulusal sınav aracılığıyla ortaöğretim ikinci
kademe kurumlarına girme hakkı elde ederler.

15. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Ortaöğretim
Ortaöğretim birinci kademenin sonunda eğitime devam etmek isteyen
öğrenciler il veya belediyelerin liselere giriş sınavlarına katılırlar.
Öğrenciler; Japonca, matematik, sosyal bilgiler, fen bilgisi ve İngilizce
olmak üzere 5 dersten sınava girerler. Aldıkları puanlara göre ilerleyen
eğitim hayatlarında da önemli bir rol oynayacak başarılı okullara kabul
edilirler.
2003 yılında kabul edilen yeni eğitim programına göre ortaöğretim ikinci
kademe eğitim kurumları genel eğitim veren kurumlar ve uzmanlık
eğitimi veren (mesleki) eğitim kurumları olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Uzmanlık eğitimi veren kurumlardan bazıları tarım, balıkçılık, endüstri, ev
ekonomisi, İngiliz dili gibi konularda eğitim vermektedirler. Öğrenciler
ortaöğretim ikinci kademe basamağından mezun olurken bitirme
sertifikaları alırlar

16. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Yükseköğretim
Japonya’da yükseköğretim; 2-3 yıl süren meslek edindirmeye yönelik
olan ön lisans programı sunan yüksekokullar, 4 yıllık lisans programları
sunan üniversiteler (bazı bölümlerin lisans programları 6 yıl
sürmektedir), ortaöğretim birinci kademe mezunlarını kabul eden ve
5-6 yıl bütünleşik eğitim veren teknoloji kolejleri bulunmaktadır.
Japonya’da yükseköğretim kurumlarında eğitim almak içi iki aşamalı
sınav sistemi vardır. İlk aşamada öğrenciler ulusal bir sınava katılırlar,
ikinci aşamada ise üniversiteler başvuran öğrencilere bölümlere göre
değişiklik gösteren sınavlar yapmaktadırlar ancak 1962 yılında
açılmaya başlanan teknoloji kolejlerine ortaöğretim birinci kademeden
mezun olan öğrenciler kabul edilmektedirler. Teknoloji kolejleri
mühendislik ve denizcilik alanında başta olmak üzere elektrik
mühendisliği, mekanik mühendislik, elektronik kontrol, bilgi
teknolojileri, inşaat mühendisliği gibi bölümlerde eğitim sunmaktadır.

17. Eğitim Basamakları ve Okul Türleri
Yükseköğretim

18. Öğretmenlik Sertifikaları
Öğretmen Yetiştirme
Uzmanlık Sertifikası
(Yüksek Lisans Eğitimi)
1. Sınıf Sertifika
(Lisans Eğitimi)
2. Sınıf Sertifika
(Ön lisans Eğitimi)
GENEL SERTİFİKALAR
ÖZEL SERTİFİKALAR
GEÇİCİ SERTİFİKALAR
Alanında
Deneyim + Eğitim
Personeli
Sınavında Başarılı
Olmak
Öğretmen Açığı +
Eğitim Personeli
Sınavında Başarılı
Olmak
Bütünleşik Model
Japonya’da öğretmen olarak görev
yapabilmek için yükseköğretim
düzeyindeki eğitim sonrası alınan
genel sertifikalar ile ve İl eğitim
Kurulları tarafından yapılan eğitim
personeli sınavı sonucunda elde
edilen sertifikalar ile olmak üzere
temelde iki farklı yol vardır.
Genel sertifikalar tüm ülke
genelinde ve 10 yıl geçerli iken
özel sertifikalar sadece sertifika
alınan ilde ve 10 yıl geçerlidir.
Geçici sertifikalar ise alınan ilde ve
3 yıl geçerlidir.

19. Öğretmen Yetiştirme

20. Hazırlayan: Mustafa POLAT