Açık ve uzaktan öğrenmede öğrenen ve öğreten rolleri

1. KONU ADI:
AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRETİMDE
ÖĞRETEN VE ÖĞRENEN ROLLERİ
AD SOYAD: MERVE NUR UÇAR
BÖLÜM :OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ
DANIŞMAN : DOÇ .DR.AGAHTUĞRUL KORUCU

2. UZAKTAN EĞİTİMDE ÖĞRETMENİN
ROLLERİ
Öğretmen; öğrenmeyi kılavuzlaştıran kişidir. Öğretmen yalnızca
bilginin kaynağı değil, aynı zamanda tutumların ve davranışların
yansıtıcısı olmalıdır . Eğitme ve Öğretme yeterlilikleri :
Öğretimi planlama
Materyal geliştirme
Öğretim yapma
Öğretimi yönetme
Başarıyı ölçme ve değerlendirme
Özel eğitime gereksinim duyan öğrencilere hizmet etme Yetişkinleri
eğitme
Kendini geliştirme olarak tanımlanabilir.

3. Öğretmenin Rolleri
• Öğretici
• Öğretim Tasarımcısı
• Danışman
• Araştırmacı
• Lider
• İçerik Tasarımcısı
• Materyal Üreticisi
• Yönetici
• Teknisyen
• Teknoloji Uzmanı
• Uzaktan eğitim Uzmanı
• Ölçme Değerlendirme Uzmanı

4. • Ayrıca
Bela (1969)’a göre öğretmenin gücünü kullanmada oynadığı, aile üyesi, danışman ya da
patron rolü. Öğrenmeyi yönlendirici rolü, mesleki uzmanlık rolü, yargıç rolü, rehber ve
terapist rolü gibi birçok rolü vardır.
Amidon ve Hunlcr (1966) öğrenmeyi etkileşim süreci olarak almakta ve öğretmenin rolüyle
ilgili davranışlarını sınıf etkinlikleri bakımından şöyle sıralamaktadır:
a.Öğrencileri güdülemek
b.Sınıf etkinliklerini planlamak
c.Öğrencilere bilgi vermek
d.Öğrencileri disipline sokmak
e.Öğrencilere danışmanlık yapmak (Demirci. 1993

6. • Uzaktan öğretim öğretmeni öğrenciyi tanıyabilmek için
onunla iletişimini sürekli hale getirmelidir. Forumları takip
etmeli, öğrenci soru ve cevaplarını görmelidir. Video
konferans imkânı olan öğrencilerle sanal da olsa geleneksel
görüşmeler düzenlemeli bazı destek ve rehberlik hizmetlerini bu
kanaldan yapmaya çaba sarf etmelidir. Öğretmen,
öğrencilerinin geleneksel eğitim ortamındaki kadar rahat bir
şekilde iletişime girmelerini sağlamalıdır. Bunun için iletişim
ara yüzü oluşturmalı, forumlar, sohbet odaları, video
konferans ortamları, sanal gruplar vb iletişim, etkileşim
yollarıyla öğrencilerin sosyalleşmelerini sağlamalı, onları izole
edilmişlik duygusundan kurtarmalıdır. Forumları takip etmeli,
kendisine forum ve e-posta aracılığı ile sorulan sorulara kısa
sürede yanıt vermelidir.

7. • Uzaktan öğretimde öğretmen planlamaya daha bir titizlik ve önem
vermelidir. Öğrenciye dersten önce, derste kullanacağı kaynak ve
materyaller hakkında bilgi vermiş olmalıdır. Öğrenciye daha
önceden ulaştırılması gereken cd, kitap vb kaynakların ulaştığından
emin olmalıdır. Öğretimi planlama etkinlikleri uzaktan öğretimde
daha da önem kazanmıştır. Planlama yapan öğretmen eş zamanlı
ders esnasında öğrenci bağlanma sorunun yaşayacak mı, ilgili
ders içerikleri hangi formatta sunulursa daha iyi olacak, öğrencinin
dersi takip ettiğini nasıl denetlenebilir, gibi sorulara kendine uygun
ve etkili çözümler bulmalı, bunları plana dâhil etmelidir. Öğretimin
yapılmasını sağlamalı, bunun için öğrenci ihtiyaçlarını bilmeli,
öğrencilerin derse ihtiyaç duymalarını sağlamalı, bunun için onlarda
merak uyandırabilmelidir.

9. • Öğretmenler, materyallerinin hazırlanmasında da önemli bir
role sahiptirler. Uzaktan öğretimde, öğretmenin materyal
geliştirme rolü değişmiş, materyal geliştirme işi hem öğretmenin
hem de içerik geliştirme uzmanının ortak görevi olmuştur.
Öğretmen bu konuda içerik geliştirme uzmana fikir vermeli,
geliştirme aşamalarını takip ederek ihtiyaç olan yerde müdahale
edebilmelidir. Çünkü her ne kadar teknik ve yazılımsal anlamda
materyali hazırlayan yazılım uzmanları kadar bilgi sahibi olmasa
da öğrencisinin neyi öğrenmek istediğini ve bunun nasıl
yapılabileceğini en iyi yine kendisi bilecektir. Bu nedenle yazılım
uzmanlarına içerik hazırlarken destek olması, dersin işleniş
sürecinde, hem kendisine hem de öğrenciye dönük olarak olumlu
sonuçlar verecektir.

10. • Uzaktan öğretimde öğretmenin bu rolü yöntem ve araçlar
yönünden değişikliğe uğramış görünmektedir. Araçlar daha
çok elektronik ve yazılımsal araçlara dönüşürken, yöntem
olarak ise öğrenci merkezli eğitim anlayışına uygun olan
yöntemlere ağırlık vermeleri gerekmektedir.

11. • Öğretmenin vazgeçilmez rolü öğretimi yönetmektir, bu rol
olmadan öğretim etkinliğinin olması mümkün
görülmemektedir. Uzaktan öğretimde, öğretmenin rolünün
değiştiği, öğretmenin bilgiyi sunan ve süreci kontrol eden kişi
konumundan sıyrılıp öğrenme sürecini izleyen ve kolaylaştıran
kişi rolü üstlenmesi gerektiği belirtilmektedir (Collison,
Elbaum, Haavind ve Tinker, 2000). Yani, öğretmenin rolü her
şeyi kontrol altında tutmaktan, işleri kolaylaştırmaya doğru
evrilmiştir

13. • Uzaktan öğretimde iki temel amaç vardır, bunlar öğrenci
sayısını artırma ve öğrenci başarısını artırmadır. Bu
amaçların ne derecede gerçekleştiğini ise programın
değerlendirilmesi ile ulaşılır. Uzaktan öğretimde program
değerlendirmenin tasarlanmasında temel sorun programın
yargılanacağı ölçütün, standartlara sahip olması ve uygun
şekilde belirlenmesidir.

14. • Uzaktan öğretimdeki derslerin yapılışı, öğrenci ve
öğretmenin farklı mekânlarda olması nedeniyle,
değerlendirmenin de geleneksel değerlendirmeden farklı
olması gerekir. Değerlendirmenin geneli kapsayan ama
kişiye özel bir hal alması değerlendirmeyi geleneksel
değerlendirme yöntemlerine göre daha zor kılacaktır. Daima
ölçüt ve standartlar belirlenirken yine öğrenci merkeze
alınmalı, bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

16. • Uzaktan öğretimde ise öğretmen bilgiyi sunan kişi değil, daha çok
rehberlik eden kimsedir, öğrenciye yol göstericidir, neyi nasıl
yapacağına yardımcı olur. Öğrenci ile beraber düşünür, sorunlara
beraber çözüm arar. Uzaktan öğretim, öğretmen ve öğrenci arasında
yüksek seviyede etkileşim gerektirir, sanal ortamda öğrenme
işleminin başarılı olması isteniyorsa, etkileşim gereklidir (Nir-Gal,
2002) ve önemli bir yer tutmaktadır. Etkileşim, öğrenme sürecinin
en önemli bileşenidir (Vygotsky, 1978). Moore (1989), Uzaktan
öğretimde öğrenen-öğretmen, öğrenen-içerik ve öğrenen-öğrenen
şeklinde üç etkileşim biçimi olduğunu söyler.

17. • Havighursl ve Ncu-Gartcn (1967)
Öğretmen rollerini öğrencilerle ilişkilendirerek bunları öğrenci merkezli roller
olarak sıralamışlardır
a)Öğrenmeyi sağlama
b)Sınıf yönetimi
c)Aile üyeliği
d)Değerlendirme
e)Güven verme
f)Mesleksel ustalık
g)Topluluk lideri

19. Yapılan araştırmalar sonucunda uzaktan eğitimde
12 tane öğrenci rolü tanımlanmıştır. Bunlar;
• Psikolog, Öğretici, Teknoloji uzmanı, Teknisyen, Site eğitmeni,
Sosyalleşme uzmanı, Araştırmacı, Lider, Sistem uzmanı,
Uzaktan eğitim uzmanı, İletişim Uzmanı, Motivasyon sağlayıcı.

20. • Psikolog
Bu roldeki öğrenci, ders ileilgili psikolojik sorunlarına, ihtiyaçlarına yardımcı
olmakla yükümlüdür. Öğrencileri uzaktan eğitim öğrencisi olmaları onların
ihtiyaçları ve psikolojik problemleri ile ilgilenmeyecekleri anlamına
gelmemektedir. Öğrenciler birbirlerinin psikolojik sorunlarına ve ihtiyaçlarına
iletişim teknolojilerini kullanarak çözebilirler.
Öğretici
Uzaktan eğitimde öğretici rolünde öğrenci, başka öğrencilerle iletişim
kurarak diğer öğrencilerinin öğrenmelerini destekleyici bir etken olmalıdırlar.
Öğrenciler birbirleriyle iletişim kurarak birbirlerinin eksik yönlerini
tamamlamaktadırlar

21. • Teknoloji Uzmanı
Bu roldeki öğrenci, yeni çıkan teknoloji araçlarından haberdar olmalı ve
ihtiyaç halinde bu teknolojileri uzaktan eğitimde kullanabilmelidir. Ayrıca
teknoloji uzmanı rolündeki öğrenci öğretmenleri ve arkadaşları ile iletişim
kurabilmek için uygun olan bilişim teknolojilerinin kullanması gerekmektedir.
Teknisyen
Uzaktan eğitimde teknisyen rolü, herhangi bir teknik aksaklıkta problemi
çözebilme yetkisine sahip olmasıdır. Öğrencinin özellikle iletişim ve
içerik sunumu ile ilgili karşılaşılabilecek sorunlarda, çözüm üretebilecek
teknik bilgiye sahip olması gerekir. Öğrencinin problemi kendisi bulup
çözmelidir.

22. • Site Eğitmeni
Uzaktan eğitimde öğrencinin site eğitmeni rolünde, öğrenci web
sitesinin içeriğiyle ilgili gereken bilgiyi öğrenmesi ve kendini
güdüleyerek ederek düzenli olarak sisteme giriş yapması yer
almaktadır.
Sosyalleşme Uzmanı
Bu uzaktan eğitim rolünde ise, öğrencilerin birbirleriyle etkileşim içinde
olmalıdırlar. Uzaktan eğitimde öğrencilerde eğitim kurumuna aidiyet
duygusu geleneksel eğitim kadar gelişkin değildir. Sosyalleşme
uzmanlığı rolü bu safhada ön plana çıkmaktadır.

23. • Araştırmacı
Uzaktan eğitimde araştırmacı rolünde öğrenci,
ders yılın boyunca sorulara açıklayıcı ve doğru
cevaplar verebilmek için üstüne düşen roldür.
Yaptığı araştırmanın kaynaklarının doğrulunu
da kontrol etmelidir .Lider Uzaktan eğitimde
öğrencinin lider rolünde ise, öğrenci liderlik
göstererek diğer arkadaşlarının motivasyonunu
arttırmak için üstlendiği roldür. Bu sayede
öğrencilerin eğitimde daha etkili olması
sağlanacaktır.

24. • Sistem Uzmanı
Bu rolde öğrenci, sistemin nasıl işlediğini ve öğrenme sırasında
çıkabilecek sorunlara çözüm önerileri getirebilmesidir . Uzaktan
Eğitim Uzmanı Uzaktan eğitimde öğrencinin bu rolü, öğrencinin
uzaktan eğitimde nasıl olması gerektiğini ve oluşabilecek
sorunları önceden görebilmesi ve çözümler üretmesini
amaçlamaktadır. Bu sayede öğrenme boyunca oluşabilecek
sorunlarda neler yapabileceğini bilir ve gereken önlemleri alır.