1. Idea Ebenezera Howarda - miasto ogród i jej współczesne aspekty
Wpływ na modernizację miasta wczesnej fazy kapitalizmu wywarł m.in. Ebenezer Howard
(1850-1928) i jego książka pod tytułem ,,Tomorrow: a peaceful path to real reform” z 1898 r.
Howard przedstawił rozwiązanie, które dotyczyło problemu stałego napływu ludności do
przepełnionych miast oraz pustoszenia okręgów wiejskich. Proponował przeciwstawienie im miast
ogrodów, pozwalających na zespolenie wszystkich dobrych stron najbardziej czynnego życia
miejskiego z całym pięknem i wszystkimi przyjemnościami wsi. Liczba ludności miast ogrodów,
otoczonych szerokim pasem terenów rolnych, byłaby ograniczona do ok. 30 tys. Miasta te
rozrastałyby się przez zakładanie w ich pobliżu nowych podobnych osiedli, do których możnaby
dojeżdżać w ciągu kilku minut środkiem szybkiej komunikacji. Grupa kilku osiedli skupiałaby się
wokół miasta nieco większego. Dzięki temu mieszkańcy miast-ogrodów żyliby w dużych,
pięknych miastach. Plan miasta-ogrodu ma układ koła podzielonego głównymi ulicami na 6
wycinków. Centralną część miasta tworzy kompleks parkowo-ogrodowy z wolno stojącymi
budynkami użyteczności publicznej: ratuszem, salą koncertową, teatrem, biblioteką, szpitalem i
muzeum. Dokoła parku biegnie szeroki oszklony portyk, będący krytym miejscem spacerów;
przylegają do niego sklepy. Otaczający ośrodek pas szerokości 500 m przeznaczony jest na
budownictwo mieszkaniowe. Przecina go okrężna ,,grand avenue”, tworząca dodatkowy park. Na
terenie zabudowy mieszkaniowej przewidziano szkoły i kościoły. Na wąskim pasku terenu,
okalającym dzielnice mieszkaniowe, lokowane są zakłady przemysłowe i składy. Na obrzeżach
miasta znajdują się tereny rolne, sady itp.
Rys.2 Miasto-ogród wg E. Howarda. Diagram stref funkcjonalnych
Źródło: http://www.free.art.pl

2. Schemat planu miasta natomiast przewidywał bardzo duże tereny zieleni publicznej. Na park
centralny przeznaczono ogromną powierzchnię – 145 akrów (około 60 ha). Wprowadzenie do
wnętrza miasta wielkiego kompleksu zieleni publicznej miało być, oprócz utrzymania otoczenia w
użytkowaniu rolniczym, istotnym środkiem zmierzającym do zapewnienia mieszkańcom miasta
ogrodu radości z piękna przyrody. Grand avenue tworzyła drugi duży masyw zieleni o powierzchni
115 akrów czyli 46 ha. W mieście ogrodzie przypadałoby więc ponad 35m 2 zieleni publicznej na
mieszkańca, a blisko 200 m 2 na dom. Koncepcja Howarda opiera się na zasadzie przenikania miasta
siecią powiązanych z sobą terenów zielonych o różnych rodzajach użytkowania, łatwo dostępnych
dla mieszkańców. (ORŁOWSKI 1975 s. 27)
Planowane w celu poprawy jakości życia pod kątem ekologicznym i społecznym, miasta
ogrody były wczesną realizacją idei, którą dzisiaj nazywamy zrównoważonym rozwojem.
Powstawały w Europie, Ameryce, Azji, Australii tworząc żywy dowód postępującej globalizacji w
architekturze. Większość z tych satelickich osiedli nie spełnia jednak podstawowego ideału
Howarda, gdyż lokalny przemysł nie zapewnia wystarczającej liczby miejsc pracy i mieszkańcy są
zmuszeni dojeżdżać do pracy do większych centrów miejskich. (www.miastoogordy.pl 2010.05.03.)
Miasto ogród, według definicji Howarda, nie miało być przedmieściem, ale jego antytezą,
nie miejscem ucieczki z miasta, ale zintegrowaną jednostką wydajnego, zdrowego i przyjemnego
życia ludzkiego. Idea nie burzyła tradycyjnych wyobrażeń o zamieszkaniu, jednocześnie
uzewnętrzniała zalety ekonomiczne i klimatyczne zamieszkania poza zwartą strukturą miejską.
Uzyskała wielką popularność i licznych naśladowców w Anglii, Stanach Zjednoczonych,
Niemczech, Francji, a nawet w Polsce. Chociaż w wielu przypadkach doprowadziła do strat w
środowisku przyrodniczym, otworzyła jednocześnie nowy rozdział budowy miast, w którym
wyróżniamy dziś systemy jednostek osadniczych, zwane aglomeracjami miejskimi.
(CHMIELEWSKI 2004 s. 62);
Parki miejskie
Parki istniejące na obszarze miasta :
1. Park Jakubowo Al. Wojska Polskiego powierzchnia 13,56 ha
2. Park Kortowo ul. R. Prawocheńskiego powierzchnia 8 ha
3. Park Track ul. Tracka powierzchnia 5,1 ha
4. Park Pozorty ul. J. Tuwima powierzchnia 4 ha
5. Park Nagórki ul. Metalowa powierzchnia 3,8 ha
6. Park Grądek ul. Lubelska powierzchnia 2,3 ha
7. Park przy ul. Al. Wojska Polskiego powierzchnia 3 ha

3. 8. Park Podzamcze powierzchnia 7 ha
9. Park im. Janusza Kusocińskiego ul. Dworcowa powierzchnia 10,5 ha
10. Park nad Jeziorkiem Czarnym ul. Bałtycka powierzchnia 7,44 ha
Łączna powierzchnia istniejących parków wynosi 64,70 ha. Co daje 3,7 m2 terenu parkowego
przypadającego na jednego mieszkańca miasta Olsztyna.
Parki projektowane
Źródło: https://www.ebok.olsztyn.eu/bip

4. Łączna powierzchnia parków projektowanych wynosi 202 ha. Przy założeniu, iż wszystkie
parki projektowane zostaną zrealizowane w mieście przy będzie 11,5 m 2 terenu parkowego
przypadającego na jednego mieszkańca. Sumując powierzchnie parków istniejących i
projektowanych uzyskamy w mieście 266,7 ha terenów parkowych co daje 15,2 m 2 na jednego
mieszkańca.