1. Zoektocht naar: Wat is een experimenteel boek?
Experimenteel:
= proefondervindelijk
http://www.woorden-boek.nl/woord/experimenteel
Experimenteel Roman:
Roman:
= Met de term roman wordt een grote verscheidenheid aan vooral prozateksten aangeduid die
overwegend van fictionele aard zijn en in omvang doorgaans het kort verhaal en de novelle
overtreffen. Het onderscheid tussen novelle en roman is echter niet altijd goed aan te geven.
In de 20e eeuw wordt in toenemende mate met de vertelvorm geëxperimenteerd, bijvoorbeeld
door het bewust loslaten van de chronologie of door verschillende perspectieven naast of door
elkaar te gebruiken. In het experimenteel proza (nouveau roman) worden bijvoorbeeld
collagetechnieken en verspringing van het perspectief toegepast, onder meer om een
vervreemdingseffect te bewerkstelligen. Men spreekt in dit verband daarom wel van
antiroman.
Nouveau roman:
= een literaire beweging van de jaren 1942-1970 die toentertijd een aantal schrijvers
samenbracht die vooral behoorden tot Éditions de Minuit. De term werd bedacht door criticus
Émile Henriot die zich op 22 mei 1957 in een artikel in Le Monde in negatieve zin uitliet over
de roman La Jalousie van Alain Robbe-Grillet.
Alain Robbe-Grillet publiceerde in de periode tussen 1955 en 1963 in verschillende
tijdschriften een aantal essays over 'de nieuwe roman'. Hij argumenteert daarin dat elke
generatie, zoals hijzelf en bijvoorbeeld postmoderne schrijvers als Marcel Proust en Samuel
Beckett, haar eigen romanvorm opnieuw dient uit te vinden. Met de nouveau roman zet hij
zich ook af tegen "enkele verouderde begrippen", zoals personage, verhaal en diepte.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Roman_(literatuur)
Gevonden project rond experimentele boeken:
“Transitionaliteit tussen woord en beeld in fictieverhalen voor volwassenen. Ontstaan en
leeservaring van experimentele boeken.”
Kris De Tollenaere, grafisch vormgever, MAD-Faculty, Campus C-Mine
Jeanine Eerdekens, sociologe, MAD-Faculty, Campus C-Mine
Hugo Brems, germanist, Nederlandse Literatuurstudie, KU Leuven
Keith Roe, hoogleraar, Communicatiewetenschappen, KU Leuven
Dit project onderzoekt de transitionaliteit of overdrachtelijkheid van woord en beeld in
fictieboeken voor volwassenen. Het onderzoek behandelt het proces van transitionaliteit voor
de ontwikkeling en receptie van een verhaal. Concreet richt het onderzoek zich op de
interactie tussen een talig en niet-talig spoor: enerzijds wordt de tekst bepaald door de
ontwikkelde beelden, anderzijds worden de beelden beïnvloed door het ontwikkelde talige

2. spoor. Op die manier komen zowel het boek als object (drager van het
transitionalisatieproces) als het boek als subject aan bod. Tenslotte wordt het boek als
object/subject in relatie tot de leeservaring onderzocht.
http://associatie.kuleuven.be/fak/en/projects/transitionaliteit-tussen-woord-en-beeld-
fictieverhalen-voor-volwassenen-ontstaan-en
Toon Tersas:
(Gevonden onder het voorgaande onderzoek/project)
Toon tersas is een beeldend kunstenaar die zijn kunstenaarsboeken beschouwt als autonome
werken. De boeken zijn unica. De boeken zijn uitzonderlijk van vorm zijn: uitzonderlijke
formaten, uitzonderlijke leesrichtingen, bijzondere navigatie, bijzondere plooivormen…
Het werk van Tersas sluit inhoudelijk aan bij het OPK-project ‘Transitionaliteit tussen woord
en beeld in fictieverhalen voor volwassenen. Ontstaan en leeservaring van experimentele
boeken”, waarin de afdeling grafisch ontwerp van de Media en Design Academie Genk een
vooraanstaande rol speelt. Deze onderzoeksaanvraag biedt kansen voor verdere
theorievorming aan de hand van de casus Tersas.
De in 1995 overleden kunstenaar Toon Tersas speelt op meesterlijke wijze met woord en
beeld. Hij hanteert een bijzondere grammatica waardoor er door de combinatie van woord en
beeld een nieuwe dimensie ontstaat. Deze dimensie kan men transitionaliteit noemen. Tersas
herinterpreteert en geeft betekenis aan beelden via kenmerken van de informatiedrager zelf
(dagbladen,kranten,advertenties). Hij verknipt, verplakt en schildert bestaande nieuws-en
reclamebeelden na om hier zijn eigen wereld/waarheid mee te herconstrueren. Hij transfereert
met deze beeldtaal kenmerken van de ene betekenis naar de andere; hij hanteert zelfs
hetzelfde format (krant/bladspiegel typografie) om nieuws uit zijn eigen wereld te
verbeelden.
Het ontsluiten van de kunstenaarsboeken van Tersas naar een ruimer publiek is door het
unieke karakter,maar ook door het vormelijke aspect niet evident. Het ontsluiten van
kunstenaarsboeken, zonder het gegeven “boek” te verlaten vraagt een onderzoek naar
presentatie- en ontsluitingsconcepten. Reproductie van afzonderlijke pagina’s uit boeken leidt
meestal tot een verlies aan tactiliteit. Ook het bladeren en manueel navigeren door een boek
zijn belangrijk voor het beleven van een boek. De uitdaging bestaat er bovendien in het
“boek”-oeuvre van Tersas te presenteren en te ontsluiten op een manier die correspondeert
met de beeldtaal of grammatica van Tersas.
http://go2mda.wordpress.com/onderzoeksproject-toon-tersas-3ba/