Powerpoint in het kader van Open Monumentendag 2012. Thema Groen van Toen.

1. Groen van Toen naar Nu
Park en (gemeente)Huis
Herema State
te Joure
1

2. Joure, met linksachter in het verlengde van
de Midstraat Herema State.
2

3. • Rond 1625 liet Abel Herema het huis Herema State
bouwen.
• De tuin was toen al een
“seer schoon en vermaeckelijck lusthof”.
• Philip Ernst Vegilin van Claerbergen kocht het in
1679. Zijn zoon Hessel en diens nageslacht
veranderden de tuin in een baroktuin.
• Willem Loré, landmeter en waterstaatkundige werd
daar vanaf 1715 bij betrokken.
3

4. De baroktuinen uit ca.1688 met grachten, singels en
zes geometrische vakken, waarin bloemen,
vruchtbomen en een keukentuin.
4

5. De baroktuin begin 18e eeuw, met ‘de berg’
gezien vanuit het zuidwesten,
rechtsachter het huis.
5

6. “Een fraaien van aarde opgeworpen berg, ter
hoogte van ruim veertig voeten.”
6

7. Schilderij van de Jouster boomkwekerij
Wijbren Krijns en Co, de firma die beplanting
leverde voor de tuin.
7

8. Overzicht van kwekerij Wijbren Krijns en Co.
8

9. In het begin van de 19 eeuw
e
veranderde het park volgens de
mode in een Engelse landschapstuin.
Ontworpen door tuinarchitect
L.P. Roodbaard (1782-1851).
9

10. In 1832 begon de aanleg:
landschapsstijl met “bochtige paden, golvende
contouren en schilderachtige boomgroepen”.
10

11. Een houten Chinese brug was toen een
tuinsieraad wat niet mocht ontbreken.
11

12. Het middenstuk van de wel heel sierlijk
gevormde brug is overdekt.
12

13. Rond 1878 kwam een houten piramide op ‘de berg’.
Met de trap naar boven en genieten van het uitzicht!
13

14. Grote vijver met zicht op ‘de berg’, de golvende
lijnen zijn duidelijk te zien.
14

15. Begroeiing op ‘de berg’ maakt het uitzicht
steeds moeilijker.
15

16. Van 1892 tot zijn dood in 1893 woonde jonkheer
Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen op de
buitenplaats. Zijn weduwe tot 1902. Huis en park
werden minder goed onderhouden.
16

17. De Zijl met linksachter gezicht op
Herema State.
17

18. De toekomst van de buitenplaats werd na 1902
onzeker…sloop zoals bij zoveel state’s?
18

19. Herema State vanaf de Zijl
19

20. 20

21. Ingang park vanaf de Midstraat.
21

22. 22

23. Herema State stond jaren leeg. Eigenaar dokter Driessen en
zijn echtgenote jonkvrouwe Aurelia Vegelin van Claerbergen
schonken, onder voorwaarden, de buitenplaats
in 1908 aan de Vereniging tot oprichting van een Friesch
Volkssanatorium
23

24. Het huis kreeg een verbouwing en extra verdieping.
Van 1910 tot 1922 vestigde zich het eerste Friese
volkssanatorium.
24

25. Hier is duidelijk de grote verbouwing te zien.
25

26. Vanaf 1 september 1910 het nieuwe herstellingsoord
voor tuberculose patiënten.
De tuin had in deze periode minder prioriteit.
26

27. De oranjerie was in gebruik als vaste lighal
voor de gezonde buitenlucht.
27

28. De draaibare lighal was ideaal voor de
honderden patiënten die hier kwamen kuren.
28

29. Ingang van het sanatorium.
29

30. Zicht op de buitenplaats vanaf de Zijl met
Tolhuis.
30

31. Eetzaal in het sanatorium.
31

32. De ruime keuken van het sanatorium.
32

33. Eén van de slaapzalen.
33

34. 34

35. De serre van het sanatorium.
35

36. Gezicht vanaf de Zijl en de Groene Dijk.
36

37. Reinheid, licht en lucht
Kunstwerk van John Deckers verbeeldt de zorg die hier
destijds aan de tuberculosepatiënten werd gegeven.
37

38. In 1924 liet burgemeester jhr. P.B.J. Vegelin
van Claerbergen een groot deel van de
State/sanatorium afbreken. Architect Baart
ontwierp een nieuw landhuis. De familie
verhuisde van Ter Huivra naar hun nieuwe
Herema State.
38

39. Het familiewapen is links van de voordeur
ingemetseld.
39

40. Harddraversweg Joure in 1929, met links het
parkhek.
40

41. Uitzicht vanuit de oprijlaan van Herema State
naar de Jouster toren, 1934.
41

42. In 1940 kocht de gemeente Haskerland huis en
park voor 50.000 gulden van de familie Vegelin.
Na WOII vertrok de familie uit Friesland.
42

43. Oorlogsmonument WO II bij ‘de berg’.
De familie Vegelin verloor hun enige zoon in WO II.
De oud-burgemeester stierf in februari 1942.
Hij was de laatste bestuurder van Haskerland uit
zijn geslacht.
43

44. Na WOII volgde in 1950 een kleine verbouwing
en werd de state in gebruik genomen als
gemeentehuis van Haskerland.
44

45. Herema State als trots gemeentehuis.
Meubelen leverden de Jouster
meubelfabrikanten De Vrij en Zijlstra.
45

46. Ingang park Herema State naar het
gemeentehuis, met bloembakken op de
poort (1955).
46

47. In 1952 kwam met de bouw van een openluchttheater
de mogelijkheid voor uitvoering van culturele
activiteiten.
47

48. Herema State te midden van de inmiddels
volgroeide bomen.
48

49. Deze uitkijktoren voor de luchtwachtdienst
stond van 1953 tot 1985 op ‘de berg’.
(in Oudemirdum staat nog zo’n soort toren).
49

50. Na 1950 kwamen o.a. een eendenhuis in de
vijver en stinzenplanten in het park.
Er is een grote roekenkolonie die voor
luidruchtige ‘muziek’ zorgt.
50

51. De Zijl, met aan de overkant de Groene Dijk
met de achterkant van Herema State.
51

52. Hierna meer recente foto’s van
park en gemeentehuis.
52

53. Entree
53

54. De eendjes met hun eendenhuis, een feest voor
de kleine bezoekers met hun (groot)ouders.
54

55. 55

56. 56

57. In 1989 verdween het oude Herema State
grotendeels in de nieuwbouw van het
gemeentehuis van Skarsterlân
57

58. De Wandelaars, van Frans Ram uit 1989,
verbeelden drie paar wandelende benen
onderweg naar het gemeentehuis.
58

59. Aan de achterkant en zijkant is het ‘oude’
huis nog te herkennen.
59

60. Nog een deel van de achterkant.
60

61. Oud en nieuw verenigd.
61

62. Het oude Herema State is te zien in de hal van het
nieuwe gemeentehuis.
62

63. Binnengaan via de oude voordeur.
63

64. De hal van het ‘oude’ Herema State.
64

65. Trappenhuis in het ‘oude’ Herema
State.
65

66. Spiegel in de hal van het trappenhuis.
66

67. Het Art Deco glazen ‘daklicht’.
67

68. Bijzonder behangsel uit het einde van de 18e en begin van
de 19e eeuw. Door het Fries Museum overgedragen aan
Haskerland. In 1961 geplaatst in de Doniawerstal-kamer op
de eerste verdieping.
68

69. De naam van de kunstschilder is niet met
zekerheid te noemen.
69

70. 70

71. 71

72. Deze wand heeft twee schilderijen. Een tuinhuisje
op een heuvel in een park en een landschappelijk
panorama.
72

73. Panorama van een Fries landschap, misschien in
de buurt van Joure..??
73

74. Detail uit het schilderij.
74

75. Detail uit het landschapschilderij.
75

76. Zou dit ‘de berg’ in park Herema State
verbeelden?
Met een beetje fantasie…
76

77. Beneden in het ‘oude’ Herema State is de trouwzaal.
77

78. 78

79. 79

80. Op de volgende foto’s ‘een wandeling’ door het
park, waarin regelmatig evenementen plaatsvinden.
80

81. 81

82. 82

83. 83

84. 84

85. De houten brug met zicht op de Lindelaan
richting Midstraat.
85

86. Herfstsfeer in het park.
86

87. 87

88. Het openluchttheater.
88

89. Op 30 april is het één grote bloemenzee langs
de Lindelaan.
89

90. Op 30 april: lintjesregen. Alle lintjesdragers
op het bordes voor de foto van Dick Verton.
90

91. Zomeravondconcerten muziek en zang:
‘door Skarsterlânners voor Skarsterlânners’.
91

92. Een jaarlijks terugkerend evenement in juli,
dit jaar voor de 58e keer.
92

93. De agrarische schouw jaarlijks in september.
93

94. Zo ziet ‘de berg’ er nu uit. In de bomen zit een
tamelijk luidruchtige roekenkolonie.
94

95. Bovenop de berg.
95

96. De grote vijver.
96

97. De voormalige oranjerie uit 1891, nu een
horecagelegenheid.
97

98. 98

99. 99

100. Ingang vanaf de kant van de haven.
100

101. 101

102. 102

103. 103

104. 104

105. 105

106. 106

107. 107

108. Afscheidscadeau voor oud-burgemeester Bert
Kuiper in 2011: een fontein met de vorm van
een pompeblêd.
108

109. 109

110. Er is besef van de grote cultuurhistorische-
natuurwetenschappelijke en recreatieve
waarde van het park. De renovatie laat echter
al jaren op zich wachten. Er zijn actiegroepen
opgericht en plannen gemaakt.
Rita Mulder – Radetzky deed in 2003
historisch onderzoek en schreef een plan voor
de restauratie.
Helaas, tot op heden in 2012 is het plan niet
gerealiseerd.
110

111. Gemeente Haskerland werd Skarsterlân,
vanaf 1 januari 2014:
fusie gemeente De Friese Meren
111

112. Dit vertrouwde beeld met de Toer is in al die
honderden jaren gelukkig niet veranderd.
112

113. Ingang en uitgang van park Herema State.
113

114. Herema State blijft:
een buitenplaats om zuinig op te zijn
114

115. buitenplaats Herema State, Joure
samengesteld door:
comité Open Monumenten Dag Skarsterlân,
Hanneke Staal
bronnen :
oude foto’s : archief Museum Joure
nieuwe foto’s : Hanneke Staal
geschiedenis :
Rita Mulder-Radetzky, Hotso Spanninga, Nieuwsblad
van Friesland, Leeuwarder Nieuwsblad, Tresoar,
Heerenveense Koerier, internet Wikipedia, archief
Museum Joure
115