psikofarmakoloji

1. STAHL’IN TEMEL
PSİKOFARMAKOLOJİSİ
11. BÖLÜM
DUYGU DURUMU BOZUKLUKLARI
ESOGÜ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D
Dr. Mehmet BALTACIOĞLU

2. Akış Şeması
• Duygu Durumu Bozukluklarının Tanımı
• Bipolar Spektrum
• Unipolar Depresyon Bipolar Depresyon Ayrımı
• Duygu Durumu Bozuklukları İlerleyici Mi?
• Duygu Durumu Bozukluklarında Nörotransmitterler Ve
Beyin Devreleri
- Noradrenerjik Nöronlar
- Monoamin Etkileşimleri
• Depresyonda Monoamin Hipotezi
• Monoamin Reseptörleri Ve Gen Ekspresyonu
• Depresyonda Belirtiler Ve Beyin Devreleri
• Manide Belirtiler Ve Beyin Devreleri

3. Duygudurum Bozukluklarında Tanımlama
• Duygudurumu bozuklukları, duygulanım bozuklukları
olarak adlandırılmaktadır.
• Duygulanım: içten hissedilen bir his ya da duygunun
dıştan görüntüsü olarak tarif edilmekte.

5. • Major depresyon: En yaygın duygudurum
bozukluğudur. Tekrarlayan epizodlarla karşılaşılmasına
rağmen en azından tek bir major depresif epizodun
ortaya çıkması olarak tanımlanır.
• Distimi : Major depresyondan daha az şiddetli bir
depresyon formudur. Ancak uzun sürelidir(2 yılın
üzerinde) ve sıklıkla aralıksız devam eder.
• Çift depresyon: Aralıksız distimili hastalar bir ya da
daha fazla major depresif epizodun üste binmesini
yaşarlarsa çift depresyonlu olarak tanımlanırlar.

9. • BP-I : En az bir manik ya da karma epizodun ortaya
çıkması olarak tanımlanır. Bipolar 1 tanısı için gerekli
olmasa da tipik olarak aynı zamanda major depresif
epizodları da geçirirler.
• Hızlı döngülü: Yılda en az 4 kez manik epizod
geçirilmesi olarak tanımlanır.
• BP-II : En az 1 hipomanik epizod ve tam bir depresif
epizod ile karakterizedir.
• Siklotimik bozukluk: Tam mani ve tam depresyondan
daha az şiddetli duygu durumu dalgalanmalarıyla
karakterizedir. Fakat normal duygu durumunun
sınırlarının üstünde ve altında yükselip alçalmalar
gösterir.

14. MİZAÇ
• Çevresel uyaranlara yanıt olan yaşam boyu kişilik
tarzlarıdır. Yaşamın erken dönmelerinde var olan
kalıtsal davranış modelleri, daha sonrasında yenilik
arayışı, zarardan kaçınma ve dürüstlük gibi bağımsız
kişilik ölçülerini de içererek kalıcı olabilir.
• Bazı hastalar ilerleyen yaşlarda onları özellikle Bipolar
spektrum bozuklukları gibi Duygu durum
bozujluklarına yatkın hale getiren duygu durumu ile
ilişkili mizaçlara sahip olabilirler.

15. • Depresif mizaç: Normalin altında duygu
durumu fakat bir duygu durumu bozukluğu
değil.
• Hipertimik mizaç: Normalin üstünde duygu
durumu fakat bir duygu durumu bozukluğu
değil.

18. Bipolar Spektrum
• Bp ¼ : Antidepresanlara bazen hızlı ancak aralıklı bir
şekilde yanıt veren tek uçlu depresyonun dengesiz bir
formu. Böyle dengesiz bir yanıt bazen antidepresan
tükenmesi olarak adlandırılır. Bu hastalar, dengesiz bir
duygu durumuna sahiptir ancak gerçek anlamda bir
Bipolar Bozuklukları yoktur; antidepresan tedaviye
eklenen duygu durumu dengeleyicilerinden fayda
görürler.
• Bp ½ : Psikozun pozitif belirtilerini manik, hipomanik,
depresif epizodlar ile birleştiren Şizobipolar olarak
adlandırılır.
• Bp-I ½ : Depresyonsuz uzun süren Hipomani

22. • Bp-II ½ : Major depresif epizodlar geçiren Siklotimik
Mizaçlı hastalar
• Bp-III: Antidepresan ve madde ile uyarılan manik ya da
hipomanik epizod
• Bp-III ½: Madde ile uyarılan manik ya da hipomanik
epizod
• Bp-IV: Hipertimik mizaç ve depresif epizod birlikteliği
• Bp-V: Major depresif epizotdun hemen üstüne binen
Hipomanik epizod (Eş zamanlı).
• Bp-VI: Demans+Bipolarite Birlikteliği

29. • Tüm bu durumlar Unipolar Depresyondan
farklıdır ve Bipolar Spektruma aittir.

30. • Burada dikkat edilmesi gereken en önemli şey
depresyonlu hastaların tümünün antidepresan
gerektiren bir major depresif bozukluğuna sahip
olmaması ve bipolar spektrum içerisinde bipolar I ve
II bozuklukları dışında birçok duygu durumu
bozukluğu durumunun olmasıdır.
• Bu tür durumlarda antidepresan Monoterapi için
uygun uyarıyla birlikte bipolar 1 ya da 2 bozukluğunu
tedavi etmek için kullanılan aynı ajanlarla tedaviye
gerek duyulabilir.

31. Antidepresan Tedaviye Eklenmezse
• Duygudurum dengeleyici
• Antipsikotik
- Aktivasyon
uyarılması
- Ajitasyon
- Hızlı döngü
- Disfori
- Hipomani
- Mani
- İntihar
eğilimi

32. Unipolar Depresyon, Bipolar Depresyon Ayrımı
• Duygu durum bozukluğu alanında son yıllardaki
önemli gelişmlerden biri daha önce majör depresif
bozukluğu olduğu düşünülen pek çok hastanın
aslında bir Bipolar Bozukluk formuna, özellikle
bipolar 2 ya da bipolar spektrum içindeki
durumlardan birine sahip olduğunun fark edilmesidir.
• Çünkü bipolar bozukluğu olan semptomatik hastalar;
manik, hipomanik ya da karma duruma göre deprese
durumda çok daha fazla zaman geçirirler.

33. • Daha önce Unipolar bir depresyonu olduğu
düşülen hastaların yaklaşık yarısında bir
Bipolar Spektrum Bozukluğu olduğu
düşünülmektedir ve onlar Antidepresan
tedavisi için uygun adaylar değildirler.

35. • İyi tanı konamayan Bipolar Bozukluğun Antidepresan
ile tedavisi Duygudurum döngüsünü, karma
durumları ve Hipomani ve Maniye dönüşümü
arttırmanın yanında aynı zamanda Antidepresanlarla
tedavi edilen hastaların intihar eğilimini de arttırır.
• Antidepresanla uyarılan intihar eğilimi için 25 yaş
altındaki erişkinler daha yaşlı erişkinlere göre,
ergenler genç erişkinlere göre ve çocuklar ergenlere
göre daha fazla risk altındadır.

36. ÖYKÜ
• Aile öyküsü
• Geçmiş belirtilerin şekli
• Tedavi yanıtı öyküsü
• Erken yaşta başlangıç
• Hasta geçirilen zamanın fazlalığı
• Belirtilerin akut başlaması ya da azalması
• Antidepresanlara önceki yanıt
• Bir çok Antidepresanın başarısızlığı
• Hızlı iyileşme

40. Duygu Durum Bozuklukları İlerleyici Midir?
• Birkaç 10 yıl öncesiyle karşılaştırıldığında akıl sağlığı
muayenelerinde daha fazla hastanın Unipolar
hastalıklardan ziyade Bipolar spektrum hastalıklarına
sahip oldukları görülmektedir.
• Bu sadece değişen tanı ölçütlerinin sonucu mudur ya
da Unipolar Depresyon Bipolar Depresyona mı
ilerlemektedir?

41. • Unipolar Depresyon ilk olarak Major
Depresyonun daha hızlı tekrar eden epizodlarıyla
daha sonra epizodlar arası iyileşmeyle daha sonra
bir Bipolar Spektrum hastalığına ilerlemeyle ve
sonuç olarak tedavi direnciyle sonuçlanır.
• Bu tür durumlar Bipolar Spektrum Bozukluğu ile
ilişkilendirilmiş ve Antidepresanlardan daha çok
ya da Antidepresanların yerine Duygu Durumu
dengeleyiciler ve Atipik Antipsikotikler ile
tedaviye gereksinim duyulmuştur.

43. • Bipolar Bozukluk tanısı almış hastalar için özellikle
yeterli tedavi almazlar ise bozukluğun ilerleyici
olmasıyla ilgili benzer endişeler vardır. Bu yüzden,
aylık manik ve depresif epizodlar karma ve disforik
epizodlara ve sonuçta hızlı döngü değişikliği ve tedavi
direncine ilerleyebilir.

45. Duygu Durumu Bozukluklarında
Nörotransmiterler Ve Devreler
• Duygu durumu bozukluklarının patofizyolojisi
ve tedavisinde uzun zamandır 3 ana
nörotransmitterin ilişkili olduğu gösterilmiştir.
• Bunlar; trimonoaminerjik nörotransmitter
sistemi olarak da adlanrılabilen nörepinefrin,
dopamin ve seratonindir.

46. Nöradrenerjik Nöronlar
• Hücre gövdesi locus seruleus
• Nörepinefrini nörotransmitter olarak kullanır

52. Monoamin Etkileşimleri:
5-HT Salıverilmesinin NE İle Düzenlenmesi
NE
Somatodentritik Akson ucu
alfa – 1 R alfa-2 R
5-HT 5-HT

56. Monoamin Etkileşimleri:
NE Ve DA Salıverilmesinin 5-HT İle Düzenlenmesi
5-HT
5-HT2A (D+GABA) 5-HT2C (GABA)
NE/DA NE/DA

60. Depresyonda Monoamin Hipotezi
• Depresyonun biyolojik etyolojisi hakkındaki klasik
teori, depresyonun Monoamin Nörotransmiterlerinin
yetersizliğinden kaynaklandığını varsaymaktadır.
• İlk başta, Nörepinefrin ya da seratonin eksikliğinin
daha önemli olup olmadığı tartışılmış ve Dopamin
nispeten ihmal edilmiştir.
• Güncel Monoamin teorisi çeşitli beyin devrelerinde
tüm trimonoaminerjik nörotransmitter sistemini
ilgilendiren işlev bozukluğu olabileceğini ve semptom
profiline bağlı olarak değişik nörotranspiterlerin olaya
dahil olabileceğini ileri sürmektedir.

61. Monoamin Hipotezi, Monoamin
Reseptörleri Ve Gen Ekspresyonu
• Monoamin Hipotezi:
- NE/5-HT/DA Azalması
• Nörotransmitter Reseptör etkileşimi hipotezi:
- Nörotransmitter eksikliği
- Postsinaptik resptör up regülasyonu
• Moleküler ve hücresel hipotez
- BDNF’ de azalma
- Hipokampal hacimde azalma

65. Depresyonda Belirtiler Ve Devreler

81. TEŞEKKÜRLER…