Vai trò của viện kiểm sát nhân dân tỉnh đăk nông trong bảo vệ quyền công dân.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
Tạ Đình Đề
VAI TRÒ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH
ĐĂK NÔNG TRONG BẢO VỆ QUYỀN CÔNG DÂN
LUẬN VĂN THẠC SỸ
Chuyên ngành: LUẬT HIẾN PHÁP, LUẬT HÀNH CHÍNH
Mã số: 60380102
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Vũ Trọng Hách
Đăk Lăk

Lời cam đoan
Tôi cam đoan các nội dung được trình bày trong Luận văn này là công
trình nghiên cứu của tôi, được nghiên cứu và viết tại Viện kiểm sát nhân dân
tỉnh đăk Nông. Nội dung, số liệu trong Luận văn là chính xác, trung thực
phản ánh tính khách quan trong quá trình nghiên cứu. Tôi đã thực hiện đầy
đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định của Học viện.
Vậy tôi viết lời cam đoan này đề nghị Học viện Hành chính quốc gia
xem xét để tôi có thể bảo vệ luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Người cam đoan
Tạ Đình Đề

LỜI CẢM ƠN
Việc viết nên Luận văn là kết quả quá trình học tập, nghiên cứu ở nhà
trường, với sự giảng dạy, hướng dẫn nhiệt tình, trách nhiệm của thầy, cô
Học viện Hành chính quốc gia, kết hợp với kinh nghiệm trong quá trình thực
tiễn công tác, với sự cố gắng nỗ lực của bản thân.
Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc tới PGS.TS
Vũ Trọng Hách, người trực tiếp hướng dẫn khoa học, đã tận tình chỉ dạy cho
tôi về kiến thức cũng như phương pháp nghiên cứu trong thời gian thực hiện
đề tài.
Tôi xin chân thành cám ơn các thầy, cô giáo Học viện Hành chính
quốc gia Hà Nội và phân viện Tây nguyên; thầy, cô chủ nhiệm lớp LH1,
TN2, bạn bè đồng môn và anh chị em cơ quan Viện kiểm sát tỉnh Đăk Nông
đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như trong quá trình hoàn thành
luận văn này.
Mặc dù đã có sự nỗ lực cố gắng của bản thân, luận văn sẽ không tránh
khỏi những thiếu sót. Tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của các
Thầy Cô, đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn.
ĐăkNông, ngày 21 tháng 7 năm 2016
Tác giả Luận văn

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1 Án thụ lý kiểm sát điều tra từ năm 2011-2015 ………………………………….....58
Biểu đồ 2.2 Án thụ lý kiểm sát điều tra giai đoạn 2011 – 2015 …………………………….60
Bảng 2.3 Án Viện kiểm sát hai cấp thụ lý truy tố từ năm 2011-2015………………………61
Biểu đồ 2.4 Án Viện kiểm sát thụ lý truy tố giai đoạn 2011- 2015 …………….................62
Bảng 2.5 Án Viện kiểm sát hai cấp thụ lý xét xử từ năm 2011-2015 ……………………....64
Biểu đồ 2.6 Án Viện kiểm sát thụ lý kiểm sát xét xử sơ thẩm giai đoạn 2011- 2015 …....65

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
Các từ, cụm từ viết tắt Các từ, cụm từ nguyên nghĩa
VKSND Viện kiểm sát nhân dân
CQĐT Cơ quan điều tra
KSV Kiểm sát viên
ĐTV Điều tra viên
CBCC Cán bộ công chức

MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………1
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn..................................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ..........................................3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận văn ..............................................5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn...............................................5
5. Cơ sở khoa học và phương pháp nghiên cứu.....................................................6
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn.........................................................7
7. Kết cấu của luận văn ..........................................................................................7
Chương 1:NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA VIỆN KIỂM SÁT
TRONG BẢO VỆ QUYỀN CÔNG DÂN .............................................................9
1.1.Những khái niệm có liên quan .........................................................................9
1.1.1.Công dân...............................................................................................................................................9
1.1.2.Quyền công dân...........................................................................................10
1.1.3.Bảo vệ quyền công dân ...............................................................................12
1.2.Viện kiểm sát nhân dân trong bảo vệ quyền công dân ..................................14
1.2.1.Tổ chức Viện Kiểm sát trong bảo vệ quyền công dân................................14
1.2.2.Vai trò của Viện Kiểm sát trong bảo vệ quyền công dân theo quy định của
pháp luật hình sự ..................................................................................................17
1.3.Yêu cầu nâng cao vai trò của Viện kiểm sát bảo vệ quyền công dân............25
1.3.1.Yêu cầu của cải cách tư pháp.................................................................................................25
1.3.2. Yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền ...................................................28
1.3.3.Yêu cầu tổ chức thực hiện những quyền cơ bản của công dân theo quy định
của Hiến pháp 2013..............................................................................................30
Tiểu kết Chương I ................................................................................................43
Chương 2: THỰC TRẠNG BẢO VỆ QUYỀN CÔNG DÂN TRONG LĨNH
VỰC PHÁP LUẬT HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH
ĐẮK NÔNG.........................................................................................................44
2.1.Thực trạng vi phạm các quyền công dân trong lĩnh vực pháp luật hình sự trên
địa bàn tỉnh Đắk Nông .........................................................................................44
2.2.Thực trạng thực hiện bảo vệ quyền công dân trong lĩnh vực pháp luật hình sự
của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông........................................................50
2.2.1.Thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết tố
giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố..........................................................50
2.2.2. Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong hoạt động
điều tra, truy tố, xét xử .........................................................................................56
2.2.3. Công tác kiểm sát tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự ....................65
2.3.Đánh giá chung...................................................................................................................................71

2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân........................................................................................................71
2.3.2.Hạn chế và nguyên nhân...........................................................................................................78
Tiểu kết chương II................................................................................................83
Chương 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ CỦA VIỆN KIỂM SÁT
NHÂN DÂN TỈNH ĐẮK NÔNG TRONG BẢO VỆ QUYỀN CÔNG DÂN....84
3.1.Hoàn thiện pháp luật về quyền công dân trong lĩnh vực hình sự ..................84
3.2.Tổ chức thực hiện nhanh chóng, kịp thời, đầy đủ những quy định của Hiến
pháp, pháp luật về quyền công dân ......................................................................87
3.3.Đẩy mạnh công tác phố biến, giáo dục pháp luật về quyền công dân trong
thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.....................................88
3.4.Tiếp tục thực hiện tốt các yêu cầu của cải cách tư pháp trong hoạt động của
Viện Kiểm sát nhân dân .......................................................................................90
3.5.Nâng cao năng lực, trách nhiệm của kiểm sát viên trong hoạt động tố tụng
hình sự ..................................................................................................................95
3.6.Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị nghiệp vụ phục vụ
hoạt động công tố và kiểm sát tư pháp.................................................................99
Tiểu kết chương 3................................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN................................................................................................................................................102
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................................104

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Thể chế tư pháp để bảo đảm quyền công dân, quy định trong các bản Hiến
pháp, nhất là Hiến pháp 1992 và Hiến pháp 2013 đã thể hiện rõ nhiều tiến bộ
trong việc bảo đảm quyền công dân, tuy nhiên Hiến pháp 2013 thể hiện nhiều
điểm mới, tiến bộ. Hiến pháp năm 1992 chỉ quy định về cấm truy bức, nhục
hình, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của công dân [Điều 71]. Đến Hiến pháp
năm 2013, ở Điều 20, lần đầu tiên trong lịch sử hiến pháp nước ta, đã chế định
về cấm tra tấn nói riêng và cấm bất kỳ hình thức bạo lực, truy bức, nhục hình
hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm
danh dự, nhân phẩm của mọi người. Quy định này cụ thể, rõ ràng và rộng hơn so
với quy định cũ, cả về hành vi bị cấm, cả về chủ thể được bảo vệ.
Hiến pháp năm 1992, tại Điều 72, quy định quyền tố tụng công dân chỉ
gồm: Suy đoán vô tội; bồi thường thiệt hại vật chất và phục hồi danh dự cho
người bị oan sai trong tố tụng; xử lý nghiêm minh người làm trái pháp luật trong
tiến hành tố tụng gây thiệt hại cho người khác. Hiến pháp năm 2013 bổ sung:
Xét xử kịp thời, công bằng, công khai; không bị kết án hai lần vì một tội phạm;
quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa (Điều 31). Quy định
mới này đã mở rộng chủ thể và phạm vi quyền đòi bồi thường thiệt hại; đồng
thời buộc các cơ quan tiến hành tố tụng phải công bằng và khách quan trong
việc tìm chứng cứ, coi trọng cả chứng cứ buộc tội, cả chứng cứ gỡ tội.
Bảo vệ quyền công dân nói chung và của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo,
bị án nói riêng là trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng và những người
tiến hành tố tụng. Bộ luật tố tụng hình sự đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã
1

hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 27 tháng 11
năm 2015, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2016 (sau đây viết là: Bộ luật Tố
tụng hình sự 2015) qui định: Khi tiến hành tố tụng, Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng
Cơ quan điều tra, Điều tra viên, Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát,
Kiểm sát viên, Chánh án, Phó Chánh án Tòa án, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân
trong phạm vi trách nhiệm của mình phải tôn trọng và bảo vệ các quyền và lợi
ích hợp pháp của công dân, thường xuyên kiểm tra tính hợp pháp và sự cần thiết
của những biện pháp đã áp dụng, kịp thời hủy bỏ hoặc thay đổi những biện pháp
đó, nếu xét thấy có vi phạm pháp luật hoặc không còn cần thiết. Mỗi cơ quan tuỳ
theo chức năng, nhiệm vụ của mình mà có những phương thức bảo vệ quyền
công dân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.
Với chức năng, nhiệm vụ của mình, Viện kiểm sát nhân dân có vai trò trực
tiếp hoặc gián tiếp bảo vệ, bảo đảm thực hiện quyền công dân trong các vụ án
hình sự. Thực tiễn hoạt động tố tụng hình sự trong những năm gần đây trên địa
bàn tỉnh Đăk Nông cho thấy, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo
vệ quyền, nghĩa vụ của công dân, của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo đã đạt
được những thành tựu nhất định. Các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân về
cơ bản đã được bảo đảm, đã hạn chế được tình trạng oan, sai. Tuy nhiên, thực tế
vẫn còn có nhiều trường hợp các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố
tụng chưa bảo đảm thực hiện đầy đủ các quyền của người bị tạm giữ, bị can, bị
cáo, bị án trong hoạt động tố tụng hình sự như: Vẫn còn tình trạng bắt giữ người
theo thủ tục hình sự nhưng sau đó phải trả tự do vì không có hành vi phạm tội;
giữ người không có căn cứ dẫn đến chết trong nhà tạm giữ; bức cung, ép cung;
chưa thực hiện nghiêm chế độ giám hộ, bào chữa cho bị can, bị cáo hoặc người
chưa thành niên; việc tranh tụng tại Tòa án chưa thực sự dân chủ; vi phạm chế
2

độ, chính sách trong giam giữ người, tại các nhà tạm giữ, trại tạm giam…
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, có phần trách nhiệm của Viện kiểm sát
nhân dân chưa thực hiện được đầy đủ vai trò trách nhiệm của mình trong hoạt
động thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp theo quy định của
Hiến pháp và pháp luật hình sự.
Chính vì những vấn đề trên và những quy định mới quan trọng và tiến bộ
trong Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân, đặt ra cho
ngành Kiểm sát phải thể hiện vai trò của mình như thế nào để bảo đảm, bảo vệ
các quyền cơ bản đó của công dân trước pháp luật và thực tế cuộc sống.
Đối với tỉnh Đăk Nông, đơn vị hành chính được tách ra từ tỉnh Đăk Lắc
năm 2004, với xuất phát điểm còn thấp về mọi mặt, đặc biệt kinh tế chậm phát
triển, trình độ dân trí thấp, tội phạm và vi phạm pháp luật có chiều hướng gia
tăng. Điều đó đòi hỏi hệ thống chính trị, các cơ quan bảo vệ pháp luật trong đó
vai trò của ngành Kiểm sát phải được khẳng định và thể hiện rõ trên lĩnh vực
hình sự trong bảo vệ quyền công dân. Chính vì vậy tác giả chọn đề tài “Vai trò
của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông trong bảo vệ quyền công dân” để
làm luận văn của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong các bản Hiến pháp nước ta từ (Hiến pháp 1946; 1959; 1980;
1992 và Hiến pháp 2013), quyền công dân luôn được tôn trọng và khẳng định,
càng về sau các quyền công dân được quy định rõ hơn và trân trọng hơn. Trong
điều kiện Đảng, Nhà nước ta đang chủ trương xây dựng và hoàn thiện nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Vấn đề
quyền con người, quyền công dân và bảo đảm quyền công dân đang thu hút sự
3

quan tâm nghiên cứu của nhiều lĩnh vực khoa học như: Chính trị học, xã hội
học, tâm lý và luật học…
Trong các Bộ luật, Luật, công trình nghiên cứu ở nước ta về quyền con
người, quyền công dân có liên quan đến đề tài, có thể kể đến các văn bản Luật,
công trình nghiên cứu sau đây: Hiến pháp 2013; Bộ luật hình sự 1999 (sửa đổi
bổ sung năm 2009); Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003; Luật Tổ chức Viện kiểm
sát nhân dân 2014. Các Luật, Bộ luật đã được Quốc hội khóa XIII thông qua
tháng 11.2015, có hiệu lực từ ngày 01.7.2016, qồm có: Bộ luật hình sự; Bộ luật
Tố tụng hình sự; Luật thi hành tạm giữ, tạm giam; Luật tổ chức cơ quan điều
tra… Các công trình nghiên cứu: Tác giả PGS. TS. Nguyễn Thanh Tuấn, viết về
“quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp 2013” và bài “dân chủ và
nhân quyền” trong (mục nghiên cứu, trao đổi – Tạp chí Cộng sản, ngày 09 và
30.9.2014); Luận văn thạc sỹ Luật TP. Hồ Chí Minh năm 2012 của tác giả Đặng
Thị Thu Trang về đề tài “quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến
pháp năm 1992 và vấn đề hoàn thiện”; Luận văn thạc sỹ Luật, khoa Luật Đại
học quốc gia Hà Nội năm 2013 của tác giả Đinh Thị Thu Trang, đề tài “mối
quan hệ giữa quyền con người và quyền công dân”.
Nhìn tổng thể, các công trình khoa học, bài viết nêu trên đã đề cập sâu về lý
luận cũng như thực tiễn về quyền con người, quyền công dân trên phạm vi
chung nhất. Do đó, có thể nhận định việc tác giả nghiên cứu vấn đề vai trò của
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông bảo vệ quyền công dân, là lĩnh vực riêng
chưa có công trình nào nghiên cứu, vì vậy Luận văn này không trùng lặp với bất
cứ một công trình nào khác. Tuy nhiên để thực hiện luận văn, tác giả có thể lựa
chọn, kế thừa và phát triển các kết quả nghiên cứu nêu trên.
4

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của Luận văn
Mục đích của luận văn: Luận văn nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ những
vấn đề lý luận về quyền công dân; luận chứng vai trò của Viện kiểm sát trong
bảo vệ quyền công dân. Trên cơ sở khảo sát thực tiễn, xác định và đề xuất các
giải pháp nhằm nâng cao vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ
quyền công dân trong Hiến pháp và pháp luật hình sự ở nước ta.
Theo đó, Luận văn thực hiện các nhiệm vụ sau:
Phân tích, làm rõ một số vấn đề lý luận liên quan đến đề tài như Nguyên tắc
bảo đảm quyền công dân; cơ sở xác định vai trò của Viện kiểm sát nhân dân và
các điều kiện bảo đảm vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ
quyền công dân trong Hiến pháp và pháp luật hình sự.
Phân tích thực trạng, vai trò của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông
trong việc bảo vệ quyền công dân. Từ đó rút ra những ưu điểm, hạn chế những
vướng mắc, bất cập của một số quy định pháp luật và vướng mắc, bất cập trong
thực tiễn quá trình Viện kiểm sát nhân dân thực hiện vai trò bảo vệ quyền công
dân tại địa phương.
Đề xuất các giải pháp chung và giải pháp cụ thể nhằm xác định rõ vai trò
của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ quyền công dân theo quy định của
Hiến pháp và pháp luật hiện hành.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận văn
Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về
vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ quyền công dân là người bị
5

tạm giữ, bị can, bị cáo, bị án trong các vụ án hình sự theo quy định của Hiến
pháp và pháp luật hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu Luận văn của tác giả chỉ dừng lại ở việc phân tích,
đánh giá những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến vai trò của Viện
kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ quyền công dân là người bị tạm giữ, bị can,
bị cáo, bị án trong tố tụng hình sự.
Việc đưa ra các giải pháp trên cơ sở nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực
trạng vai trò của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông trong việc bảo vệ quyền
công dân là người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị án trong tố tụng hình sự. Từ đó
nhằm nâng cao vai trò của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ quyền công
dân của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo trong tố tụng hình sự, phù hợp với Hiến
pháp, pháp luật hiện hành, góp phần tạo sự chuyển biến trong cải cách tư pháp,
hoạt động tố tụng hình sự bảo đảm tính dân chủ, khách quan góp phần bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
Về thời gian Luận văn nghiên cứu: Những vấn đề thực tiễn liên quan đến
đề tài gắn với quá trình thực thi pháp luật hình sự trên địa bàn tỉnh Đăk Nông từ
năm 2011 đến 2015.
5. Cơ sở khoa học và phương pháp nghiên cứu
Về cơ sở khoa học: Luận văn được thực hiện trên cơ sở lý luận của Chủ
nghĩa Mác- Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản
Việt Nam về Nhà nước và pháp luật, về quyền công dân, các quan điểm của
Đảng về cải cách tư pháp, về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
6

Về phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, trực tiếp sử dụng các
phương pháp phân tích và tổng hợp từ các tài liệu tham khảo, lịch sử cụ thể, kết
hợp giữa lý luận và thực tiễn. Ngoài ra, Luận văn cũng sử dụng một số phương
pháp nghiên cứu khoa học cụ thể khác như: Phương pháp nghiên cứu tài liệu;
phương pháp lôgic; các phương pháp so sánh, đối chiếu, thống kê...
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Luận văn
Từ thực tiễn trong hoạt động pháp luật hình sự và thực trạng vai trò của
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đak Nông, trong thực hiện chức năng thực hành
quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, nhằm bảo vệ quyền công dân; qua
nghiên cứu, tác giả đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao, xác định rõ hơn vai
trò của Viện kiểm sát nhân dân nói chung và ở Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk
Nông nói riêng trong việc bảo vệ quyền công dân trong Hiến pháp và pháp luật
hình sự một cách có hiệu quả nhất. Những giải pháp mà tác giả đưa ra vừa có ý
nghĩa như một đề xuất mang tính khoa học góp phần hoàn thiện chế định về vai
trò của Viện kiểm sát nhân dân trong việc bảo vệ quyền công dân trong Hiến
pháp và pháp luật hình sự ở Việt Nam. Đồng thời góp phần vào việc thực hiện
thắng lợi Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02.6.2005 của Bộ Chính trị về chiến lược
cải cách tư pháp đến năm 2020.
7. Kết cấu của luận văn
Phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo luận văn có 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về vai trò của Viện Kiểm sát trong bảo
vệ quyền công dân
7

Chương 2: Thực trạng bảo vệ quyền công dân trong lĩnh vực pháp luật
hình sự của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Nông
Chương 3: Giải pháp tăng cường vai trò bảo vệ quyền công dân của Viện
Kiểm sát nhân dân tỉnh Đắk Nông
8

Chương 2
THỰC TRẠNG BẢO VỆ QUYỀN CÔNG DÂN TRONG LĨNH VỰC PHÁP LUẬT
HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH ĐẮK NÔNG
2.1.Thực trạng vi phạm các quyền công dân trong lĩnh vực pháp luật hình
sự trên địa bàn tỉnh Đắk Nông
Hoạt động tố tụng bao gồm hoạt động của các cơ quan điều tra, Viện kiểm
sát, Tòa án, Cơ quan thi hành án hình sự và hoạt động của các cơ quan được
giao thẩm quyền. Thông qua đó nhằm xác định tính khách quan, toàn diện, đầy
đủ đúng pháp luật, việc thực hiện tội phạm hoặc các quá trình khác để từ đó có
sự phán quyết đúng đắn của các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong hoạt động tố
tụng, quyền và nghĩa vụ của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố
tụng và người tham gia tố tụng được quy định đầy đủ, cụ thể trong các văn bản
quy phạm pháp luật về tố tụng. Trong đó, các cơ quan tiến hành tố tụng, người
tiến hành tố tụng chỉ được làm những gì mà pháp luật cho phép (quy định), còn
người tham gia tố tụng được làm tất cả nhưng gì mà pháp luật không cấm.
Theo Điều 31 Hiến pháp năm 2013 “Người bị buộc tội được coi là không
có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội
của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật”. Một trong những đặc trưng quan trọng
của hoạt động tố tụng là hoạt động chứng minh hành vi phạm tội. Trong hoạt
động này, bị can, bị cáo tìm mọi cách để bảo vệ các quyền có lợi nhất cho mình,
nhằm xác định mình không phạm tội. Các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến
hành tố tụng và những người tham gia tố tụng khác theo quy định của pháp luật
có nghĩa vụ phải chứng minh sự khách quan của vụ án, toàn diện và đầy đủ về
44

nội dung của sự việc xảy ra để có sự phán quyết đúng pháp luật, chứng minh đó
là hành vi phạm tội.
Trong tố tụng hình sự, trách nhiệm khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi
hành án thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong quá trình này, nghĩa vụ
điều tra, thu thập chứng cứ, củng cố chứng cứ để chứng minh sự thật khách quan
của vụ án thuộc về những người tiến hành tố tụng và những người khác liên
quan theo quy định của pháp luật.
Hoạt động tố tụng hình sự là một lĩnh vực phức tạp và nhạy cảm vì nó liên
quan đến các quyền công dân trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội như quyền
sống, các quyền về tài sản, các quyền được bảo đảm bí mật cá nhân... Vì vậy,
trong quá trình chứng minh sự thật khách quan của vụ án, các cơ quan tiến hành
tố tụng, người tiến hành tố tụng vì một lý do nào đó, có thể do sự tác động trực
tiếp hay gián tiếp của các yếu tố khách quan, chủ quan nên dễ bị ảnh hưởng đến
tính trung thực, sự khách quan trong các quyết định của mình, trong đó có các
yếu tố cơ bản như: Do thiếu sự hợp tác của người tham gia tố tụng với người
tiến hành tố tụng trong việc xác định sự thật khách quan của các chứng cứ, nhất
là đối với các trường hợp người bị tạm giữ, bị can, bị cáo tìm cách tiêu hủy, che
giấu các chứng cứ liên quan đến vụ án nên các quyết định của người tiến hành tố
tụng không phản ảnh được chính xác, toàn diện nội dung sự việc. Do sự tác động
chi phối từ bên ngoài vào hoạt động tố tụng, sự chi phối, tác động này có thể do
sự lãnh đạo, quản lý của cấp trên đối với cấp dưới, của cơ quan tiến hành tố tụng
đối với người tiến hành tố tụng, cũng có thể từ phía những người quen biết,
người thân của người tham gia tố tụng… nên các quyết định trong hoạt động này
có thể thiếu chính xác, khách quan; mặt khác, do một bộ phận những người tiến
hành tố tụng bị hạn chế về trình độ chuyên môn,
45

nghiệp vụ, về năng lực công tác nên trong việc thực hiện chức năng thẩm quyền
của mình các quyết định của họ thiếu chính xác, không đúng pháp luật; cũng có
thể do một số những người tiến hành tố tụng bị tha hóa về phẩm chất đạo đức,
lối sống, phẩm chất chính trị…, từ những yếu tố tác động đó làm cho sự phán
quyết của họ trong một số vụ án thiếu khách quan, toàn diện, đầy đủ và không
đúng pháp luật.
Như vậy, trong hoạt động tố tụng, quyền và nghĩa vụ pháp lý của người
tham gia tố tụng (bị can, bị cáo, người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vị liên
quan) được phán quyết bởi các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong đó mọi biểu
hiện của sự chủ quan, thiếu đầy đủ, không trung thực trong hoạt động tố tụng
đều xuất phát từ việc thiếu tuân thủ pháp luật của người tiến hành tố tụng, đây
cũng là nguyên nhân của sự vi phạm quyền công dân trong hoạt động tư pháp.
Những vi phạm phổ biến của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến
hành tố tụng trên địa bàn tỉnh ĐăkNông:
2.1.1.Đối với cơ quan điều tra, điều tra viên:
Trong hoạt động tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến
nghị khởi tố và trong suốt quá trình điều tra vụ án hình sự, cơ quan điều tra và
điều tra viên đã được phát hiện gồm các dạng vi phạm: Trong tiếp nhận giải
quyết tin báo tội phạm, cơ quan điều tra thường để quá hạn giải quyết theo quy
định của Tố tụng hình sự (các vụ việc liên quan đến nhóm tội về kinh tế, chức
vụ); việc thu thập tài liệu, chứng cứ khi khám nghiệm hiện trường thiếu đầy đủ,
kỹ lưỡng, mô tả không cụ thể các dấu vết có ý nghĩa là chứng cứ vật chất để
chứng minh tội phạm (các vụ án tai nạn giao thông, án giết người, án hiếp dâm);
việc thu mẫu giám định, dấu vân tay chưa chi tiết, không đầy đủ (các vụ án giết
người, trộn cắp, án ma túy). Trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra, điều tra
46

viên để xảy ra vi phạm: Điều tra không đầy đủ, phiến diện dẫn đến bỏ lọt tội
phạm (án giết người, án cố ý gây thương tích có đồng phạm); điều tra nặng về
truy tìm chứng cứ buộc tội, xem nhẹ các chứng cứ, tình tiết gỡ tội dẫn đến bức
cung, ép cung, dùng nhục hình vẫn còn xảy ra nên chứng cứ thu thập được thiếu
khách quan không có giá trị chứng minh (các vụ truy xét về hành vi lừa đảo
chiếm đoạt tài sản không có chứng cứ vật chất); điều tra thiếu toàn diện, không
truy đến cùng hành vi phạm tội, người đồng phạm khác (các vụ án kinh tế, chức
vụ, tham nhũng); vi phạm tố tụng trong các trường hợp người phạm tội vị thành
niên, người có nhược điểm về thể chất, tâm thần nhưng không yêu cầu người
bào chữa trong giai đoạn điều tra, người phạm tội là đồng bào dân tộc thiểu số
nhưng không hỏi để yêu cầu phiên dịch; Chất lượng các bản Kết luận điều tra
chưa cao, bố cục không chặt chẽ, việc phân tích hành vi phạm tội của bị can còn
thiếu chặt chẽ, không cô đọng, còn mắc nhiều lỗi kỹ thuật.
Các vi phạm về tố tụng: Trong các văn bản tiền tố tụng: Biên bản khám
nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi có vụ ghi thiếu thành phần tham gia
nhưng vẫn có chữ ký, ngược lại có thành phần tham gia nhưng không có chữ ký;
nội dung các biên bản này ghi chép, mô tả không đầy đủ, rõ ràng nên làm hạn
chế giá trị khai thác của văn bản tố tụng gốc, do đó có vụ án đã không thể chứng
minh được tội phạm đã xảy ra; Việc lập, ký các văn bản tố tụng trong quá trình
điều tra án thiếu thận trọng, không xem xét toàn diện nên có trường hợp Điều tra
viên không được phân công giải quyết vụ án những vẫn ký văn bản với tư cách
điều tra viên; có văn bản tố tụng còn tẩy xóa nhưng không có chữ ký, con dấu
xác thực của cơ quan điều tra; Văn bản tố tụng là bản sao nhưng không có chứng
thực, sao y nên không có giá trị chứng minh [37; 38; 39; 40; 41].
2.1.2.Đối với cơ quan Tòa án, thẩm phán, thư ký, hội thẩm nhân dân
47

Vi phạm của Tòa án, Thẩm phán trong giai đoạn chuẩn bị xét xử: Do
không nghiên cứu kỷ hồ sơ, không nắm chắc hệ thống chứng cứ cũng như những
vấn đề cần chứng minh trong vụ án hình sự đã được thu thập đầy đủ trong hồ sơ
nhưng vẫn trả để điều tra bổ sung thiếu căn cứ; ngược lại có trường hợp do
không nghiên cứu kỹ, hồ sơ chưa thu thập đầy đủ những vấn đề cần chứng minh
nhưng vẫn đưa vụ án ra xét xử nên dẫn đến trường hợp: Khi xét xử thấy không
đủ căn cứ vững chắc để xử lý vụ án nên phải hoãn phiên tòa trả hồ sơ điều tra bổ
sung, hoặc có trường hợp khi xét xử không phát hiện thiếu sót trong hồ sơ nên
vẫn tuyên án, dẫn đến cấp phúc thẩm, giám đốc thẩm hủy án. Vẫn còn trường
hợp Tòa hoãn xét xử thiếu căn cứ, để quá thời hạn chuẩn bị xét xử kéo dài thời
gian giải quyết vụ án, ảnh hưởng quyền của bị cáo và người tham gia tố tụng.
Trong quá trình xét xử tại phiên tòa, Hội đồng xét xử thường để xảy ra vi
phạm: Phần bắt đầu phiên tòa, chủ tọa không giới thiệu, giải thích đầy đủ quyền,
nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng (vụ án có nhiều bị cáo, hoặc xét xử
nhiều vụ án cùng một hội đồng) dẫn đến vi phạm tố tụng hình sự; có vụ án Tòa
án xác định cùng một chủ thể (Cục thuế) vừa tham gia tố tụng với tư cách là
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vừa với tư cách là người giám định trong
cùng một vụ án, nên đã vi phạm khoàn 4, điều 60 Bộ luật Tố tụng hình sự; Lạm
dụng áp dụng pháp luật trong trường hợp cho hưởng án treo, Hội đồng xét xử đã
chia điểm p, khoản 1 điều 46 BLHS thành hai tình tiết giảm nhẹ: Thành khẩn
khai báo và ăn năn hối cải để áp dụng xử nhẹ cho bị cáo; Việc nhận thức và áp
dụng pháp luật không thống nhất nên với cùng loại tội, hành vi và nhân thân có
yếu tố tương đồng nhưng tòa án áp dụng mức hình phạt khác nhau và có sự
chênh lệch lớn thiếu đi sự công bằng; có trường hợp kẻ chủ mưu, cầm đầu tổ
chức thì xử phạt nhẹ hơn so với người đồng phạm khác nên thiếu đi tính giáo
48

dục, phòng ngừa trong xã hội và tính trừng trị, răn đe đối với tội phạm; tình
trạng án chỉ đạo, án bỏ túi vẫn xảy ra làm hạn chế tính năng động, quyết đoán
của thẩm phán, chủ tọa phiên tòa [37; 38; 39; 40; 41].
2.1.3.Đối với cơ quan Viện kiểm sát, kiểm sát viên:
Khi thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp Viện kiểm sát
đã để xảy ra các vi phạm: Trong giai đoạn thực hành quyền công tố, kiểm sát
điều tra, Kiểm sát viên còn thụ động, chờ án nên chưa nắm chắc tiến độ điều tra
cũng như nội dung vụ án, do đó không kịp thời phát hiện những thiếu sót trong
hồ sơ; việc xây dựng nội dung các bản yêu cầu điều tra đối với một số vụ án rất
nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng chưa được Kiểm sát viên, cơ quan Viện
kiểm sát thực hiện nghiêm túc, có chất lượng dẫn đến chất lượng điều tra chưa
sâu, chưa toàn diện; việc xây dựng bản Cáo trạng truy tố, nhiều trường hợp sao
nguyên mẫu của Kết luận điều tra của cơ quan điều tra nên chất lượng truy tố
không cao, thiếu thuyết phục, nhiều vụ án còn để lọt hành vi, người phạm tội,
ngược lại có trường hợp truy tố thiếu căn cứ dẫn đến Tòa án trả hồ sơ để điều tra
bổ sung; Việc nghiên cứu, thẩm định hồ sơ của Kiểm sát viên, cơ quan Viện
kiểm sát đối với cơ quan điều tra không toàn diện, thiếu chặt chẽ chỉ chú trọng
những tình tiết là yếu tố buộc tội nên thiếu những vấn đề quan trọng cần chứng
minh trong vụ án hình sự như: Nhân thân bị can, các tình tiết tăng nặng, giảm
nhẹ trách nhiệm hình sự, vấn đề dân sự trong hình sự, vấn đề xác minh tài sản bị
can trong trường hợp phải áp dụng hình phạt bổ sung là hình phạt tiền… do đó
những vụ án này phải trả để điều tra bổ sung, làm ảnh hưởng đến quyền công
dân của bị can và những người tham gia tố tụng khác, gây tốn kém thời gian,
công sức, tiền của nhà nước không đáng có.
49

Kiểm sát viên nghiên cứu hồ sơ không kỹ, việc xem xét, đánh giá hệ
thống chứng cứ chủ yếu dựa vào các tài liệu, chứng cứ đã thu thập có trong hồ
sơ, xem nhẹ việc thẩm định tại tòa dẫn đến thụ động, thiếu linh hoạt; việc chuẩn
bị đề cương xét hỏi, chuẩn bị luận cứ để lập luận đối với những vấn đề cần
chứng minh trong vụ án chưa được Kiểm sát viên chuẩn bị kỹ nên còn bị lúng
túng trong quá trình thẩm vấn tại phiên tòa.
Tóm lại, trong lĩnh vực thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động
tư pháp; sự vi phạm quyền công dân được thể hiện dưới nhiều hình thức, nội
dung, mức độ khác nhau, nhưng chủ yếu và nghiêm trọng nhất là do các cơ quan
tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng gây ra. Hầu hết các vi phạm về
quyền công dân trong lĩnh vực này đều có nguyên nhân từ việc vi phạm pháp
luật của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng đã không tạo điều
kiện để người tham gia tố tụng thực hiện đầy đủ các quyền của họ theo quy định
pháp luật, từ đó đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, làm xấu đi tình trạng
của bị can, bị cáo và những người tham gia tố tụng khác, tước đi quyền mà đáng
ra họ được hưởng.
2.2.Vai trò bảo vệ quyền công dân trong lĩnh vực pháp luật hình sự của
Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông
2.2.1.Thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải
quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố
Giai đoạn thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin
báo tội phạm của Viện kiểm sát là hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong cả quá
trình giải quyết một vụ án. Phạm vi công tác này được xác định từ khi có nguồn
tin về tội phạm mà Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nắm được, thụ lý và tiến
50

hành các hoạt động xác minh ban đầu để thu thập dấu vết, tài liệu để có cơ sở xử
lý theo quy định của pháp luật. Trong giai đoạn này cơ quan chức năng phải kịp
thời xác minh và trả lời các câu hỏi: Có sự kiện phạm tội xảy ra hay không; sự
việc đó xảy ra vào lúc nào, ở đâu; ai là người chứng kiến sự việc (hoặc phát hiện
ban đầu); đối tượng gây ra sự việc (người vi phạm); hậu quả của việc đó như thế
nào. Với ý nghĩa, tầm quan trọng của việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm
nên Viện kiểm sát đã có nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng thực hành
quyền công tố và kiểm sát hoạt động giải quyết tố giác, tin báo tội phạm, trong
đó có việc hoàn thiện hệ thống các Quy chế nghiệp vụ, phối hợp ban hành thông
tư liên tịch hướng dẫn nghiệp vụ giải quyết tố giác, tin báo tội phạm.
Hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo
tội phạm giai đoạn 2011 đến 2015 tại tỉnh Đak Nông được thể hiện như sau:
2.2.1.1.Năm 2011, đã kiểm sát tiếp nhận 750 tin, chuyển nơi khác: 53 tin.
Tổng số tin báo cần phải giải quyết: 697 tin. Đã phân loại, giải quyết 599 tin
(trong đó: Khởi tố vụ án 459 tin, ra Quyết định không khởi tố vụ án 103 tin, xử
lý khác 37 tin). Hiện còn 98 tin (trong đó có 27 tin quá hạn giải quyết). Tỷ lệ
giải quyết đạt 599/697 tin = 86 % (cao hơn 2,3 % so với năm 2010); tỷ lệ khởi tố
đạt 459/599 tin = 77 % [37].
VKSND hai cấp ban hành 06 kiến nghị yêu cầu CQĐT khắc phục vi
phạm tố tụng trong giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm; tiến hành 01 cuộc
kiểm sát trực tiếp về công tác giải quyết tố giác, tin báo tội phạm đối với CQĐT
Công an huyện. Phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng, ban hành Quy chế
phối hợp liên ngành trong công tác tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm
và kiến nghị khởi tố.
51

2.2.1.2.Năm 2012, Đã phân loại, giải quyết 672/763 tin, trong đó:
Khởi tố vụ án 463 tin, ra Quyết định không khởi tố vụ án 131 tin, xử lý khác 78
tin (đưa vào chuyên án 62 tin, xử lý hành chính 16 tin). Hiện còn 91 tin (trong
đó có 25 tin quá hạn giải quyết).Tỷ lệ giải quyết đạt 672/763 tin = 88,1 % (cao
hơn 2,1 % so với 2011); tỷ lệ khởi tố đạt 463/672 tin = 69% (thấp hơn 7,8% so
với 2011).
Qua công tác kiểm sát, VKS đã hủy 01 quyết định không khởi tố vụ án
của CQĐT Công an huyện, ra quyết định khởi tố vụ án chuyển Văn phòng
CQĐT Công an tỉnh điều tra theo thẩm quyền (hiện vụ án đã truy tố, xét xử
xong); yêu cầu CQĐT khởi tố 02 vụ án, 08 bị can,được CQĐT chấp nhận đã
khởi tố. VKSND hai cấp ban hành 08 kiến nghị yêu cầu CQĐT khắc phục vi
phạm tố tụng trong giải quyết, tố giác, tin báo về tội phạm, các kiến nghị đều
được CQĐT hai cấp chấp nhận. Tiến hành 02 cuộc kiểm sát trực tiếp việc tuân
theo pháp luật trong công tác giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, đã ban hành
kết luận. Phối hợp với cơ quan liên quan thực hiện tốt Quy chế phối hợp liên
ngành trong tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố [38]
2.2.1.3.Năm 2013, Thụ lý kiểm sát 863 tin (số cũ: 91 tin; số mới: 772
tin). Đã chuyển đi nơi khác và chuyển vào chuyên án: 113 tin. Tổng số tin phải
giải quyết: 750 tin. Đã giải quyết: 689 tin (khởi tố vụ án: 501 tin, không khởi tố
vụ án: 153 tin; xử lý hành chính 35 tin). Hiện còn: 61 tin (có 13 tin báo quá hạn).
Đạt tỷ lệ giải quyết: 689 tin/750 tin = 92% (cao hơn là 2% so với tỷ lệ
giải quyết năm 2012 và chỉ tiêu Ngành, Nghị quyết 37/QH13 đề ra), tỷ lệ khởi tố
501/689 tin = 73% (cao hơn 4% so với năm 2012).
Công tác kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến
nghị khởi tố đã có những chuyển biến tích cực. Hai cấp kiểm sát thường xuyên
52

phối hợp với cơ quan hữu quan trong việc nắm, tiếp nhận phân loại và xử lý tố
giác, tin báo về tội phạm, chủ động áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để kiểm sát
chặt chẽ việc tiếp nhận, phân loại và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và
kiến nghị khởi tố. Do vậy đã đạt được những kết quả khả quan, tỷ lệ giải quyết
các tố giác, tin báo về tội phạm của cơ quan điều tra (CQĐT) hai cấp tăng so với
cùng kỳ năm trước, góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội
bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Tại mỗi đơn vị đều phân công cán bộ, Kiểm sát viên phụ trách công tác
kiểm sát tố giác, tin báo tội phạm, lập hệ thống sổ sách đầy đủ, khoa học. Hàng
tuần, cán bộ, Kiểm sát viên đến Cơ quan điều tra nắm bắt kịp thời tố giác, tin
báo tội phạm để tham mưu cho Lãnh đạo Viện nắm và chỉ đạo việc xử lý đảm
bảo đúng pháp luật. Đối với các tin báo có khám nghiệm hiện trường, tử thi đều
cử Kiểm sát viên tham gia khám nghiệm kịp thời.
Quá trình kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến
nghị khởi tố cho thấy CQĐT hai cấp vẫn còn xảy ra một số vi phạm như: Để tin
báo quá thời hạn giải quyết; việc cập nhật sổ sách của một số đơn vị CQĐT cấp
huyện còn chậm và thiếu; CQĐT còn chậm chuyển Quyết định không khởi tố vụ
án và tài liệu cho Viện kiểm sát…Viện kiểm sát hai cấp đã chủ động trao đổi và
kiến nghị cơ quan điều tra hai cấp khắc phục các vi phạm.
Qua công tác kiểm sát, VKS đã ra Quyết định huỷ bỏ 01 Quyết định
không khởi tố vụ án của CQĐT huyện Đăk Mil và ra Quyết định khởi tố vụ án
yêu cầu CQĐT Công an tỉnh khởi tố bị can để tiến hành điều tra (hiện nay vụ án
đã xét xử xong); VKSND hai cấp tiến hành 04 cuộc kiểm sát trực tiếp việc tuân
theo pháp luật trong công tác thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và
kiến nghị khởi tố tại Cơ quan điều tra Công an hai cấp, ban hành 14 kiến nghị
53

yêu cầu CQĐT hai cấp khắc phục vi phạm tố tụng trong giải quyết tố giác, tin
báo về tội phạm .
VKSND tỉnh đã phối hợp cùng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh tiến hành
kiểm tra công tác tiếp nhận giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị
khởi tố tại Viện kiểm sát và Cơ quan điều tra Công an huyện Cư Jút [39].
2.2.1.4.Năm 2014, tổng số tin báo VKSND hai cấp thụ lý kiểm sát: 918
tin (cũ 61 tin, mới 857tin, tăng 85 tin so với năm 2013), chuyển nơi khác: 72tin.
Tổng số tin báo phải giải quyết: 846 tin. Đã kiểm sát giải quyết 782 tin (trong
đó: Khởi tố vụ án 593 tin, ra Quyết định không khởi tố vụ án 189 tin). Hiện còn
64 tin (trong đó có 05 tin quá hạn luật định). Tỷ lệ giải quyết đạt 782/846
tin=92,4% (cao hơn 0,4% so với tỷ lệ giải quyết năm 2013, cao hơn 2,4% so với
chỉ tiêu Ngành và Nghị quyết 37/QH13 đề ra), tỷ lệ khởi tố 593/782 tin = 76%
(cao hơn 3% so với 2013). Tố giác, tin báo quá hạn chiếm 05/64 tin = 7,8%.
Hai cấp kiểm sát thường xuyên phối hợp với cơ quan hữu quan trong
việc nắm, tiếp nhận phân loại và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, chủ động áp
dụng các biện pháp nghiệp vụ để kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận, phân loại và
giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Do vậy đã đạt được
những kết quả khả quan, tỷ lệ giải quyết các tố giác, tin báo về tội phạm của cơ
quan điều tra (CQĐT) hai cấp hằng năm tăng so với cùng kỳ năm trước, góp
phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội bảo vệ lợi ích của Nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và công dân.
Tại mỗi đơn vị đều phân công cán bộ, Kiểm sát viên phụ trách công tác
kiểm sát tố giác, tin báo về tội phạm, lập hệ thống sổ sách đầy đủ, khoa học.
Hàng tuần, cán bộ, Kiểm sát viên đến Cơ quan điều tra nắm bắt kịp thời tố giác,
tin báo tội phạm để tham mưu cho Lãnh đạo Viện nắm và chỉ đạo việc xử lý tố
54

giác, tin báo tội phạm đảm bảo đúng pháp luật. Đối với các tin báo có khám
nghiệm hiện trường, tử thi đều cử Kiểm sát viên tham gia khám nghiệm kịp thời.
Quá trình kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến
nghị khởi tố cho thấy CQĐT hai cấp vẫn còn xảy ra một số vi phạm như: Để tin
báo quá thời hạn giải quyết; việc cập nhật sổ sách của một số đơn vị CQĐT cấp
huyện còn chậm và thiếu; CQĐT còn chậm chuyển Quyết định không khởi tố vụ
án và tài liệu cho Viện kiểm sát, chưa chấp hành chế độ thông tin, báo cáo theo
quy định tại Điều 14 Thông tư 06/2013/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-
VKSNDTC. Viện kiểm sát hai cấp đã chủ động trao đổi và kiến nghị cơ quan
điều tra hai cấp khắc phục các vi phạm.
Đã tiến hành 16 cuộc kiểm sát trực tiếp việc tuân theo pháp luật trong
công tác thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, ban
hành 23 kiến nghị yêu cầu CQĐT hai cấp khắc phục vi phạm tố tụng trong quá
trình giải quyết tố giác, tin báo (cao hơn 09 kiến nghị so với năm 2013) [40].
2.2.1.5.Năm 2015, Tổng số tin báo VKSND hai cấp thụ lý kiểm sát:
1031 tin (trong đó, số cũ 64 tin, số mới 967 tin). Đã kiểm sát giải quyết: 945 tin,
trong đó: Khởi tố vụ án 640 tin, không khởi tố chuyển xử lý hành chính: 266 tin.
Hiện còn 86 tin (có 4 tin quá hạn giải quyết). Tỷ lệ giải quyết đạt 945/1031 tin =
92 % (thấp hơn 0,4% so với 2014, cao hơn 2% so với chỉ tiêu Ngành); tỷ lệ khởi
tố đạt 640/945 tin = 68% (thấp hơn 1% so với 2014) [39].
Qua quá trình kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến
nghị khởi tố cho thấy CQĐT vẫn còn để xảy ra một số vi phạm: Chưa thực hiện
nghiêm túc việc thông báo bằng văn bản tình hình tiếp nhận, giải quyết tố giác,
tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố cho VKS định kỳ 03 tháng theo quy
định tại khoản 1 Điều 14 Thông tư liên tịch số 06/TTLT-BCA-BQP-BTC-
55

BNN&PTNN-VKSNDTC ngày 02/8/2013 (Thông tư liên tịch số 06). Một số tin
báo CQĐT hai cấp giải quyết nhưng không vào sổ thụ lý (vi phạm khoản 2 Điều
8 Thông tư liên tịch số 06). Ngoài ra, CQĐT còn vi phạm về thời hạn gửi quyết
định phân công giải quyết tin báo cho VKS, theo quy định tại khoản 1 Điều 9
Thông tư liên tịch số 06.Tình trạng vi phạm về thời hạn giải quyết tin báo, thời
hạn chuyển hồ sơ giải quyết chưa được CQĐT khắc phục triệt để ở cả hai cấp.
Viện KSND tỉnh phối hợp với Công an tỉnh tiến hành kiểm tra 08/08
VKS và Cơ quan CSĐT cấp huyện trong công tác tiếp nhận, xử lý, giải quyết tin
báo tội phạm và kiến nghị khởi tố. Tổ chức thành công Hội nghị sơ kết 02 năm
thực hiện Thông tư số 06/2013, qua đó đã đánh giá những khó khắn vướng mắc,
đề ra giải pháp của các Ngành trong việc thực hiện các quy định pháp luật về thụ
lý, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố [41].
2.2.2. Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong hoạt
động điều tra, truy tố, xét xử
2.2.2.1. Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai
đoạn điều tra
Tổng thụ lý kiểm sát điều tra: 4.085 vụ/8.030 bị can. Đã giải quyết 3.383
vụ/6.633 bị can (trong đó: đề nghị truy tố 2.822 vụ/6.307 bị can; đình chỉ 97
vụ/136 bị can, tạm đình chỉ 339 vụ/233 bị can). Số án chuyển xử lý qua các
năm: 702 vụ/2.597 bị can. Viện kiểm sát hai cấp tỉnh Đak Nông đã tập trung
thực hiện nghiêm túc các hoạt động kiểm sát điều tra ngay từ khi vụ án được
khởi tố, Kiểm sát viên được phân công phải đề ra được yêu cầu điều tra và bám
sát các hoạt động điều tra, kịp thời phát hiện vi phạm để có biện pháp xử lý.
Số lượng án và việc giải quyết án trong giai đoạn điều tra tại hai cấp
Kiểm sát tỉnh ĐăkNông được thể hiện trong Bảng thống kê trong hình 2.1.
56

Bảng 2.1 Án thụ lý kiểm sát điều tra từ năm 2011-2015
Đã giải quyết
Số án
Năm
Tổng số án Kết thúc Tỷ lệ
chuyển đi
Tạm
thụ lý điều tra đề
Đình chỉ
giải
nơi khác
nghị truy đình chỉ quyết
tố
2011
768 vụ/
0
543 vụ/ 15 vụ/ 77 vụ/
1439 bị can 1082 bị can 20 bị can 55 bị can 83%
2012
796 vụ/
0
596 vụ/ 16 vụ/ 68 vụ/
1548 bị can 1230 bị can 22 bị can 50 bị can 85,4%
2013
807 vụ/
0
621 vụ/ 20 vụ/ 47 vụ/
2014
841 vụ/
0
614 vụ/ 22 vụ/ 72 vụ/
2015
873 vụ/
0
648 vụ/ 24 vụ/ 77 vụ/
1775 bị can 1408 bị can 38 bị can 43 bị can 86%
(nguồn Phòng thống kê tội phạm Viện kiểm sát tỉnh Đăk Nông)
Xem bảng thống kê tình hình thụ lý, giải quyết án hình sự trong giai
đoạn điều tra của cơ quan điều tra và Viện kiểm sát hai tỉnh Đăk Nông đã thể
hiện: Số lượng án và bị can năm sau luôn cao hơn năm trước, Số lượng bị can
trong cùng vụ án có chiều hướng tăng, án rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm
57

trọng như: Giết người, cố ý gây thương tích, hiếp dâm trẻ em xảy ra nhiều hơn,
điều đó thể hiện diễn biến của tội phạm ngày một phức tạp [37; 38; 39; 40; 41].
Số lượng án và việc giải quyết án trong giai đoạn điều tra tại hai cấp
Kiểm sát tỉnh Đăk Nông được biểu thị trong Biểu đồ hình 2.2.
Biểu đồ 2.2 Án thụ lý kiểm sát điều tra giai đoạn 2011 – 2015
Nguồn Phòng thống kê tội phạm Viện kiểm sát nhân dân tỉnh ĐăkNông
2.2.2.2. Án Viện kiểm sát thụ lý truy tố.
VKS thụ lý giải quyết 3.145 vụ/6.681 bị can. Đã giải quyết 3.034
vụ/6.300 bị can (trong đó: Ra Quyết định truy tố 2.981 vụ/6.186 bị can; đình chỉ
49 vụ/127 bị can, tạm đình chỉ 04 vụ/ 07 bị can). Trong giai đoạn truy tố, hoạt
động thực hành quyền công tố, kiểm sát tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân tập
trung vào việc nghiên cứu hồ sơ vụ án do cơ quan điều tra lập, xác định tính
58

khách quan, toàn diện, đầy đủ của việc xây dựng hồ sơ; tính đúng đắn của các
hành vi, văn bản tố tụng của Thủ trường Cơ quan điều tra, Điều tra viên; tính
khách quan, trung thực của người tham gia tố tụng trong vụ án. Trong quá trình
đó, nếu phát hiện có hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ chủ thể nào kể trên,
Kiểm sát viên có quyền xử lý đối với những việc đơn giản, không phức tạp hoặc
báo cáo ngay để lãnh đạo Viện xử lý đối với những vụ việc phức tạp, nghiêm
trọng. khi phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm trong giai đoạn điều tra thì Viện
kiểm sát ra văn bản yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố bổ sung để tiến hành điều
tra, nếu trong giai đoạn truy tố, Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố và chuyển
hồ sơ yêu cầu cơ quan điều tra tiến hành điều tra. Nếu phát hiện không có sự
việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm thì Viện kiểm sát yêu cầu
cơ quan điều tra hoặc tự mình đình chỉ vụ án, bị can [37; 38; 39; 40; 41].
Trên cơ sở hệ thống chứng cứ đã được thu thập để quyết định việc truy
tố bằng bản Cáo trạng của Viện kiểm sát; nếu trong vụ án còn những vấn đề
quan trọng về chứng cứ chưa được điều tra làm rõ hoặc còn có đối tượng đồng
phạm khác chưa được kết luận để xử lý hoặc thiếu văn bản tố tụng quan trọng
mà Viện kiểm sát không thể bổ sung thì trả hồ sơ điều tra bổ sung; trong quá
trình điều tra vụ án chưa bắt được bị can hay chưa xác định được người phạm tội
mà thời hạn điều tra đã hết thì ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án; đình chỉ
vụ án khi trong quá tình điều tra không chứng minh được có sự việc phạm tội
xảy ra, hoặc bị can đã chết mà không có đồng phạm trong cùng vụ án.
Số lượng và việc giải quyết án trong giai đoạn truy tố của hai cấp Kiểm
sát tỉnh ĐăkNông được thể hiện trong Bảng thống kê trong hình 2.3.
59

Bảng 2.3 Án Viện kiểm sát hai cấp thụ lý truy tố từ năm 2011-2015
Tỷ lệ
Tổng số án
Số án Đã giải quyết giải
quyết
Năm chuyển đi
thụ lý
nơi khác
Truy tố Đình chỉ
Tạm
đình chỉ
2011
576 vụ/
0
523 vụ/ 15 vụ/ 01 vụ/ 9
631 vụ/
0
602 vụ/ 10 vụ/
0
9
2012 1322 bị can 1192 bị can 28 bị can 96,9 %
643 vụ/
0
621 vụ/ 07 vụ/ 02 vụ/ 9
2013 1410 bị can 1363 bị can 20 bị can 02 bị can 97,9%
628 vụ/
0
600 vụ/ 09 vụ/ 01 vụ/ 9
2014 1310 bị can 1217 bị can 15 bị can 03 bị can 97,1%
667 vụ/
0
635 vụ/ 08 vụ/
01 bị can
9
2015 1484 bị can 1410 bị can 19 bị can 96,4%
Theo thống kê của Phòng thống kê tội phạm và công nghệ thông tin Viện
kiểm sát nhân dân tỉnh Đăk Nông, giai đoạn từ 2011 – 2015 thể hiện: Số vụ án,
bị can Viện kiểm sát hai cấp huyện và tỉnh thụ lý, giải quyết có chiều hướng gia
tăng, năm sau cao hơn năm trước. Số án, bị can Viện kiểm sát hai cấp truy tố ra
trước tòa án để xét xử sơ thẩm luôn đạt tỷ lệ trên 94%, năm 2013 đạt 98%, đây
60

là sự cố gắng lớn của tập thể cán bộ, công chức ngành kiểm sát Đăk Nông. Về
chất lượng truy tố, không có vụ án, bị can nào Viện kiểm sát truy tố oan dẫn đến
Tòa án tuyên không phạm tội phải bồi thường theo quy định của Luật Bồi
thường nhà nước.
Số lượng án và việc giải quyết án trong giai đoạn truy tố của hai cấp
Kiểm sát tỉnh ĐăkNông được biểu thị trong Biểu đồ hình 2.4.
7
6
5
4
Tổng số vụ thụ lý
3 Số vụ truy tố
2
Số vụ đình chỉ
1
0 ĐVT: trăm vụ
Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Năm 2015
Biểu đồ 2.4 Án Viện kiểm sát thụ lý truy tố giai đoạn 2011 – 2015
(Nguồn Phòng thống kê tội phạm Viện kiểm sát nhân dân tỉnh ĐăkNông)
61

2.2.2.3. Án kiểm sát xét xử của Tòa án
kiểm sát xét xử sơ thẩm 3.386 vụ/7.131 bị cáo. Đã giải quyết 2.950
vụ/6.035 bị cáo (trong đó Tòa án đã xét xử 2.434 vụ/5.087 bị cáo; đình chỉ 13
vụ/16 bị cáo; tạm đình chỉ 01 vụ/02 bị cáo.
Hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử của Viện kiểm sát
tập trung các nhiệm vụ: Sau khi hoàn tất bản Cáo trạng truy tố bị can ra trước
Tòa án để xét xử, Kiểm sát viên được Viện trưởng phân công thực hành quyền
công tố, kiểm sát xét xử của Tòa án theo giỏi giai đoạn chuẩn bị xét xử của Hội
đồng xét xử, tính đúng đắn, tuân thủ pháp luật của các quyết định tố tụng của
Tòa án trong giai đoạn này như: Quyết định phân công Thẩm phán chủ tọa phiên
tòa và Hội đồng xét xử, quyết định đưa vụ án ra xét xử, các quyết định tố tụng
của Thẩm phán chủ tọa phiên tòa, quyết định của Chánh án, phó chánh án nếu
thấy có vi phạm kịp thời kiến nghị hoặc báo cáo lãnh đạo Viện xử lý. Kiểm sát
viên chuẩn bị đề cương thẩm vấn, bản Luận tội để buộc tội bị cáo trước tòa, các
tài liện có liên quan [37; 38; 39; 40; 41].
Trong quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động xét xử vụ
án của Hội đồng xét xử; kiểm sát hoạt động tố tụng của những người tham gia tố
tụng, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật thì tùy tính chất, mức độ của vi phạm
để có biện pháp xử lý thích hợp hoặc báo cáo ngay lãnh đạo Viện kiểm sát để có
biện pháp xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật. Trong trường hợp phát hiện có
dấu hiệu phạm tội (làm sai lệch hồ sơ dẫn đến làm sai bản chất vụ án; có việc
thông đồng, đe dọa nhân chứng), nếu đủ căn cứ xác định có tội phạm xảy ra
Viện kiểm sát khởi tố vụ án và yêu cầu cơ quan điều tra thẩm quyền điều tra.
62

Số lượng án và việc giải quyết án trong giai đoạn xét xử của hai
cấp Kiểm sát tỉnh Đăk Nông được biểu thị trong Biểu đồ hình 2.5.
Bảng 2.5 Án Viện kiểm sát hai cấp thụ lý xét xử từ năm 2011-2015
Số án Đã giải quyết
Tỷ lệ
N Tổng số chuyển
Tạm giải
Năm án thụ lý đi nơi Xét xử Đình
đình quyết
khác sơ thẩm chỉ
chỉ
584 vụ/ 496 vụ/
05 vụ/
22011 1109 bị 0 926 bị 0 91,5%
05 bị cáo
cáo cáo
683 vụ/ 604 vụ/
04 vụ/
22012 1386 bị 0 1205 bị 0 85,7%
05 bị can
can can
696 vụ/ 600 vụ/
04 vụ/ 01 bị
22013 1545 bị 0 1306 bị 86,7%
04 bị cáo cáo
cáo can
691 vụ/ 589 vụ/
02 vụ/
22014 1450 bị 0 1215 bị 0 85,5%
02 bị cáo
cáo cáo
732 vụ/ 643 vụ/
03 vụ/
01 vụ/
22015 1641 bị 0 1361 bị 01 bị 88,2%
05 bị cáo
cáo cáo cáo

63

Bảng thống kê các vụ án hình sự sơ thẩm Tòa án hai cấp huyện và tỉnh
Đăk Nông đã thụ lý giải quyết cho thấy, số lượng vụ án và bị cáo tăng qua từng
năm, tỷ lệ xét xử của Tòa án đạt tương đối cao, bình quân trên 86%.
Điều đáng quan tâm là trong tất cả các giai đoạn, điều tra, truy tố, xét xử
sơ thẩm, tỷ lệ án phải đình chỉ chiếm rất thấp, chủ yếu do bị hại rút yêu cầu nên
vụ án phải được đình chỉ theo quy định. Điều đó nói lên sự nỗ lực, cố gắng của
các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong các cơ quan tư pháp
tỉnh Đăk Nông, từ đó chất lượng giải quyết án ngày một nâng cao, trong đó có
vai trò bảo vệ quyền công dân của Viện kiểm sát Đak Nông.
Số lượng án và việc giải quyết án trong giai đoạn kiểm sát xét xử sơ
thẩm hình sự của hai cấp Kiểm sát tỉnh ĐăkNông được biểu thị trong Biểu đồ
hình 2.6.
Biểu đồ 2.6 Án Viện kiểm sát thụ lý kiểm sát xét xử sơ thẩm giai đoạn 2011 – 2015
(Nguồn Phòng thống kê tội phạm Viện kiểm sát nhân dân tỉnh ĐăkNông)
64

2.2.3. Công tác kiểm sát tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự Kiểm
sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự là một chức năng
kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân, nhằm đảm bảo việc
giam giữ bị can, bị cáo, bị án chấp hành đúng quy định pháp luật. Cơ quan quản
lý việc giam, giữ phải bảo đảm các điều kiện giam, giữ người đúng quy định,
những điều kiện vật chất bảo đảm trong công tác giam giữ do pháp luật quy định
phải được chấp hành nghiêm chỉnh, nghiêm cấm việc hà lạm, bớt xén tiêu
chuẩn, chế độ của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị án. Người bị giam, giữ,
chấp hành hình phạt tù tại các cơ sở giam, giữ, trại giam phải chấp hành nghiêm
chỉnh quy định của pháp luật, quy định của cơ sở giam, giữ. Mọi hành vi vi
phạm phải được phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm đúng quy định của pháp luật.
2.2.3.1.Về công tác tạm giữ, tạm giam
Tạm giữ, tổng số người bị bắt, tạm giữ cần phải giải quyết: 3.271 người.
Đã giải quyết: 3.237 người, gồm: Khởi tố 2.946 (Khởi tố chuyển tạm giam 2.136
người; khởi tố áp dụng biện pháp ngăn chặn khác 810 người); truy nã chuyển
tạm giam 211 người; Cơ quan bắt trả tự do 78 người; chuyển xử lý kỳ sau 36
người. Tỷ lệ giải quyết 3.237/3.271 người = 98,96%; tỷ lệ bắt sau đó trả tự do
78/3237 = 0,024 %.
Tạm giam, tổng số bị can tạm giam phải giải quyết: 8.776 người. Đã giải
quyết: 6.806 người (gồm: Hủy bỏ biện pháp tạm giam áp dụng biện pháp ngăn
chặn khác: 1.771, án có hiệu lực chuyển thi hành án: 4.498; trả tự do vì thời hạn
tù ngắn hơn hoặc bằng thời hạn tạm giam, phạt tù nhưng cho hưởng án treo: 477
người; đình chỉ bị can trả tự do 07 người; số người bị tạm giam chết: 10 người;
VKS trả tự do theo khoản 1 Điều 28 Luật tổ chức VKSND, và số bắt buộc chữa
bệnh: 14 người.
65

Qua công tác kiểm sát nhận thấy các trường hợp bắt, tạm giữ, tạm giam
cơ bản đúng pháp luật; Chế độ của người bị tạm giữ, tạm giam đảm bảo thực
hiện theo Quy chế về tạm giữ, tạm giam (ban hành kèm theo Nghị định số
89/1998/NĐ-CP ngày 07/11/1998) của Chính Phủ và các văn bản quy phạm
pháp luật khác về tạm giữ, tạm giam.
Tuy nhiên, VKSND hai cấp đã phát hiện một số vi phạm trong tác tạm
giữ, tạm giam: Phát hiện 121 trường hợp quá hạn tạm giam tại Trại tạm giam
Công an tỉnh (thuộc trách nhiệm của Tòa án cấp cao 2 tại Đà Nẵng: 79 trường
hợp, Tòa án cấp cao 3 tại Tp. Hồ Chí Minh: 05 trường hợp; Tòa án nhân dân
tỉnh 24 trường hợp, Tòa án nhân dân cấp huyện: 02; Công an tỉnh 11 trường
hợp). Những vi phạm trên, VKSND tỉnh đã kịp thời ban hành Kiến nghị, Kháng
nghị, yêu cầu khắc phục đồng thời xử lý tập thể, cá nhân để xảy ra sai phạm, các
cơ quan hữu quan đã khắc phục nghiêm túc [37; 38; 39; 40; 41].
Qua thực hiện chức năng còn phát hiện, một số hồ sơ can phạm đã bị tạm
giam trên 3 tháng nhưng trong hồ sơ không có bản tự kiểm điểm và nhận xét của
Giám thị Trại tạm giam để lưu hồ sơ can phạm theo hướng dẫn tại khoản 2, mục
I công văn 9191/C81-C84 ngày 21/10/2011 của Bộ Công an. Một số hồ sơ
không đảm bảo thủ tục như: Lệnh bắt khẩn cấp của cơ quan CSĐT không ghi
đầy đủ căn cứ pháp luật; biên bản bắt người đang bị truy nã ghi thiếu thành phần
tham gia; VKSND, TAND cấp tỉnh trả hồ sơ điều tra bổ sung nhưng không có
văn bản thông báo cho Trại tạm giam biết; Lệnh tạm giam không ghi rõ hành vi
phạm tội và phạm vào điều luật nào của BLHS; Quyết định phê chuẩn lệnh bắt
khẩn cấp ghi sai tên đối tượng; Cơ quan CSĐT không thông báo chuyển hồ sơ
vụ án cho Trại tạm giam biết; Quyết định tạm giữ không có số, ngày tạm
giữ….Việc sử dụng Lệnh trích xuất chưa đảm bảo nội dung, hình thức theo quy
66

định như: Một số lệnh trích xuất của Cơ quan CSĐT không ghi rõ lý do trích
xuất; không ghi ngày, tháng, năm; không ghi họ tên người đến thăm gặp; hình
thức và nội dung lệnh trích xuất không đảm bảo.Tình trạng giam chung các đối
tượng trong cùng vụ án, người chưa thành niên giam chung buồng với người đã
thành niên.Thực hiện chế độ cho người bị tạm giam nhận quà thăm nuôi quá số
lần quy định, vi phạm Nghị định số 09/NĐ-CP ngày 25/01/2011 của Chính phủ.
Việc sử dụng tiền lưu ký để mua hàng cho can phạm nhận qua phiếu gửi, Trại
tạm giam không ghi cụ thể giá trị từng mặt hàng, do đó không xác định được
định lượng đồ ăn mua thêm, vi phạm khoản 1 Điều 26 Nghị định 09/NĐ-CP
ngày 25/01/2011 của Chính phủ. Một số Nhà tạm giữ Công an huyện chưa thực
hiện đầy đủ việc thông báo bằng văn bản cho cơ quan đang thụ lý vụ án có
người bị tạm giữ, tạm giam biết việc hết thời hạn tạm giữ, tạm giam theo quy
định của pháp luật.
Để đảm bảo sự thống nhất và nghiêm minh của pháp luật, Viện KSND
hai cấp ban hành 08 kháng nghị, 176 kiến nghị yêu cầu cơ quan Công an, Tòa án
hai cấp khắc phục vi phạm trong công tác tạm giữ, tạm giam; 10 văn bản yêu
cầu Tòa án cấp cao 2 tại Đà Nẵng, Tòa án cấp cao 3 tại thành phố Hồ Chí Minh
và Tòa án nhân dân tỉnh, Công an tỉnh thực hiện đúng các quy định trong công
tác tạm giam thuộc trách nhiệm của cơ quan mình. Các kháng nghị, kiến nghị
đều được các cơ quan chấp nhận, nhưng việc khắc phục chưa triệt để.
VKSND tỉnh phối hợp với Ủy ban mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban
pháp chế Hội đồng nhân dân tỉnh tiến hành 07 cuộc kiểm sát trực tiếp việc tuân
theo pháp luật trong công tác tạm giữ, tạm giam tại Trại tạm giam Công an tỉnh
(04 cuộc) và tại Nhà tạm giữ Công an cấp huyện (03 cuộc); Viện KSND cấp
67

huyện phối hợp Mặt trận Tổ quốc huyện tiến hành 31 cuộc kiểm sát trực tiếp
việc tuân theo pháp luật trong công tác tạm giữ, tạm giam tại các Nhà tạm giữ
Công an huyện, tất cả đều đã ban hành kết luận, kiến nghị; VKSND tỉnh ban
hành 04 Thông báo rút kinh nghiệm đối với VKSND cấp huyện.
2.2.3.2.Về công tác thi hành án hình sự
Tổng số bị án tù trong 05 năm là 5.261 người, trong đó: Án tử hình 07;
án tù chung thân 19 người; án tù có thời hạn 3.224 người; từ treo, cải tạo không
giam giữ, cảnh cáo, phạt tiền 2.011 người. Tổng số phạm nhân chấp hành án tại
tạm giam Công an tỉnh là 529 người, trong đó, chấp hành xong hình phạt trả tự
do 195 người; đặc xá, giảm án tha tù trước thời hạn: 149 người.
Số bị án phát sinh trên địa bàn tỉnh không nhiều, phần lớn số phạm nhân
sau khi án có hiệu lực pháp luật được chuyển đi chấp hành án tại các trại giam
của Bộ Công an, chỉ để lại một phần tại trại tạm giam Công an tỉnh, nhà tạm giữ
Công an cấp huyện. Tuy nhiên qua công tác kiểm sát việc chấp hành án phạt tù
tại trại tạm giam, nhà tạm giữ, Viện kiểm sát hai cấp đã phát hiện nhiều vi phạm.
Vi phạm của cơ quan thi hành án hình sự Công an hai cấp: Sổ sách theo
dõi không được cập nhật đầy đủ và ghi đúng cột mục như: Sổ thụ lý người chấp
hành án phạt tù tự lập, không có các cột mục cần thiết để xác định bị án chuyển
từ tạm giam hay tại ngoại vào chấp hành án, không cập nhật thời gian vào chấp
hành án, do đó không xác định được thời hạn chấp hành án theo quy định tại
Điều 22 Luật Thi hành án hình sự; sổ theo dõi án treo cột UBND xã giám sát
giáo dục không cập nhật số liệu… Vẫn còn tình trạng trích xuất phạm nhân đi
lao động vào ngày thứ 7, chủ nhật, vi phạm Điều 28 Luật Thi hành án hình sự.
Một số cơ quan Thi hành án hình sự chưa tổ chức thực hiện việc giáo dục pháp
luật và giáo dục công dân cho phạm nhận sắp chấp hành xong hình phạt tù theo
68

quy định tại Thông tư số 39/2013/TT-BCA ngày 25/9/2013 của Bộ Công an;
Chưa lắp điện thoại bàn để phạm nhân được liên lạc với thân nhân gia đình theo
quy định tại Điều 13 Chương V Thông tư số 46/2011/TT-BCA ngày 30/6/2011
của Bộ Công an và Điều 47 Luật THAHS; không tổ chức dạy văn hóa cho phạm
nhân, vi phạm khoản 2, 4 Điều 4 Thông tư liên tịch số 02/2012/TTLT-BCA-
BQP-BTP-BGD&ĐT ngày 06/02/2012 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư
pháp, Bộ Giáo dục và đào tạo; Chậm cấp giấy chứng nhận đã hết thời gian thử
thách cho người được hưởng án treo.
Vi phạm của cơ quan Tòa án nhân dân hai cấp: Vi phạm trong việc ban
hành Quyết định thi hành án phạt tù như: Tòa án ban hành Quyết định Thi hành
án phạt tù khi bản án chưa có hiệu lực pháp luật; Áp dụng sai căn cứ pháp luật
trong việc ra quyết định thi hành án không đúng nội dung quyết định của bản án.
Vi phạm về thời hạn gửi quyết định ủy thác thi hành án hình sự.
Vi phạm của UBND cấp xã và cơ quan, tổ chức khác: Công tác theo dõi,
chỉ đạo của Chủ tịch UBND xã chưa được thường xuyên, kịp thời, trong công
tác quản lý bị án chấp hành án phạt tù nhưng cho hưởng án treo và cải tạo không
giam giữ tại địa phương. Việc mở sổ sách theo dõi chưa đầy đủ, không lập hồ sơ
theo dõi đối với từng bị án, hàng tháng không kiểm điểm và nhận xét quá trình
chấp hành án của từng bị án, không kịp thời chuyển hồ sơ của người được
hưởng án treo khi hết thời gian thử thách cho cơ quan Thi hành án hình sự địa
phương để xem xét cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong thời gian thử thách;
không ra quyết định phân công cán bộ trực tiếp theo dõi, quản lý, giáo dục người
thi hành án treo.
69

Để công tác thi hành án hình sự đi vào nề nếp, pháp luật được chấp hành
nghiêm chỉnh, thống nhất VKSND hai cấp ban hành 37 kháng nghị; 59 kiến
nghị; 10 yêu cầu các cơ quan hữu quan khắc phục vi phạm, ban hành 16 thông
báo đối với các cơ quan liên quan khắc phục vi phạm. VKSND hai cấp tiến hành
82 cuộc kiểm sát trực tiếp việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành án
hình sự và quản lý người chấp hành án phạt tù tại các cơ quan thi hành án hình
sự Công an hai cấp; VKSND cấp huyện tiến hành kiểm sát trực tiếp 86 đơn vị
UBND xã về thi hành án phạt tù nhưng cho hưởng án treo và cải tạo không giam
giữ, đã ban hành kết luận, kiến nghị, yêu cầu khắc phục vi phạm; yêu cầu 97
UBND xã tự kiểm tra, báo cáo kết quả chấp hành pháp luật trong công tác thi
hành án hình sự tại địa phương; phúc tra việc thực hiện kháng nghị trong công
tác thi hành án phạt tù cho hưởng án treo tại 11 UBND cấp xã.
VKSND tỉnh kiểm sát 448 hồ sơ đề nghị xét giảm thời hạn chấp hành
hình phạt tù, nhân dịp Tết Nguyên Đán, ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng
30/4 và Quốc khánh 2/9; kiểm sát 75 hồ sơ đề nghị Chủ tịch nước đặc xá. Các
trường hợp giảm án, tha tù, đặc xá đều được tiến hành theo đúng trình tự thủ tục
quy định tại Nghị quyết 01/NQ-HĐTP ngày 02/10/2007 của Hội đồng thẩm
phán TAND tối cao; Phối hợp với Ủy ban mặt trận Tổ quốc và Ban pháp chế
HĐND tỉnh kiểm sát trực tiếp 07 cuộc tại Cơ quan THAHS Công an huyện,
UBND cấp xã, Trại tạm giam và Cơ quan THAHS Công an tỉnh; yêu cầu cơ
quan Công an áp giải 24 bị án tại ngoại chậm đến thi hành án, yêu cầu Tòa án
nhân dân tỉnh ra quyết định thi hành án 11 trường hợp, ra quyết định ủy thác
THA 13 trường hợp [37; 38; 39; 40; 41].
70

2.3.Đánh giá chung
2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân
2.3.1.1.Những Ưu điểm cơ bản
Về hệ thống pháp luật là căn cứ pháp lý quan trọng nhất để các cơ quan tư
pháp thực hiện chức năng, nhiệm vụ bảo vệ quyền công dân, bảo vệ chế độ xã
hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ
chức, cá nhân đã từng bước hoàn thiện. Đồng thời là cơ sở không thể thiếu để
công dân thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình. Do đó, cùng với hệ
thống pháp luật nói chung, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật hình sự ra
đời rất sớm. Hiện nay hệ thống văn bản pháp luật nhằm bảo vệ quyền công dân
khi Viện kiểm sát thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình như Hiến pháp, Bộ
luật tố tụng hình sự, Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, Luật tổ chức Tòa án
nhân dân và bảy Bộ luật, Luật quan trong liên quan đến hoạt động tư pháp đã
được Quốc hội khóa XIII thông qua tháng 11 năm 2015 (Bộ luật Hình sự; Bộ
luật Tố tụng hình sự; Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự; Luật thi hành tạm
giữ, tạm giam; Bộ luật Dân sự; Luật Tố tụng dân sự; Luật Tố tụng hành chính).
Hầu hết các văn bản Luật này đều đã được sửa đổi bổ sung căn bản, đáp ứng yêu
cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt là Hiến pháp năm 2013,
Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 mới được sửa đổi bổ sung đã tạo
hành lang pháp lý thuận lợi để Viện kiểm sát bảo vệ quyền công dân hiệu quả.
Pháp luật quy định tổ chức hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân
Quốc hội thông qua Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014, theo đó
quy định Viện kiểm sát tập trung thực hiện chức năng thực hành quyền công tố
và kiểm sát hoạt động tư pháp. Để phù hợp với thực tiễn khách quan về hoạt
động của cơ quan tư pháp nói chung và hệ thông cơ quan VKS nói riêng, từ
71

ngày 01.6.2015 VKSND được thành lập 4 cấp: VKSND Tối cao; VKSND cấp
cao; VKSND cấp tỉnh và VKSND cấp huyện. VKS cấp cao là cấp kiểm sát mới,
được thành lập ở 03 khu vực: Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, Với
việc sắp xếp lại như vậy đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác quản lý, chỉ
đạo, điều hành từ Trung ương đến địa phương và phù hợp với hệ thống cơ quan
Tòa án. Đây là điểm mới trong tiến trình cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị
quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị, lần đầu tiên trong hệ thống cơ quan Tòa án,
Viện kiểm sát nhân dân được quy định thành bốn cấp. Các cấp Tòa án, Viện
kiểm sát nhân dân được thành lập theo hệ thống bốn cấp là thể chế quan điểm
của Đảng là xây dựng hệ thống cơ quan tư pháp gần dân hơn, các cơ quan tư
pháp có điều kiện thuận lợi để giải quyết những vấn đề phát sinh trong cuộc
sống của cộng đồng dân cư được chính xác, kịp thời, tránh đi những phiền hà
cho nhân dân xuất phát từ những bất cập về hệ thống tổ chức cơ quan nhà nước.
Hơn nữa, khi tổ chức theo hệ thống mới, các cơ quan tư pháp Trung ương có
điều kiện hơn, chỉ tập trung việc nghiên cứu, tổng hợp kinh nghiệm thực tiễn,
chăm lo xây dựng cơ chế, chính sách pháp luật nhằm xây dựng hệ thống cơ quan
tư pháp ngày một chính quy, hiện đại.
Về cơ chế phối hợp hoạt động giữa Viện kiểm sát và các cơ quan tư pháp
Hoạt động tư pháp là tổng hợp quá trình hoạt động của nhiều cơ quan
khác nhau nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Bao gồm các hoạt động cơ
bản như: Hoạt động thu thập, xử lý tố giác, tin báo tội phạm; hoạt động khởi tố
vụ án, điều tra của cơ quan điều tra, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt
động điều tra, hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp
của Viện kiểm sát, hoạt động xét xử của Tòa án, hoạt động thi hành án của cơ
quan thi hành án hình sự và các hoạt động khác liên quan, hoạt động phối hợp
72

của các cơ quan bổ trợ tư pháp. Qua thực tiễn phối hợp trong hoạt động tư pháp
thấy: Các cơ quan tiến hành tố tụng đã xây dựng và ban hành nhiều văn bản phối
hợp liên ngành như Thông tư liên tịch số 01/2010/TTLT-VKSTC-BCA-TATC
ngày 27/8/2010 hướng dẫn thi hành các quy định của BLTTHS năm 2003 quy
định cụ thể và phù hợp về việc Toà án trả hồ sơ để điều tra bổ sung, thông tư
06/2013/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT-VKSNDTC ngày 02/8/2013 của
Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông
thôn, Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành quy định của Bộ luật tố
tụng hình sự về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị
khởi tố. Các quy chế hoạt động trên từng lĩnh vực công tác của ngành kiểm sát,
quy chế hoạt động điều tra, xét xử đấu tranh phòng, chống tội phạm của từng địa
phương đã kịp thời được ban hành và phát huy hiệu quả trong công tác phối hợp
đấu tranh phòng, chống tội phạm ở địa phương. Điều đó đã tạo được sự phối
hợp, kết hợp đa chiều, thuận lợi để các cơ quan tư pháp phát huy được những
thuận lợi trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan, góp phần thực
hiện tốt nhiệm vụ chính trị của ngành trên lĩnh vực công tác của đơn vị.
Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014, tại Điều 8 quy định về
trách nhiệm phối hợp của Viện kiểm sát nhân dân: “Trong phạm vi chức năng,
nhiệm vụ của mình, Viện kiểm sát nhân dân có trách nhiệm phối hợp với Cơ
quan Công an, Tòa án, Thi hành án, Thanh tra, Kiểm toán, các cơ quan nhà nước
khác, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các thành viên của Mặt trận để
phòng, chống tội phạm có hiệu quả; xử lý kịp thời, nghiêm minh các loại tội
phạm và vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp; phổ biến, giáo dục pháp
73

luật; xây dựng pháp luật; đào tạo, bồi dưỡng; nghiên cứu tội phạm và vi phạm
pháp luật”.
Về cơ chế giám sát hoạt động tư pháp
Hoạt động tư pháp là lĩnh vực hoạt động gắn liền trực tiếp với sự công
bằng, dân chủ, bình đẳng và bản chất của xã hội.
Hoạt động tư pháp là toàn bộ chức năng, nhiệm vụ Luật quy định đối với
các cơ quan tư pháp, cán bộ công chức tư pháp trong việc sử dụng quyền lực nhà
nước để giải quyết các vấn đề về quyền và nghĩa vụ pháp lý của công dân theo
trình tự, thủ tục tố tụng. Trong thời gian qua, trên thực tế đã có sự giám sát chặt
chẽ của cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và công dân đối với hoạt động tư
pháp, đã góp phần làm cho các hoạt động này được thông suốt, ngăn ngừa sự vi
phạm pháp luật từ phía cơ quan và người tiến hành tố tụng. Trên cơ sở đó, hoạt
động tư pháp ở địa phương đã phản ánh đúng, đầy đủ bản chất của Nhà nước ta
là Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, đồng thời đảm bảo được
quyền công dân trong lĩnh vực này.
Viện kiểm sát nhân dân đã thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công
tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Việc kiểm sát chặt chẽ, có hiệu quả hoạt
động tư pháp của các cơ quan có thẩm quyền đã thúc đẩy sự chấp hành đúng quy
định pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan này. Trên thực tế,
hoạt động kiểm sát đã phát hiện nhiều hành vi, quyết định của cơ quan, cá nhân
có thẩm quyền trong hoạt động tư pháp có vi phạm pháp luật, xâm phạm lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Trên cơ
sở đó, Viện kiểm sát đã thực hiện việc kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu chấm dứt
và khắc phục ngay vi phạm. Hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo Luật
định của Viện kiểm sát đã góp phần ngăn ngừa, làm hạn chế vi phạm
74

Vai trò của viện kiểm sát nhân dân tỉnh đăk nông trong bảo vệ quyền công dân.doc

Vai trò của viện kiểm sát nhân dân tỉnh đăk nông trong bảo vệ quyền công dân.doc

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Vai trò của viện kiểm sát nhân dân tỉnh đăk nông trong bảo vệ quyền công dân.doc

Ähnlich wie Vai trò của viện kiểm sát nhân dân tỉnh đăk nông trong bảo vệ quyền công dân.doc (20)

Mehr von Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

Mehr von Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (20)

Vai trò của viện kiểm sát nhân dân tỉnh đăk nông trong bảo vệ quyền công dân.doc