Suche senden
Hochladen
Geo medeelel danzanchadav 2021 01-20
•
0 gefällt mir
•
127 views
GeoMedeelel
Folgen
Avarga Toson Lake
Weniger lesen
Mehr lesen
Wissenschaft
Melden
Teilen
Melden
Teilen
1 von 27
Empfohlen
үйл ажиллагааны тайлан бичих ерөнхий загвар 03
үйл ажиллагааны тайлан бичих ерөнхий загвар 03
Mtuya.hsum
ч.алтанцэцэг
ч.алтанцэцэг
altaa e
боловсрол гэж юу вэ
боловсрол гэж юу вэ
Turu Turuu
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
tsewegmed
ангилсан асуултууд
ангилсан асуултууд
Nomun Bukh-Ochir
эсээ бичлэг
эсээ бичлэг
baynaa82
монголын үе
монголын үе
Э. Хүрэлбаатар
навчаар ус уурших
навчаар ус уурших
Sugar Gonchigdanzan
Empfohlen
үйл ажиллагааны тайлан бичих ерөнхий загвар 03
үйл ажиллагааны тайлан бичих ерөнхий загвар 03
Mtuya.hsum
ч.алтанцэцэг
ч.алтанцэцэг
altaa e
боловсрол гэж юу вэ
боловсрол гэж юу вэ
Turu Turuu
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
м.х 2 р ангийн хөтөлбөр
tsewegmed
ангилсан асуултууд
ангилсан асуултууд
Nomun Bukh-Ochir
эсээ бичлэг
эсээ бичлэг
baynaa82
монголын үе
монголын үе
Э. Хүрэлбаатар
навчаар ус уурших
навчаар ус уурших
Sugar Gonchigdanzan
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
Sainbuyn Baagii
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
tsbmb
экологийн тулгамдсан асуудал
экологийн тулгамдсан асуудал
davaa627
лекц 3 дэлхийн дотоод бүтэц
лекц 3 дэлхийн дотоод бүтэц
Davaa-Ochir Azzaya
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
byambka1
гар угаах дараалал
гар угаах дараалал
delgerya
сху
сху
Dejima
хичээл №1
хичээл №1
enhuush_99
Хичээлийн төлөвлөлт ба хүүхдийн хөгжил
Хичээлийн төлөвлөлт ба хүүхдийн хөгжил
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
титэм үг цуврал 1
титэм үг цуврал 1
Dorjsuren Ochir
Biology 9grade-2
Biology 9grade-2
school14
Jimsnii angilal
Jimsnii angilal
Enkhgerel Dandar
Esse bichix zaavar
Esse bichix zaavar
Batsuren Tsagaan
Tavan saihan1
Tavan saihan1
aajuu79
монголчуудын угсаа гарвал, тархац
монголчуудын угсаа гарвал, тархац
Sainbuyn Baagii
нэгж хичээлийн хөтөлбөр отгоо
нэгж хичээлийн хөтөлбөр отгоо
bilig_01
ареалийн арга түүнийг ашиглах
ареалийн арга түүнийг ашиглах
Enkhuush Erdene-ochir
үнэлгээний онолын үндэслэл
үнэлгээний онолын үндэслэл
tungalag
авиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёс
sanjaamongol
"Өгүүлбэртэй бодлогыг хэрчмийн аргаар бодох" нэгж хичээлийн хөтөлбөр
"Өгүүлбэртэй бодлогыг хэрчмийн аргаар бодох" нэгж хичээлийн хөтөлбөр
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
З.Батжаргал "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн асуудлууд"
З.Батжаргал "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн асуудлууд"
Unuruu Dear
Enviromental issues
Enviromental issues
Jargal Jambal
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
Sainbuyn Baagii
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
tsbmb
экологийн тулгамдсан асуудал
экологийн тулгамдсан асуудал
davaa627
лекц 3 дэлхийн дотоод бүтэц
лекц 3 дэлхийн дотоод бүтэц
Davaa-Ochir Azzaya
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
byambka1
гар угаах дараалал
гар угаах дараалал
delgerya
сху
сху
Dejima
хичээл №1
хичээл №1
enhuush_99
Хичээлийн төлөвлөлт ба хүүхдийн хөгжил
Хичээлийн төлөвлөлт ба хүүхдийн хөгжил
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
титэм үг цуврал 1
титэм үг цуврал 1
Dorjsuren Ochir
Biology 9grade-2
Biology 9grade-2
school14
Jimsnii angilal
Jimsnii angilal
Enkhgerel Dandar
Esse bichix zaavar
Esse bichix zaavar
Batsuren Tsagaan
Tavan saihan1
Tavan saihan1
aajuu79
монголчуудын угсаа гарвал, тархац
монголчуудын угсаа гарвал, тархац
Sainbuyn Baagii
нэгж хичээлийн хөтөлбөр отгоо
нэгж хичээлийн хөтөлбөр отгоо
bilig_01
ареалийн арга түүнийг ашиглах
ареалийн арга түүнийг ашиглах
Enkhuush Erdene-ochir
үнэлгээний онолын үндэслэл
үнэлгээний онолын үндэслэл
tungalag
авиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёс
sanjaamongol
"Өгүүлбэртэй бодлогыг хэрчмийн аргаар бодох" нэгж хичээлийн хөтөлбөр
"Өгүүлбэртэй бодлогыг хэрчмийн аргаар бодох" нэгж хичээлийн хөтөлбөр
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Was ist angesagt?
(20)
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
монгол хэлний үүсэл хөгжил, хэлбэрүүд 3 р баг №5
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
экологийн тулгамдсан асуудал
экологийн тулгамдсан асуудал
лекц 3 дэлхийн дотоод бүтэц
лекц 3 дэлхийн дотоод бүтэц
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
гар угаах дараалал
гар угаах дараалал
сху
сху
хичээл №1
хичээл №1
Хичээлийн төлөвлөлт ба хүүхдийн хөгжил
Хичээлийн төлөвлөлт ба хүүхдийн хөгжил
титэм үг цуврал 1
титэм үг цуврал 1
Biology 9grade-2
Biology 9grade-2
Jimsnii angilal
Jimsnii angilal
Esse bichix zaavar
Esse bichix zaavar
Tavan saihan1
Tavan saihan1
монголчуудын угсаа гарвал, тархац
монголчуудын угсаа гарвал, тархац
нэгж хичээлийн хөтөлбөр отгоо
нэгж хичээлийн хөтөлбөр отгоо
ареалийн арга түүнийг ашиглах
ареалийн арга түүнийг ашиглах
үнэлгээний онолын үндэслэл
үнэлгээний онолын үндэслэл
авиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёс
"Өгүүлбэртэй бодлогыг хэрчмийн аргаар бодох" нэгж хичээлийн хөтөлбөр
"Өгүүлбэртэй бодлогыг хэрчмийн аргаар бодох" нэгж хичээлийн хөтөлбөр
Ähnlich wie Geo medeelel danzanchadav 2021 01-20
З.Батжаргал "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн асуудлууд"
З.Батжаргал "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн асуудлууд"
Unuruu Dear
Enviromental issues
Enviromental issues
Jargal Jambal
Бэлчээрийн менежмент (Төв аймгийн Сүмбэр сумын жишээн дээр)
Бэлчээрийн менежмент (Төв аймгийн Сүмбэр сумын жишээн дээр)
GreengoldMongolia
уур амьсгалын өөрчлөлт
уур амьсгалын өөрчлөлт
Zaya Shirentogtokh
монгол орны экологийн тулгамдсан асуудлууд
монгол орны экологийн тулгамдсан асуудлууд
tuugiituugii
бие даалт иргэний хамгаалалт
бие даалт иргэний хамгаалалт
Солонго Радуга
бие даалт иргэний хамгаалалт
бие даалт иргэний хамгаалалт
Солонго Радуга
цөлжилт
цөлжилт
Onobold Odgerel
Buyan nugel-energiin huuli
Buyan nugel-energiin huuli
Эрдэнэцогт Амар
Globalwarming 3
Globalwarming 3
Altankhuyag Battuvshin
Lects10
Lects10
Мөнх- Очир
Lects10
Lects10
Мөнх- Очир
дэлхийн усны өдөр 2009
дэлхийн усны өдөр 2009
bolortssetseg
Дархан сумын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх замаар агаарын бохирдолыг багас...
Дархан сумын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх замаар агаарын бохирдолыг багас...
Ankhbileg Luvsan
Lects12
Lects12
Мөнх- Очир
11
11
88303832
Ашиглалт хамгаалал.
Ашиглалт хамгаалал.
М. Мөнхжавхлан
Д.Оюунхорол "Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх ар...
Д.Оюунхорол "Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх ар...
Unuruu Dear
Lekts 14
Lekts 14
bhishgee
монгол улсын байгалийн нөхцлийн аж ахуйд үзүүлэх нөлөө
монгол улсын байгалийн нөхцлийн аж ахуйд үзүүлэх нөлөө
Yadmaa Vic
Ähnlich wie Geo medeelel danzanchadav 2021 01-20
(20)
З.Батжаргал "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн асуудлууд"
З.Батжаргал "Уур амьсгалын өөрчлөлт, тогтвортой хөгжлийн асуудлууд"
Enviromental issues
Enviromental issues
Бэлчээрийн менежмент (Төв аймгийн Сүмбэр сумын жишээн дээр)
Бэлчээрийн менежмент (Төв аймгийн Сүмбэр сумын жишээн дээр)
уур амьсгалын өөрчлөлт
уур амьсгалын өөрчлөлт
монгол орны экологийн тулгамдсан асуудлууд
монгол орны экологийн тулгамдсан асуудлууд
бие даалт иргэний хамгаалалт
бие даалт иргэний хамгаалалт
бие даалт иргэний хамгаалалт
бие даалт иргэний хамгаалалт
цөлжилт
цөлжилт
Buyan nugel-energiin huuli
Buyan nugel-energiin huuli
Globalwarming 3
Globalwarming 3
Lects10
Lects10
Lects10
Lects10
дэлхийн усны өдөр 2009
дэлхийн усны өдөр 2009
Дархан сумын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх замаар агаарын бохирдолыг багас...
Дархан сумын ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх замаар агаарын бохирдолыг багас...
Lects12
Lects12
11
11
Ашиглалт хамгаалал.
Ашиглалт хамгаалал.
Д.Оюунхорол "Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх ар...
Д.Оюунхорол "Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх ар...
Lekts 14
Lekts 14
монгол улсын байгалийн нөхцлийн аж ахуйд үзүүлэх нөлөө
монгол улсын байгалийн нөхцлийн аж ахуйд үзүүлэх нөлөө
Mehr von GeoMedeelel
Intro mga mon_15mar22
Intro mga mon_15mar22
GeoMedeelel
Presentation 20220316 nandia
Presentation 20220316 nandia
GeoMedeelel
Developer community -remote-sensing.pptx
Developer community -remote-sensing.pptx
GeoMedeelel
Intro mga mon_18feb22
Intro mga mon_18feb22
GeoMedeelel
Agriculture drone intro
Agriculture drone intro
GeoMedeelel
Drone 20201216
Drone 20201216
GeoMedeelel
Intro mga 15dec2021 (1)
Intro mga 15dec2021 (1)
GeoMedeelel
Unisec global mongolia
Unisec global mongolia
GeoMedeelel
Bayanmunkh geomeeting
Bayanmunkh geomeeting
GeoMedeelel
Intro mga mon_19jan2021
Intro mga mon_19jan2021
GeoMedeelel
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
GeoMedeelel
Bayanmunkh geomeeting (1)
Bayanmunkh geomeeting (1)
GeoMedeelel
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
GeoMedeelel
Intro mga mon_19jan2021
Intro mga mon_19jan2021
GeoMedeelel
Chcnav moblie mapping solution2
Chcnav moblie mapping solution2
GeoMedeelel
5 d world_v5-19
5 d world_v5-19
GeoMedeelel
Intro mga 18may2021
Intro mga 18may2021
GeoMedeelel
Intro mga 14apr2021
Intro mga 14apr2021
GeoMedeelel
Demonstration of super map ai gis technology
Demonstration of super map ai gis technology
GeoMedeelel
Supermap gis 10i(2020) ai gis technology v1.0
Supermap gis 10i(2020) ai gis technology v1.0
GeoMedeelel
Mehr von GeoMedeelel
(20)
Intro mga mon_15mar22
Intro mga mon_15mar22
Presentation 20220316 nandia
Presentation 20220316 nandia
Developer community -remote-sensing.pptx
Developer community -remote-sensing.pptx
Intro mga mon_18feb22
Intro mga mon_18feb22
Agriculture drone intro
Agriculture drone intro
Drone 20201216
Drone 20201216
Intro mga 15dec2021 (1)
Intro mga 15dec2021 (1)
Unisec global mongolia
Unisec global mongolia
Bayanmunkh geomeeting
Bayanmunkh geomeeting
Intro mga mon_19jan2021
Intro mga mon_19jan2021
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
Bayanmunkh geomeeting (1)
Bayanmunkh geomeeting (1)
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
хиймэл дагуулын мэдээ ашиглан ойн биомассийг тооцох 12 25
Intro mga mon_19jan2021
Intro mga mon_19jan2021
Chcnav moblie mapping solution2
Chcnav moblie mapping solution2
5 d world_v5-19
5 d world_v5-19
Intro mga 18may2021
Intro mga 18may2021
Intro mga 14apr2021
Intro mga 14apr2021
Demonstration of super map ai gis technology
Demonstration of super map ai gis technology
Supermap gis 10i(2020) ai gis technology v1.0
Supermap gis 10i(2020) ai gis technology v1.0
Geo medeelel danzanchadav 2021 01-20
1.
АВАРГА ТОСОН НУУРЫН
ГАЗРЫН БҮРХЭВЧИЙН ӨӨРЧЛӨЛТ, ХҮНИЙ ЭРЧИМТЭЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ НӨЛӨӨЛӨЛ Г. Данзанчадав, М. Уртнасан (PhD) 2021.01.20
2.
АГУУЛГА 1. ҮНДЭСЛЭЛ 2. ЗОРИЛГО,
ЗОРИЛТ 3. АРГАЗҮЙ 4. ҮР ДҮН 5. ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ 6. ДҮГНЭЛТ
3.
СУДАЛГААНЫ ҮНДЭСЛЭЛ Даян дэлхийн
уур амьсгалын өөрчлөлт, эдийн засгийн эрчимтэй үйл ажиллагаа, хүн амын өсөлт зэргээс улбаалж байгалийн нөөцийн зохисгүй хэрэглээнээс шалтгаалсан газрын бүрхэвч, газар ашиглалтын өөрчлөлт нь дэлхий нийтэд тулгамдсан асуудал болсоор байгаа бөгөөд Монголын тэгш өндөрлөгийн бүс нутагт ч тодорхой хэмжээгээр илэрч байна (Nacun, B, 2018, Liu Y, 2013, John R, Chen J, Lu N. 2009). Эрт дээр үеэс хүн төрөлхтний хэрэглэж ирсэн байгалийн чухал хүчин зүйлийн нэг бол эмчилгээний нуурууд юм. Дэлхийн улс орнууд өөрийн нутаг дэвсгэрт байгаа нууруудын шаврыг судлан, тэдгээрийг аль болох зөв зохистой хаягдалгүй ашиглах, ашигласан шавраас биологийн идэвхт бэлдмэл хийх зэрэг ажлуудыг судалгаа шинжилгээний өндөр түвшинд явуулж иржээ (Г.Долмаа, УБ 2012). Монгол улсад олон улсын үнэлэмж хангахуйц 130 гаруй халуун, хүйтэн рашааны орд байгаагийн дотор халуун рашаан 42, нүүрс хүчлийн хийтэй хүйтэн рашааны орд 60 гаруй, байгалийн халуун уур бүхий рашаан 1 байгаагаас гадна эмчилгээний лаг, наанги шавартай 40 гаруй нуур, шаврын орд газар байна (Ж.Цэрэнсодном УБ. 2000, 141 х). Газар ашиглалт, газрын бүрхэвчийн өөрчлөлт нь хүний үйл ажиллагаа болон хүрээлэн буй орчны хоорондын харилцан үйлчлэлийн хамгийн чухал үзүүлэлт юм (Desta H, 2017).
4.
4 СУДАЛГААНЫ ҮНДЭСЛЭЛ
5.
СУДАЛГААНЫ ҮНДЭСЛЭЛ
6.
СУДАЛГААНЫ ҮНДЭСЛЭЛ Аварга тосон
нуур нь 1970 оноос хойш өнөөг хүртэл идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа эмчилгээний төрлийн экологийн үйлчилгээ үзүүлдэг. Сүүлийн 20-оод жил жуулчны баазууд тасралтгүй нэмэгдсээр байгаа бөгөөд 2005 онд 205 ААН байсан бол 2018 оны статистик тоо баримтад 250 гаруй аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулах бүртгэлтэй бөгөөд 2019 онд уг нууранд 25000 үйлчлүүлэгч үйлчлүүлсэн байна. Үүнийг даган нуур орчмын газар ашиглалт/газрын бүрхэвчид ихээхэн өөрчлөлт орж байна. Иймээс шийдвэр гаргах түвшний байгууллагаас нуурын ашиглалтын менежментийг төлөвлөхөд суурь судалгаа дутмаг учраас авч буй арга хэмжээ төдийлөн үр дүнд хүрч чадахгүй байна. Бидний энэхүү судалгаагаар Эмгүй эмчилгээг чухалчилж байгаа өнөө үед Монголд төдийгүй олон улсад ховорт тооцогдож байгаа эмчилгээний нуурын байгаль орчны нөлөөллийн судалгааг хийж ирээдүйд аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх үйл ажиллагаа тогтвортой явуулах, байгалийн онцлог тэдгээрийг бохирдуулахаас урьдчилан сэргийлэх, цаашлаад хүрээлэн буй орчинд үүсгэж болзошгүй сөрөг нөлөөг багасгах аюулгүй ажиллагааны үндэс суурь болно.
7.
Хүний үйл ажиллагаа,
динамик нөлөөлөл, газар нутгийг ашиглах зэргээс үүдэлтэй газар ашиглалт, газрын бүрхэвчийн өөрчлөлт хурдацтай явагдаж байгааг дэлхий даяар олон тооны судалгаанд дэлгэрэнгүй танилцуулсан байдаг. Аварга тосон нуурын экосистемийн тухай орон зай цаг хугацааны мэдээлэл, ялангуяа хүний үйл ажиллагааны нөлөөлөлтэй холбоотой судалгаа шинжилгээний материал ховор байдаг ба усны найрлага, шаврын эмчилгээ балньеологийн талаас нь судалсан судалгаа байдаг. Байгалийн баялагийн ашиглалт нь газрын бүрхэвч өөрчлөгдөх үндсэн хүчин зүйл бөгөөд энэ нь суурьшил, эдийн засгийн өсөлттэй нягт уялдаж ирсэн. СУДЛАГДСАН БАЙДАЛ - Доржсүрэн П. 1971 Аварга Тосон нуур судалгааны зарим үр дүн Улаанбаатар хот - Намнандорж О, Цэрэн С, Нямдорж У. 1966. Монгол Улсын Рашаан Ус, Улаанбаатар, - Ядамсүрэн Г, Цэвээндорж Д. 1980. Аварга Тосон нуурын шавраар эмчилсэн арьсны өвчний хэмжээ; Арьс судлалын үндэсний төв: Улаанбаатар. - Ш.Баранчулуун “Гадаргын болон гүний ус ашиглан Бүрд, Тосон нуурын түвшинг дээшлүүлж тогтвортой байлгах боломж”, 2019, Дэлгэрхаан сум.
8.
СУДЛАГДСАН БАЙДАЛ Эмчилгээний онцгой
ач холбогдол нь: Аваргын тосон нуурт байдаг шаврын орд нь байгальд ховор тохиолдох өндөр эрдэсжилттэй наалдамхай чанартай хар, шар, саарал төрлийн маш нарийн ширхэгтэй тосорхог лаг шавар байдаг. Эдгээр шаврын эмчилгээний анагаах эдгээх чадвар нь 90-95% байдаг. Нуурын эрдэсжилт 9.52г/л , биокарбонат, карбонат ион зонхилж карбонатын төрөлд багтдаг. Эдгээр нуурын эрэг дээр Аврага тосонгийн рашаан сувилал ажилладаг. Рекреацийн асар их боломжтой. Аварга тосон: Химийн үндсэн найрлага нь гидрокарбонат натрийн шүлтлэг, мөн хүхрийн хүчлээр баялаг бөгөөд 23.03г/л сульфат хлорид, гидрокарбонат агуулдаг. Нуурын цацраг нь 90-100 рентген цацраг. /Хануур хорхоотой/ Бүрд нуур нь: Нуурт жижиг горхи цутгаж Аваргын голын эх Бүрдийн горхи урсаж гардаг. Нуурт Номхон далайн зарим загас, нүүдлийн шувуудтай. Ан амьтдын усны эх үүсвэр болдог цэнгэг устай нуур юм. Нуурын усны найрлага
9.
1 2 3 4 1989-2018 ЛАНДСАТ хиймэл
дагуулын мэдээг боловсруулж дүн шинжилгээ хийх Урт хугацааны газар ашиглалт, газрын бүрхэвчийн өөрчлөлтийг илрүүлэх NDVI, NDWI-ийг тооцож, хур тунадас, температурын орон зай цаг хугацааны өөрчлөлтийг гаргах Нийгэм эдийн засгийн үр дүнтэй харьцуулан нуурын талбай болон хүрээлэн буй орчинд нөлөөлж байгаа бусад хүчин зүйлийг тооцох ЗОРИЛГО Аварга тосон нуурын 30 жилийн хугацаан дахь газрын бүрхэвч, газар ашиглалтын өөрчлөлтийг тодорхойлж, хүрээлэн буй орчин болон хүний үйл ажиллагаанаас шалтгаалсан өөрчлөлтийг илрүүлэх ирээдүйн чиг хандлагыг тодорхойлох нь судалгааны гол зорилго юм.
10.
СУДАЛГААНЫ ТАЛБАЙ Хэнтий аймгийн
Дэлгэрхаан сум, Аварга багийн нутагт орших Тосон нуур нь Хэнтий нурууны урд үзүүр, Хэрлэн голын их тахиралт, Монгол Дорнодын талархаг их мужийн хойд хэсгээр, Улаанбаатар хотоос 232 км. N 109◦05-109◦13; E 47◦09-47◦12. Д.т.д 1300 м оршдог, Тосон нуур нь 300 м урт, 250 м өргөн.
11.
СУДАЛГААНЫ МЭДЭЭ 1989-2018 оныг
хамарсан Тосон, Бүрд нуурын ойролцоох цаг уурын станцаас авсан 5-р сараас 9-р сарын дундаж температур, хур тунадасны мэдээ НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСГИЙН МЭДЭЭ Дэлгэрхаан сум Аварга тосон нуур орчмын амралт, үйлчилгээний газар, аж ахуй эрхэлж буй иргэдийн тоо, 1989-2018 оны хоорондох малын тоо толгойн мэдээ, мөн иргэд, аж ахуй нэгжийг оролцуулан асуулга судалгааны мэдээ ХИЙМЭЛ ДАГУУЛЫН МЭДЭЭ 1989-2018 оныг урт хугацааны Landsat TM Landsat 7, Landsat 8 хиймэл дагуулын мэдээ ЦАГ УУРЫНМЭДЭЭ
12.
12 1989-2018 оныг хамарсан
уур амьсгалын мэдээ мэдээллийг /Цаг уурын хүрээлэнгээс/ Нийгэм эдийн засгийн мэдээллийг үндэсний болон орон нутгийн статистикийн газраас цуглуулсан Хээрийн судалгааны туршид 38 малчин иргэд болон оршин суугчид мөн 14 аж ахуй нэгжийг оролцуулан асуулга судалгаа авсан МЭДЭЭ МАТЕРИАЛ
13.
АРГАЗҮЙ Хиймэл дагуулын мэдээ Нийгэм эдийн засгийн
мэдээ Уур амьсгалын мэдээ Хээрийн хэмжилтийн мэдээ Мэдээ Мэдээ боловсруулалт, дүн шинжилгээ Газрын бүрхэвчийн ангилал Нуурын талбайн зураг Статистик боловсруулалт NDVI, NDWI Гадаргын усны талбай Нөлөөлөх хүчин зүйл Харьцуулсан судалгаа Орон зай, цаг хугацааны өөрчлөлтийн зураг Агаарын зургийг боловсруулж, нийлүүлэх Үр дүн Сургалттай ангилал Landsat Хиймэл дагуулын мэдээ /1989-2018/ Асуулга судалгаа Олон жилийн хур тунадас, температурын мэдээ UAV Агаарын зураг Урт хугацааны цуваа үүсгэх Газар ашиглалтын түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлийг илрүүлэх
14.
ГАЗАР АШИГЛАЛТ, ГАЗРЫН
БҮРХЭВЧИЙН АНГИЛАЛ /ОН ТУС БҮРЭЭР/ ҮР ДҮН
15.
ҮР ДҮН 1989-2018 оны
хугацаан дах АВАРГА тосон нуур орчмын газар ашиглалт / бүрхэвч 41.6 41.2 45.8 52.2 70.0 82.3 92.7 1989 1993 1998 2003 2008 2013 2018 Суурин газрын талбай (га) 38.4 37.1 38.1 36.8 33.4 32.7 25.3 1989 1993 1998 2003 2008 2013 2018 Гадаргын усны талбай (га) 2.6 3.0 3.2 4.7 3.3 3.1 6.5 1989 1993 1998 2003 2008 2013 2018 Элсний талбай (га) 331.7 302.4 375.2 367.0 377.4 430.4 337.7 1989 1993 1998 2003 2008 2013 2018 Нүцгэн газрын талбай (га) 5833.2 5715.6 5760.6 5718.3 5737.9 5635.8 5682.9 1989 1993 1998 2003 2008 2013 2018 Бэлчээрийн талбай (га) 575.5 723.6 600.0 644.1 601.0 638.7 677.9 1989 1993 1998 2003 2008 2013 2018 Ус намгархаг газар (га) 1.4% 0.7% 85.4% 0.4% 83.4% 0.6% 0.1% 0.03%
16.
1989-2018 оны хугацаан
дах 30 жилийн газар ашиглалт / бүрхэвчийн өөрчлөлтийн харьцуулалт ҮР ДҮН Өссөн Элс 0.07% Суурин газар 0.7% Ус намгархаг 1.3% Нүцгэн хөрс 0.1% Буурсан Ус бүхий газар 0.2% Бэлчээр 2.0% БЭЛЧЭЭР УС БҮХИЙ ГАЗАР УС НАМГАРХАГ ГАЗАР ЗҮЙ ТОГТОЛ СУУРЬШИЛ
17.
Тосон, Бүрд нуурын
усны талбайн өөрчлөлт: y = -0.1956x + 405.89 R² = 0.8866 y = -0.1856x + 392.66 R² = 0.5603 9 11 13 15 17 19 21 23 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 Нуурын талбай (га) Тосон нуур (га) Бүрд нуур (га) ҮР ДҮН
18.
y = -0.0034x
+ 14.311 R² = 0.0066 y = -0.015x + 22.07 R² = 0.0914 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 0 50 100 150 200 Нуурын талбай (га) Хур тунадас (мм) Тосон нуур Бүрд нуур y = -0.5071x + 23.871 R² = 0.1107 y = -0.0383x + 21.571 R² = 0.0004 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 17.0 18.0 19.0 20.0 21.0 22.0 Нуурын талбай (га) Темпеартур (℃) Тосон нуур Бүрд нуур Нууруудын усны талбайн өөрчлөлтөнд нөлөөлөх хүчин зүйлс: ҮР ДҮН y = -0.0004x + 16.036 R² = 0.8927 9.0 11.0 13.0 15.0 17.0 19.0 21.0 23.0 25.0 0 5000 10000 15000 Тосон нуурын талбай (га) Жуулчдын тоо y = -0.0305x + 25.328 R² = 0.7555 9 14 19 24 29 50.0 100.0 150.0 200.0 250.0 300.0 Бүрд нуурын талбай (га) Малын тоо (мян.толгой)
19.
ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ 19 200 м энгийн хамгаалалтын бүс (100м) 5 км 6.15-8.15 онцгой хамгаалалтын бүс Аварга
Тосон нуурын бохирдуулагч эх үүсвэрүүдэд: - Хүн, мал, амьтны өтгөн, шингэн бохирдол - Хүний амьдрал, ахуй хоол үйлдвэрлэлийн хэрэглээнээс бохирдсон хатуу, шингэн хог хаягдлууд. - Нуурын усаар янз бүрийн саван хэрэглэж бие хувцасаа угаасан угаадас. - Тээврийн хэрэгслэлээс ялгарсан хорт утаа, тос, шатхууны хягдал. - Эрүүл ахуй, экологийн шаардлага хангаагүй хог хаягдлын цэг, нүхэн жорлон, мал нядалгааны хаягдлын цэг - Бохирдсон хөрснөөс урссан үерийн ус гэх мэт олон хүчин зүйл нөлөөлж байна.
20.
Энэхүү судалгаа хийсний
үр дүнд нуурыг хамгаалах, экосистемийн тогтвортой байдлыг хангах, шинжлэх ухааны үндэстэй төлөвлөлт хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг болно гэж үзэж байна. Цаашид судалгааны талбайн байгалийн онцлог, экологи, геоэкологийн өнөөгийн ерөнхий төлөв байдлыг илэрхийлэх геоэкологи, гидрогеологийн чиглэлийн төрөлжсөн судалгаа явуулж мэргэжлийн үнэлэлт дүгнэлт өгөх зайлшгүй шаардлагатай. ОРОЛЦОГЧ ТАЛУУД БА ЧИГ ҮҮРЭГ • Малчин, мал бүхий иргэд • Аж ахуй нэгж • УИХ, • ЗАСГИЙН ГАЗАР • БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ЯАМ • Орон нутаг • ЗДТГ • Судалгааны байгууллага, эрдэмтэд ШУ-ны үр дүн, Эрдэм шинжилгээ, зөвлөмж Шийдэл менежмент санхүүжилт, оролцоо Оролцоо хариуцлага, Сургалт мэдлэг Санхүүжилт Эрхзүйн зохицуулалт Бодлогын зөвлөмж ШИЙДЭЛ
21.
Судалгааны 30 жилийн
хугацаанд суурьшлын бүс 97.5 хувиар нэмэгдэж, усан сан бүхий газар 34.1 хувиар багассан. Суурьшлын бүсийн тэлэлт нь 2003 оноос маш хурдацтай явагдсан бол ус бүхий талбай нь 2008 он хүртэл нэлээд хувиар буурсан байна. ҮР ДҮН-2 Тосон нуурын талбайн хэмжээ 1998 оноос, Бүрд нуурын талбайн хэмжээ 2003 оноос эхлэн багассан үзэгдэл ажиглагдсан. Газар ашиглалт газрын бүрхэвчийн орон зай, цаг хугацааны өөрчлөлтийн хувьд бэлчээр бүхий талбай суурьшлын бүс болж өөрчлөгдсөн бол ус бүхий талбай нь багасаж нүцгэн хөрс болсон. ҮР ДҮН-1 ДҮГНЭЛТ Тосон нуурын усны талбайн хэмжээ үйлчлүүлэгчдийн тооноос хамаарч, Бүрд нуураас ундаалдаг малын тоо нь нуурын усны талбайн хэмжээг багасгаж байгаа нь судалгаанаас ажиглагдсан. ҮР ДҮН-3 Хүний үйл ажиллагаа нь тэр дундаа нийгэм эдийн засгийн нөхцөл нь газар ашиглалтын өөрчлөлтөд гол нөлөө үзүүлж байгаа бөгөөд газар ашиглалтын тогтвортой, менежменттэй нөхцөлийг хангах газрын нөөцийг хамгаалах зэрэг бодлогын түвшний үйл ажиллагаа нэн шаардлагатай байна. ҮР ДҮН-4
22.
АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАН ТА БҮХЭНД
БАЯРЛАЛАА
23.
24.
25.
26.
2016 онд нуурын
энгийн хамгаалалтын бүсийг (200м), онцгой хамгаалалтын бүсийг (100м) тогтоож, зургаадугаар сарын 15-аас наймдугаар сарын 15-ны хооронд 5 км радиуст мал бэлчээрлүүлэхгүй байх шийдвэр гаргасан. ТӨРИЙН БОДЛОГО СУМ ОРОН НУТГИЙН УДИРДЛАГА НӨХӨН СЭРГЭЭХ, СЭРГИЙЛЭХ СУДЛААЧИД ААН, ИРГЭДИЙН ОРОЛЦОО