Związki między informatologią a zarządzaniem informacji w przedsiębiorstwie z uwzględnieniem najnowszych tendencji

1. Organizacja informacji w informatologii.
Stan obecny i kierunki rozwoju
Dr hab. Marek Nahotko

2. Wiedza czy informacja?
Co można organizować – obiektywizm vs. subiektywizm
Wiedza
 Wiedza to przekonanie
uznawane za prawdę [Platona]
 Wiedza określa możliwości
podmiotu do działania i
przystosowania się do świata,
w którym żyje [pragmatyczne i
materialistyczne teorie wiedzy]
 Wiedza to znawstwo rzeczy i
umiejętności w określonej
dziedzinie pozyskane przez
uczenie się [Oxford English
Dictionary]
 Wiedza to zbiór informacji wraz
z umiejętnością ich
wykorzystania [WEP]
Informacja
 Informacja to powiadomienie
kogoś o czymś,
zakomunikowanie czegoś [SJP]
 Informacja to każdy czynnik
zmniejszający stopień
niewiedzy o badanym zjawisku
umożliwiający człowiekowi,
innemu organizmowi żywemu
lub urządzeniu na lepsze
przystosowanie się do
otoczenia i sprawniejsze
działanie [cybernetyka]
 Informacja to każdy sposób
(wzorzec) organizacji materii
[ogólna teoria systemów]
2 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

3. Informacja to fenomen niejednorodny
 Różne poziomy integracji → różne formy fenomenu
informacji;
 Różne dyscypliny informacyjne badają informacją na
różnych poziomach integracji:
 Informatyka: bity, bajty,
 Wyszukiwanie informacji: ciągi znaków, dane, struktury
danych,
 Informatologia: dokumenty jako „kontenery informacji”.
 Informacja ma różne poziomy organizacji, wokół
których budowane są różne teorie i rozwijane różne
praktyki.
T. Wilson, 2002
3 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

4. Informatologia a zarządzanie informacją
ZIP2016, Warszawa 16.06.20164
 Informatologia (nauka o informacji), ang. Information
Science, Information Studies= dyscyplina naukowa,
nauka;
 Zarządzanie informacją, ang. Information Management=
działalność, praktyka;
 Terminologia:
 Zarządzanie informacją = informacja w zarządzaniu?
 Zarządzanie informacją vs. Organizacja informacji,
 Zarządzanie wiedzą, organizacja wiedzy.
 Informatologia oferuje podstawy i perspektywę
teoretyczną (humanistyczną, jedną z możliwych) dla
uchwycenia, zrozumienia, a także udoskonalenia
obiektów, procesów i zjawisk z zakresu zarządzania
informacją.

5. Przewidywania przyszłości
 „ENIAC waży 30 ton, jednak w przyszłości komputery nie powinny
przekroczyć wagi 1,5 tony.” Popular Mechanics, 1949
 „Sądzę, że istnieje rynek światowy dla około pięciu komputerów.” Thomas
Watson, prezes IBM, 1949
 „Latające maszyny cięższe niż powietrze nie są możliwe.” Lord Kelvin,
prezydent, The Royal Society, 1895.
 „Człowiek nigdy nie wyląduje na księżycu, bez względu na przyszły rozwój
nauki” Dr. Lee De Forest, wynalazca triody, ojciec telewizji, 1926.
 „Wszystko co mogło być wynalezione, zostało już wynalezione” Charles H.
Duell*, Komisarz, Urząd Patentowy USA, 1899.
 „Nikt nigdy nie będzie potrzebował więcej niż 640 kB pamięci w komputerze
osobistym.” Bill Gates, Microsoft, 1981.
 Prognozy krótkoterminowe, polegające na ekstrapolacji stanu
bieżącego nie uwzględniają innowacji zaburzających;
 Subiektywny przegląd tendencji.
5 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

6. Środowisko informacji wg IFLA
Tendencje najwyższego poziomu ogólności
6 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

7. „Jesteśmy w takim punkcie
relacji pomiędzy tendencjami,
że powstają istotne
wątpliwości co do działalności
informacyjnej prowadzonej w
nowym środowisku
informacyjnym”
Integracja środowiska informacyjnego
7 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

8. Integracja funkcjonalna
 Obecnie zwykle stosowane są odrębne systemy (np.
CRM, intranet, MI, ERP, media społecznościowe) do
obsługi poszczególnych potrzeb informacyjnych;
 Tendencja: integracja gromadzenia informacji i
oprogramowania analitycznego z innymi funkcjami
organizacji lub przynajmniej utworzenie wspólnego
punktu dostępu;
 Problem współdziałania (interoperacyjności) danych.
8 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

9. Trend 1: Dostęp do informacji
 Kompetencje informacyjne: umiejętność odróżniania informacji wartościowej
od treści pod wpływem projektów społecznych, politycznych, komercyjnych,
ekstremistycznych: automatyzacja oceny?
 Rozszerzanie zasięgu: miliardy użytkowników Internetu z krajów
rozwijających się zmieniają cyfrowy świat;
 Mobilny dostęp do cyfrowych treści osłabia tradycyjne pojęcie własności
oparte na statycznych prawach do treści w jednej lokalizacji;
 Rozerwanie tradycyjnego łańcucha informacji. Granica między producentem
a konsumentem informacji zanika, co dodatkowo komplikuje problemy
własności: prosument?
 Sprzeczność między własnością intelektualną a innowacyjnością;
 Techniczne ograniczanie dostępu do treści objętych prawami autorskimi
staje się przestarzałe, gdyż powstają nowe modele biznesowe, oparte na
entuzjastycznym tworzeniu, konsumowaniu, rozpowszechnianiu,
modyfikowaniu treści na różnych platformach;
 Kto jest właścicielem informacji, gdy jest ona powszechnie dostępna?
9 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

10. Trend 1 w zarządzaniu informacją
 Information governance
 Zestaw struktur, polityk, procedur, procesów i sterowania dla zarządzania informacją na
poziomie przedsiębiorstwa;
 Zapewnia równowagę między rozbieżnymi celami: włączenie informacji do aktywów firmy i
redukcja ryzyka informacyjnego;
 Nowe podejście do zgodności, kategoryzacji i zachowania informacji;
 Proaktywna organizacja informacji w całym biznesowym cyklu życia;
 Organizacje digital-first;
 Obsługa informacji poza standardowymi rekordami.
 Analityka biznesowa (Business inteligence, BI)
 Obsługa procesów dane → informacja → wiedza;
 Integracja danych w hurtowniach danych;
 Stosowanie narzędzi analitycznych (np. OLAP, data mining);
 BI nowej generacji z nowymi narzędziami analitycznymi: samoobsługa, lepsze wspomaganie
procesu decyzyjnego.
 Otwarte standardy
 Platformy otwartych technologii stosowane zwłaszcza w sektorze publicznym, wspomagane
przez agendy rządowe;
 Otwarte standardy wspomagają archiwizację, dostęp i współdziałanie;
 Open source obniża koszty i zmniejsza uzależnienie od dostawcy i platformy.
10 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

11. Trend 2: Edukacja online
 Gwałtowny wzrost szkoleń online, także
nieformalnych, redukcja kosztów, wzrost
dostępności;
 Uczenie się przez całe życie odpowiedzią na
globalizację ekonomii i zmiany technologiczne;
 Edukacja w zakresie kompetencji informacyjnych,
lokalizacji i oceny informacji;
 Automatyczne tworzenie dokumentów z
gromadzonych treści;
 Maszynowe tłumaczenia i interpretacja;
 OA do publikacji i danych naukowych – czy danych
biznesowych?
11 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

12. Trend 2 w zarządzaniu informacją:
Automatyzacja organizacji danych
 Automatyzacja gromadzenia danych
 Gromadzenie danych online w czasie rzeczywistym, co zwiększa
przewagę konkurencyjną;
 Minimalizacja interfejsów użytkownika;
 Outsourcing prac;
 Automatyczna kategoryzacja informacji
 Automatyzacja kategoryzacji dla treści rutynowych, masowych,
przewidywalnych;
 Automatyzacja kategoryzacji łączy potrzeby zgodności z priorytetami
biznesowymi;
 Automatyzacja kategoryzacji powiązana z parametryzowanymi zasadami
przechowywania i usuwania informacji, oparta na dokumentowanych
politykach.
 Automatyzacja analiz informacji
 Związki big data z badaniami marketingowymi;
 Stosowanie zaawansowanych narzędzi statystycznych, modelowania i
wizualizacji.
12 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

13. Trend 3: Prywatność i ochrona danych
 Gromadzenie danych dla profilowania osób i grup
 Śledzenie aktywności osób i grup przez monitoring
danych komunikacyjnych;
 Regulacje prawne Internetu na poziomie krajowym
utrudniają tworzenie spójnych standardów prywatności i
ochrony danych;
 Ekshibicjonizm w sieci: prywatne dane masowo
udostępniane vs. „prawo do bycia zapomnianym”;
 Równoważenie potrzeby sieciowej aktywności,
twórczości i komunikowania z ponoszeniem ryzyka
wynikającego z życia w permanentnej inwigilacji;
 Tworzenie „miejsc bezpiecznych” zarówno fizycznych, jak
i wirtualnych.
13 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

14. Trend 3 w zarządzaniu informacją:
Długotrwała ochrona cyfrowa
 Ocena ryzyka utraty informacji (starzenie się sprzętu,
oprogramowania, formatów);
 Zasady ochrony: migracja, konwersja, stosowanie
otwartych standardów;
 Przejście na nowe systemy zawsze stwarza
niebezpieczeństwo utraty danych;
 Coraz częściej zdarza się brak dostępności do
danych z XX w.;
 Otoczenie prawne: np. General Data Protection
Regulation (GDPR) w EU;
 Przejście od ochrony wejść i centrów danych do
ochrony poziomu danych.
14 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

15. Trend 4: Zmiana autorytetów
 Lepsza komunikacja i wspólne działania
(glokalizacja);
 Stosowanie symulowanych środowisk cyfrowych
pozwala testować konsekwencje decyzji, np.
ekonomicznych lub politycznych;
 Przekształcenie partii politycznych w ruchy
ukierunkowane na pojedyncze cele (facebook);
 Władza nie usankcjonowana wyborami lecz
otwartością i transparentnymi celami wspieranymi
technologiami informacyjnymi;
 Big data wspomaga proces decyzyjny w wielu
dziedzinach, w tym w biznesie.
15 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

16. Trend 4 w zarządzaniu informacją
 Big data
 Duże, zmienne i różnorodne zbiory danych;
 Analiza big data – trudna, ale efekt wartościowy;
 W wyniku analizy tworzona jest nowa informacja, służąca wspomaganiu
decyzji, odkrywaniu nowych zjawisk oraz optymalizacji procesów.
 Świadomość zmian
 Najwyższe kierownictwo coraz częściej ma świadomość znaczenia
tworzonych i przetwarzanych danych;
 Rola Chief Digital Officer (CDO): wykorzystanie najnowszej technologii do
tworzenia inteligentniejszych produktów i bezkolizyjnych usług dla
klientów;
 Dane potrzebne są do analizy i wykorzystania korzyści konkurencyjnych;
 Zmiany dotyczą wszystkich gałęzi przemysłu, nie tylko wysokich
technologii;
 Trudne decyzje organizacyjne: komu podlega CDO: CEO, CMO, czy
może CIO?
16 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

17. Trend 5: Ekonomia informacji
 Urządzenia mobilne: powszechny dostęp do
informacji;
 Sztuczna inteligencja: rozpoznawanie głosu,
tłumaczenia i maszynowa interpretacja;
 Wizualizacja informacji (np. jako część BI);
 Internet of Things w chmurze z LOD (ontologie);
 Sieć usuwa część korzyści konkurencyjnych,
związanych z lokalizacją;
 Globalna ekonomia sieciowa wspomaga rozwój firm
krajów mniej rozwiniętych.
17 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

18. Trend 5 w zarządzaniu informacją
 Platformy społecznościowe i chmurowe
 Platformy biznesowe typu SaaS, takie jak: miejsca wymiany dokumentów,
platformy społecznościowe dla współpracy wewnętrznej i zewnętrznej,
platformy marketingowe, systemy zarządzania relacjami z klientem,
narzędzia księgowości i zarządzania kosztami;
 Trudności z przenoszeniem systemów tradycyjnych do chmury;
ostrożność managerów;
 Czasem brak możliwości obsługi dokumentów nowego typu (np. twitty,
strony Web);
 LOD i metadane jako ontologie.
 Internet of Things (IoT) – Internet of Everything (IoE)
 Przedmioty mogą gromadzić, przetwarzać lub wymieniać dane za
pośrednictwem sieci komputerowej: urządzenia domowe, odzież, budynki,
pojazdy, implanty medyczne…
 Zdalna kontrola sieciowa;
 Integracja świata fizycznego i sieci wirtualnych;
 Poprawa efektywności, dokładności, ekonomiczności;
 Chmura danych jako platforma dla IoT → IoE.
18 ZIP2016, Warszawa 16.06.2016

19. Wnioski
ZIP2016, Warszawa 16.06.201619
 Zjawiska i tendencje dostrzegane w ZIP są częścią
zjawisk ogólniejszych;
 Środowisko informacyjne, również w biznesie
cechuje się dużą dynamiką i innowacyjnością, co
utrudnia prognozowanie przyszłości;
 Informatologia i ZI mogą i powinny nawzajem się
inspirować poprzez wymianę pomysłów dotyczących
stosowanych procedur, technologii itp.;
 Informacja jest jednym z najważniejszych surowców,
aktywów intelektualnych współczesnego świata.

20. ZIP2016, Warszawa 16.06.201620
Dziękuję za uwagę! marek.nahotko@uj.edu.pl