Presentatie voor de meerdaagse JS Consultancy Training "De Overheid als Regisseur; wat betekent dit voor beleidsadvseurs in het sociaal domein", gehouden op maandag 22 februari 2016 te Amsterdam.

1. JS Consultancy – Training Overheid als Regisseur
Dag 2 – Regie in de Participatiesamenleving
Mark Verhijde, maandag 22 februari 2016

2. 9:30 – 10:00 uur Kennis maken, uitleg programma
10:00 – 11:00 uur De wereld van burgerparticipatie
11:00 – 13:00 uur Praktijk: Mindmap maken van casus burgerparticipatie
13:30 – 13:30 uur Lunchpauze
13:30 – 14:30 uur Regie: sterke burgerinitiatieven en hun strategieën
14:30 – 16:30 uur Praktijk: Stakeholders analyse maken van casus
16:30 – 17:00 uur Terugkoppelen en nabespreken, afsluiten
2

3.  Waarom participatie?
 Beleidsparticipatie
 Inspraak, meepraten, interactief proces
 Representativiteit: praat iedereen wel mee?
 Draagvlak: namens wie praat u mee?
 Inhoud: ervaringsdeskundig “het is uw straat”
 Goed te sturen, belangenafwegingen
3

4.  Meepraten op uitnodiging
 Projectmatige aanpak
 Goed te sturen, belangenafwegingen
 Resultaten en verwachtingen
 Kleine zaaltjes en grijze mannen
 Samen stickeren
 “Oh, wij zitten ook op Twitter…”
4

5. 5

6.  Iedere activiteit is uniek en vraagt om maatwerk
 Dat kan nooit bij ons! Dat kan alleen bij … (in te vullen)
 Daar gaan wij daar niet over, dat is van de samenleving
 Goed idee! En wat vinden je buren ervan?
 Als het om geld gaat, weten bewoners ons wel te vinden
 Sociale kwesties regelen we met onze wijkpartners
 Ik hoef niet in deze wijk te wonen, dus u bent aan zet
 Bewonersplannen? Die hebben toch helemaal geen kennis van zaken?
 Uiteindelijk moeten wij het weer opruimen…
6

7.  Projectmatig werken (naast eigenlijke activiteit of project)
 Recepten in Kookschrift Participatie Enschede 2006
 Verkennen: Informatie ophalen
 Vaststellen: Speelveld, spelers, speelstijl en spelregels
 Probleemanalyse, randvoorwaarden, oplossingen en valkuilen, gedragen besluit
 Uitvoeren en onderhouden
 Evalueren op doelen
7

8. WOP “Was ik maar een Brinker”
 Participatie bij gebiedsontwikkeling
 Comakers centraal
 Programmasturing
 Openbare ruimte belangrijk
 Voorzieningen Compagnie
 Nieuw Noaberschap
8

9. Participatief Bezuinigingen Zwembaden Twenterand
 3 openluchtbaden, 1 overdekt zwembad
 Fors jaarlijks tekort op exploitaties
 Andres C.S. met burgerparticipatie
 Werkgroep, toegang tot alle informatie
 Prijsvraag over toekomst zwembaden
 Enquête en interviews
9

10. Veilinghuis Enschede Zuid
 Kader: budget voor wijk
 Eigen activiteiten
 Onderhandelen, tegenprestatie
 Wat doe je voor je buren?
 Arena organiseren
10

11.  Burgerparticipatie goed projectmatig te combineren
 Duidelijke kaders nodig voor burgerparticipatie
 Verwachtingsmanagement erg belangrijk
 Valkuilen:
 Planning en tijdsdruk
 Meepraten en draagvlak
 Gunnen of niet gunnen
 Winst:
 Inbreng van burgers geeft een ‘beter’ eindproduct
 Betrokken burgers en relatiemanagement
11

12. 12

13. 13
 WRR (2012):Vertrouwen in Burgers
 BZK: Help (!) een burgerinitiatief
Beleidsparticipatie Maatschappelijke
participatie
Maatschappelijke
initiatieven
Meepraten Meedoen Zelf doen
Overheid > Burgers Instellingen > Burgers Burgers > Burgers
Verbreden naar ieder
beleidsterrein
Vernieuwen en kansen
bieden voor kwetsbaren
Verwelkomen en verbinden

14.  Aanwezigheid van trekkers en verbinders
 Respect: burgers willen serieus genomen worden
 Beleidsmakers (ook politici): nieuw evenwicht tussen loslaten en steunen
14
 Creëren van tegenspel: niet alleen ruimte maken, maar actief uitnodigen tot
 Versterken van alledaagse invloed
 Stimuleren maatschappelijk verkeer: B2B (burger-burger)

15.  Participatiesamenleving – leven en werken in netwerken
 Minder geld bij de traditionele partijen – dus bezuinigingen – kerntaken
 Enorme invloed van sociale media – betekenis geven
 Compleet eigenaarschap – lusten en lasten voor eigen rekening
 Maatschappelijke initiatieven – koplopers en achterblijvers
 Doe-democratie – ruimte nemen en krijgen
15

16. Buurtbeheerbedrijf Sluisdijk, Den Helder
 Andries Pruiksma
 Groen onderhoud, vegen en borstelen
 Prestatiecontract gemeente
 Tweede levens materiaal en mensen
 Eenvoudig werken
 Innovaties
16

17. Taaltuin Spangen
 Fenneke Hordijk
 Kunstenaar/Neerlandicus
 Zelf alle toestellen ontworpen
 Acht jaar aan het werk
 Kinderen spelen te weinig / taalachterstand
 Burgemeester opening
17

18. Stichting Cliënten Initiatieven, Doetinchem
 Everdien Boesveld
 Mensen met psychische kwetsbaarheid
 Dagbesteding
 (K)ook samen
 Wil je ook groeien?
 Stadskamer
18

19.  Maatschappelijke initiatieven als vorm van actief burgerschap
 Betreft groot aantal onderwerpen en thema’s
 Eigenaarschap staat centraal
 Mogelijkheden voor samenwerking en co-creatie
 Ondernemerschap is noodzakelijk
 Continuïteit - Het lukt niet altijd
 Nieuwe opgave voor traditionele partijen (gemeente, woningcorporatie)
19

20. 20

21.  Doel opdracht: inventariseren en bevragen eigen casussen
 Methode: Mindmap maken (luie variant)
 Elja van der Born: Neder-Betuwe bibliotheek Rivierenland
 Marloes Braam: Neder-Betuwe 2e lijn instellingen en/of vrijwilligerswerk
 Mounia el Mouden: Apeldoorn Sportagenda
21

22.  Centraal: wat is er aan de hand?
 Om welke vorm van burgerbetrokkenheid gaat het?
 Wat is te bereiken doel of resultaat?
 Wat is er goed aan? Wat is juist lastig of vervelend?
 Waar lijkt het op?
 Wat vraagt het van jou? Van je team/afdeling/organisatie?
22

23. 23

24.  ‘Sterke burgerinitiatieven’ en hun trekkers
 Droom, focus op resultaten, operationele capaciteit
 Netwerk: zakelijke partners, fans en ambassadeurs
 Strategieën: Hoe gaat men om met overheden?
 Meebewegen
 Verbergen
 Verzetten
 Aanvallen
 Rolvastheid en verwachtingen
24

25.  Theo van Wijk
 Architect en bewoner
 1986 – onder het luik
 2000 jaar geschiedenis
 Zichtbaar maken
 Drukste plek in Utrecht
 Bus rijdt erover heen
 Toeristische attractie
25

26. 26

27.  Rob Keizer
 Kleinschalig wonen met zorg
 Dorpsinitiatief
 Wijkt af van wet- en regelgeving
 Alternatief afsprakenstelsel
 IGZ toezichthouder: spannend
27

28.  Theodoor van Leeuwen
 Voedseltuin (1e van 6 stuks)
 Gewassen voor voedselbanken
 Vrijwilligers met groene vingers
 Regelzaken zijn voor gemeente
28

29.  Jos Reinders
 Atelierstichting
 Kunstenaars van waarde voor de wijk
 Multiply by Sharing
 Community art
 Soep met een verhaal
29

30. 30

31. 31
Verzetten Aanvallen
Verbergen Meebewegen

32. 32
Verzetten Aanvallen
Verbergen Meebewegen
Actief
Passief
Binnen Buiten

33. 33
Verzetten
Villanueva
Aanvallen
DOMunder
Verbergen
‘t Zorghuus
Meebewegen
Werkplaats K
Actief
Passief
Binnen
Buiten

34.  Onderscheid sterke burgerinitiatieven en ‘klein grut’
 Strategisch denken en werken, aanpak burgerinitiatief herkennen
 Eigen rol, doel en inzet vaststellen
 Zelf kiezen, anders doet de buitenwereld dat voor jou
 Omgaan met vier gezichten van overheid
 Rechtmatige overheid
 Presterende overheid
 Network Governance
 Responsieve overheid
 Rolvastheid is belangrijk, afwijken mag
34

35. Presterende
overheid
Network
Governance
Rechtmatige
overheid
Responsieve
overheid
Van buiten
naar binnen
Van binnen
naar buiten
Resultaten
Randvoorwaarden

36.  Doel opdracht: in beeld brengen van belangen (wensen en weerstanden) bij
diverse betrokken partijen
 Inclusief maatschappelijke initiatieven en bewonersgroepen
 Gebruik informatie van Mindmap
 Noem personen en organisaties
 Waardeer de onderlinge relaties
 “Hoe kan ik iemand blij maken”,“Van wie heb ik geen last”
36

37.  Sterke burgerinitiatieven zijn in principe stakeholders
 Herken hun strategie
 Maak eigen rol en positie duidelijk
 Onderhandel met partijen
 Zorg voor een transparant proces
 Let op vier perspectieven overheid
37

38.  Mark Verhijde - Interim programmamanager en adviseur stedelijke ontwikkeling
 E mark.verhijde@gmail.com
 M +31 652653005
 W www.markverhijde.nl
38