1. ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ,
ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ
ΙΠΠΑΣΙΑ
ΚΑΙ
ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΒΙΔΑΛΗ ΜΑΡΙΑ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΤ΄
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : κ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΜΟΥΛΑΣ
Λάρισα 2015

2. 2

3. Αυτή η εργασία είναι αφιερωμένη στους ανθρώπους, που θέλουν να αλλάξουν και
να βοηθήσουν τον κόσμο μέσα απο τη θεραπευτική ιππασία.
3

4. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η εργασία έγινε στα πλαίσια της φοίτησής μου στη ζωική παραγωγή για την
παρουσίαση και βαθμολόγησή της απο τους καθηγητές κ. Μουλά και κ. Σπύρου
πάνω στο μάθημα “Σεμινάριο” του έκτου εξαμήνου.
Θα γίνει μια προσπάθεια να αναλυθεί το συντομότερο και το δυνατοτερον πιο
κατανοειτά το θέμα περι θεραπευτικής ιππασίας όπως τι είναι, τις κατηγορίες που
χωρίζεται, τη χρήση της, το τρόπο που διεξάγεται καθώς και τα αποτελέσματά της.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες δίνονται στα άτομα που με βοήθησαν στην αναζήτηση και στη
διόρθωση συνοχής του κειμένου.
4

5. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Θεραπευτική ιππασία και η ιπποθεραπεία είναι η ειδηκή χρήση της ιππασίας ως
θεραπία για άτομα με αναπηρία μικρού ή μεγάλου βαθμού και με ψυχικά ή
ψυχιατρικά προβλήματα. Στόχος της ειναι η αποκατάσταση ή η βελτίωση της
(ψυχικής) υγείας, καθώς και της ζωής του ασθενούς . Τα ειδικά εκπαιδευμένα άλογα
που χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικό μέσο, το κατάλληλα διαμορφωμένο
περιβάλλον, το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και ο ειδικος χειρισμός που
απαιτείται καθώς και η επικοινωνία που δημιουργείτε μεταξύ ίππου και ανθρώπου
στοχεύουν στο να μας επιφέρουν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Το λιγότερο
ικανοποιητικό αποτέλεσμα που επιζητούμε, είναι έστω και μια μικρή βελτίωση του
ατόμου με το οποίο ασχολούμαστε είτε ψυχοσωματικά είτε για την ευκολότερη
προσαρμογή του σε ένα περιβάλλον ή ακόμα και στην κοινωνία.
5

6. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΙΠΠΑΣΙΑΣ
2 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΓΕΝΙΚΑ
3 ΛΟΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΛΟΓΟΥ
3.1 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ
3.2 ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΒΟΗΘΟΙ
3.3 Η ΑΡΕΝΑ
4 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
4.1 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ
4.1.1 ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΨΗΧΙΑΤΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
4.1.2 ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
4.1.3 ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
5 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
6 ΕΠΙΛΟΓΟΣ
7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
7
9
11
13
14
16
19
21
23
25
27
28
29
30
6

7. 1.1.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ
ΙΠΠΑΣΙΑΣΙΠΠΑΣΙΑΣ
Πιο στενός δεσμός ανθρώπου και ζώου θα λέγαμε οτι αναπτύχθηκε απο τότε που ο
ίδιος άρχισε να ταεξημερώνει και να μετατρέπει σε οικόσιτα. Αυτό έγινε για δική
του διευκόλυνση κυρίως για οικονομικούς και χρηστικούς λόγους όπως για βοήθεια
στο κυνήγι, για μεταφορές, για προστασία, για παραγωγή κλπ. Τέτοιες πληροφορίες
μπορούμε να αντλήσουμε απο την αρχαιότητα εφόσον υπάρχουν αναφορές σε
ιστορικά κείμενα, απολιθώματα καθώς και σε διάφορες άλλες αναπαραστάσεις όπως
τοιχογραφίες. Για παράδειγμα ο Ασκληπιός εθεωρείτο ότι έστειλε τα άλογα στους
ανθρώπους για να τους θεραπεύουν, ο Ιπποκράτης θεωρούσε την ιππασία ωφέλιμη
για τους μύες και τους πνεύμονες και ο Ξενοφών θεράπευε τους λαβωμένους του
στρατιώτες χρησιμοποιώντας τα άλογα.
Πιο συγκεκριμένα πάνω στο θέμα της εργασίας οι πρώτες γραπτές αναφορές για τη
χρήση των ζώων ως θεραπευτικό μέσο πάνε πίσω στο 1792. Εν τέλει η συστηματική
χρήση των ζώων με στόχο τη θεραπεία έχει ξεκινήσει από το 19ο αιώνα.
Από το 1960 έκανε την εμφάνισή της σε Καναδά και Ηνωμένες πολιτείες και τα ζώα
ενσωματώνονται στο θεραπευτικό περιβάλλον, με παράδειγμα τον Boris Μ.
Levinson ο οποίος ήταν ψυχοθεραπευτής παιδιών και έκανε διάφορες συνεδρίες με
παιδια και το σκύλο του καταγράφοντας τις αντιδράσεις των παιδιών καθώς και τα
αποτελέσματα των συνεδριών και το 1870 από τον Γάλλο ιατρό Chassagne στο
Πανεπιστήμιο του Παρισιού που έκανε τη δική του επιστημονική εργασία.
Απο τότε έγιναν ορισμένες προσπάθειες κυρίως από φυσικοθεραπευτές και ιατρούς,
αλλά αυτός που κατηγοριοποίησε τη θεραπευτική ιππασία και έθεσε τις
επιστημονικές βάσεις, ήταν ο Γερμανός Heipertz (1977).
Έκτοτε, σε πολλές χώρες κυρίως τις Ευρώπης υπάρχουν ομάδες θεραπευτικής
ιππασίας, που αποτελούνται από εξειδικευμένους επιστήμονες.
Μια απο τις οργανώσεις που ασχολήθηκαν με το δεσμό ζώου και ανθρώπου με
θεραπευτικό σκοπό ονομάζεται Pet partners.
Η εν λόγω ομάδα προωθεί και χωρίζει αυτό το δεσμό ως θεραπευτικό μέσο σε δυο
κατηγορίες.
7

8. 1. Animal Assisted Therapy (ΑΑΤ), ένα είδος θεραπείας με συγκεκριμένους
στόχους , προγραμματισμό και πλάνο ανάλογα με το προφίλ του ασθενούς
όπου καταγράφονται οι επισκέψεις, η διάρκεια και η πρόοδος του
προγράμματος.
2. Animal Assisted Activities (ΑΑA), δραστηριότητες δηλαδή με ζώα , πρόκειται
για πιο αυθόρμητες διαδικασίες που δεν υπόκεινται σε κάποιο
προγραμματισμό ή στοχοθεσία, δεν συμπεριλαμβάνονται σε συνεδρία ούτε
επίσης καταγράφεται η πρόοδος.
Τις τελευταίες δεκαετίες βλέπουμε πως διάφορες συμπληρωματικές θεραπείες όπως
αυτή ενσωματώνονται στο πλάνο της θεραπευτικής προσέγγισης για διάφορες
παθήσεις και επίπονες καταστάσεις.
Η θεραπευτική ιππασία όπως προαναφέραμε μας γυρνάει στην αρχαία Ελλάδα και
αργότερα πιο γενικά στην Ευρώπη μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο όπου και
χρησιμοποιήθηκε για τη φυσική κατάσταση του ανθρώπου (ισσοροπία) και ως μέσο
υποστήριξης της ψυχολογίας του.
Έτσι σήμερα έχουμε τη χρήση του αλόγου και άλλων ζώων (π.χ δελφίνι, σκύλος.) ως
ένα ακόμη τρόπο θεραπείας του ανθρώπου.
Όλα αυτά μαρτυρούν το πόσο ιδιαίτερος είναι ο δεσμός αυτός, το γιατί και πως έχει
επικρατήσει μέχρι σήμερα.
8

9. 2.2.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ ΚΑΙΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ ΚΑΙ
ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ.ΙΠΠΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ.
Η θεραπεία του ατόμου με μέσο το άλογο χωρίζεται σε δυο κατηγορίες
1. Η Ιππική Θεραπευτική Εκπαίδευση και Γυμναστική
(ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ).
Η θεραπευτική ιππασία είναι μία δραστηριότητα η οποία χρησιμοποιεί την
κίνηση του αλόγου, για να βελτιώσει νευρολογικές και αισθητηριακές
δυσλειτουργίες σε ασθενείς με κινητικά και νοητικά προβλήματα.
Ασκείται απο εκπαιδευτές ιππασίας, γυμναστές ειδικής αγωγής ή/και ειδικοί
παιδαγωγοί, οι οποίοι έχουν εξειδικευτεί στην θεραπευτική ιππασία, και
απαραίτητα κάτω από την επίβλεψη ειδικών της αποκατάστασης.
2. Η Ιπποθεραπεία.
Η Ιπποθεραπεία στα Αγγλικά hippotherapy έχει ήδη απο μόνη της τη λέξη
ίππος μέσα (hippos) με άλλα λόγια απο μόνη της η λέξη μας δίνει να
καταλάβουμε ότι είναι η θεραπεία μέσο αλόγου.
Ιπποθεραπεία είναι το πιο εξειδικευμένο κομμάτι της θεραπευτικής ιππασίας
καθώς πρόκειται για μια φυσιοθεραπευτική, εργοθεραπευτική ή
λογοθεραπευτική πράξη, η οποία χρησιμοποιεί, την κίνηση του αλόγου ως
μέρος ενός ολοκληρωμένου θεραπευτικού προγράμματος για να πετύχει
λειτουργικά αποτελέσματα.
Πρόκειται για την μεταφορά μιας συνεδρίας αποκατάστασης, απο την αίθουσα
στην αρένα και αντί να χρησιμοποιούνται κάποια άλλα θεραπευτικά εργαλεία,
χρησιμοποιείται το άλογο. Στην περίπτωση αυτή το μόνο που διαφέρει από μια
συμβατική συνεδρία είναι ο χώρος (αρένα) και το μέσο (άλογο). Επίσης
τηρούνται όλες οι προϋποθέσεις δηλαδή η αξιολόγηση το πρωτόκολλο
θεραπείας και οι στόχοι θεραπείας, που απαιτούνται και στο θεραπευτήριο. Σε
καμία περίπτωση όμως δεν αντικαθιστούν τις κλασικές συνεδρίες.
9

10. Στην θεραπεία με μέσο το αλόγο ο τρόπος που θα αντιμετωπίσουμε τον ιππέα (πλέον
για εμας) και η διαδικασία που θα ακολουθήσουμε εξαρτόνται αρχικά απο την ηλικία
του ατόμου και απο την ασθένια που έχει προσβληθεί αυτό.
Τα πρώτα χρόνια, συμμετείχαν εθελοντές.
Όμως τα τελευταία χρόνια αντιληφθήκαμε ότι είναι μια θεραπεία αποκατάστασης και
αρκετά πολύπλοκη με αποτέλεσμα να εφαρμόζεται μόνο από επιστήμονες όπως οι
φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και άτομα με επιπλέον εξιδίκευση πάνω στον
άνθρωπο και τις ψυχοσωματικές του παθήσεις.
Στην περίπτωση αυτή τα θετικά αποτελέσματα είναι περισσότερα και οι συνεδρίες
πραγματοποιούνται χωρίς κανέναν κίνδυνο.
Σε αρκετές χώρες, όπως ΗΠΑ, Γερμανία, Βέλγιο, και άλλες, είναι αναγνωρισμένο
από το Εθνικό τους Σύστημα Υγείας ως κομμάτι της αποκατάστασης του ατόμου.
Έτσι οι συνεδρίες, μέσω των Ασφαλιστικών τους Φορέων, συνταγογραφούνται
κανονικά από τους ιατρούς και εφαρμόζονται μόνο απο εργοθεραπές,
φυσιοθεραπευτές και ψυχολόγους.
10

11. 3.3.
ΛΟΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΛΟΓΟΥΛΟΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΛΟΓΟΥ
Σήμερα η θεραπευτική ιππασία και ιπποθεραπεία συνιστάται και εφαρμόζεται κυρίως
σε άτομα με εγκεφαλική ή σωματική παράλυση.
Γενικότερα τη χησιμοποιούμαι:
➢ Για μια σειρά νευρολογικών βλαβών (μυική δυστροφία, δισχιδής ράχη, βλάβες
νωτιαίου μυελού, σκλήρυνση κατά πλάκας, εγκεφαλικό επεισόδιο, τύφλωση,
κώφωση, κτλ.).
➢ Σε ορθοπεδικές βλάβες (απουσία ή παραμόρφωση άκρων), σε διάχυτες
αναπτυξιακές διαταραχές.
➢ Αυτισμό.
➢ Μαθησιακες δυσκολίες (συνδρόμου Down, νοητική υστέρηση, αυτισμός,
προβλήματα συμπεριφοράς, κτλ.).
Μερικά απο τα οφέλη αυτής της θεραπείας είναι:
➢ Βελτίωση της ισορροπίας, της στάσης και του ελέγχου της κεφαλής,
συντονισμός της προσοχής (μείωση της απόσπασης) και της ικανότητας
προσανατολισμού.
➢ Άυξηση της συμμετρίας του σώματος, του εύρους της κίνησης και της
αντίληψης του σώματος.
➢ Κοινωνικοποίηση.
➢ Ανάπτυξη ή βελτίωση της επικοινωνίας.
➢ Αύξηση αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.
➢ Οριοθέτηση.
➢ Προώθηση (όταν δεν υπάρχει), ή βελτίωση της βάδισης
➢ Ομαλοποίηση του μυϊκού τόνου (μείωση της σπαστικότητας, αύξηση του
τόνου στην υποτονία, ομαλοποίηση στις εναλλαγές τόνου).
11

12. ➢ Δραστηριοποίηση.
➢ Εγρήγορση.
➢ Συνεργασία.
Ο πραγματικός όμως λόγος που επικράτησε αυτή η ενέργεια είναι ότι το άλογο ως
μέσο αποκατάστασης, μας δίνει έντονα ερεθίσματα, αλλά ρυθμικά και ελεγχόμενα
όπως ο βηματισμός και η κίνηση του αλόγου, οι αντιδράσεις του, η αναπνοή του ή
ακόμα και ο ήχος που θα κάνει απο αυτές τις ενέργειες.
Επιπλέον η κίνησή του είναι τρισδιάστατη, πολύ κοντινή με την ανθρώπινη κίνηση.
Μεταφέρει στο ανθρώπινο σώμα περίπου εκατόν δέκα τρισδιάστατες ρυθμικές
ταλαντώσεις το λεπτό.
Κατά τη διάρκεια της Ιπποθεραπείας, το άτομο μαθαίνει να προσαρμόζει τη στάση
του αναγκαστικά για να διατηρήσει τη θέση του πάνω στο άλογο καθως και η
θερμότητα του αλόγου σε συνδυασμό με τις ρυθμικές ταλαντώσεις μειώνει τον
υψηλό μυϊκό τόνο με αποτέλεσμα να προάγει τη χαλάρωση του ιππέα με
σπαστικότητα.
Το άλογο επίσης γίνεται η προέκταση του σώματος ατόμων που χρησιμοποιούν
αναπηρικό καρότσι και με τη βοήθειά του, τους δίνεται η δυνατότητα να δουν τον
κόσμο από πάνω προς τα κάτω, και όχι αντίθετα, όπως τον βλέπουν όταν κάθονται
σε αναπηρικό καρότσι.
Έτσι έχουμε συλλέξει μια σειρά φυσιολογικών προτύπων που φθάνουν κατευθείαν
στον εγκέφαλο, κάτι το οποίο απαιτεί η σύγχρονη αποκατάσταση και αναγκάζει τον
ασθενή να ανταποκριθεί, ελενχόμενος όμως πάντα απο τους θεραπευτές με όλο και
περισσότερο φυσιολογικές ανταποκρίσεις.
Συγχρόνος οι ειδικοί δημιουργούν ή εκμεταλλεύονται μια σειρά άλλων ερεθισμάτων,
σχετικοί με τις ασκήσεις που γίνονται, το περιβάλλον ή ακόμα την θεραπευτική
ομάδα που συμμετέχει με αποτέλεσμα το άτομο να δέχεται ένα σύνολο ερεθισμάτων
που αναλύονται και επεξεργάζονται απο τον εγκέφαλο.
Ένα ακόμη στοιχείο είναι ότι τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες που συμμετέχουν, λόγω
του χώρου και του μέσου, δεν αντιμετωπίζουν τις συνεδρίες σαν θεραπεία και έτσι
δεν υπάρχει ψυχολογική κούραση ή άρνηση.
Κατα αυτό το τρόπο οι συνεδρίες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές, γιατί έχουμε,
εκτός του αλόγου, ένα ισχυρότατο κίνητρο.
Παρ'όλα αυτά όπως οι υπεύθυνοι δεν είναι τυχαίοι έτσι και το άλογο όπως και η
διάρκεια των συνεδριών.
12

13. 3.13.1 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ
Αρχικά πρέπει να τονίσουμε ότι εκτός τις διαφορές ηλικίας και της πάθησης ή της
ψυχολογίας έρχόμαστε αντιμέτωποι με την κυριότερη διαφορά ατόμων που περνάνε
απο αυτή τη διαδικασία, τον χαρακτήρα.
Ύστερα απο έρευνες που έχουνε γίνει είμαστε στη θέση να πούμε ότι τα
αποτελέσματα δεν είναι ποτέ σίγουρα όπως και το αν το ίδιο το άτομο θα δεχτεί να
λάβει τη θεραπεία που του προσφέρουμε. Αυτό διότι πολλοί ασθενείς έχουν
διαμωρφόσει ένα αντικοινωνηκό, εχθρικό ή ένα δικό τους περίπλοκο χαρακτήρα και
δεν δέχονται τη βοήθεια του άλλου ή τα παρατάνε αντιδρόντας συνήθως με άσχημο
τρόπο όπως τη βία.
Εκεί πρέπει να υπάρξει συνενόηση, εκτός απο την οιικογένεια, με κέποιο ψυχολόγο
εαν δεν παρακολουθείτε ήδη το άτομο απο κάποιον.
Αν όμως έχουμε ένα νέο άτομο, η μικρότερη σε χρονική διάρκεια κατάσταση
συνεδριών, που έχει προταθεί, είναι για 8 με 10 εβδομάδες, δυο φορές την εβδομάδα
και για τουλάχιστον 45 λεπτα ιππασίας για κάθε επίσκεψη.
Οι πρώτες επισκέψεις είναι και οι σημαντικότερες για οποιαδίποτε πάθηση διότι
είναι η γνωριμία με το περιβάλλον, το άλογο και το πρόγραμμα που θα ακολουθήσει.
Ανάλογα την επίδραση που έχει η θεραπεία, σε κάποιο παιδί ή ενήλικα, οι συνεδρίες,
ο τρόπος αντιμετώπισης καθώς και οι ασκήσεις μετατρέπονται και εξελίσσονται σε
κάτι πιο δύσκολο. Αυτό έχει σαν στόχο να ασκήσει μια ακόμη πίεση ή αλλιώς ένα
ακόμη ερέθισμα στον ιππέα ώστε να συνεχίσουν οι συνεδρείες κυνηγόντας ένα
στόχο, την επιτυχεία.
Δεν είναι σπάνιο κάποιος ιππέας να απαρνηθεί αργότερα τη θεραπεία ή να μην
υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα όπως και το ότι ανάλογα την επίδοσή του η διάρκεια
των συνεδριών μεταβάλλεται αυξάνοντας τις επισκέψεις στον χώρο).
13

14. 3.23.2 ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΒΟΗΘΟΙΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ ΟΙ ΒΟΗΘΟΙ
Μετά απο τους γιατρούς το άλογο και οι δράσεις των βοηθών είναι τα
σημαντικότερα σημεία σε αυτό το τομέα.
➢ Το άλογο για να λάβει μέρος ως μέσο στη θεραπεία θα πρέπει να είναι
εκπαιδευμένο, μαθημένο να βλέπει ανθρώπους και να υπακούει ώστε να
αποφύγουμε τυχόν άσχημες ή βίαιες αντιδράσεις σε περίπτωση που κάποιος
απο τους ασθενείς κάνει κάποια λάθος ή απότομη κίνηση και μαθημένο στον
μεγάλο αριθμό ατόμων γύρω του.
Με άλλα λόγια δεν είναι τόσο συμαντικό το μέγεθος του αλόγου αλλά ο
χαρακτήρας του και ο τρόπος κίνησής του.
Η διάπλαση του σώματος καθώς και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, είναι
κάποια απο τα κριτήρια που θα χρησιμοποιήσει ο ειδικός που έχει αναλάβει
τον ασθενή και το τρόπο αντιμετώπισης της πάθησης αυτού ωστέ να
χρησιμοποιηθεί το όσο δυνατόν πιο κατάλληλο άλογο ως μέσο της θεραπείας.
Ανάλογα του προγράμματος που έχει στο μυαλό του ο ειδικός, το άλογο
καλείτε να κινειθεί σε ευθεία γραμμή, κύκλους, ημικύκλια, σερπαντίνες και
ζιγκ-ζαγκ.
➢ Οι βοηθοί όπως και πριν αναφέραμε είναι άτομα που έχουν γνώσεις πάνω
στην ιππασία ή τη θεραπευτική ιππασία – ιπποθεραπεία και αυτό διότι
καλούνται να προστατέψουν το άτομο κυρίως απο τα πλάγια κατα τη διάρκεια
των συνεδριών.
Ανάλογα όμως τον τρόπο που θα ασκήσουμε τη διαδικασία και τη πάθηση του
ατόμου ο αριθμός τον βοηθών αλλάζει.
Αυτά τα άτομα εκτός απο τη παροχή προστασίας του ασθενή ασχολούντε και
επιπλέον μαζί του είτε με τη συνομιλία είτε με τα παιχνίδια είτε με την
διευκόλυνσή του γενικά πάνω στο άλογο.
Κατά τις συνεδρίες χρησιμοποιείται ειδικός εξοπλισμός και ειδικά βοηθητικά
θεραπευτικά μέσα όπως σέλες, ηνία, σφήνες, αναβολείς και ζώνη
γυμνιππευτικής και ειδικά εκπαιδευτικά - παιδαγωγικά μέσα που συνήθως
είναι παιχνίδια.Μέσα στα αντικείμενα χρήσης έχουμε και τον εξοπλισμό του
ατόμου όπως κράνος και μπότες καθώς και τον κατάλληλο εξοπλισμό
καθαριότητας και περιποίησης του ίππου.
14

15. 15
Εικόνα 1: Το άλογο (Άλογο που χρησιμοποιήται στον ιππικό όμιλο εκκάλης)

16. 3.3
Η ΑΡΕΝΑ (ΧΩΡΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ)
Ο σημαντικότερος παράγοντας που διαφοροποιεί την Iπποθεραπεία από τις άλλες
θεραπείες είναι ο χώρος που διεξάγονται οι συνεδρίες (ένας χώρος πλούσιος σε
κινητικά, οπτικά και αισθητικά ερεθίσματα).
Διότι είναι γνωστό ότι, η ενεργητική αλληλεπίδραση με το περιβάλλον είναι
απαραίτητη προκειμένου να μπορέσει ένας άνθρωπος να εξάγει και να αφομοιώσει
τις απαραίτητες πληροφορίες για αυτό. Επίσης, από μελέτες ότι η φύση του
περιβάλλοντος (δομή, χωροταξία, δυνατότητες για κοινωνική επαφή, σωματική
δραστηριότητα και άσκηση) επηρεάζουν την οργάνωση και την αναδιοργάνωση του
εγκεφάλου μετά από βλάβη.
Έτσι ο χώρος που διεξάγεται η θεραπεία προτιμείται να είναι ανοιχτός ώστε να
δημιουργούνται ερεθίσματα απο τρίτους παράγοντες όπως φασαρία,
θερμοκρασία, βαρύτητα και για να αποφευγονται τυχόν κλειστοφοβηκές
αντιδράσεις ή η δημιουργία ψυχολογικής πίεσης.
Τα τελευταία χρόνια, πολλοί επιστήμονες που μελετούν την πλαστικότητα του
εγκέφαλου (την ικανότητα δηλαδή του εγκεφάλου να τροποποιείται τόσο
μορφολογικά, όσο και λειτουργικά, ως απάντηση σε αλλαγές στο περιβάλλον), με
κορυφαίο τον Dr. Greenough, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, απέδειξαν
ότι ο βασικότερος παράγοντας που καθορίζει την εγκεφαλική οργάνωση και τις
νέες εσωτερικές διασυνδέσεις είναι το σύνθετο περιβάλλον (με πολλά παιχνίδια
και δραστηριότητες, πολύ πλουσιότερο σε ερεθίσματα από το συνηθισμένο
περιβάλλον).
16

17. 17
Εικόνα 2: Ανοιχτός χώρος με μαλακό χώμα(άμμος)
Εικόνα 3: Ανοιχτός χώρος με εμπόδια

18. 18
Εικόνα 4: Αρένα . Ανοιχτός χώρος
Εικόνα 5: Μάκρος αρένας(άσκηση ατόμου
στο άλογο και δυο βοηθοί)

19. 4.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
Για κάθε ξεχωριστό άτομο και πάθηση υπάρχει διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης,
ελένχου και διαφορετικό πρόγραμμα.
Όπως αναφέραμε και στην αρχή η θεραπευτική ιππασία και η ιπποθεραπεία
χρησιμοποιούνται κυρίως για άτομα με κινητικα, νευρολογικά, εγκεφαλικά,
καρδιολογικά και ψυχολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα.
Έχοντας την δυνατότητα (χώρου και ατόμων) και ικανότητα, μπορούμε να έχουμε
στον ίδιο χώρο άτομα με διάφορες παθήσεις και ηλικίες.
19
Εικόνα 6: Θέση πάνω στο άλογο
Εικόνα 7: Θέση πάνω στο άλογο

20. 20
Εικόνα 8: Θέση πάνω στο άλογο
Εικόνα 9: Θέση πάνω στο άλογο

21. 4.1
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ
Το άτομο, που βρίσκεται πάνω στο άλογο,με την ενέργεια των ειδικών και των
βοηθών, εκτελεί ειδικές ασκήσεις από διάφορες θέσεις, όπως ιππαστί, πλάγιο
κάθισμα, τετραποδική, γονυπετής, όρθια, ύπτια και πρηνής, ανάλογα με τους
θεραπευτικούς στόχους που έχουν τεθεί.
Ένας τρόπος για να γίνουν αυτές οι ασκήσεις πιο ευχάριστες για το άτομο και να
φέρουν ένα επιπλέον αποτέλεσμα (κυρίως στα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες)
έχουν συνδιαστεί με παιχνίδια όπως μπάλες, κρίκοι, γράμματα, αριθμοί, χρώματα
και ήχοι.
Επίσης υπάρχουν ασκήσεις συνεργασίας. Δύο άτομα πάνω στο ζώο εισάγωνται σε
μια διαδικασία να συνενοηθούν, να συνεργαστούν και να δεχτούν το ένα το άλλο για
να φέρουν εις πέρας κάποια άλλη άσκηση είτε να κερδίσουν σε ένα παιχνίδι.
Πολύ σημαντική είναι η συμπεριφορά των βοηθών προς τους ασθενείς καθώς και η
αντιμετώπισή τους πρέπει να είναι, το δυνατόν περισσότερο, ίδια με οποιαδίποτε
αντιμετώπιση κάποιου ατόμου προσπαθώντας να τους δείξουν ότι η διαφορετικότητά
τους δεν είναι κακή.
21
Εικόνα 11: Παιχνίδια
Εικόνα 10: Άσκηση με συνδιασμό παιχνιδιού

22. 22
Εικόνα 12: Άσκησημε παιχνίδι
Εικόνα 13: Άσκηση με παιχνίδι

23. 4.1.1
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Οι ψυχικές διαταραχές προσβάλλουν ανθρώπους σε όλες τις χώρες και κοινωνίες και
παρουσιάζονται σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες ανεξαρτήτως κοινωνικο-
οικονομικής τάξης. Ο επιπολασμός τους εκτιμάται ότι είναι 10% στους ενήλικες, και
ένα ποσοστό 20-25% του πληθυσμού θα εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή του
ψυχικές διαταραχές. Πέρα από της παραδοσιακές θεραπευτικές παρεμβάσεις για την
αντιμετώπιση των ψυχικών παθήσεων που είναι η φαρμακοθεραπεία και η
ψυχοθεραπεία, η οποία εφαρμόζετε από την αρχαία Ελλάδα με το πέρασμα των
χρόνων έχουν εφαρμοστεί πολλές συμπληρωματικές μέθοδοι. Στη προσπάθεια
αντιμετώπισης των ψυχικών διαταραχών και της προαγωγής της ψυχικής υγείας και
ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης ,βλέπουμε δραστηριότητες όπως η σωματική
άσκηση και άλλες να εντάσσονται στο θεραπευτικό πλάνο του ασθενή έπειτα από
δικιά του επιθυμία ή σύσταση του θεράποντος ιατρού.
Σε αυτές λοιπόν τις συμπληρωματικές τεχνικές για τις ψυχικές παθήσεις μια
επικουρική θεραπευτική μέθοδος, όπως προαναφέραμε στην ιστορική αναδρομή της
θεραπευτικής ιππασίας, είναι η “animal assisted therapy “ ή “pet therapy” ή κοινός
θεραπεία μέσω των ζώων. Τα σκυλιά, γάτες, άλογα ή ακόμα και ζώα φάρμας ή
παραγωγής μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως θεραπευτικό μέσο.Αυτού του είδους
θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί επικουρικά σε άτομα με νοητικά προβλήματα,
συναισθηματικές διαταραχές, άτομα που πάσχουν από Alzheimer ή άνοια, για
ασθενείς που πάσχουν από AIDS ακόμα και ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει οι ασθενείς οι οποίοι κάνανε χρήση
στεγαστικής μορφής ψυχιατρικής υπηρεσίας υγείας φαίνεται να βελτίωσε τη γενική
τους υγεία και της οικιακές δραστηριότητες αλλά η θεραπευτική επαφή μετά ζώα
δείχνει να μειώνει τα επίπεδα φόβου λύπης και ψυχολογικής δυσφορίας και να
προάγει την ψυχολογική ευεξία.
Επίσης βελτιώνει την αυτοεκτίμηση και βοηθά στην αντιμετώπιση διαφόρων
στρεσογόνων καταστάσεων και μπορεί να συμβάλει στη μείωση της σωματοποίησης
των ψυχολογικών προβλημάτων, να μειώνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα και το
άγχος καθώς και τα επεισόδια και την εμφάνιση βίας σε ψυχιατρικούς
ασθενείς.Παρ'όλο που έχουν γίνει έρευνες οι οποίες βγήκαν θετικές και με επιθυμητά
αποτελέσματα δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι όλα τα άτομα βγήκαν απο τη
διαδικασία με επιτυχία.Πολλοί απο τους ασθενείς δεν κατάφεραν να βγάλουν εις
πέρας όλες τις συνεδρείες με αποτέλεσμα την απομάκρυνσή τους απο αυτή τη
διαδικασία.
23

24. Υπήρξαν όμως και άτομα που είδαν τα ίδια καθώς και οι “επιτηρητές” τους,
αποτέλεσμα και διαφορά στους εαυτούς τους ακόμη και μετά απο πολλούς μήνες που
βρίσκονταν σε αυτό το τρόπο θεραπείας.
ΌΝΟΜΑ ΧΡΟΝΟΛΟΓΊ
Α
ΤΌΠΟΣ ΑΡΙΘΜΌΣ
ΑΤΌΜΩΝ
ΠΑΘΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΈΣ
ΜΑΤΑ
Klontz 2007 ΗΠΑ 31 Ψυχολογικό
Στρες
Όλοι
ανέφεραν
μείωση τη
ψυχολογικης
δυσφορίας,
λύπης,
φόβου
ενοχής και
αύξηση της
ψυχολογικής
ευεξίας.
Nurenberg 2011 ΗΠΑ 34 Χρόνιες
Ψυχιατρικές
Διαταραχές
Μείωση της
βίας και
περισσότερα
οφέλη απο
άλλες
θεραπείες.
24

25. 4.1.2
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Στο τρίτο κεφάλαιο όπου αναλύσαμε το λόγο που χρησιμοποιούμαι το άλογο ως
μέσο θεραπείας αναφέραμε ότι η θερμότητα του αλόγου σε συνδυασμό με τις
ρυθμικές ταλαντώσεις που δημιουργεί με την κίνησή του, μειώνει τον υψηλό μυϊκό
τόνο με αποτέλεσμα να προάγει τη χαλάρωση του ιππέα με σπαστικότητα.
Xρησιμοποιώντας την κίνηση του αλόγου, βελτιώνoμε τον έλεγχο του κορμού, τη
βάδιση, τη στατική θέση, την ισορροπία, τη μυϊκή δύναμη και το μυϊκό τόνο του
αναβάτη.
Ο βηματισμός του αλόγου προσφέρει ένα ακριβές, ρυθμικό και επαναλαμβανόμενο
μοτίβο κίνησης παρόμοιο με την κίνηση της πυέλου του ανθρώπου.Αυτό συμβαίνει
διότι τα κόκκαλα καθώς και η κίνηση ανθρώπου και αλόγου ταιριάζουν πολύ και θα
μπορούσαμε να πούμε σε αυτό το σημείο ότι τα πίσω άκρα του αλόγου είναι η
προέκταση των ποδιών του ατόμου και αντίστοιχα τα μπροστινά άκρα είναι τα χέρια.
Ο ασθενής ακολουθώντας τον εναλλασσόμενο ρυθμό του αλόγου, χαλαρώνει τους
μύες του ώστε να ανταποκριθεί στην κίνηση του αλόγου με αποτέλεσμα, η ισορροπία
και οι ικανότητες συντονισμού εξασκούνται ταυτόχρονα, ενώ μειώνεται ο αρκετά
αυξημένος μυϊκός τόνος.
Με αυτό το σκεπτικό τα άτομα με κινητικά προβλήματα που εισάγωνται στη
διαδικασία των ασκήσεων με συνεργάτη τους το άλογο, ακολουθόντας τις κινήσεις
αυτού έχουν βελτίωση της κινήσεώς τους.
25

26. 26
Εικόνα 14: Κοινά οστά ανθρώπινου χεριού και άκρου αλόγου
Εικόνα 15: Σύγκριση κοινών οστών ανθρώπου και αλόγου

27. 4.1.3
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤA
Όπως αναφέρθηκε στο υποκεφάλαιο για τα άτομα με τα κινητικά προβλήματα οι
κινήσεις του ιππέα συγχρονίζονται με αυτές του αλόγου.
Εκτός όμως απο τις κινήσεις, έχουμε το συγχρονισμό αναπνοών καθώς ο ανβάτης
νιώθει, λόγω της θέσης του πάνω στο άλογο, τη ταχήτητα και τον ρυθμό αυτών.
Γνωστό είναι ότι οποιαδίποτε μορφή άσκησης βοηθάει, ενδυναμώνει και φτιάχνει την
αντοχή καθώς βελτιώνει το τρόπο και τη ταχύτητα των χτύπων της καρδιάς. Στην
άσκηση με το άλογο υπάρχει ενα επιπλέον θετικό διότι με την επαφή αυτού και του
ατόμου ο ρύθμος της καρδιακής λειτουργείας του ενός αρχίζει να συμβαδίζει με του
άλλου με αποτέλεσμα την ηρεμία και ένα συγκεκριμένο αριθμό και τρόπο χτύπου.
Έτσι η καρδιακοί παλμοί του ατόμου βελτιώνονται, με την είννοια ότι αρχίζουν να
χτυπούν πιο φυσιολογικά απο ότι χτυπούσαν.
27

28. 5.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Τα αποτελέσματα των διαδικασιών μπορούμε να τα μετρήσουμε μηχανήματα
καταγραφής σπασμών των μυών (για τα άτομα με κινητικά ρποβλήματα),
τοποθετόντας το άτομο σε μια καρέκλα, σε ίσια θέση με τα πόδια να ακουμπούν το
πάτωμα, παρατηρόντας και καταγράφοντας τις αντιδράσεις του σε ήχους(φασαρία ή
ομιλίες), ενοχλήσεις(τσιμπήματα) και αντανακλαστικα(για άτομα με ψυχιατρικά
προβλήματα) και γενικότερα μέσα απο συνεδρίες όπου παρατηρούμε και τη
βελτίωση των ατόμων με προβλήματα συντονισμού.
Για να δούμε τα αποτελέσματα των καρδιοπαθών μπορούμε να αρκεστούμε στα
καρδιογραφήματα και τις μαγνητικές όπου γίνονται απο καρδιολόγο.
28

29. 5.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Συμπερένουμε λοιπόν ότι η χρήση του αλόγου κατά καιρούς ως
θεραπευτικό μέσο αν και έχει αρκετά αρνητικά αποτελέσματα μας έχει
επιφέρει και πολλά θετικά σε διάφορους τομείς τις ιατρικής.
Μπορεί να χρειάζεται ένα συγκεκριμένο χονικό διάστημα για να βγεί ένα
συμπέρασμα άλλα όταν αυτό είναι θετικό μπορούμε να
συνειδητοποιήσουμε πόσο δυνατό είναι το συναισθηματικό δέσιμο
ανθρώπου και αλόγου και τι ικανότητες έχει η φύση ακόμα και μετά απο
τόσα χρόνια εξέλιξης.
29

30. 6.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Hippotherapy Effects on Trunk, Pelvic, and Hip Motion During Ambulation in
Children With Neurological Impairments
(Jenna L. Encheff, PT, PhD; Charles Armstrong, PhD; Michelle Masterson,
PT, PhD; Christine Fox, PhD; Phillip Gribble, ATC, PhD Department of
Physical Therapy, The University of Findlay (Dr Encheff), Findlay, Ohio;
Department of Kinesiology (Drs Armstrong and Gribble), Physical Therapy
Program (Dr Masterson), Department of Foundations of Education (Dr Fox),
College of Education, Health Science and Human Service, The University of
Toledo, Toledo, Ohio.)
2. Why Children With Special Needs Feel Better with Hippotherapy Sessions: A
Conceptual Review
(Anabel Corral Granados, MA, and Inmaculada Ferna´ndez Ag´ıs, PhD)
3. Does hippotherapy improve balance in persons with multiple sclerosis: a
systematic review
(C. BRONSON, K. BREWERTON, J. ONG, C. PALANCA, S.J.
SULLIVAN.)
4. Muscle reactio fuction of individuals with intellectual disabilities may be
improved through therapeutic use of a horse.
(paraskevi Giagazoglou, Fotini Arapatzi, Eleftherios Kellis, Maria Liga,
Chrisanthi Karra, Ioannis Amiridis)
5. Therapeutic Effects of Mechanical Horseback Riding on Gait and Balance
Ability in Stroke Patients
(Jun Young Han,Jong Moon Kim, Shin Kyoung Kim.Jin Sang Chung,Hyun-
Cheol Lee,Jae Kuk Lim,Jiwon Lee,and Kawn Yong Park)
6. Effects of Hippotherapy on Gross Motor Function and Functional Performance
of Children with Cerebral Palsy
30

31. (Eun Sook Park,Dong-Wook Rha,Jung Soon Shin,Soohyeon Kim,and Soojin
Jung)
7. Η θεραπευτική επαφή με τα ζώα σε ασθενείς που αντιμετωπίζουν ψυχιατρικά
προβλήματα: συστηματική ανασκόπηση
(Ευάγγελος Φραδέλος)
8. Effect of hippotherapy on the postural stability of patients with multiple
sclerosis: a preliminary study
(Karla Mendonça Menezes, Fernando Copetti, Matheus Joner Wiest, Cláudia
Morais Trevisan, Aron Ferreira Silveira)
9. Effects of Hippotherapy on Recovery of Gait and Balance Ability in Patients
with Stroke
(Chae-Woo Lee, Seong giL Kim,SiK Yong)
10. Horseback Riding as Therapy for Children with Cerebral Palsy: Is There
Evidence of Its Effectiveness?
(Laurie Snider Nicol Korner-Bitensky Catherine Kammann Sarah Warner
Maysoun Saleh)
11. Influence of Neurophysiological Hippotherapy on the Transference of
the Centre of Gravity Among Children with Cerebral Palsy
(Anna Maćków, Monika Małachowska-Sobieska, Ewa Demczuk-Włodarczy,
Marta Sidorowska1, Alicja Szklarska, Anna Lipowicz)
12. A systematic review of interventions for children with cerebral palsy:
state of the evidence
(IONA NOVAK,SARAH MCINTYRE,CATHERINE MORGAN,LANIE
CAMPBELL,LEIGHA DARK,NATALIE MORTON,ELISE STUMBLES,|
SALLI-ANN WILSON,SHONA GOLDSMITH)
31

32. 13. Study of the therapeutic effects of an advanced hippotherapy simulator
in children with cerebral palsy: a randomised controlled trial
(PabloHerrero, ÁngelAsensiO, ElenaGarcía, ÁlvaroMarco, BarbaraOliván,
AlejandroIbarz, EvaMGómez-Trullén,RobertoCasas)
14. Effects of hippotherapy and therapeutic horseback riding on postural
control or balance in children with cerebralpalsy : ameta-analysis
(MONIKA ZADNIKAR, ANDREJ KASTRIN)
32