Crispr tekniğinn etiklik tartışmaları

1. CRISPR Tekniğinin Etik
Tartışmalar
Hazırlayan ve Sunan : Melike Şeyma Kadayıfçı
Öğrenci No: 16554007
2016
1
T.C.
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
Bilimsel Araştırmalar ve Etik

2. CRISPR Nedir ?
• CRISPR (Clustered Regularly InterSpaced Palindromic Repeats):
Türkçe çevirisi; “düzenli aralıklarla bölünmüş palindromik tekrar
kümeleri” idir.
• Buradaki tekrar kümelerinden kastedilen, DNA’da yaklaşık 35 baz
çifti uzunluğunda bir dizinin belirli aralıklarla 4-5 sefer tekrar
etmesidir.
• Bu tekrar kümeleri ilk olarak 1987 yılında meşhur E.coli
bakterisinde bulundu.
• 2002 yılında Hollanda’lı bilim insanları terminolojiyi oturtmak
adına CRISPR ismini önerdiler.
• Bununla birlikte sürekli bu tekrarlarla birlikte bulunan genlere de
“CRISPR ile ilişkili genler” anlamına gelen Cas genleri adı verildi.
2

3. CRISPR Sisteminin İşleyişi
3
https://www.youtube.com/watch?v=MnYppmstxIs

4. CRISPR/Cas Sisteminin İşleyişi
4

5. CRISPR Tekniğini Önemli Yapan Ne?
• CRISPR ile bilim insanları şimdiye kadar insan embriyoları
dahil birçok canlının DNA’sını değiştirmeyi başardı.
• 2013 yılında Science dergisi CRISPR gen düzenleme
tekniğini yılın en önemli bilimsel ilerlemeleri arasında
sayarken farklı mecralarda bir çok bilim insanı yöntemin
yarattığı devrim niteliğindeki etkiyi dile getiriyor.
• Fakat CRISPR’ın sunduğu büyük potansiyele rağmen her
gün daha da artan sayıda bilim insanı teknik ve etik
sorunlara dikkat çekiyor
5

6. CRISPR Tekniğini Avantajları
Şu ana kadar bilinen yöntemlere kıyasla;
• Ucuz
• Hızlı
• Kolay uygulanabilir.
• Son zamanlarda dünyada en çok kullanılan gen-editing
yöntemlerinden biri
• Üstelik en az diğerleri kadar da etkili
6

7. CRISPR Tekniği Kullanımı
CRISPR tekniğinin kullanıldığı organizma ve kültürler:
• E.coli bakterisi ve başka prokaryotik canlılarda
• In vitro ortamda
• Bitkilerde
• Model deney hayvanlarında,
• İnsanlarda
• Ve hatta embriyolarda uygulanmıştır.
 2013’te 49 biyoteknoloji şirketi bu tekniği kullanırken 2015’te bu
rakam 258’e yükselmiştir.
7

8. CRISPR Tekniğinin Etiklik Tartışmaları
• Klinik olarak insan ve embriyolarda da
kullanılıyor olması ve bu tekniğin ilerleyen
zamanda canlıya veya diğer kuşaklara olan
etkisinin hala tam olarak bilinmemesinden ve
daha bir çok sebepten dolayı bilim dünyasında
etiklik tartışmalarına sebep olmuştur.
8

9. CRISPR Neden Etik ?
 Bazı bilim insanları insan üzerindeki genetik değişikliklerin başta
genetik hastalıkları yok etmek olmak üzere çok parlak bir geleceği
olduğunu düşünmekte kistik fibroz, orak-hücre anemisi, Huntington
hastalığı gibi kalıtsal hastalıkları tamamen ortadan kaldırabilir. Hem
de tek bir nesil değil, ailenin tüm genetik hattı bu hastalıklardan
arındırılabilecek.
 Araştırmacılar bu sayede hastalıklara etkili çözümler
geliştirilebileceğini, dayanıklı bitkiler yetiştirilebileceğini ve hastalık
nedeni olabilecek patojenler ile etkili mücadele edileceğini
düşünüyor.
 Aşırı avlanma sonucu soyu tükenmiş olan hayvanların yeniden
Dünya’da boy göstermelerine olanak sağlaması. Örneğin Kaliforniya
Üniversitesi’nden Ben Novak bir zamanlar sayıca çok bol olan ve ne
yazık ki aşırı avlanma sonucu 10 yüzyılın sonlarında soyu tükenen
posta güvercinlerini (Ectopistes migratorius) bu yöntemle yeniden
yaşama döndürmeye çalışıyor 9

10. CRISPR Neden Etik ?
 Harvard Tıp Fakültesi’nde kök hücre üzerine çalışmalar
yapan George Daley, sadece bilimsel sonuçlara ulaşmak için
bu tarz çalışmalar yapılabileceğini savunuyor.
 Dr. Wilson, CRISPR’ın eninde sonunda tedavi ve terapi
alanında yaygın kullanılacağanı, bu bakımdan son yıllardaki
en harika gelişme olduğunu belirtiyor.
 Tarım alanında da devrim yaratacak; çeşitli, besin değeri
yüksek ve ucuz maliyette üretimlerin yapılması.
 Embriyo üzerinde yapılan çalışmalarla ilerleyen yıllarda
tamamen sağlıklı ve istenilen fenotiplerde insanların
oluşturalabileceği.
 “Bilimlerindeki çalışmalara büyük bir ivme kazandırdı.”(Dr.
Schimenti)
10

11. CRISPR Neden Etik Değil ?
11
?
Sangamo Biosciences’dan Edward Lanphier konuyla ilgili olarak
“Geçtiğimiz aylarda söylediğimiz şeylerin
önemi ortaya çıkmış oldu. Bu çalışmayı durdurmalı
ve oturup ne yöne gittiğimizi tartışmalıyız” diyor.
Manchester Üniversitesi’nde biyoetik üzerine
çalışan John Harris ise, bu çalışmanın tüp bebek merkezlerin de
yapılanlar kadar kötü olduğunu savunuyor: “Doğuma uygun
olmayan embriyolar tüp bebek merkezlerinde imha edilmekte
zaten. Bu çalışmanın durdurulması için bir sebep göremiyorum” diye
ekliyor.
CRISPR uygulamaları genetik materyalin hedefli yere
yönlendirilmesi başarılmış ancak çeşitli mutasyonların da bunun
yanında gerçekleştiği saptanmıştır. Huang bu sebeple kolay
uygulanan CRISPR/Cas9 tekniği yerine, daha az mutasyona sebep
olan TALEN tekniğinin kullanılabileceğini de söylüyor.

12. CRISPR Neden Etik Değil ?
 İnsan embriyosunda yapılan çalışmalar sonucunda
beklenmemesi gereken durumlarda yapılan hataların geri
dönüşü olmayan sonuçlar doğuracağına inanılıyor.
 Diğer sorun da, bitki veya böcek gibi organizmalarda yapılmış
olan değişiklikler, doğal ortamda dikkati çekmeyeceğinden, bu
GDO’lu organizmalar doğaya salındığında biyo-çeşitliliğe tehdit
oluşturması, ekosisteme zarar vermesi.
 Bu tekniğin kolay uygulanması ve ucuz olmasından dolayı
kullanımının önünü alamayacak derecede yaygınlaşması ve bu
rakamlarla beraber daha çok hata ve mutayonlara sebebiyet
verip bu durumun önünün alınamaması bilim insanlarını
korkutuyor.
12

13. Crispr Etiklik Tartışmalarının Yorumlanması
 Crispr’in insan embriyosunda kullanılması başlıca bir etik konusu
olup bu konuda ki çalışmalar için embriyonun DNA dizisinin
değiştirilmesi soy hattının da değiştirilmesi sebebiyet vereceği
henüz genom üzereindeki çalışmaların bile tam netleşmediği
halde bu tarz çalışmaların hem o canlıda hem de ilerleyen
kuşaklarda öngürelemeyen sonuçlar doğurabilir .
 Bu tekniğin tarım ve hayvancılık sektöründe kullanılmasıyla
birlikte ilerleyen zaman dilimlerinde ekosisteme zarar
verebileceği endişesinden dolayı Crispr tekniğinin kullanımı etik
bulmuyorum, bu tekniğin kullanımının sınırlandırılması
gerektiğini, uzun yıllar süren klinik çalışmalar sonrasında
etkilerinin iyice tespit edildikten sonra kullanılmasını uygun
buluyorum.
13

14. References
1. http://t24.com.tr/haber/crispr-teknigi-bilim-dunyasini-heyecanlandiriyor,302276
2. http://www.clontech.com/xxclt_ibcGetAttachment.jsp?cItemId=100247
3. http://www.taconic.com/design-your-model/gems-design/crispr-gene-editing/
4. http://www.academia.edu/23736409/CRISPR_Cas9_Teknolojisi
5. http://www.nature.com/news/crispr-1.17547
6. http://www.news-medical.net/life-sciences/CRISPR-Ethical-and-Safety-
Concerns.aspx
7. http://www.gercekbilim.com/insan-genom-bilim-edit-genetik/
8. http://www.bilim.org/21-yuzyilin-genetik-mucizesi-crispr/
9. https://www.youtube.com/watch?v=MnYppmstxIs
14