Vragenuurtje Monumentenwacht Johanna Hermans 3 juni 2021

1. VOORKOMEN
IS BETER DAN GENEZEN
MONUMENTENWACHT: ONDERHOUD VAN GEBOUWEN MET ERFGOEDWAARDE
Vragenuurtje houten buitenschrijnwerk | 3 juni 2021
Johanna Hermans
Monumentenwacht Vlaanderen vzw

2. 1. Houten buitenschrijnwerk
3. Belang van onderhoud
4. Soorten verf
5. Schadebeelden
6. Onderhoudsschilderwerk en
kleine herstellingen
7. Inspectie
8. Vragen
Vragenuurtje houten buitenschrijnwerk | Overzicht

3. 1. HOUTEN BUITENSCHRIJNWERK

4. 2. Houten buitenschrijnwerk
HOUT = ‘levend’ materiaal = hygroscopisch =
bijgevolg onderhevig aan weersinvloeden en moet
hiervoor beschermd worden.
HOE?
- Juiste keuze houtsoort
- Goede bouwtechnische detaillering
- Correcte afwerklagen
Soorten buitenschrijnwerk zijn o.a.:
Ramen, deuren, (rol)luiken, galmborden, goten,
kroonlijsten, gootafwerking, gevelbekleding,…

5. 2. BELANG VAN ONDERHOUD

6. 3. Belang van onderhoud
Verlies van houten buitenschrijnwerk = verlies van
erfgoedwaarden. Gebouwen krijgen een heel ander
karakter!
Houten buitenschrijnwerk beschermen we met
afwerklagen die enerzijds een esthetische/
decoratieve functie hebben en anderzijds
bescherming bieden tegen weersinvloeden.
De duurzaamheid van de afwerklagen wordt
bepaald door:
1/ Kleur
lichtere kleuren zijn duurzamer dan donkere
2/ Glans
glanzende verven zijn duurzamer dan matte of
transparante verven
3/ Laagopbouw
toepassen van verfsystemen
4/ Oriëntatie schrijnwerk
5/ Vochtgehalte hout

7. 3. SOORTEN VERF

8. 4. Soorten verf
VERF =
1/ Bindmiddel
zorgt voor hechting, elasticiteit, glans, krasvastheid,
weervastheid
2/ Pigmenten
bepalen kleureigenschappen, dekking en
bestandheid tegen lucht en warmte
3/ Oplosmiddel
zorgt voor een goede viscositeit, zodat de verf goed
strijkbaar is
4/ Hulpstoffen
droogsoffen, anti-schimmel, bewaarmiddelen,…
Voor het schilderen van houten buitenschrijnwerk
2 grote groepen:
 LIJNOLIEVERVEN en
 SYNTHETISCHE VERVEN

9. 4. Soorten verf
1. LIJNOLIEVERF
= goed indringend vermogen, gemakkelijk in
onderhoud, voedt het hout, milieuvriendelijk
Verfsysteem bestaat uit:
Grondlaag > tussenlagen (met kleurstoffen) >
aflaklaag (biedt bescherming tegen UV)
TIP! Het regelmatig herhalen van de eindlaag zorgt
ervoor dat het hout jarenlang mee kan.
TIP! Lijnolieverven drogen traag, maak de verfpot
paar dagen voor het schilderen dus al open en laat
deze enkele dagen ‘rusten’…

10. 4. Soorten verf
2. SYNTHETISCHE VERVEN
Ontwikkeld na WOII > snel populair want goedkoop
en onmiddellijk resultaat + ze drogen sneller dan
lijnolieverven MAAR onderhoud is moeilijker + ze
sluiten de ondergrond hermetisch af, bij kleine
scheurtjes in de afwerklagen krijg je bijgevolg grote
problemen omdat vocht geen uitweg meer vindt.
- Alkydverf
= goed hedendaags product, goede weervastheid,
maar grote dampdichtheid. Kan dus enkel gebruikt
worden op schrijnwerk in goede staat!
TIP! Lijnolieverven hechten goed op een alkyd
verfsysteem.
- High-solids
= de moderne alkydverven maar met minder
oplosmiddelen
- Acrylverf
- Latexverf
De laatste 2 soorten zijn te vermijden aangezien
deze elastisch blijven en slechts een film vormen
op het hout.

11. 4. SCHADEBEELDEN

12. 5. Schadebeelden

13. 5. Schadebeelden

14. 5. Schadebeelden

15. 5. Schadebeelden

16. 5. Schadebeelden

17. 5. Schadebeelden

18. 5. Schadebeelden

19. 5. Schadebeelden

20. INTRODUCTIE?
5. ONDERHOUDSSCHILDERWERK
EN KLEINE HERSTELLINGEN

21. 6. Onderhoudsschilderwerk en kleine herstellingen
REGULIER ONDERHOUD
- condensgootjes en –gaatjes vrijmaken;
- hang- en sluitwerk tijdig smeren.
SCHILDERWERK
- bepaal de aanwezige verfsoorten;
- verwijder alle losse verfdelen en verweerd hout;
- schuur alle delen en verwijder het stof. Het hout
moet stof- en vetvrij zijn alvorens te schilderen;
 Aanwezige lijnolieverven hoeven niet volledig
verwijderd te worden. Het is voldoende enkel de
verweerde en losse delen te verwijderen.
- indien nog niet aanwezig, breng een grondlaag
aan en schuur opnieuw op;
- breng een eerste (gepigmenteerde) laag aan en
schuur opnieuw op;
- breng een nieuwe aflaklaag aan op alle delen.

22. 6. Onderhoudsschilderwerk en kleine herstellingen
FREQUENTIE
Afhankelijk van de oriëntatie, het verfsysteem en de
kleur is een verflaag om de 5 à 8 jaar aan te raden.
TIP! Besteed extra aandacht aan de watergevoelige
onderdelen zoals waterdorpels en waterlijsten
(= horizontale delen) waar water op kan blijven
staan.
TIP! Bij nieuw schrijnwerk kan de traditionele
grondlaag vervangen worden door een
grondimpregnatie. Dit geeft het hout een
biologische bescherming tegen houtborende
insecten en zwammen.
BELANGRIJK! Om inwendige condensatie in de
houtconstructie te vermijden is het belangrijk dat het
buitenschrijnwerk aan de binnenzijde minder
dampdoorlatend is dan aan de buitenzijde. Breng
dus aan de binnenkant een extra eindlaag aan!

23. 6. Onderhoudsschilderwerk en kleine herstellingen
PLAATSELIJK HERSTEL (specialistenwerk)
- het sterk verweerde schrijnwerk en ramen met
plaatselijke inrottingen uitnemen;
- de huidige verflagen wegnemen;
- het hout voldoende laten uitdrogen;
- alle ingerotte delen verwijderen en vernieuwen
met duurzame houtsoorten;
- indien nodig de detaillering van het schrijnwerk
aanpassen zodat ze vlot afwateren (en geen
water kan blijven staan op het houtwerk);
- na voldoende uitdroging en voorbehandeling, het
houtwerk schilderen met een compatibel
verfsysteem;
- slechts wanneer een erg klein stukje hout is
aangetast, kan dit worden uitgefreesd en
opgevuld met houtpasta;
- let op dat nergens water blijft staan of in het hout
kan dringen!

24. 6. Onderhoudsschilderwerk en kleine herstellingen
STOPVERF VERNIEUWEN
- stopverf steeds mee overschilderen;
- stopverf die barsten vertoont en niet meer
volledig waterdicht is, moet worden vervangen
 TRADITIONELE STOPVERF
Een mengsel op basis van lijnolie en krijt. Is iets
minder elastisch dan de hedendaagse kits dus
daarom enkel geschikt voor het vastzetten van
kleinere ruiten.
 HEDENDAAGSE KIT
Kan evengoed, maar deze moet zuurvrij, over-
schilderbaar en waterbestendig zijn!
OPGELET: stopverf is pas overschilderbaar als
deze volledig uitgedroogd is!

25. 6. Onderhoudsschilderwerk en kleine herstellingen
NOG MEER TIPS:
- houd begroeiing weg van het schrijnwerk;
- maak het buitenschrijnwerk jaarlijks schoon;
Door vuil en algen wordt het schilderwerk ruwer
en blijft het langer vochtig. Een wasbeurt (met
spons en ph-neutraal reinigingsmiddel) zorgt dus
voor een langere levensduur van het
schilderwerk.
- voer schilderwerken uit van half maart tot begin
november;
- gebruik handschoenen en een mondmasker
wanneer je oude verflagen verwijdert die giftig
loodwit kunnen bevatten;
- vermijd het overschilderen van scharnieren en
dichtschilderen van condensgaatjes.

26. INTRODUCTIE?
6. INSPECTIE

27. 7. Inspectie
Tijdens de jaarlijkse wasbeurt van je
schrijnwerk, kan je het schrijnwerk ineens ook
controleren. Kijk voornamelijk de sterk
vochtbelaste delen als dorpels en waterlijsten
na.
Waar op letten?
• barsten of andere fouten in de schilder-
lagen;
• losgekomen stopverf;
• losse verbindingen, losgekomen hang- en
sluitwerk;
• waterstagnatie;
• gebrekkige aansluitingen waar water in het
hout kan dringen.
TIP: werk plaatselijk bij waar nodig. Dit spaart
op termijn veel werk uit!

28. MEER INFO??
Publicaties
➔ Onderhoudsbrochures
➔ Onderhoudsfiches
➔ Nieuwsbrief
Deelname aan studiedagen, opleidingen, seminaries,
workshops,…
Website
www.monumentenwacht.be

29. ZIJN ER NOG VRAGEN?
T 03 212 29 50
info@monumentenwacht.be
www.monumentenwacht.be
Facebook:
https://www.facebook.com/monumentenwacht
Twitter:
https://twitter.com/MoWaVL
Instagram:
https://www.instagram.com/monumentenwacht/
CONTACT